Википедија:На денешен ден/Архива/Март
Ова е Архивата на рубриката „На денешен ден...“
Истата има започнато да функционира на 25 јуни 2007.
Настани
1913 | Во Петроград е објавен и издаден Меморандумот за независноста на Македонија од страна на ополномоштените Македонци, членови на МНЛД. Испратен до британскиот и рускиот министер за надворешни работи, амбасадорите на големите сили и објавен во европскиот печат. |
1917 | Лондонската метро-станица „Портланд Руд“ го добива името „Грејт Портланд Стрит“ |
1992 | Во Сараево е убиен Никола Гардовиќ, прва жртва на војната во БиХ. |
1994 | Владата на Словачка донесе одлука за признавање на Македонија и за воспоставување на дипломатски односи на ниво на амбасади. |
1997 | Изгоре Планинарскиот дом „Дервен“, еден од најстарите во Македонија (изграден 1951 година). |
Родени
1810 | Фредерик Шопен — полски композитор и пијанист, наречен „поет на клавирот“. |
1886 | Оскар Кокошка — австриски сликар. |
1899 | Димитар Пандилов — прв македонски импресионистички сликар. |
1904 | Глен Милер — американски музичар, продуцент и композитор. |
1921 | Благоја Корубин — македонски јазичар. |
1927 | Хари Белафонте — американски глумец и пејач. |
1928 | Жак Ривет — француски режисер. |
1929 | Марија Мирчов - Скаловска — македонска оперска и концертна пејачка. |
1933 | Шпиро Губерина — хрватски глумец. |
1944 | Роџер Далтри — англиски рок-пејач, член на групата „Ху“. |
1958 | Ник Кершо — англиски поп-музичар. |
1973 | Крис Вебер — американски кошаркар. |
1983 | Станка Златева — бугарска борачка. |
1989 | Карлос Вела — мексикански фудбалер. |
1993 | Хуан Бернат — шпански фудбалер. |
1994 | Давид Бабунски — македонски фудбалер. |
1994 | Џастин Бибер — канадски поп-пејач и глумец. |
2001 | Агон Елези — македонски фудбалер. |
Починале
1643 | Џироламо Фрескобалди — италијански оргулар и композитор, најголем мајстор на органа во своето време. |
1911 | Јакоб Хенрик вант Хоф — холандски хемичар, добитник на Нобеловата награда за хемија (1901). |
1952 | Грегори Ла Кава — американски филмски режисер. |
1971 | Франтишек Хрубин — чешки писател. |
1980 | Дикси Дин — англиски фудбалер. |
2021 | Златко Крањчар — хрватски фудбалер. |
2023 | Жист Фонтен — француски фудбалер. |
2024 | Акира Торијама — јапонски автор на манга стрипови. |
Празници
* | Летник — македонски народен празник, поврзан со почетокот на пролетта и враќањето на преселните птици. |
Настани
1492 | Шпанскиот крал Фардинанд II, наречен „Католикот“ го наредил прогонот на Евреите од Шпанија, дел од кои завршиле во Македонија. |
1923 | Започнал да излегува американскиот неделник „Тајм“. |
1933 | Во Њујорк се одржала премиерата на филмот „Кинг Конг“. |
1942 | Близу до Плетвар, загинале Борка Талески - Црниот и Лазо Колевски - Лавски — народни херои на Македонија. |
1943 | Британското воено воздухопловство во Втората светска војна систематски започна да ги бомбардира европските железнички системи на територијата под контрола на нацистичка Германија. |
1946 | Хо Ши Мин е избран за претседател на Северен Виетнам. |
1956 | Поранешната француска колонија, Мароко се здобила со независност. |
1965 | На Бродвеј била одржана премиерата на познатиот мјузикл „Моите песни, моите сништа (The sound of music)“. |
1969 | На аеродромот во Тулуза бил извршен пробниот лет на надзвучниот патнички авион „Конкорд“ во траење од 27 минути. |
1970 | Поранешната британска колонија Родезија била прогласена за република, со што и формално се стекнала со независност. |
1972 | Во САД е лансиран вселенскиот брод „Пионер 10“ за испитување на планетата Јупитер. |
1973 | Претставници на 12 земји го потпишаа во Париз завршниот документ за мир во Виетнам. |
1980 | Во Скопје бил формиран Факултетот за ликовни уметности. |
1993 | Во Скопје, во Касарната „Гоце Делчев“ се промовирани 64 водници на АРМ, прва класа подофицери произведени во Центарот за воено образование и обука за одбрана. |
1995 | Покренато е обвинение против поранешниот премиер на Италија Џулио Андреоти поради негова поврзаност со мафијата. |
Родени
1459 | Адријан VI — римски папа. |
1749 | Оноре Габриел Мирабо — француски политичар и државник. |
1824 | Беджих Сметана — чешки композитор. |
1900 | Курт Вајл — германски композитор. |
1927 | Тихомир Огњанов — српски и југословенски фудбалер. |
1942 | Лу Рид — американски рок-музичар, член на групата „Велвет андерграунд“ (Velvet Underground). |
1948 | Рори Галагер — ирски блуз и рок музичар. |
1955 | Зринко Тутиќ — босански и хрватски пејач и композитор на поп-музика. |
1956 | Јовица Елезовиќ — југословенски ракометар. |
1962 | Џон Бон Џови — американски рок-музичар. |
1971 | Метод Мен — американски рапер, музички продуцент и глумец. |
1972 | Маурисио Почетино — аргентински фудбалер и тренер. |
1973 | Дејан Бодирога — српски кошаркар. |
1978 | Силвестер Шмид — полски велосипедист. |
1983 | Игор Антон — шпански велосипедист. |
1986 | Петр Јирачек — чешки фудбалер. |
1987 | Јонас Јеребко — шведски кошаркар. |
1988 | Вито Маноне — италијански фудбалер. |
Починале
1923 | Сара Бернар — француска артистка. |
1930 | Дејвид Херберт Лоренс — англиски писател. |
1939 | Хауард Картер — англиски египтолог. |
1942 | Лазо Колевски - Лавски — народен херој на Македонија. |
1942 | Борка Талески — народен херој на Македонија, непосреден организатор на востанието на 11 октомври. |
1982 | Филип К. Дик — американски писател. |
1996 | Анатоли Дамјановски — македонски педагог и професор на Филозофскиот факултет
- Скопје. |
1999 | Дасти Спрингфилд — англиска поп-пејачка. |
2023 | Вејн Шортер — американски џез-музичар. |
Празници
2 март (празници)
Настани
1822 | Повеќе од 8.000 востаници и цивилно население во Његуш го прогласија избувнувањето на Његушкото востание против османлиското владеење. Во востанието учествуваа Македонци, Грци и Власи. Востанието претставува предвесник на разгорувањето на националноослободителното движење на македонскиот народ. |
1878 | По завршувањето на Руско-турската војна, склучен е Санстефанскиот мировен договор, со кој Бугарија добила независност и големи територии. Поради несогласувањето на големите сили со договорот, само 3 месеци подоцна е одржан Берлинскиот конгрес на кој е извршена ревизија. Ова е Ден на независноста на Бугарија. |
1918 | Потпишан е Брест-литовскиот договор меѓу Русија и Централните сили, со кој Русија излегла од Првата светска војна. |
1944 | Во близина на Ново Село, Кумановско, III Македонска НОУ бригада заробила околу 30 четници кои по разбивањето на четничкиот Вардарски корпус се криеле во овој регион. |
1974 | Во близината на Париз се урнал турски авион што летал на релацијата Анкара-Лондон при што загинале 345 лица. |
1996 | Во Шпанија, конзервативната Народна партија на Хосе Марија Азнар победи на парламентарните избори. |
2002 | Во Швајцарија се одржал референдум во кој граѓаните се изјасниле за влез во Обединетите Нации. |
Родени
Починале
1605 | Климент VIII — римски папа. |
1703 | Роберт Хук — англиски научник. |
1878 | Јанка Каневчева — македонска револуционерка. |
1959 | Лу Костело — американски глумец. |
1996 | Маргарит Дирас — француска писателка. |
2005 | Ринус Михелс — холандски фудбалер и тренер. |
2008 | Џузепе Ди Стефано — италијански оперски пејач, тенор. |
2009 | Јан Владислав — чешки писател. |
2010 | Момо Капор — српски и југословенски писател, новинар и сликар. |
2017 | Рејмон Копа — француски фудбалер. |
Празници
* | Национален празник на Република Бугарија |
* | Ден на Општина Тетово |
Настани
1789 | Во Њујорк е свикан првиот Конгрес на САД. |
1933 | Претседателот на САД, Франклин Делано Рузвелт, под притисок на економската криза ја објавил својата „Нова политика“ (New Deal), чија суштина беше интервенција на капиталистичката држава во нарушениот стопански систем во земјата. |
