Википедија

Хари Белафонте

американски пејач и глумец (1927–2023)

Хари Белафонте (англ: Harry Belafonte; роден како Харолд Џорџ Беланфанти Помладиот; 1 март 1927 г. – 25 април 2023) ― американски пејач, глумец и активист за граѓански права, кој во 1950-тите и 1960-тите ја популаризирал калипсо музиката ширум светот. Албумот на Белафонте, Calypso (1956) била прва долгометражна плоча продадена во над милион примероци од соло изведувач.[1]

Хари Белафонте
Хари Белафонте во 1970
Роден(а)Харолд Џорџ Беланфанти
1 март 1927
Њујорк, САД
Починал(а)25 април 2023 (возр. 96)
Њујорк, САД
Занимање
  • Пејач
  • глумец
  • активист
Активен период1948–2023
ПартијаДемократ
Сопружник
  • Маргерит Бирд (в. 1948; раз. 1957)
  • Џули Робинсон (в. 1957; раз. 2004)
  • Памела Френк (в. 2008)
Деца4

Најпознати песни на Белафонте се: „Day-O (The Banana Boat Song)“, „Jump in the Line (Shake, Senora)“, „Jamaica Farewell“ и „ Mary's Boy Child“. Хари Белафонте глумел и во филмови како: Кармен Џонс (1954), Остров во сонцето (анг: Island in the Sun; 1957), Odds Against Tomorrow (1959), Buck and the Preacher (1972) и Uptown Saturday Night (1974). Последна улога во игран филм ја имал во Црн член на Кју Клукс Клан од режисерот Спајк Ли (2018).

Белафонте за свој ментор го сметал музичарот и активист за граѓански права, Пол Робсон, а за време на Движењето за граѓански права во 1950-тите и 1960-тите бил близок и доверлив човек на Мартин Лутер Кинг. Тој бил гласен критичар на политиките на администрациите на Џорџ Буш и Доналд Трамп. Белафонте бил амбасадор на познати личности за проблемите поврзани со малолетничка правда при Американската унија за граѓански слободи.[2]

Белафонте освоил три Греми награди (меѓу кои и Греми награда за животно дело), награда Еми,[3] и награда Тони. Во 1989 година, добил признание од Кенедиевот центар. Во 1994 добил Национален медал за уметност, а во 2014 година на 6-тото доделување на наградите на гувернерите на Академијата и хуманитарната награда Џин Хершолт.[4] Во 2022 година бил примен во Куќата на славата на рокенролот.[5] Тој е еден од ретките уметници кои добиле Еми, Греми, Оскар и Тони (EGOT), иако Оскар освоил во неконкурентна категорија.

Живот и кариера

уреди

Белафонте е роден како Харолд Џорџ Беланфанти Помладиот[6] на 1 март 1927 година, во Харлем, Њујорк.[7][8][9] Неговите родители имале јамајканско потекло, но има и тврдења дека неговиот татко потекнува од Мартиник.[10] Во Харлем живеел во афроамериканско гето, а во 1935 година со неговата мајка и двајцата постари браќа се преселил во Јамајка. Во 1939 година семејството се вратило во Њујорк, каде што посетувал средно училиште.[11]

За време на Втората светска војна бил член на американската морнарица.[12] Во 1940-тите, добил билети за да го посети американскиот театар „Негро“. Тој се заљубил во уметничката форма и се спријателил и со Сидни Поатје. Кон крајот на 1940-тите, Белафонте земал часови по глума во драмска работилница во Њујорк каде што ментор му бил влијателниот германски режисер Ервин Пискатор, каде што истовремено часови земале и Марлон Брандо, Тони Кертис, Валтер Матау, Беа Артур и Поатје.[13] Подоцна, тој ја добил наградата Тони за учеството во Бродвејската ревија, Алманахот на Џон Мареј Андерсон (1954).[14]

