Република Крим
Република Крим (руски: Республика Крым; кримскотатарски: Къырым Джумхуриети, Qırım Cumhuriyeti; украински: Республіка Крим) — република и федерален субјект на Русија сместен на најголемиот дел од полуостровот Крим во Црното Море.
Република Крим Республика Крым (рус.) Къырым Джумхуриети (кр. тат.) Республіка Крим (укр.) | |||
---|---|---|---|
— Република — | |||
| |||
„Нивы и горы твои волшебны, Родина“ (руски) Твоите ниви и гори се волшебни, Татковино | |||
![]() | |||
Политички статус | |||
Земја | ![]() | ||
Федерален округ | Кримски[1][2] | ||
Економски регион | Кримски[3] | ||
Основан | 18 март 2014 | ||
Главен град | Симферопол | ||
Управа | |||
- Началник | Сергеј Аксјонов | ||
- Законод. дом | Државниот совет | ||
Статистики | |||
Површина (попис 2002)[4] | |||
- Вкупна | 26.100 км2 | ||
Население (2014) | |||
- Вкупно | 1.966.801 | ||
Часовен појас | [5] | ||
Службени јазици | руски;[6] украински, кримскотатарски | ||
Портал |
Создадена е во 2014 г. откако властите на поранешната Автономна Република Крим и градот Севастопол објавиле независност од Украина и добиле речиси апсолутна поддршка (96,77%) од населението на референдум да станат составен дел од Русија како два нејзини федерални субјекта.[7] Украинските власти и дел од украинскиот народ, Крим го сметаат за дел од Украина и не го признаваат неговиот статус како дел од Русија, и покрај изгласаниот референдум поради неговата незаконитост, забележани фалсификати и отсуство на набљудувачи од други земји за време на самиот референдум .[8]
Западните сили и нивните заеднички сојузи и организации се искажале дека го сметаат референдумот за незаконит и неважечки, бидејќи во него не учествувале сите граѓани на Украина во целина. Меѓутоа, уште во самиот проглас за независност се образложува правната полноважност на референдумот, повикувајќи се на примерот со Косово, кое исто така еднострано прогласило независност без да се праша целата тогашна Србија — потег кој истите тие сили го оправдувале и целосно поддржувале.
Историја Уреди
Територијата на Крим била освојувана и контролирана многупати во текот на неговата историја. Кимеријците, Старите Грци, Скитите, Готите, Хуните, Прабугарите, Хазарите, државата Киевска Русија, Византија, Кипчаците, Отоманското Царство, Златната Орда и Монголите го контролирале Крим некое време во текот на историјата. Во XIII век, делумно бил контролиран од Венецијанците и од Република Џенова; по што следеле Кримското ханство и Отоманското Царство во периодот XV-XVIII век, Руската Империја од XVIII до XX век, Германија во Втората светска војна и Руската Советска Федеративна Социјалистичка Република, а подоцна и Украинската Советска Федеративна Социјалистичка Република, во рамките на Советскиот Сојуз во текот на XX век.
Припојување кон Украина Уреди
Во 1954 г. Крим е одземен од тогашната Руска СФСР и доделен на Украинската ССР по одлука на тогашниот државник Никита Хрушчов и без никакво консултирање на јавното мислење.[9] Како таков, Крим останува во Украина сè до неговото отцепување на референдум во 2014 г.
Криза и враќање во Русија Уреди
По немирите во Украина, во 2014 г. во Крим се јавува т.н. „Кримска криза“ поттикната од стравувања кај мнозинското руско население од загрозеност. Како последица од тоа Русија, извесни неофицијални единици и месното население издејствуваат смена на управата на републиката. Подоцна, парламентот на Крим носи одлука за припојување на Крим кон Русија под услов предлогот да помине на референдум во самиот Крим и Севастопол. Управата на Крим потоа распишува референдум за оцепување од Украина за 16 март истата година.[10] На референдумот, преку 96,77% од граѓаните искажале поддршка за присоединување кон Русија, при излезност од 83%.[11] Дел од Кримските Татари не излегле на гласање.
Украина сè уште не го признава Крим за дел од Русија, и покрај изгласаниот референдум и со тоа Феодосија ја смета за дел од Украина.
Управување и политика Уреди
Законодавниот дом на Крим е сточленото собрание наречено Врховен совет на Крим.[12]
Извршната власт Министерски совет, на чие чело стои претседател. Надлежностите на Врховниот и Министерскиот совет се пропишани со устав и други републички закони, како и со одлуките донесени во неговата редовна работа.[13]
Правосудната власт ја имаат судовите.[13]
Кримските Татари се претставени преку свој орган, наречен „Меџлис на кримскотатарскиот народ“ (Къырымтатар Миллий Меджлиси), кој доставува примедби и барања до Врховниот совет, началникот и извесни меѓународни тела.[14]
Административна поделба Уреди
Република Крим и понатаму се раководи според административната поставеност на АР Крим, делејќи ја територијата на 25 подрачја: 14 реони и 11 градски општини (офиц. територии во надлежност на градски совети).[15]
Реони
|
Градски општини
|
Поважни градови Уреди
Најголем град е Симферопол, а други поважни градови се Керч, Џанкој, Јалта.