1942 | Во Софија, бугарската полиција го уапсила поетот Никола Јонков Вапцаров. |
1945 | Во Белград бил основан фудбалскиот клуб „Црвена Ѕвезда“. |
1945 | Во Скопје е одржан првиот слободен црковно-народен собор. Во присуство на над триста делегати, свештеници, претставници на народната власт и на Народниот фронт, делегатите го искажале расположението на македонскиот народ за создавање на Македонска православна црква преку обнова на старата Охридска архиепископија, во 1767 година незаконски укината од турскиот султан Мустафа III, а по барање на Цариградската патријаршија. |
1952 | Народна Република Кина ги обвини САД дека употребуваат бактериолошко оружје во Корејската војна. |
1965 | Сирија национализира девет нафтени компании, вклучувајќи две американски нафтени концерни. |
1965 | Со премиерата на претставата „Богомилска балада“, според романот на Владо Малески, а во режија на Тодорка Кондова, започнал со работа Драмскиот театар во Скопје. |
Родени
1188 | Бланка Кастиљска — сопруга на кралот Луј VIII. |
1678 | Антонио Вивалди — венецијански свештеник и композитор. |
1878 | Петар Успенски — руски филозоф. |
1927 | Перо Квргиќ — хрватски глумец. |
1934 | Александар Митевски — македонски поет. |
1935 | Бент Ларсен — дански шахист. |
1947 | Јан Гарбарек — норвешки џез-музичар. |
1951 | Кени Далглиш — шкотски фудбалер и тренер. |
1954 | Кетрин О'Хара — американска глумица. |
1954 | Франсоа Фијон — француски премиер. |
1961 | Теодосиј Спасов — бугарски џез-музичар. |
1962 | Мирсад Баљиќ — босански и југословенски фудбалер. |
1965 | Халед Хосеини — авганистански писател и лекар. |
1967 | Еван Дандо — американски рок-музичар. |
1968 | Киријакос Мицотакис — грчки политичар. |
1972 | Јос Верстапен — холандски возач на Формула 1. |
1974 | Младен Крстаиќ — српски фудбалер и тренер. |
1982 | Лендон Донован — американски фудбалер. |
1983 | Зоран Балдовалиев — македонски фудбалер. |
1985 | Хрвоје Чале — хрватски фудбалер. |
1990 | Дрејмонд Грин — американски кошаркар. |
1992 | Бернд Лено — германски фудбалски голман. |
Починале
254 | Луциј I — римски папа. |
561 | Пелагиј I — римски папа. |
1193 | Саладин — курдски државник и воен водач. |
1805 | Жан Батист Грез — фрацуски сликар. |
1832 | Жан Франсоа Шамполион — француски научник. |
1852 | Николај Васиљевич Гогољ — руски писател, хуморист и сатиричар. |
1967 | Владан Десница — југословенски писател. |
1974 | Михаил Тихонравов — советски ракетен стручњак и научник. |
1993 | Томислав Ивчиќ — хрватски поп-пејач. |
1996 | Архиепископ Охридски и Македонски г.г. Гаврил — поглавар на Македонската православна црква. |
2002 | Велибор Васовиќ — српски и југословенски фудбалер и тренер. |
2008 | Семка Соколовиќ - Берток — југословенска глумица. |
2019 | Лук Пери — американски глумец. |
2019 | Кит Флинт — британски поп-пејач, член на групата „Продиџи“ (Prodigy). |
Празници
4 март (празници)
Настани
1953 | Во Македонија е организирана првата акција за доброволно дарување на крв. |
1992 | Домот на младите „25 Мај“ во Скопје го промени името во Младински културен центар. |
1993 | Авион од типот „Фокер 100“ на авиокомпанијата „Палер Македонија“, веднаш по полетувањето од аеродромот во Петровец кај Скопје, се урна. 83 лица го загубија животот. |
Родени
1133 | Хенри II — англиски крал. |
1512 | Герард Меркатор — првиот човек којшто го има претставено светот на географска карта. |
1569 | Џовани Батиста Тјеполо — фрескосликар од „Великиот маниризам“. |
1658 | Антуан Ломе де Ламот-Кадилак — основач на Детроит. |
1862 | Зигберт Тараш — германски шаховски велемајстор. |
1871 | Роза Луксембург — организаторка на полското и на германското работничко двиење. |
1903 | Златко Шнајдер — хрватски и југословенски комунист, секретар на СКОЈ. |
1915 | Венко Марковски — македонски и бугарски поет. |
1918 | Џејмс Тобин — американски економист, добитник на Нобеловата награда. |
1922 | Пјер Паоло Пазолини — италијански режисер и писател. |
1926 | Лазо Милошевски — југословенски и македонски атлетичар. |
1944 | Ристо Шанев — македонски поет и писател. |
1949 | Благоја Ристески - Платнар — македонски поет. |
1952 | Петар Борота — југословенски и српски фудбалер. |
1957 | Марк Е. Смит — англиски рок-музичар. |
1968 | Илирјан Бекири — македонски политичар. |
1974 | Јенс Јеремис — германски фудбалер. |
1974 | Ева Мендес — американска глумица. |
1976 | Шарунас Јасикевичиус — литвански кошаркар. |
1985 | Дејвид Маршал — шкотски фудбалски голман. |
1993 | Фред — бразилски фудбалер. |
1994 | Кенан Караман — турски фудбалер. |
1998 | Мерих Демирал — турски фудбалер. |
1998 | Вељко Бирманчевиќ — српски фудбалер. |
Починале
1827 | Александар Волта — италијански физичар. |
1827 | Пјер Симон Лаплас — француски астроном, физичар и математичар. |
1893 | Иполит Адолф Тен — француски критичар и историчар. |
1925 | Клеман Адер — француски инженер и пронаоѓач. |
1953 | Јосиф Сталин — советски државник и политичар. |
1953 | Сергеј Прокофјев — руски и советски композитор. |
1964 | Милтон Манаки — прв македонски и балкански филмски снимател. |
1966 | Ана Ахматова — руска и советска поетеса. |
1982 | Џон Белуши — американски глумец. |
1984 | Тито Гоби — италијански оперски пејач, баритон. |
2013 | Уго Чавес — претседател на Венецуела. |
2015 | Влада Дивљан — српски и југословенски рок музичар. |
2019 | Мирољуб Лешо — српски и југословенски глумец. |
Празници
5 март (празници)
Настани
1793 | Франција ѝ објави војна на Шпанија. |
1926 | Воспоставен е првиот телефонски разговор преку Атлантикот, помеѓу Лондон и Њујорк. |
1962 | Во САД е лансирано првото автоматско меѓупланетарно летало „ОСО 1“ (орбитална сончева опсерваторија). |
1989 | Кина објави вонредна состојба во Тибет по тридневните антикинески немири во јужната планинска провинција. |
1993 | Силите лојални на ирачкиот претседател Садам Хусеин, според западни извори, во Басра и други градови во јужниот дел на Ирак убија најмалку 400-на учесници на бунтот против централната власт |
Родени
Починале
1543 | Антонио Алегри Кореџо — италијански сликар, еден од зачетниците на барокното сликарство. |
1683 | Гварино Гварини — италијански архитект. |
1973 | Перл Бак — американска писателка. |
1999 | Стенли Кјубрик — американски филмски режисер. |
2013 | Алвин Ли — англиски рок-музичар. |
Празници
6 март (празници)
Настани
1957 | Двете некогашни британски колонии — Златниот Брег и Тоголанд се обединија и ја формираа независната држава Гана. |
1978 | Почна емитувањето на Втората програма на Телевизија Скопје. |
1980 | Француската писателка Маргарет Јурсенар е избрана за член на Француската академија на науките. Со тоа таа влезе во историјата како прва жена, член на француската институција. |
Родени
Починале
322 п.н.е. | Аристотел — еден од најважните филозофи и научници на антиката. |
161 | Антонин Пиј — римски цар. |
1274 | Тома Аквински — христијански теолог и свештеник. |
1724 | Инокентиј XIII — римски папа. |
1875 | Џон Едвард Греј — познат британски зоолог. |
1891 | Франц Миклошич — словенечки славист. |
1945 | Албрехт Пенк — германски геоморфолог. |
1973 | Перл Бак — американска писателка. |
1975 | Михаил Бахтин — руски филозоф. |
1990 | Спиро Прилепчански — македонски новинар. |
2003 | Златко Прица — хрватски сликар. |
2006 | Али Фарка Туре — музичар од Мали. |
[2021]] | Сања Илиќ — српски композитор и музичар. |
Празници
7 март (празници)
Настани
1658 | Склучен Роскилдскиот мировен договор со кој Шведска добива неколку покраини од Данска и Норвешка. |
1910 | На II Mеѓународна конференција на жените социјалистки, организирана на иницијатива на Клара Цеткин во Копенхаген е одлучено датумот 8 март да се слави секоја година како „Меѓународен ден на жената“. |