 
Белафонте со Нат Кинг Кол во 1957 година

Музичка кариера

уреди

Белафонте својата музичка кариера ја започнал како клубски пејач во Њујорк за да ги плати часовите по глума.[15] Во неговиот прв настап пред публика, бил поддржан од групата на Чарли Паркер, во која меѓу другите биле вклучени и самиот Чарли Паркер, Макс Роуч и Мајлс Дејвис.[16] Кариерата ја започнал како поп-пејач на дискографската куќа Roost во 1949 година, но набрзо многу се заинтересирал за фолк музиката. Во 1953 година потпишал договор со RCA Victor, и редовно снимал со таа издавачката куќа до 1974 година.[17] На 27 април 1953 година, го објавил неговиот прв сингл, „Matilda“; оваа песна подоцна станала меѓу неговите најбарани песни во настапите пред публика и била изведена во речиси сите негови настапи во живо.[17]

Белафонте на музичката сцена се пробил со албумот Calypso (1956) кој станал прво ЛП во светот продадено во над милион примероци за една година.[18] Албумот се наоѓа на четврто место на Билбордовата листа од „Топ-100 албуми“ затоа што поминал поминал триесет и една недела на прво место, педесет и осум недели во топ-10 и вкупно деведесет и девет недели на американската топ листа.[19] Со албумот американската публика се запознала со калипсо музиката (која потекнува од Тринидад и Тобаго од почетокот на 19 век), а Белафонте беше наречен „Кралот на калипсото“.[20]

 
Со Џули Ендрјус во емисијата NBC Вечер со Џули Ендрјус и Хари Белафонте (1969)

Иако бил најпознат по калипсо музиката, Белафонте имал свои песни кои опфаќаат различни жанрови, како: блуз, фолк, госпел, шоу мелодии и американски стандарди.

Белафонте бил прв Американец од Јамајка кој освоил Еми, за Revlon Revue: Tonight with Belafonte (1959).[3] Во 1959 и 1960 година снимил два албума во живо; биле снимени во Карнеги Хол и уживале критички и комерцијален успех. Од албумот од 1959 година, песната „Hava Nagila“ станала една од неговите најпознати песни.[21] Во 1961 година, бил меѓу музичарите ангажирани од Френк Синатра кои требало да настапат забавата по повод инаугурацијата на претседателот Џон Ф. Кенеди, на која исто така настапиле и Ела Фицџералд, Махалија Џексон и други.[22] Истата година, RCA Victor објавил уште еден албум со калипсо музика, Jump Up Calypso. На неговиот албум Midnight Special (1962) на хармоника свирел еден млад хармоникаш по име Боб Дилан.[23]

Откако Битлси и другите ѕвезди од Британија почнале да доминираат на американските поп-листи, комерцијалниот успех на Белафонте почнал да опаѓа; Belafonte at The Greek Theatre од 1964 година бил негов последен албум кој се пласирал во Топ-40 на Билборд. Белафонте добил Греми награди за албумите Swing Dat Hammer (1960) и An Evening with Belafonte/Makeba (1965). Тематика на албумот од 1965 година биле политичките проблеми со кои се соочувале црните Јужноафриканци за време на апартхејдот.

Во текот на 1960-тите, Белафонте се појавувал на ТВ емисии заедно со уметници како Џули Ендрјус, Петула Кларк, Лена Хорн и Нана Мускури. Во 1967 година, Белафонте бил прв некласичен уметник кој имал концерт во престижниот Саратога (SPAC) во северниот дел на Њујорк,[24] набрзо потоа таму концерти одржале Doors, 5th Dimension, The Who, и Џенис Џоплин.

Филмска кариера

уреди
 
Белафонте на Берлинскиот филмски фестивал во 2011 година

Белафонте глумел во многу филмови. Негова прва филмска улога била во Светлиот пат (1953), во која глумел со Дороти Дендриџ.[25] Двајцата потоа глумеле во хит-мјузиклот од Ото Премингер, Кармен Џонс (1954). Иронично е тоа што, во филмот оперски пејач ги пее деловите на Белафонте и на Дендриџ, затоа што нивните гласови биле сметани за несоодветни за нивните улоги.[13] [25]

