Зимбабве

Република Зимбабве
шона:	Nyika yeZimbabwe
ндебелејски:	Ilizwe leZimbabwe
чевански:	Dziko la Zimbabwe
сенајски:	Dziko la Zimbabwe
калангајски:	Hango yeZimbabwe
цоански:	Zimbabwe Nù
намбјански:	Inyika yeZimbabwe
ндауански:	Nyika yeZimbabwe
цонга:	Tiko ra Zimbabwe
сото:	Naha ya Zimbabwe
тонгански:	Cisi ca Zimbabwe
цвана:	Naga ya Zimbabwe
венда:	Shango ḽa Zimbabwe
англиски:	Republic of Zimbabwe
Знаме	Грб
	Гесло: „Единство, Слобода, Работа“ ; ("Unity, Freedom, Work")
	Химна: ; "Благословена да е земјата Зимбабве" ;
	Местоположбата на Зимбабве (темносино) во Африканска Унија (светлосино) Местоположбата на Зимбабве (темносино) во Африканска Унија (светлосино)
Главен град; (и најголем)	Хараре
Службен јазик	16 службени јазици, види име на Зимбабве погоре
Народности (2012)	80% Шони и Ндебеле, 20 други.
Демоним	Зимбабвеец
Уредување	унитарна претседателска република
Законодавство	Парламент
Независност од Обединетото Кралство
Површина
Население
БДП (ПКМ)	проценка за 2017 г.
БДП (номинален)	проценка за 2017 г.
Џиниев коеф. (1995)	50.1; висок
ИЧР (2015)	▲ 0.516; низок · 154-та
Валута	Американски долар (за владини трансакции), Јужноафрикански ранд, и други валутиa, на пр. боцванска пула, евро, индиска рупија, фунта, Австралиски долар.
Часовен појас	CAT (UTC+2)
Се вози на	лево
НДД	.zw
Повик. бр.	+263
а.	Зимбабвејски долар е во употреба поради хиперинфлација.

Зимбабве (шона: Zimbabwe; англиски: Zimbabwe) или службено Република Зимбабве (Nyika yeZimbabwe, Republic of Zimbabwe) — држава во Јужна Африка со главен град Хараре. Зимбабве се наоѓа помеѓу реките Замбези и Лимпопо. Зимбабве нема излез на море, а се граничи со Замбија и Мозамбик на север, со Мозамбик на исток, со Боцвана на запад и со ЈАР на југ. Според проценките на ООН, Зимбабве има население од над 16 милиони луѓе, од кои над 80% се Шони. Државата има 16 службени јазици, од кои најголем е шонски, а се користи и англискиот.

Уште од 11 век денешната територија на Зимбабве била управувана од различни организирани држави и кралства, а исто така областа била значаен трговски пат. Европската колонизација на Зимбабве започнала со британската колонизација на Јужна Африка и основањето на колониите Јужна Родезија (денес Зимбабве) и Северна Родезија (Замбија). Колонијата Јужна Родезија станала самоуправувачка британска колонија во 1923. Во 1965 година, малата конзервативна и контроверзна бела заедница на Зимбабве имала целосна контрола врз државата и прогласила независност на Јужна Родезија под името Родезија, која била потоа именувана како Зимбабвејска Родезија, но за многу краток период. Самопрогласената држава била под меѓународна изолација и 15 години имало герилска војна со мнозинското црнечко националистичко население. Оваа војна завршила со потпишување на мировен договор и во април 1980 официјално Зимбабве била основана како независна држава. Денес државата е многу сиромашна поради лошата политика на водачите, а некогаш била именувана како „скапоцен камен на Африка“ поради просперитетот на земјата.^[8]^[9]^[10]

Роберт Мугабе станал премиер на Зимбабве во 1980 година, кога тогашната (а и денешна) владеачка партија ЗАНУ-ПФ победила на изборите. Со тоа се ставил крајот на доминацијата на малото бело население. Седум години Мугабе бил премиер, а во 1987 станал претседател, функција која ја извршува до денес. Мугабе вовел тоталитарен режим, има доминација во целокупното општество, прекршување на човековите права и силно и успешно деградирање на опозицијата.^[11] Мугабе сè уште има социјалистичка реторика од Студената војна и го обвинува западот за лошата економска ситуација на земјата.^[12] Државата има голем економски пад кој започнал уште во 1990-те и забележала хиперинфлација во скоро време со што се укинала и домашната валута.^[13]

Во ноември 2017 година низ државата се организирале протести против тоталитарниот режим на Мугабе. Како резултат на тоа се организирал еден вид државен удар од страна на воените старешини и Мугабе бил ставен во домашен притвор заедно со неговата сопруга.^[14]^[15] На 19 ноември 2017 година Мугабе бил, против неговата волја, сменет како водач на владеачката партија и заменет со Емерсон Мнангагва^[16], кој пак се сметал за негов наследник на претседателската функција. Такви апсирации имала и неговата сопруга Грејс Мугабе.

Со стапувањето во водство на партијата, Мнангагва станал наследник на Мугабе на функцијата претседател на Зимбабве.