1945 | Во Скопје првпат е прославен Денот на жената. По тој повод во салата на Офицерскиот дом се одржа голем митинг. |
1946 | Президиумот на Народното собрание донел закон за измена на името на Демократска Федерална Македонија во „Народна Република Македонија“. |
Родени
1566 | Карло Џезуалдо — италијански композитор. |
1879 | Ото Хан — добитник на Нобеловата награда за хемија. |
1899 | Мато Ловрак — хрватски писател. |
1907 | Константин Караманлис — грчки политичар. |
1929 | Ебе Камарго — бразилска глумица, водителка и пејачка. |
1938 | Милан Галиќ — српски и југословенски фудбалер. |
1941 | Христо Крстевски — македонски писател и есеист. |
1949 | Теофило Кубилјас — перуански фудбалер. |
1951 | Џејмс Вилијамс — американски џез-музичар. |
1960 | Бак Вилијамс — американски кошаркар. |
1975 | Султан Ибрагимов — руски боксер. |
1977 | Петар Ангелов — македонски ракометар. |
1990 | Петра Квитова — чешка тенисерка. |
1995 | Марко Гудуриќ — српски кошаркар. |
1997 | Тијана Бошковиќ — српска одбојкарка. |
2006 | Ворен Заир-Емери — француски фудбалер. |
Починале
1144 | Целестин II — римски папа. |
1869 | Хектор Берлиоз — француски композитор. |
1917 | Фердинанд Цепелин — германски генерал и конструктор на воздушните бродови (балони), според него наречени Цепелин. |
1923 | Јоханес ван дер Валс — холандски физичар и математичар. |
1942 | Хосе Раул Капабланка — кубански шаховски велемајстор. |
1999 | Џо Димаџо — американски играч на безбол. |
2016 | Џорџ Мартин — британски музички продуцент. |
Празници
* | Меѓународен ден на жената |
Настани
1776 | Шкотскиот економист Адам Смит го објавил неговото капитално дело „Богатството на народите“. |
1908 | Бил основан италијанскиот фудбалски клуб Интер од Милано. |
1916 | Прва светска војна: Германија ѝ објавила војна на Португалија. |
1956 | Кипарскиот архиепископ Макариос е депортиран од Кипар на Сејшелските Острови, во Индискиот Океан. Макариос во 1960 година стана прв претседател на независната Кипарска Република. |
1966 | Франција соопшти дека има намера да ги повлече своите трупи од НАТО и дека ќе побара воените инсталации на овој Пакт да се отстранат од нејзината територија. |
1987 | Техеран го обвини Багдад дека користи хемиско оружје во Иранско-ирачката војна. |
1995 | Владата на Република Естонија донесе одлука за воспоставување дипломатски односи со Република Македонија на амбасадорско ниво. |
1999 | Претседателот на Иран, Мохамед Хатами, допатува во посета на Италија. Тоа е прва посета на Запад од страна на шеф на иранска држава по исламската револуција во 1979 година во оваа земја. |
Родени
1459 | Америго Веспучи — италијански морепловец. |
1814 | Тарас Шевченко — украински писател. |
1907 | Мирча Елијаде — романски писател, историчар, филозоф, новинар, есеист. |
1920 | Фрањо Михалиќ — хрватски и југословенски атлетичар. |
1930 | Орнет Колмен — американски џез-музичар. |
1934 | Јуриј Гагарин — советски космонаут. |
1942 | Џон Кејл — велшки музичар, член на групата „Велвет андерграунд“. |
1943 | Боби Фишер — американски шахист, поранешен светски првак. |
1950 | Милиќ Вукашиновиќ — српски и југословенски музичар. |
1959 | Такаки Каџита — јапонски физичар и нобеловец. |
1960 | Жељко Обрадовиќ — српски и југословенски кошаркар и тренер. |
1960 | Тјери Вињерон — француски атлетичар. |
1968 | Јури Џоркаеф — француски фудбалер. |
1970 | Владан Милојевиќ — српски фудбалер и тренер. |
1975 | Хуан Себастијан Верон — аргентински фудбалер. |
1983 | Клинт Демпси — американски фудбалер. |
1983 | Роберто Ферари — италијански велосипедист. |
1990 | Дели Блинд — холандски фудбалер. |
1994 | Окај Јокушлу — турски фудбалер. |
1995 | Анхел Кореа — аргентински фудбалер. |
Починале
1661 | Жил Мазарен — истакнат француски политичар од италијанско потекло. |
1782 | Сава Петровиќ Његош — црногорски владика и митрополит. |
1851 | Ханс Кристијан Ерстед — дански физичар. |
1992 | Менахем Бегин — израелски политичар. |
1993 | Вања Војнова — бугарска кошаркарка. |
1994 | Хенри Чарлс Буковски — поет и писател од САД. |
2018 | Атанас Кираџиев — македонски атлетичар. |
Празници
9 март (празници)
Настани
241 п.н.е. | Римјаните ја поразуваат Картагинската флота, ставајќи крај на Првата пунска војна |
1912 | Јуен Шикај станува привремен претседател на Република Кина. |
1945 | Втора светска војна: Токио е уништен во нападот на 300 американски бомбардери Б-29, при што загинаа околу 100.000 жители ја јапонскиот главен град. |
1951 | Фулгенсио Батиста извршува успешен државен удар во Куба. |
1953 | Во Скопје излезе првиот број на весникот „Просветен работник“, како орган на Здружението на просветните работници на НР Македонија. Од 11.11.1992 година излегува како гласило на Министерството за образование и физичка култура. |
1990 | Проспер Аврил е тргнат од власта во Хаити. |
1992 | Наместо поимот „милиција“, што се користеше во Република Македонија за припадниците на Министерството за внатрешни работи, почна да се употребува поимот „полиција“. |
1993 | Сухарто по шести пат е избран за претседател на Индонезија. |
1997 | Ватикан воспостави дипломатски односи со Либија. |
Родени
Починале
483 | Симплициј — римски папа. |
1830 | Муцио Клементи — англиски композитор. |
1856 | Јован Стерија Поповиќ — српски писател. |
1861 | Тарас Шевченко — украински писател. |
1872 | Џузепе Мацини — италијански револуционер. |
1923 | Арсо Локвички — македонски револуционер. |
1937 | Евгениј Замјатин — руски писател. |
1940 | Михаил Булгаков — руски писател. |
1965 | Стале Попов — македонски писател. |
1985 | Константин Черненко — советски водач. |
Празници
10 март (празници)
Настани
1913 | Велика Британија и Германија постигнале Договор за границите на африканските колонии Нигерија и Камерун. |
1917 | Британската војска го зазела Багдад во Првата светска војна. |
1938 | Војската на фашистичкиот Трет Рајх влегла во Австрија (т.н. „аншлус“). |
1943 | Околу 550 Евреи од Штип биле депортирани во концентрациониот логор „Треблинка“. |
1945 | Во Македонија почнале првите слободни избори за селски, градски и околиски народноослободителни одбори. На овие избори кои траеле до 25 март, за првпат гласале и жените, лицата со навршени 18 години и сите припадници на Југословенската армија. |
1981 | Започнале протестите на Косово со барање тоа да стане република и да излезе од прегратките на Србија. |
1996 | Република Македонија била примена за 39-ти рамноправен член во Северноатлантскиот совет за соработка. |
1996 | Со одлука на Советот на европските министри, Република Македонија била примена во Клубот на земјите членки на ФАРЕ. |
Родени
1544 | Торквато Тасо — италијански поет. |
1822 | Жозеф Бертран — француски математичар. |
1892 | Артур Хонегер — француски композитор од швајцарско потекло. |
1920 | Благоја Ангеловски — македонски филмски работник. |
1931 | Драган Ѓаконовски - Шпато — македонски композитор, диригент и музички аранжер. |
1931 | Драгутин Аврамовски - Гуте — македонски академски сликар и графичар. |
1945 | Пири — шпански фудбалер. |
1952 | Даглас Адамс — англиски писател, драматург и музичар. |
1961 | Мирјана Ѓурица — југословенска ракометарка. |
1978 | Дидје Дрогба — фудбалер од Брегот на слоновата коска. |
1987 | Танел Кангерт — естонски велосипедист. |
1987 | Стефано Пираци — италијански велосипедист. |
1988 | Фабио Коентрао — португалски фудбалер. |
1991 | Алесандро Флоренци — италијански фудбалер. |
1993 | Ентони Дејвис — американски кошаркар. |
1994 | Ендрју Робертсон — шкотски фудбалер. |
1994 | Ласе Андерсон — француски ракометар. |
Починале
1908 | Едмондо Амичис — италијански писател и патописец. |
1931 | Фридрих Мурнау — германски режисер. |
1941 | Јосиф Михајловиќ — градоначалник на Скопје пред Втората светска војна. |