Подоцна Белафонте добил неколку (тогаш) контроверзни филмски улоги. Во Островот на сонцето (1957), има навестувања за афера помеѓу ликот на Белафонте и ликот кој го играла Џоан Фонтен;[26] во филмот глумеле и Џејмс Мејсон, Дендриџ, Џоан Колинс, Мајкл Рени и Џон Џастин. Во 1959 година, глумел и го продуцирал (преку неговата компанија HarBel Productions) „Оdds Against Tomorrow “ од режисерот Роберт Вајс, во кој глуми ограбувач на банка кој се здружува со расистички настроен партнер (Роберт Рајан). Тој исто така глумел со Ингер Стивенс во „Светот, телото и ѓаволот“. [27] На Белафонте му била понудена улогата на Порги во Премингеровата Порги и Бес, каде што повторно би глумел со Дендриџ, но ја одбил улогата бидејќи бил против расните стереотипи; улогата ја играл Сидни Поатје.[28] [29]

Личен живот

уреди
 
Втората сопруга Џули Робинсон во 1998 година
 
Белафонте со третата сопруга Памела Френк во април 2011 година

Белафонте и Маргерит Бирд биле во брак од 1948 до 1957 година. Имале две ќерки: Адриен и Шари. Тие се разделиле кога Бирд била бремена со Шари. Белафонте имал афера со актерката Џоан Колинс за време на снимањето на филмот Остров во сонцето.[30]

На 8 март 1957 година, Белафонте се оженил со својата втора сопруга Џули Робинсон, поранешна танчерка од компанијата Кетрин Данам, која имала еврејско потекло. Имале две деца: Џина и Дејвид.[31] По 47 години брак, [32] Белафонте и Робинсон се развеле во 2004 година. Во април 2008 година,се оженил со Памела Френк, фотограф.[33]

Белафонте починал од конгестивна срцева слабост во неговиот дом на Менхетен на 25 април 2023 година, на 96-годишна возраст. [10]

Дискографија

уреди

Филмографија

уреди

Филм

уреди
година Наслов Улога Белешки
1953 година Светлиот пат Г-дин Вилијамс [34]
1954 година Кармен Џонс Џо [34]
1957 година Остров на Сонцето Дејвид Бојер [34]
Срцето на шоу-бизнисот Кратко [35]
1959 година Светот, Телото и Ѓаволот Ралф Бартон [34]
Шансите против утре Џони Инграм [34]
1970 година Ангелот Левин Александар Левин [34]
1972 година Бак и проповедникот Проповедник [34]
1974 година Сабота вечер нагоре во градот Ден „Гичи Ден“ Бофорд [34]
1983 година Дреј Лидер Кратко [36]
1992 година Играчот Камео [37]
1994 година Висока мода Камео [38]
1995 година Товарот на белиот човек Тадеј Томас [34]
1996 година Канзас Сити Ретко видено [34]
2006 година Боби Нелсон [34]
2018 година Црниот член на Ку-клукс-клан Џером Тарнер [34]

Театар

уреди
  • Алманахот на Џон Мареј Андерсон (1953) [39]
  • 3 за Вечерва (1955) [40] [41]
  • Moonbirds (1959) (продуцент) [42]
  • Белафонте во палатата (1959) [43]
  • Асинамали! (1987) (продуцент) [42]

Награди и признанија

уреди

Белафонте е носител на EGOT, има добиено три Греми награди, Еми награда,[3] награда Тони,[44] и, во 2014 година, хуманитарна награда Џин Хершолт од Академијата за филмски уметности и науки.[45]

Театарски награди
Награда Театарска продукција Категорија година
Награда Тони [44] Алманахот на Џон Мареј Андерсон Најдобра изведба на актер во главна улога во мјузикл 1954
Светски театарски награди [46] Алманахот на Џон Мареј Андерсон Добитник на награда 1954
Награда Доналдсон [47] Алманахот на Џон Мареј Андерсон Најдобар деби глумец во мјузикл 1954

Тој, исто така, добил многу признанија, вклучувајќи ги почестите од Центарот Кенеди во 1989 година, Националниот медал за уметности во 1994 година и бил примен во Рокенрол Куќата на славните во 2022 година. [5]