Име | Население | Површина (км2) |
Густина (жит/км2) |
Прибелешки |
---|---|---|---|---|
Симферопол | 362.366 | 107,41 | 3.374 | главен град |
Керч | 145.319 | 108 | 1.347 | град-херој, важен индустриски, сообраќаен и туристички центар |
Евпаторија | 106.840 | 65 | 1.644 | поважно пристаниште, железничка клучка и одморалиштен град |
Јалта | 78.040 | 17,37 | 4.493 | едно од најзначајните одморалишта во Крим |
Феодосија | 69.786 | 35,2 | 1.983 | пристаништен и одморалиштен град |
Џанкој | 35.700 | 26 | 1.373 | важна железничка клучка со индустриски подрачја |
Красноперекопск | 29.700 | 22 | 1.319 | индустриски град |
Алушта | 28.418 | одморалиштен град | ||
Бахчисарај | 26.482 | престолнина на некогашното Кримско ханство | ||
Армјанск | 22.468 | индустриски град |
Демографија Уреди
Според пописот од 2001 г. Крим имал 2.033.700 жители.[16] Меѓутоа, во 2013 г. населението се намалило на 1.967.119 жители.
Етничкиот состав е следниов:[17]
Стопанство Уреди
Најголема улога во стопанството на Крим играат туризмот и земјоделството, но има и индустриски капацитети, претежно на северот на републиката. Позначајни индустриски капацитети има во Џанкој, Красноперекопск и Армјанск.
Најзначајни стопански гранки се прехранбената, хемиската, машинската, металопреработувачката и енергетската индустрија.[13] Од нив, 60% отпаѓа на производството на прехранбени стоки. Постојат преку 290 покрупни производни претпријатија и над 1000 малостопанственици.[13]
Земјоделството е најзастапено со житарки, раноградинарски култури и винарството, особено во подрачјата на Јалта и Масандра. Поскромно развиени се говедарството, живинарството и овчарството.[13] На полуостровот се експлоатираат и минерали како сол, порфир, варовник и железна руда (околу Керч).[19]
Енергетика Уреди
Републиката исто така има неколку наоѓалишта на земен гас (копнени и подводни), спроведени со гасовод во мрежата на Украина.[20][21] Копнените се наоѓаат во Црноморскиот реон и општината Џанкој, а подводните се кај западниот брег на Црното Море и североисточниот брег на Азовското.[22]
Инфраструктура Уреди
- Јавен превоз
Практично секое населено место на Крим е поврзано со другите со автобус. Полуостровот има и најдога (96 км) тролејбуска линија на светот („Кримски тролејбус“), која води од Симферопол до Јалта.[23]
Железничкиот сообраќај во Крим се одвива по следниве линии: Армјанск—Керч (со преод за Феодосија) и Мелитопол—Севастопол (со преод за Евпаторија), поврзувајќи го полуостровот со Украина.
- Автопати
- E105/M18 — Сиваш (мост, почнува), Џанкој, Севернокримски Канал (мост), Симферопол, Алушта, Јалта (завршува)
- E97/M17 — Перекоп (тргнува), Армјанск, Џанкој, Феодосија, Kerch (ferry, ends)
- H05 — Красноперекопск, Симферопол (води до Меѓународен аеродром Симферопол)
- H06 — Симферопол, Бахчисарај, Севастопол
- H19 — Јалта, Севастопол
- P16
- P23 — Симферопол, Феодосија
- P25 — Симферопол, Евпаторија
- P27 — Севастопол, Инкерман (целосно во градот Севастопол)
- P29 — Алушта, Судак, Феодосија
- P34 — Алушта, Јалта
- P35 — Хрушчовка, Судак
- P58 — Севастопол, пристаниште „Комишева Бухта“ (целосно во градот Севастопол)
- P59 (целосно во градот Севастопол)
- Морски превоз
Јалта, Феодосија, Керч, Севастопол, Черноморское и Евпаторија се меѓусебно поврзани со пловни линии.
Туризам Уреди
Туризмот во Крим почнал масовно да се развива во втората половина на XIX век, со развојот на железничкиот сообраќај. Во XX век се изградени бројни дворци, вили и дачи. На полуостровот има повеќе знајачни знаменитости кои привлекуваат многу туристи. Најпосетувани одморалишни места на јужниот брег се Јалта и Алушта, Евпаторија и Саки на западниот и Феодосија и Судак на југоисточниот.