1955 | Александар Флеминг — англиски микробиолог. |
2002 | Илија Милчин — македонски глумец, режисер, лингвист и преведувач. |
2002 | Џејмс Тобин — американски економист, добитник на Нобеловата награда. |
2006 | Слободан Милошевиќ — претседател на Србија и на Сојузна Република Југославија. |
2016 | Драган Николиќ — српски глумец. |
2021 | Даринка Челениќ — српска глумица. |
Празници
11 март (празници)
Настани
1365 | Отворен е Виенскиот универзитет — една од најстарите установи од овој вид во светот. |
1874 | Свечено отворена Кешанли џамијата во Охрид, денес прогласена за културно наследство на Македонија. |
1912 | Американскиот капетан Алберт Бери го извел првиот скок со падобран од авион. |
1935 | Персија го доби новото официјално име на земјата — Иран. |
2003 | Во Белград е извршен атентат врз српскиот премиер Зоран Ѓинѓиќ. |
Родени
Починале
1925 | Сун Јат Сен — кинески револуционер и политичар. |
1935 | Михајло Пупин — српско-американски физичар со потекло од Вевчани. |
1955 | Чарли Паркер — американски џез-музичар. |
1995 | Мија Алексиќ — југословенски и српски глумец. |
2000 | Александар Николиќ — српски и југословенски кошаркарски тренер. |
2003 | Зоран Ѓинѓиќ — српски премиер. |
2017 | Вања Лазарова — македонска пејачка на народна музика. |
Празници
12 март (празници)
Настани
1325 | Основан е градот Теночтитлан, престолнина на државата на Ацтеките. |
1781 | Англискиот астроном од германско потекло Вилијам Хершел неочекувано ја откри седмата голема планета на Сончевиот Систем која го доби името Уран. Ги откри двата од петте познати сателити на Уран и на Сатурн. |
1848 | Еден ден по масовните демонстрации во Виена, паднала владата на канцеларот Клеменс Метерних, кој побегнал во Велика Британија, а царот Фердинанд I ветил донесување нов устав. |
1881 | Членовите на тајното терористичко здружение „Народна волја“ го убиле рускиот цар Александар Втори од династијата Романови. |
1969 | Стапи во сила Меѓународната конвенција за ликвидирање на сите облици на расна дискриминација. |
1992 | Северозападна Турција ја зафати катастрофален земјотрес при што загинаа 653, а беа повредени околу 700 луѓе. |
2005 | Локални избори во Република Македонија, први по новата територијална поделба. |
2013 | Избран папата Франциск, прв јужноамерикански и исусовски папа. |
2015 | Прокопис Павлопулос станува претседател на Грција. |
Родени
Починале
1314 | Жак де Моле — последниот голем мајстор на витешкиот ред „Темплари“. |
1572 | Петар Хекторовиќ — хрватски ренесансен писател. |
1894 | Александар II — цар на Русија. |
1879 | Адолф Андерсен — германски шахист. |
1933 | Андон Димитров — македонски револуционер. |
1965 | Фан С. Ноли — албанско-американски писател и свештеник. |
1975 | Иво Андриќ — југословенски писател, добитник на Нобеловата награда за литература. |
1976 | Коста Томашевиќ — српски и југословенски фудбалер. |
1977 | Јан Паточка — чешки филозоф. |
1987 | Бошко Станковски — македонски политичар. |
1993 | Петар Мазев — македонски академски сликар. |
1996 | Кшиштоф Кишловски — полски филмски режисер. |
2006 | Димитрие Османли — македонски режисер. |
2014 | Петар Милошевски — македонски фудбалер. |
2022 | Игор Мандиќ — хрватски писател, есеист и критичар. |
2022 | Вилијам Харт — американски глумец. |
Празници
13 март (празници)
Настани
1844 | Карлос Антонио Лопес е прогласен за прв уставен претседател на Парагвај. |
1891 | Подморницата „Монарх“ постави телефонски кабел под Ламанш, што овозможи телефонска врска меѓу Велика Британија и другите држави од Европа. |
1944 | Иницијативниот одбор на АСНОМ упати писмо до НО одбори во Македонија во кое ја изнесува одлуката на Второто заседание на АВНОЈ, со која Македонија е призната за рамноправна федерална единица. Потоа, ја објаснува постапката за избирање легални и нелегални, општински, околиски и окружни НО одбори и делегати за Првото заседание на АСНОМ. |
1945 | По многу тешки борби американските десантни единици го освоија малиот остров на Тихиот Океан, Иво Џима, важна стратегиска точка за бомбардерските напади врз Јапонија. |
1965 | Владата на Израел го прифати барањето на Бон за воспоставување дипломатски односи со Западна Германија. |
1995 | Астронаутот Норман Тагард стана првиот Американец кој полета во вселената со руска ракета, лансирана од космодромот во Бајконур. |
1996 | Република Македонија и Република Литванија воспоставиле дипломатски односи на ниво на амбасадори. |
2001 | Околу 11 часот со престрелки од тетовското кале започна конфликтот во Тетово. |
2002 | Судиите на Основниот суд Скопје 2 ги потпишаа решенијата за амнестија на политичкиот водач на поранешната ОНА, Али Ахмети и на неговиот вујко, водачот на кичевските бомбаши и организаторот на повеќето бомбашки напади на полициските станици во Македонија, Фазли Велиу. |
2013 | Си Ѓинпинг станува Претседател на НР Кина. |
Родени
1681 | Георг Филип Телеман — германски барокен композитор. |
1820 | Виктор Емануел II — италијански крал, прв монарх на обединета Италија. |
1862 | Вилхелм Бјеркнес — основач на метеорологијата како наука. |
1866 | Алексеј Троицки — руски шаховски велемајстор. |
1879 | Алберт Ајнштајн — германско-американски физичар. |
1908 | Коча Поповиќ — српски и југословенски офицер, политичар, филозоф и писател. |
1913 | Доминик Татарка — словачки писател. |
1926 | Карлос Кони — бразилски писател. |
1927 | Методија Симоновски — македонски етномузиколог и поет за деца. |
1930 | Бистрица Миркуловска — македонска писателка за деца. |
1930 | Томо Шијак — македонски сликар. |
1932 | Методија Фотев — македонски романописец и поет. |
1933 | Квинси Џонс — американски музичар и продуцент. |
1933 | Мајкл Кејн — англиски глумец. |
1975 | Стив Харпер — англиски фудбалер и тренер. |
1978 | Питер ван ден Хогенбанд — холандски пливач. |
1979 | Никола Анелка — француски фудбалер. |
1988 | Стефен Кари — американски кошаркар. |
Починале
1883 | Карл Маркс — германски економист и филозоф, основоположник на комунизмот. |
1912 | Петар Лебедев — руски научник, физичар. |
1974 | Мато Ловрак — хрватски писател. |
1995 | Вилјам Алфред Фаулер — американски јадрен физичар. |
2018 | Стивен Хокинг — англиски теориски физичар. |
2021 | Реџи Ворен — американски пејач. |
Празници
* | Ден на бројот пи |
Настани
1776 | Американскиот конгрес донесе одлука за укинување на зависноста од англиската круна. Независноста на САД е прогласена на 4 јули 1776 година. |
1993 | ПТТ „Македонија“, вклучувајќи се во активноста за меѓународно признавање на Република Македонија, ја промовира редовната поштенска марка со мотив на знамето на Република Македонија. |
1997 | Во Заир бунтовниците го зазедоа Кисангани, трет по големина град во земјата и последно упориште на владините сили во источниот дел на државата. |
2004 | Формирана е Лугола, група на корисници на GNU/Линукс од Битола. |
2013 | Ли Кеќанг стапува на функцијата Премиер на НР Кина. |
Родени
1767 | Ендру Џексон — претседател на САД. |
1915 | Венко Марковски — македонски и бугарски поет. |
1933 | Филип де Брока — француски филмски режисер. |
1935 | Ташко Георгиевски — македонски писател. |
1940 | Фил Леш — американски рок-музичар, член на групата The Grateful Dead. |
1943 | Дејвид Кроненберг — канадски филмски режисер. |
1943 | Слај Стоун — американски соул-музичар. |
1944 | Јоаким Кин — германски џез-пијанист. |
1944 | Иван Ќурковиќ — хрватско-српски фудбалер. |
1947 | Рај Кудер — американски гитарист. |
1948 | Давид Албахари — српски писател. |
1955 | Јасна Злокиќ — хрватска и југословенска поп-пејачка. |
1955 | Стив Лиливајт — англиски музички продуцент. |
1956 | Иван Јуришиќ — српски фудбалер. |
1957 | Виктор Муњос — шпански фудбалер. |
1963 | Нели Хупер — британски музички продуцент. |