Наводи

уреди
  1. ↑ „Harry Belafonte – Calypso“. AllMusic (All Media Network). Посетено на December 10, 2013.
  2. ↑ „ACLU Ambassadors – Harry Belafonte“. American Civil Liberties Union. Архивирано од изворникот на 2015-01-23. Посетено на May 13, 2023.
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 „Awards search for Harry Belafonte“. Emmys. Архивирано од изворникот на 2013-12-13. Посетено на December 10, 2013.
  4. ↑ Sinha-Roy, Piya (August 28, 2014). „Belafonte, Miyazaki to receive Academy's Governors Awards“. Reuters. Архивирано од изворникот на 2015-06-05. Посетено на August 28, 2014.
  5. ↑ 5,0 5,1 „Artist: Harry Belafonte: Early Influence Award“. WKYC. 2022. Посетено на May 4, 2022.
  6. ↑ „Life in Harlem“. Sing Your Song. S2BN Belafonte Productions. Архивирано од изворникот на October 14, 2016. Посетено на February 20, 2012.
  7. ↑ Genia Fogelson (1996). Harry Belafonte. Holloway House Publishing. стр. 13. ISBN 0-87067-772-1.
  8. ↑ Hardy, Phil; Dave Laing (1990). The Faber Companion to Twentieth Century Music. Faber. стр. 54. ISBN 0-571-16848-5.
  9. ↑ „Harry Belafonte Biography (1927–)“. Film Reference. Посетено на November 5, 2013.
  10. ↑ 10,0 10,1 Keepnews, Peter (April 25, 2023). „Harry Belafonte, 96, Dies; Barrier-Breaking Singer, Actor and Activist“. The New York Times. Посетено на April 25, 2023.
  11. ↑ Arenson, Karen W. "Commencements; Belafonte Lauds Diversity Of Baruch College Class", The New York Times, June 2, 2000. Retrieved April 16, 2008. "(He said that he had not gotten past the first year at George Washington High School, and that the only college degrees he had were honorary ones.)"
  12. ↑ Blair, Elizabeth (April 25, 2023). „Harry Belafonte, singer, actor and activist, has died at age 96“. WUNC. Посетено на April 30, 2023.
  13. ↑ 13,0 13,1 Празен навод (help)
  14. ↑ Beaumont-Thomas, Ben (April 25, 2023). „Harry Belafonte, singer, actor and tireless activist, dies aged 96“. The Guardian. Посетено на April 25, 2023.
  15. ↑ Chad (October 25, 2019). „Harry Belafonte“. Hollywood Walk of Fame (англиски). Посетено на April 25, 2023.
  16. ↑ Myers, Marc (February 15, 2017). „Jazz news: Harry Belafonte: 1949“. All About Jazz (англиски). Посетено на April 25, 2023.
  17. ↑ 17,0 17,1 Johnson, Alex; Dasrath, Diana (April 25, 2023). „Harry Belafonte, calypso star and civil rights champion, dies at 96“. NBC News (англиски). Посетено на April 25, 2023.
  18. ↑ „Harry Belafonte, singer, actor, activist, dies at 96“. WCPO 9 Cincinnati (англиски). April 25, 2023. Посетено на April 25, 2023.
  19. ↑ Smith, Judith E. (2017). „'Calypso' – Harry Belafonte (1956)“ (PDF). Library of Congress.
  20. ↑ Puente, Maria (April 25, 2023). „Harry Belafonte, trailblazing singer, actor and activist, dies at 96“. USA Today (англиски). Посетено на April 25, 2023.
  21. ↑ Grossman, Roberta (2011). „Video – What does Hava Nagila mean?“. YouTube. Архивирано од изворникот на 2023-05-14. Посетено на 2023-11-08.CS1-одржување: бот: непознат статус на изворната URL (link)
  22. ↑ „President-elect and Mrs. Kennedy arrive at the Inaugural Gala, January 19, 1961“. JFK Library. Посетено на April 25, 2023.