Потекло на поимот

Името на Зимбабве доаѓа од називот "Dzimba dza mabwe" што значи „голема куќа од камен“ на шона.

Историја

Едни од најстарите народи кои живееле на денешната територија на Зимбабве (тогаш Родезија) биле Пигмејците. Во текот на 8 век, тие се помешиле со типичните земјоделски народи по име Шона, дел од народите Банту, кои започнале да добиваат злато и мед од богатите семејства во регионот. Во текот на 15 век на овие простори била формирана империјата Мономотапа, која била главната територија која што ги контролирала реоните со злато, кое пак главно било продавано на арапите и португалците. Во следниот 16 век, империјата се распаднала на четири дела, по кое следувале многубројни конфликти и граѓански војни. Во меѓувреме дошле и португалските трговци, а со тоа и армијата на Португалската империја. Во почетокот империјата на Португалците не бележиле којзнае какви успеси, за да сепак кон XVIII век испее да ја наложи својата моќ. Во 1911 годфина била основана јужна Родезија а како британска колонија била официјално објавена во 1923 година. Во 1912 година, т.н. бели колонизатори се откажале од намерата да се приклучат кон јужноафриканскиот сојуз. По крајот на Втората светска војна, бројот на белото население драстичо се зголемило. Во периодот од 1953 до 1963 година, Јужна Родезија била дел од федерацијата на Родезија и Њасаленд. По распаѓањето на федерацијата, формално била објавена независноста на земјата, која од 1965 година била преименувана во Родезија.^[17]^[18] По изгласувањето на републиканскиот устав од 1970 година, врските со Велика Британија биле прекинати. По ова следувала осудата од страна на ООН за расизам|расистичката политика на власта. Земјата ги подобрила односите со Јужна Африка, чиоја цел била да излезе од политичката изолација. Од друга страна пак, црното население започнало да формира политички движења. Следувале повторните економски санкции и избувнување на партизански акции, кое го принудило премиерот да си поднесе оставка. Во 1977 година, за нов премиер на земјата бил избран Музорева, но граѓанските конфликти продолжиле. Во негово време земјата била преименувана во Зимбабве-Родезија. Во 1979 година во Лондон се провела конференција на која било подготвено прогласуувањето на независност на земјата. Следната година била прогласена независноста, а на власт дошле социјалистите. Во 1988 година во земјата бил воведен еднопартиски систем.

Географија

Политички систем

Административна поделба

Зимбабве се дели на 8 покраини и 2 града-покраини. Покраините се поделени на 59 окрузи, а тие пак, на вкупно 1.200 општини.

Покраините се следниве:

Стопанство

Демографија

Најголем дел од населението на земјата, своите корени ги има од народот Банту (98%), 71% од кој и припаѓа на етничката група Шона, а 16% на етничкатљ група Ндебеле.

Во минатото во земјата живеело и мал број на бело население, кое кон средината на XX век било 5% од целото население на Зимбабве. По прогласувањето на независноста на земјата, процентот на белото население значително се намалил. Денеска, тој процент изнесува 1%. Ова можеби се должи на дискриминаторската политика која ги води земјата кон белото население.

Според податоците од 2005 година населението е следново:

98.8% - црни,
1% бели
друѓи
Христијани - 10,935,900
Муслимани - 113,130
Без Религија - 993,030
Народна Религија - 447,660
Евреи - 10,000
Други - 37,710

Верници во Зимбабве

Христијани			87,00 %
Муслимани			0,90 %
Без Религија			7,90 %
Народна Религија			3,80 %
Евреи			0,08 %
Други			0,30 %

Култура

Музика

Спорт

Наводи

↑ „Zimbabwe“. The Beaver County Times. 13 September 1981. Посетено на 2 November 2011.
↑ „The World Factbook – Zimbabwe“. Central Intelligence Agency. Архивирано од изворникот на 2020-04-16. Посетено на 2017-11-20.
↑ „Census Results in Brief“ (PDF). Zimbabwe National Statistical Agency. Архивирано од изворникот (PDF) на 3 September 2013. Посетено на 25 August 2013.
↑ ^4,0 ^4,1 ^4,2 ^4,3 „Zimbabwe“. International Monetary Fund.
↑ „GINI Index“. World Bank. Посетено на 21 July 2013.
↑ „2016 Human Development Report“ (PDF). United Nations Development Programme. 2016. Посетено на 21 March 2017.
↑ „Zimbabwe Time“. GreenwichMeanTime.com. Greenwich 2000. Архивирано од изворникот на 19 јули 2011. Посетено на 17 ноември 2017.
↑ Johnson, Boris (2017-11-15). „Robert Mugabe tarnished the jewel that is Zimbabwe. Now is its chance to shine again“. The Telegraph.
↑ Lessing, Doris (2003-04-10). „The Jewel of Africa“. The New York Review of Books. 50 (6).
↑ „What Happened to Zimbabwe, Once Known as the Jewel of Africa?“. 2015-04-17.
↑ „Zimbabwe 2015 Human Rights Report“. United States Department of State Bureau of Democracy, Human Rights, and Labor. 2015. Посетено на 6 May 2016.
↑ „Zimbabwe's Robert Mugabe“. BBc. 16 August 2013. Посетено на 6 May 2016.
↑ Contributor, Quora (2015-11-29). „What Caused Zimbabwe's Economic Crash?“. Slate.
↑ CNN, David McKenzie, Brent Swails and Angela Dewan. „Zimbabwe in turmoil after apparent coup“. CNN. Посетено на 2017-11-15.
↑ „Zimbabwe's Robert Mugabe confined to home as army takes control“. The Guardian. Посетено на 15 November 2017.
↑ „Ruling party sacks Mugabe as leader“. BBC Ness. BBC. Посетено на 19 November 2017.
↑ Williams, Lizzie (2005). Africa Overland. стр. 169–170.
↑ Pakenham, Thomas (1992). Scramble for Africa: White Man's Conquest of the Dark Continent from 1876 to 1912. стр. 669.