1968 | Милорад Улемек - Легија — српски командант и атентатор на премиерот на Србија. |
1975 | Веселин Топалов — бугарски шаховски велемајстор. |
1975 | Ева Лонгорија — американска глумица. |
1981 | Брис Гијар — француски мечувалец. |
1985 | Константин Бакун — украински и руски одбојкар. |
1990 | Драгана Цвииќ — српска ракометарка. |
1993 | Пол Погба — француски фудбалер. |
Починале
44 п.н.е. | Гај Јулиј Цезар — римски војсководец, политичар и писател. |
220 | Цао Цао — кинески војсководец и државник. |
493 | Одоакар — италијански крал. |
1903 | Тома Давидов — бугарски офицер. |
1937 | Хауард Филипс Лавкрафт — американски писател. |
1959 | Лестер Јанг — американски џез-музичар. |
1974 | Глигор Смокварски — македонски композитор, кларинетист и музиколог. |
1981 | Рене Клер — француски филмски режисер. |
1991 | Миодраг Булатовиќ — црногорски и југословенски писател. |
1997 | Виктор Вазарели — унгарско-француски сликар. |
2006 | Јоргос Ралис — грчки политичар. |
2006 | Жозуе Монтело — бразилски писател. |
2014 | Скот Ештон — американски рок-музичар, член на групата „Стуџис“ (The Stooges). |
2021 | Драгољуб Ѓуричиќ — црногорско-српски рок-музичар. |
Празници
15 март (празници)
Настани
1987 | Од Железничката станица во Скопје тргна првиот воз на електричен погон на магистралната пружна делница Скопје - Гевгелија. |
2010 | Во петтиот натпервар од Светската лига, ватерполо репрезентацијата на Македонија ја победи репрезентацијата на Грција со резултат 7:6. „Победата ѝ ја подарувам на македонскиот народ и Македонија бидејќи навистина заслужи, a Грците вечерва научија каде дојдоа и каде е Македонија. Ние им одржавме час по ватерполо.“ изјави тренерот на Македонија, Стеван Нонковиќ. |
2014 | Граѓаните на Крим на референдум се изјаснуваат дека сакаат да станат составен дел од Руската Федерација. Поддршката изнесувала 96,77% при излезност од 83%. Највеќето неизлезени биле Кримски Татари, кои решиле да го бојкотираат гласањето. |
Родени
1480 | Фернандо Магелан — португалски морепловец во служба на Шпанија. |
1787 | Георг Симеон Ом — германски физичар. |
1926 | Џери Луис — американски глумец. |
1930 | Изет Сарајлиќ — босански и југословенски поет. |
1941 | Бернардо Бертолучи — италијански режисер. |
1950 | Едхем Шљиво — босански и југословенски фудбалер. |
1953 | Ричард Сталман — американски информатичар, основач на движењето за Слободен Софтвер. |
1959 | Флејвер Флејв — американски рапер, член на групата Паблик енеми (Public Enemy). |
1989 | Тео Волкот — англиски фудбалер. |
1991 | Адмир Мехмеди — швајцарски фудбалер. |
1994 | Џоел Ембид — камерунски кошаркар. |
Починале
1925 | Аугуст фон Васерман — германски лекар и бактериолог. |
1956 | Ирена Жолио-Кири — француска хемичарка, ќерка на Пјер и Марија Кири |
1957 | Константин Бранкуси — романски вајар. |
1975 | Т-Боун Вокер — американски блуз-музичар. |
1995 | Пол Кипкоеч — кениски атлетичар. |
2002 | Данило Бата Стојковиќ — српски глумец. |
2010 | Ксенија Пајчин — српска поп и фолк пејачка. |
Празници
16 март (празници)
Настани
1891 | Воспоставена е првата телефонска врска меѓу Лондон и Париз. Првата телефонска линија во Европа беше отворена во 1877 година во Берлин, во Германија. Пет години подоцна Берлин ја доби првата телефонска централа само со 48 претплатници. Тоа беа почетоците на телефонскиот сообраќај кој со голема брзина го освои светот. |
1947 | Во Скопје е формирана првата хируршка клиника во Македонија. |
1958 | САД од космодромот „Кејп Каневерал“ во орбитата околу Земјата го лансираа вториот американски сателит „Вангард I“. |
1963 | При ерупција на вулканот Агунг на индонезискиот остров Бали загинаа најмалку 11.000 луѓе. |
1969 | Голда Меир станала првата жена на должноста премиер на Израел. |
1992 | Република Македонија и Република Словенија воспоставиле дипломатски односи. |
1998 | Џу Жунгѓи станал премиер на Кина. |
2014 | Властите на АР Крим објавуваат независност од Украина и доставуваат барање да станат федерална единица на Русија како Република Крим, притоа распишувајќи референдум кој завршува со огромна поддршка за предлогот. |
Родени
1834 | Готлиб Вилхелм Дајмлер — германски инженер. |
1919 | Нет Кинг Коул — американски музичар. |
1921 | Иван Несторовски — македонски геолог. |
1921 | Љупчо Сантов — македонски партизан и учесник во НОБ. |
1935 | Владимир Поповиќ — српски и југословенски фудбалер и тренер. |
1936 | Никола Нака — македонски градежен инженер. |
1938 | Рудолф Нуреев — руски и советски балетан. |
1939 | Џовани Трапатони — италијански фудбалер и тренер. |
1943 | Газанфер Бајрам — македонски академски сликар. |
1955 | Гери Синис — американски глумец и режисер. |
1959 | Дени Ејнџ — американски кошаркар. |
1964 | Роб Лоу — американски глумец. |
1967 | Били Корган — американски рок-музичар, член на групата „Смешинг пампикнс“ (The Smashing Pumpkins). |
1970 | Флорин Радучоју — романски фудбалер. |
1976 | Алваро Рекоба — уругвајски фудбалер. |
1983 | Раул Меирелеш — португалски фудбалер. |
1985 | Дарио Каталдо — италијански велосипедист. |
1986 | Един Џеко — босански фудбалер. |
1989 | Шинџи Кагава — јапонски фудбалер. |
1993 | Кума Бабакар — сенегалски фудбалер. |
1994 | Марсел Забицер — австриски фудбалер. |
1998 | Урош Рачиќ — српски фудбалер. |
Починале
180 | Марко Аврелиј — римски цар и стоички филозоф. |
1782 | Даниел Бернули — швајцарски лекар, физичар и математичар. |
1956 | Ирена Жолио-Кири — ќерка на Пјер и Марија Кири. |
1973 | Перл Бак — американска писателка. |
1976 | Лукино Висконти — италијански филмски режисер и сценарист, еден од зачетниците на неореалистичката филмска школа. |
1988 | Валтер Ниг — швајцарски теолог. |
2010 | Алекс Чилтон — американски поп-рок музичар, член на групата Биг стар (Big Star). |
2023 | Дубравка Угрешиќ — хрватска писателка. |
2024 | Стив Харли — англиски рок-музичар, член на групата Кокни ребелс (Cockney Rebels). |
Празници
17 март (празници)
Настани
1871 | Започнува Париската Комуна. Француската влада пристапила кон разоружување на париската Национална гарда, но граѓаните одбија да го предадат оружјето и топовите и ги протерале претставниците на владата. |
1900 | Основан е холандскиот фудбалски клуб „Ајакс“. |
1962 | Во швајцарското гратче Евијан е потпишана Спогодба за прекин на огнот во Алжир, со што заврши осумгодишната војна за независност на таа земја од француската колонијална власт. |
1996 | Амбасадата на САД во Скопје започна со издавање визи. |
1996 | Претседателот на САД, Бил Клинтон го именува Кристофер Хил за амбасадор во Република Македонија. |
Родени
Починале
235 | Александар Север — римски цар. |
1227 | Хонориј III — римски папа. |
1314 | Жак де Моле — последниот Голем мајстор на витешкиот ред Темплари. |
1584 | Иван IV — цар на Русија. |
1900 | Антонио Нобре — португалски писател. |
1909 | Кузман Шапкарев — еден од најзначајните собирачи, публикатори, афирматори на македонски народни умотворби и еден од првите македонски учебникари. |
1913 | Георги I — крал на Грција. |
1936 | Елефтериос Венизелос — грчки револуционер. |
1947 | Михаил Герџиков — бугарски револуционер. |
1980 | Ерих Фром — германски филозоф и психоаналитичар. |
Празници
18 март (празници)
Настани
1628 | Англичаните во Америка ја основале колонијата Масачусетс. |
1903 | Идеологот на ТМОРО, Гоце Делчев со својата чета го разурна тунелот кај реката Драматица (Ангиста), Серско. Тоа беше последната негова акција против османлиската власт пред неговата смрт. |
1943 | Основана е Комунистичката партија на Македонија, како македонски оддел на Сојузот на комунистите на Југославија. |
2017 | Франк-Валтер Штајнмајер станува претседател на Германија. |
Родени
Починале
1241 | Александар III — шкотски крал. |
1721 | Климент XI — римски папа. |
1987 | Луј де Број — француски нобеловец. |