  23. ↑ „Harry Belafonte, civil rights activist and trailblazing artist, dead at 96“. Yahoo News (англиски). April 25, 2023. Посетено на April 25, 2023.
  24. ↑ Levith, Will (July 12, 2018). „5 Most Memorable Music Moments In SPAC History“. Saratoga Living. Посетено на April 25, 2023.
  25. ↑ 25,0 25,1 Morris, Chris (April 25, 2023). „Harry Belafonte, Calypso King Who Worked for African American Rights, Dies at 96“. Variety (англиски). Посетено на April 25, 2023.
  26. ↑ „Harry Belafonte obituary: A US icon of music, film and civil rights“. BBC News (англиски). April 25, 2023. Посетено на April 25, 2023.
  27. ↑ Variety Staff (January 1, 1959). „The World, the Flesh and the Devil“. Variety (англиски). Посетено на April 25, 2023.
  28. ↑ Jnpickens (February 25, 2019). „Musical Monday: Porgy and Bess (1959)“. Comet Over Hollywood (англиски). Посетено на April 25, 2023.
  29. ↑ „Harry Belafonte, the Activist Who Became an Artist, Dies at 96“. autos.yahoo.com (англиски). April 25, 2023. Посетено на April 25, 2023.
  30. ↑ Hill, Erin (October 14, 2013). „Joan Collins Shares Steamy Details of Affairs with Harry Belafonte and Warren Beatty“. Parade: Entertainment, Recipes, Health, Life, Holidays.
  31. ↑ Bloom, Nate (November 17, 2011). „Jewish Stars 11/18“. Cleveland Jewish News. His second wife, dancer Julie Robinson, to whom he was married from 1958–2004, is Jewish. They had a daughter Gina, 50, and a son David, 54
  32. ↑ Mottran, James (May 27, 2012). „Interview: Harry Belafonte, singer“. The Scotsman.
  33. ↑ „Harry Belafonte Fast Facts“. CNN. July 7, 2013. Посетено на December 10, 2013.
  34. ↑ 34,00 34,01 34,02 34,03 34,04 34,05 34,06 34,07 34,08 34,09 34,10 34,11 „Harry Belafonte – Rotten Tomatoes“. Rotten Tomatoes.
  35. ↑ „The Heart of Show Business“. TMC. Посетено на April 25, 2023.
  36. ↑ „Drei Lieder“. Youtuber. Посетено на April 25, 2023.
  37. ↑ „Harry Belafonte“. TV Guide. Посетено на April 25, 2023.
  38. ↑ „Harry Belafonte, civil rights and entertainment giant, dies at 96“. PBS. April 25, 2023. Посетено на April 25, 2023.
  39. ↑ „John Murray Anderson's Almanac“. Broadway World. 1953. Посетено на April 25, 2023.
  40. ↑ Atkinson, Brooks (April 17, 1955). „3 for Tonight“. Посетено на April 25, 2023.
  41. ↑ Atkinson, Brooks (April 17, 1955). „3 for Tonight: Harry Belafonte and the Champions in an Informal“. Посетено на April 25, 2023.
  42. ↑ 42,0 42,1 Hall, Margaret (April 25, 2023). „Tony Winner Harry Belafonte Passes Away at 96“. Playbill. Посетено на April 25, 2023.
  43. ↑ „Belafonte at the Palace: Theatre Vault“. Playbill. 1959. Посетено на April 25, 2023.
  44. ↑ 44,0 44,1 „Harry Belafonte Tony Awards Wins and Nominations“. www.broadwayworld.com. Посетено на 2023-08-07.
  45. ↑ „6th Annual Governors Awards | Oscars.org | Academy of Motion Picture Arts and Sciences“. www.oscars.org (англиски). 2014-10-28. Посетено на 2023-08-07.
  46. ↑ „Theatre World Awards – Theatre World Awards“. www.theatreworldawards.org. Архивирано од изворникот на 2023-05-25. Посетено на 2023-08-07.
  47. ↑ Billboard (англиски). Nielsen Business Media, Inc. 1954-06-19.

Надворешни врски

уреди
 
Викицитат има збирка цитати поврзани со:
Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Хари_Белафонте&oldid=5272910“