Од особено значење е разновидноста на природните предели во Крим, каде се среќаваат планински венци, висорамнини, тревести предели и пештери. Во Саки има лековита кал, а Евпаторија има плажи со најчист кварцен песок.[24]
Според National Geographic, Крим се котирал меѓу 20-те најпожелни туристички одредишта во 2013 г.[25]
Поврзано Уреди
Наводи Уреди
- ↑ „Путин потпиша низа закони за повторното обединување на Крим и Севастопол со Русија“. Архивирано од изворникот на 2014-03-22. Посетено на 2014-03-21.
- ↑ Президент Российской Федерации. Указ №849 от 13 мая 2000 г. «О полномочном представителе Президента Российской Федерации в федеральном округе». Вступил в силу 13 мая 2000 г. Опубликован: "Собрание законодательства РФ", №20, ст. 2112, 15 мая 2000 г. (Претседател на Руската Федерација. Указ #849 од 13 мај 2000 „За полномошниот претставник на Претседателот на Руската Федерација во еден федерален округ“. Стапил на сила 13 мај 2000).
- ↑ Госстандарт Российской Федерации. №ОК 024-95 27 декабря 1995 г. «Общероссийский классификатор экономических регионов. 2. Экономические районы», в ред. Изменения №5/2001 ОКЭР. (Државен стандард на Руската Федерација. #OK 024-95 27 декември 1995 „Општоруска класификација на економските региони. 2. Економски региони“, по измените на Амандман #5/2001 ОКЕР. ).
- ↑ Федеральная служба государственной статистики (Федерална служба за државна статистика) (2004-05-21). „Территория, число районов, населённых пунктов и сельских администраций по субъектам Российской Федерации (Територија, број на реони, населени места и селски управи по субјекти на Руската Федерација)“. Всероссийская перепись населения 2002 года (Серуски попис на населението од 2002 г.). Федерална служба за државна статистика. Посетено на 2011-11-01. (руски)
- ↑ „Crimea sets clocks to Moscow time“. Bangkok Post. March 30, 2014. Посетено на March 29, 2014.
- ↑ Службен на целата територија на Русија согласно Член 68.1 од Уставот на Русија.
- ↑ „Kremlin: Crimea and Sevastopol are now part of Russia, not Ukraine“. CNN. 18 March 2014. Посетено на 18 March 2014.
- ↑ Александар Турчинов (20 март 2014). „Декларація "Про боротьбу за звільнення України" (Декларација „За борбата за ослободување на Украина")“. Дума на Украина. Посетено на 24 април 2014.
- ↑ "Подарунок Хрущова". Як Україна відбудувала Крим | Історична правда
- ↑ „Парламентот на Крим донесе одлука за припојување кон Русија - Нова Македонија“. Нова Македонија. 6 март 2014. Посетено на 6 март 2014.[мртва врска]
- ↑ „Повеќе од 90 отсто од жителите на Крим се изјасниле за присоединување кон Русија - Нова Македонија“. Нова Македонија. 16 март 2014. Посетено на 17 март 2014.[мртва врска]
- ↑ „архивска копија“. Архивирано од изворникот на 2014-03-18. Посетено на 2014-03-19.
- ↑ 13,0 13,1 13,2 13,3 13,4 „Autonomous Republic of Crimea – Information card“. Cabinet of Ministers of Ukraine. Посетено на February 22, 2007.
- ↑ Ziad, Waleed; Laryssa Chomiak (February 20, 2007). „A lesson in stifling violent extremism“. CS Monitor. Посетено на March 26, 2007.
- ↑ „Infobox card – Avtonomna Respublika Krym“. Врховна рада на Украина. Архивирано од изворникот на 2007-10-01. Посетено на February 23, 2007. (украински)
- ↑ „Подрачја на Украина / Автономна Република Крим“. Сеукраински попис 2001. Посетено на December 16, 2006.
- ↑ „Општи резултати од пописот / Национален состав на населението“. Сеукраински попис 2001. Посетено на December 16, 2006.
- ↑ Во податоците не е вброен Севастопол, бидејќи претставува посебна административна единица.
- ↑ Bealby, John T. (1911). Encyclopædia Britannica Eleventh Edition. Cambridge University Press. стр. 449.
- ↑ Gloystein, Henning (7 март 2014). „Ukraine's Black Sea gas ambitions seen at risk over Crimea“. Reuters. Архивирано од изворникот на 2015-09-24. Посетено на 7 март 2014.
- ↑ „East European Gas Analysis – Ukrainian Gas Pipelines“. Eegas.com. 2013-02-09. Посетено на 2014-03-08.
- ↑ „Ukraine crisis in maps“. BBC. 5 март 2014. Посетено на 7 март 2014.
- ↑ „The longest trolleybus line in the world!“. blacksea-crimea.com. Архивирано од изворникот на 2014-01-03. Посетено на January 15, 2007.
- ↑ „Crimea Travel Guide“. CrimeaTravel. Посетено на 2012-12-25.
- ↑ Best Trips 2013 Crimea, National Geographic Society
Надворешни врски Уреди
„Република Крим“ на Ризницата ? |