1982 | Адем Гајтани — македонски поет и преведувач. |
1997 | Вилем де Кунинг — холандско-американски сликар. |
2008 | Артур Ч. Кларк — британски писател на научна фантастика. |
2024 | М. Емет Волш — американски глумец. |
Празници
19 март (празници)
Настани
1602 | Создадена е Холандската источноиндиска компанија |
1616 | Волтер Роли бил ослободен од Лондонската кула по 13 години затвор |
1760 | Избувнал голем пожар во Бостон. |
1792 | Законодавното собрание на Франција официјално го одобрилo предлогот за користење на гилотината како средство за погубување |
1815 | Наполеон Бонапарт со 140.000 војска влегува во Париз |
1848 | Германска револуција: баварскиот крал Лудвиг I абдицира од престолот |
1861 | Голем земјотрес го зафатил градот Мендоса, Аргентина |
1933 | Германските нацисти во Дахау го отворија првиот концентрационен логор. |
1956 | Франција ја призна независноста на Тунис. |
1991 | Каледа Зија е избрана за премиер за Бангладеш. |
1991 | По одржаните повеќепартиски избори во Република Македонија, во Скопје е формирана првата Влада на Република Македонија. За прв претседател е избран д-р Никола Кљусев. |
1992 | Во Скопје е формиран Македонскиот олимписки комитет (MOK). За претседател е избран Васил Тупурковски. |
1996 | Во Скопје е основана Секцијата за македонско-американско пријателство. |
1996 | Излезе првиот број на весникот „Дневник“. |
Родени
1497 | Атахуалпа — последен владетел на Тавантинсују. |
1725 | Абдул Хамид I — отомански султан. |
1770 | Фридрих Хелдерлин — германски романтистички поет, еден од основоположниците на германскиот идеализам. |
1811 | Наполеон II — француски цар. |
1828 | Хенрик Ибзен — норвешки писател. |
1875 | Сингман Ри — прв претседател на Јужна Кореја. |
1915 | Свјатослав Рихтер — руски пијанист. |
1945 | Пат Рајли — американски кошаркар и тренер. |
1952 | Сами Шаќири — поранешен член на ОНА. |
1955 | Перихан Ејупи - Туна — македонска глумица. |
1955 | Васо Николовски — македонски поет. |
1980 | Џамал Крафорд — американски кошаркар. |
1984 | Фернандо Торес — шпански фудбалер. |
1985 | Тања Савиќ — српска пејачка. |
1986 | Бењат Инчаусти — шпански велосипедист. |
1987 | Емилија Атијас — аргентински модел. |
1990 | Маркос Рохо — аргентински фудбалер. |
Починале
1191 | Климент III — римски папа. |
1413 | Хенри IV — англиски крал. |
1727 | Исак Њутн — англиски физичар, математичар и астроном. |
1894 | Лајош Кошут — претедател на Кралството Унгарија. |
1953 | Грасилијано Рамос — бразилски писател. |
1980 | Волче Наумчески — македонски писател. |
1988 | Гил Еванс — канадски џез-пијанист и аранжер. |
1990 | Лав Јашин — руски и советски фудбалер. |
2001 | Хајредин Арифи — поранешен член на ОНА. |
2015 | Никола Јовановиќ — српски и југословенски глумец. |
Празници
20 март (празници)
Настани
1413 | Хенри V станува крал на Англија. |
1829 | Во земјотресот што ја зафати Шпанија загинаа 6.000 луѓе. |
1884 | Во Франција се легализирани синдикатите. |
1918 | Прва светска војна - Започнува втората битка на реката Сома. |
1960 | Во јужноафриканскиот град Шарпвид, расистичката полиција отвори оган врз демонстрантите, припадници на црната раса, кои протестираа против дискриминаторските закони во таа земја. Притоа беа убиени 69 луѓе, а ранети околу 200. Во спомен на овој трагичен настан, Генералното собрание на ОН го прогласи 21 март за Меѓународен ден на борбата за отстранување на расната дискриминација. |
1963 | Затворен е најозогласениот затвор Алкатраз во Сан Франциско, Калифорнија. |
1977 | Индиската премиерка Индира Ганди поднесе оставка на функцијата. |
1990 | Намибија (поранешна Југозападна Африка) по 75 години стекна независност од Јужноафриканската Република. |
1994 | Владата на Република Македонија донесе одлука за пристапување на Република Македонија кон постојаниот комитет за информирање за индустриска сопственост на Светската организација за интелектуална сопственост. |
1998 | Основана е Демократската алтернатива. |
1999 | Бертранд Пикард и Брајан Џонс стануваат првите кои го обиколиле светот во летечки балон. |
2000 | Поглаварот на Римокатоличката црква папата Јован Павле II допатува во прва официјална посета на Израел. |
2006 | Градскиот совет на општина Битола донесе одлука за промена на грбот на градот. |
2013 | Џастин Велби устоличен како Архиепископ Кантербериски - поглавар на Англиканската црква. |
2014 | Крим влегува во состав на Руската Федерација како Република Крим, по референдумот од 16 март истата година, каде огромно мнозинство од народот искажало поддршка за отцепување од Украина и припојување кон Русија. |
Родени
Починале
1556 | Томас Кранмер — водач на Англиската реформација. |
1656 | Џејмс Ашер — англиски архиепископ. |
1762 | Никола Луј де Лакај — француски астроном. |
1910 | Надар — француски фотограф. |
1915 | Фредерик Тејлор — американски машински инженер. |
1936 | Александар Глазунов — руски композитор и диригент. |
1938 | Џон Бејтс Кларк — американски економист. |
1987 | Роберт Престон — американски глумец. |
1991 | Ведат Далокај — турски архитект. |
1994 | Лили Дамите — француска глумица. |
1994 | Дак Рамбо — американски артист. |
1998 | Галина Уланова — руска балерина. |
2013 | Пјетро Менеа — италијански атлетичар и политичар. |
2013 | Димче Мешковски — македонски глумец. |
Празници
* | Меѓународен ден на борбата за отстранување на расната дискриминација |
Настани
238 | Гордијан I и неговиот син Гордијан II се прогласени за римски цареви. |
1312 | Папа Климент V го укинува Темпларскиот ред, основан во 1118 година во Палестина. |
1822 | САД го забранува многуженството. |
1879 | Софија станува престолнина на новосоздаденото Кнежевство Бугарија. |
1919 | Унгарија станува советска република |
1919 | Воспоставена е првата меѓународна авионска линија меѓу Париз и Брисел. |
1933 | Отворен е концентрациониот логор Дахау. |
1935 | Персија официјално го променува своето име во Иран. |
1943 | Сите Евреи од Македонија кои беа собрани од страна на Бугарскиот окупатор во Монополот во Скопје беа транспортирани во логорот на смртта Треблинка, во Полска, во кој по извесно време беа ликвидирани од германските фашисти. |
1945 | Египет, Ирак, Јордан, Либан и Сирија во Каиро ја формираа Арапската лига. |
1983 | Хаим Херцог е избран за претседател на Израел. |
1995 | Космонаутот Валери Полаков се вратил од космосот, поставувајќи нов рекорд- 436 денови. |
1996 | Македонската академија на науките и уметностите е примена за член на Здружението на европските академиии. |
2004 | Духовниот водач на палестинското Исламско движење на отпорот (Хамас), шеикот Ахмед Јасин загина при израелски воздушен напад во Газа. |
2004 | Македонскиот премиер Бранко Црвенковски во Даблин ја предаде апликацијата за членство на Република Македонија во Европската Унија. |
2009 | Одржан првиот круг од Претседателските избори во Република Македонија. |
Родени
Починале
752 | Папа Захариј — римски папа од 10 декември 741. |
1687 | Жан Батист Лили — француски композитор. |
1832 | Јохан Волфганг Гете — германски писател. |
1852 | Огист Мармон — француски маршал. |
1916 | Фердинанд Фелнер — австриски архитект. |
1955 | Иван Шубашиќ — хрватски политичар и правник. |
2001 | Вилијам Хана — американски аниматор, продуцент и режисер на цртани филмови. |
2004 | Ахмед Јасин — водач на Хамас. |
2005 | Кензо Танге — јапонски архитект. |
2006 | Пјер Клостерман — истакнат пилот од Втората светска војна. |
2019 | Скот Вокер — американски музичар и продуцент. |
2022 | Милован Витезовиќ — српски писател и универзитетски професор. |
Празници
1970 | Ден на планетата Земја |
Настани
1309 | Папата Климент V ја преместил папската престолнина во Авињон, Франција. |
1801 | Александар I станал цар на Русија. |