Поврзано

Родезија

Надворешни врски

Влада

Парламент на Зимбабве Архивирано на 19 јуни 2005 г.
Он лајн собранието на Зимбабве Архивирано на 24 октомври 2008 г.
Шефот на државата и министрите Архивирано на 9 март 2013 г.

Генерално

Весници

Зимбабве Метро
The Zimbabwean
Гардиан Зимбабве Архивирано на 26 септември 2020 г.
Врски за вести од Зимбабве

Останати

ZimConservation - News and opinions about the wildlife and environment of Zimbabwe Архивирано на 20 октомври 2020 г.
Zimbabwe Urban Culture
ZimLoxian Архивирано на 20 декември 2008 г. *Zimbabwe Online News Архивирано на 7 јануари 2009 г.
ZW News
New Zimbabwe
Isp Internet Services Zimbabwe Архивирано на 6 декември 2008 г.
Amnesty International annual report 2007 on Zimbabwe
Kubutana
Zimbabwe Agricultural Welfare Trust (ZAWT)
Civic Action Support Group
Zimbabwe Protest
Cato Journal PDF (115 KiB)
No quick fix for Zimbabwe's economy, analysis by Jorn Madslien, BBC News
Zimbabwe destruction: One man's story,
Center for Global Development
Zimbabwe Rescue Архивирано на 12 јуни 2008 г.
Crisis in Zimbabwe Архивирано на 11 декември 2008 г.
TheGreatZimbabwe
Rhodesian, Zimbabwean expat community Архивирано на 18 октомври 2009 г.

Оваа статија од областа на географијата е никулец. Можете да помогнете со тоа што ќе ја проширите.

[BEAVERCT-1] „Zimbabwe“. The Beaver County Times. 13 September 1981. Посетено на 2 November 2011.

[CIA-WF-2] „The World Factbook – Zimbabwe“. Central Intelligence Agency. Архивирано од изворникот на 2020-04-16. Посетено на 2017-11-20.

[zimstat1-3] „Census Results in Brief“ (PDF). Zimbabwe National Statistical Agency. Архивирано од изворникот (PDF) на 3 September 2013. Посетено на 25 August 2013.

[imf2-4] 4,0 ^4,1 ^4,2 ^4,3 „Zimbabwe“. International Monetary Fund.

[5] „GINI Index“. World Bank. Посетено на 21 July 2013.

[HDI-6] „2016 Human Development Report“ (PDF). United Nations Development Programme. 2016. Посетено на 21 March 2017.

[TimeZone-7] „Zimbabwe Time“. GreenwichMeanTime.com. Greenwich 2000. Архивирано од изворникот на 19 јули 2011. Посетено на 17 ноември 2017.

[8] Johnson, Boris (2017-11-15). „Robert Mugabe tarnished the jewel that is Zimbabwe. Now is its chance to shine again“. The Telegraph.

[9] Lessing, Doris (2003-04-10). „The Jewel of Africa“. The New York Review of Books. 50 (6).

[10] „What Happened to Zimbabwe, Once Known as the Jewel of Africa?“. 2015-04-17.

[11] „Zimbabwe 2015 Human Rights Report“. United States Department of State Bureau of Democracy, Human Rights, and Labor. 2015. Посетено на 6 May 2016.

[12] „Zimbabwe's Robert Mugabe“. BBc. 16 August 2013. Посетено на 6 May 2016.

[13] Contributor, Quora (2015-11-29). „What Caused Zimbabwe's Economic Crash?“. Slate.

[cnn_turmoil-14] CNN, David McKenzie, Brent Swails and Angela Dewan. „Zimbabwe in turmoil after apparent coup“. CNN. Посетено на 2017-11-15.

[guardian_confined-15] „Zimbabwe's Robert Mugabe confined to home as army takes control“. The Guardian. Посетено на 15 November 2017.

[16] „Ruling party sacks Mugabe as leader“. BBC Ness. BBC. Посетено на 19 November 2017.

[g-17] Williams, Lizzie (2005). Africa Overland. стр. 169–170.

[h-18] Pakenham, Thomas (1992). Scramble for Africa: White Man's Conquest of the Dark Continent from 1876 to 1912. стр. 669.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]