1806 | Англија ја забранила трговијата со робови. |
1821 | Грчка војна за независност: Паднал градот Каламата. |
1879 | Започнала јужноамериканската Тихоокеанска војна. |
1918 | Литванија се здобила со независност. |
1919 | Во Милано, Бенито Мусолини го основал Фашистичкото политичко движење. |
1933 | Рајхстагот на Германија го донел Овластувачкиот закон со кој на канцеларот Адолф Хитлер му доверил диктаторски овластувања. |
1950 | Прогласен е Светскиот ден на метеорологијата. |
1956 | Пакистан станал исламска република |
1994 | Министерството за односи со странство на Република Македонија преку Амбасадата на Република Македонија во Турција примило нота од Министерството за надворешни работи на Казахстан со која се известува дека оваа земја ја признала нашата држава. |
1996 | Во Скопје, САД официјално го промовирале првиот американски амбасадор во Република Македонија, Кристофер Хил. |
2003 | Словенија на референдум изгласала декларација за приклучување на земјата кон ЕУ. |
Родени
Починале
1103 | Одо I — бургински војвода. |
1361 | Хенри Гросмонт — војвода од Ланкастер. |
1369 | Петар Кастиљски — крал на Кастиља. |
1555 | Јулиј III — римски папа од 1550. |
1801 | Павле I — цар на Русија. |
1842 | Шари Анри Бејл (Стендал) — француски писател, основоположник на големата епоха на францускиот реализам. |
1907 | Константин Победоносцев — руски државник и правник. |
1948 | Николај Александрович Берѓаев — руски филозоф. |
1937 | Џон Дејвисон Рокфелер — американски индустријалец и филантроп. |
1992 | Фридрих фон Хајек — австриско-британски економист, добитник на Нобеловата награда. |
1994 | Џулиета Масина — италијанска артистка. |
2008 | Борис Дворник — хрватски глумец. |
2011 | Елизабет Тејлор — британско-американска глумица. |
2015 | Ли Куан Ју — премиер на Сингапур. |
2024 | Абдулах Сидран — босански поет и сценарист. |
Празници
1961 | Светски ден на метеорологијата |
Св. маченик Кодрат Коринтски — православен верски празник. | |
Св. Турбиј Монгровејски — католички верски празник. |
Настани
1783 | Шпанија ја призна независноста на САД. |
1882 | Германскиот бактериолог Роберт Кох објави дека го изолирал бацилот на туберкулозата. |
1923 | Грција станува република. |
1949 | Во Скопје е основан Државниот ансамбл на народни игри и песни на Народна Република Македонија, од 1953 г. наречен „Танец“. |
1972 | Велика Британија воспостави директна контрола во Северна Ирска за да ги спречи конфликтите на паравоените групи на римокатолиците и протестантите. |
1976 | Во Аргентина е извршен воен удар против претседателката Исабел Перон. |
1980 | Салвадорскиот надбискуп Оскар Ромеро е убиен од страна на десничарски терористи. |
1990 | Шри Ланка ја напуштија 2.000 индиски војници, последни од контигентот од 50.000, кои две и пол години безуспешно се обидуваа да помогнат во напорите за ставање крај на вооруженото востание на тамилските герилци против централните власти во Коломбо. |
1993 | Езер Вајцман е избран за седми претседател на Израел. |
1997 | Во Скопје започна главната Конференција за првата мултинационална воена вежба, што се одржа во Република Македонија од 11 до 17.05.1997 година - „Спасител '97“. |
1997 | Генералниот секретар на НАТО, Хавиер Солана допатува во прва официјална посета на Република Македонија. |
1999 | Започна бомбардирањето на СР Југославија во воената операција „Сојузничка сила“ со која силите на НАТО алијансата ја протераа југословенската војска и полиција од територијата на српската покраина Косово. |
1999 | 39 луѓе загинаа кога белгиски транспортен камион кој превезувал брашно и маргарин се запалил во тунелот Монблански тунел. |
Родени
Починале
1603 | Елизабета I — англиска кралица |
1905 | Жил Верн — француски писател. |
1946 | Александар Алехин — руски шаховски велемајстор, еден од најголемите шахисти во историјата. |
1971 | Арне Јакобсен — дански архитект. |
1980 | Оскар Ромеро — салвадорски архиепископ. |
2008 | Борис Дворник — хрватски глумец. |
2008 | Ричард Видмарк — американски глумец. |
2016 | Јохан Кројф — холандски фудбалер. |
2018 | Јосип Ваништа — хрватски сликар. |
2021 | Власта Велисављевиќ — српски глумец. |
2024 | Мирко Попов — македонски радио-водител, дикс-џокеј и музичар. |
Празници
24 март (празници)
Настани
1821 | Грците на Пелопонез започнаа востание против Турција, кое заврши по 12 години со признавање на независност на Грција. |
1860 | На традиционалниот конкурс за поема, што се одржа во Атина, македонскиот писател Григор Прличев доби ловоров венец за поемата „Сердарот“. |
1957 | Белгија, Западна Германија, Италија, Луксембург, Франција и Холандија ги потпишаа Римските договори за создавање Заеднички пазар. Организацијата го доби името Европска економска заедница, потоа Европска Заедница, а денес Европска унија. |
1997 | Австралискиот сенат го укина законот за евтаназија — единствен закон во светот според кој беше дозволено самоубиство на пациентите кои боледуваат од неизлечливи болести со помош на медицинскиот персонал. |
2000 | Основан е Демократскиот сојуз. |
2009 | Клаус Чичер е избран за премиер на Лихтенштајн. |
Родени
Починале
1902 | Методија Патче — македонски револуционер. |
1903 | Геле Трсијански— македонски револуционер. |
1918 | Клод Дебиси — прочуен француски композитор. |
1976 | Јозеф Алберс — германско-американски сликар. |
1980 | Ролан Барт — француски книжевен теоретичар. |
1993 | Борка Аврамова — македонска вајарка. |
2001 | Фадил Руфати — поранешен член на ОНА. |
2001 | Сервет Хајредини — поранешен член на ОНА. |
2022 | Миливоје Каракашевиќ — српски и југословенски пингпонгар. |
2022 | Тејлор Хокинс — американски рок-музичар, член на групата Foo Fighters. |
Празници
25 март (празници)
Настани
1953 | Доктор Џонас Едвард Салк, американски микробиолог го објави откривањето на новата вакцина против детска парализа. |
1979 | По разговорите во Кемп Дејвид, Израел и Египет склучија мировен договор во Вашингтон. Со тоа е завршена воената состојба меѓу двете земји, што траеше од 1948 година. |
2000 | Претседателски избори во Русија: Владимир Путин е избран за претседател. |
Родени
Починале
1827 | Лудвиг Ван Бетовен — германски композитор од времето на романтизмот. |
1892 | Волт Витман — американски поет. |
1954 | Рејмонд Чендлер — американски писател и сценарист. |
1984 | Бранко Ќопиќ — српски и југословенски писател. |
2024 | Слаѓана Милошевиќ — српска и југословенска поп-рок пејачка. |
Празници
26 март (празници)
Настани
1713 | Врз основа на Договорот од Утрехт, Шпанија ѝ го отстапила Гибралтар на Англија. |
1903 | Во штипското село Карбинци, четите на војводите Гане и Стојан Бочварот се судриле со турскиот аскер при што борбата завршила со трагичен крај за македонските револуционери. |
1941 | Избиваат демонстрации против пристапувањето на Југославија кон Силите на оската. Извршен е воен удар на чело со генералот Душан Симовиќ и новата влада го поништува пристапувањето на Југославија кон Силите на оската. |
1968 | При пробен лет со авион загина Јуриј Гагарин, херој на Советскиот Сојуз и првиот човек кој полетал во вселената. |
1977 | Во Санта Крус, на Канарските Острови, во Атлантскиот Океан, се случи најтешката авионска несреќа во историјата на цивилното воздухопловство. Во судирот на два авиони „џамбо џет“ на Американската авиокомпанија и на Холандското кралско воздухопловство загинаа околу 580 патници. |
1992 | Врз основа на Договорот од Скопје, потпишан од претседателот на РМ Киро Глигоров и генералот на ЈНА Никола Узелац, војската на ЈНА ја напуштила територијата на Република Македонија. |
1999 | Над територијата на СР Југославија е соборен американски бомбардер од типот F-117. Ова е единствен случај бомбардер од овој тип да е соборен од непријателски оган, откако претходно е детектиран со помош на нискофреквентен радар. |
Родени
972 | Робер II Побожниот — крал на Франција. |
1785 | Луј XVII — крал на Франција. |
1845 | Вилхелм Конрад Рендген — германски физичар. |
1886 | Лудвиг Мис ван ден Рое — германско-американски архитект. |
1891 | Лајош Зилахи — унгарски писател. |
1911 | Вероника Тушнова — советска и руска поетеса. |
1918 | Борис Чипан — македонски архитект. |
1921 | Иван Рабузин — хрватски сликар. |
1927 | Мстислав Ростропович — советски и руски виолончелист. |
1949 | Дубравка Угрешиќ — хрватска писателка. |
1951 | Сања Илиќ — српски композитор и музичар. |
1953 | Анимари Мозер-Прел — австриска скијачка. |
1963 | Квентин Тарантино — американски режисер. |
1966 | Жарко Паспаљ — српски и југословенски кошаркар. |
1969 | Мараја Кери — американска пејачка. |
1971 | Дејвид Култхард — британски возач на Формула 1. |
1983 | Василиј Кошечкин — руски хокеар. |
1986 | Мануел Ноер — германски фудбалски голман. |
1990 | Наталија Санчес — шпанска глумица и пејачка. |
1990 | Хоселу — шпански фудбалер. |
1994 | Виктор Ангелов — македонски фудбалер. |
Починале
1378 | Грегориј XI — римски папа. |
1462 | Василиј II Московски — московски кнез. |
1625 | Џејмс I — крал на Шкотска и Англија од династијата Стјуард, кој владеел од 1603 до 1625 година. |
1770 | Џовани Батиста Тјеполо — венецијански уметник. |
1918 | Мартин Шеридан — американски атлетичар. |
1968 | Јуриј Гагарин — советски космонаут, прв човек кој полетал во вселената. |
1972 | Мауриц Корнелис Ешер — холандски графички уметник. |
2006 | Станислав Лем — полски писател на научна фантастика. |
2000 | Ијан Дјури — англиски рок-музичар и глумец. |
2010 | Василиј Смислов — руски и советски шахист. |
Празници
27 март (празници)
Настани
1953 | Доктор Џонас Едвард Салк, американски микробиолог го објави откривањето на новата вакцина против детска парализа. |
1979 | По разговорите во Кемп Дејвид, Израел и Египет склучија мировен договор во Вашингтон. Со тоа е завршена воената состојба меѓу двете земји, што траеше од 1948 година. |
2000 | Претседателски избори во Русија: Владимир Путин е избран за претседател. |
Родени
Починале
1811 | Доситеј Обрадовиќ — српски просветител. |
1941 | Вирџинија Вулф — англиска писателка и есеист |
1943 | Сергеј Василевич Рахманинов — руски композитор, пијанист и диригент. |
1969 | Двајт Ајзенхауер — американски генерал и политичар. |
1985 | Марк Шагал — француски сликар. |
2001 | Властимир Николовски — македонски композитор. |
2013 | Борис Стрел — словенечки и југословенски скијач. |
Празници
28 март (празници)
Настани
1867 | Британската Влада во северниот дел на Америка го формира доминионот Канада со три покраини: Канада, Нова Шкотска и Њу Бранзвик. Со Вестминстерскиот статут од 1913 година Канада и формално стана независна држава на британскиот Комонвелт. |
1945 | Со истоварувањето на специјални диверзантски трупи на американската морнарица почна борбата за Окинава, крстосница на Исток, бидејќи е еднакво оддалечена од Јапонија, Кина и Формоза. Во крвавите борби американските десантни единици загубија околу 50.000 луѓе, а јапонските околу110.000 луѓе. |
1967 | Франција ја пушти во море првата атомска подморница. |
1973 | Последниот контигент американски трупи го напушти Виетнам и со тоа заврши директното воено учество на САД во долгогодишната Виетнамска војна. |
Родени
Починале
1058 | Стефан IX — римски папа. |
1772 | Емануел Сведенборг — шведски научник. |
1888 | Шарл Валентин Алкан — француски композитор. |
2008 | Рајко Митиќ — српски и југословенски фудбалер и тренер. |
Празници
29 март (празници)
Настани
1867 | Потпишан е Договор меѓу САД и царска Русија со кој САД ја откупиле Алјаска за 7,2 милиони долари. |
1940 | Јапонија воспостави маронетска влада во окупираната Кина. |
1960 | Од вселенската база Кејп Кенеди е лансиран првиот метеоролошки сателит „Тајрос - 1“. |
1967 | НАТО официјално го напушти своето седиште во Париз. |
1973 | Последниот контигент американски војници го напушти јужниот дел на Виетнам. |
1979 | Кинескиот премиер и реформатор Денг Сјаопинг ги прогласува неговите „Четири основни начела“ за социо-политичката иднина на НР Кина. |
1992 | Република Македонија и Република Хрватска со размена на ноти склучија спогодба за воспоставување дипломатски односи меѓу двете држави на ниво на амбасади. |
1994 | Во Стразбур, Република Македонија пристапи на 15 конвенции на Советот на Европа. |
2022 | Откриена Еарендел (WHL0137-LS) — најоддалечената ѕвезда од Земјата (28 милијарди светлосни години). |
Родени
1746 | Франциско Хосе де Гоја — шпански сликар и гравер. |
1844 | Пол Верлен — француски симболистички поет. |
1853 | Винсент ван Гог — холандски сликар, зачетник на постимпресионизмот. |
1894 | Сергеј Владимирович Иљјушин — советски конструктор на авиони. |
1895 | Жан Жионо — француски писател. |
1914 | Сони Бој Вилијамсон I — американски блуз-музичар. |
1915 | Арсенио Ерико — парагвајски фудбалер. |
1937 | Ворен Бити — американски глумец. |
1945 | Ерик Клептон — англиски рок-гитарист. |
1964 | Трејси Чепмен — американска поп-пејачка. |
1968 | Селин Дион — канадска пејачка. |
1972 | Карел Поборски — чешки фудбалер. |
1973 | Јан Колер — чешки фудбалер. |
1976 | Обаделе Томпсон — атлетичар од Барбадос. |
1979 | Нора Џонс — американска поп-пејачка и глумица. |
1986 | Серхио Рамос — шпански фудбалер. |
1994 | Јоанис Папапетру — грчки кошаркар. |
2001 | Анастасија Потапова — руска тенисерка. |
Починале
1863 | Огист Браве — француски физичар. |
1925 | Рудолф Штајнер — австриски филозоф. |
1957 | Макс Аман — нацистички функционер. |
1986 | Џејмс Кегни — американски глумец. |
2007 | Трајче Попов — македонски режисер. |
Празници
30 март (празници)
Настани
1492 | Кралицата Изабела I Кастиљска го издала Указ од Алхамбра со кој им наредила на своите 150.000 Еврејски поданици да го примат христијанството или ќе бидат прогонети. |
1889 | Во Париз свечено е отворена за посетителите Ајфеловата кула, челична конструкција висока 320 метри, што ја проектирал Густав Ајфел. |
1918 | Летното сметање на времето за првпат се применува во САД. |
1931 | Земјотрес ја разурнал Манагва, главниот град на Никарагва, при што загинале 2.000 луѓе. |
1951 | Првиот комерцијален сметач „УНИВАК-I“ е испорачан во Бирото за попис на САД. |
1979 | Малта станала независна држава откако и последниот британски војник заминал од малтешките острови. Овој ден на Малта се прославува како Ден на слободата. |
Родени
1499 | Пиј IV — римски папа. |
1519 | Анри II — крал на Франција. |
1596 | Рене Декарт — француски филозоф, математичар и физичар. |
1675 | Бенедикт XIV — римски папа. |
1685 | Јохан Себастијан Бах — германски композитор. |
1732 | Франц Јозеф Хајдн — австриски композитор. |
1809 | Николај Гогољ — руски писател, хуморист и сатиричар. |
1850 | Чарлс Волкот — американски палеонтолог. |
1876 | Борисав Станковиќ — српски писател. |
1882 | Корнеј Чуковски — руски и советски писател. |
1914 | Октавио Паз — мексикански писател. |
1933 | Никита Станеску — романски поет и есеист. |
1955 | Ангус Јанг — австралиски рок-музичар член на групата АЦ/ДЦ. |
1966 | Роџер Блек — британски атлетичар. |
1971 | Мартин Аткинсон — англиски фудбалски судија. |
1981 | Никола Карчев — македонски фудбалер. |
1986 | Егоиц Гарсија — шпански велосипедист. |
Починале
1340 | Иван I — московски и владимирско-суздаљски кнез. |
1461 | Јона Московски — руски светец. |
1837 | Џон Констабл — британски пределен сликар и инспирација за импресионистите. |
1877 | Антоан Огистен Курно — француски филозоф и математичар. |
1980 | Џеси Овенс — американски атлетичар. |
1980 | Владимир Холан — чешки поет. |
2016 | Имре Кертес — еврејско-унгарски писател. |
2019 | Нипси Хасл — американски рапер. |
Празници
31 март (празници)