Мајкл Џозеф Џексон[1][2] (роден на 29 август 1958 - починал на 25 јуни 2009) — американски музичар, танчер, текстописец и филантроп. Џексон е познат како „Крал на поп-музиката[3][4]. Според Гинисовата книга на рекорди Џексон е признат како најуспешен забавувач на сите времиња[5][6]. Неговиот придонес кон музиката, танцот и модата, заедно со приватниот живот пратен од силен публицитет, го направиле глобална фигура во популарната култура повеќе од четири децении.

Мајкл Џексон
Мајкл Џексон во Виена, Австрија во јуни 1988 година
Роден(а)Мајкл Џозеф Џексон
август 29, 1958(1958-08-29)
Гери, Индијана, САД
Починал(а)јуни 25, 2009(2009-06-25) (возр. 50)
Лос Анџелес, Калифорнија, САД
Причина за смртСрцев удар предизвикан од пропофол и бензодијазепин
ПочивалиштеГлендејл, Калифорнија, САД
Занимање
  • Singer
  • songwriter
  • dancer
СопружникЛиса Мари Присли
 (в. 1994; раз. 1996)

Деби Роу
 (в. 1996; раз. 1999)
Деца3
РодниниSee Фамилија Џексон
Потпис
Страница
michaeljackson.com

Како седмо дете на семејството Џексон, тој дебитирал на професионалната музичка сцена, заедно со неговите браќа, како член на групата The Jackson 5 во средината на 1960-тите, и ја започнал својата соло кариера во 1971 година. Во раните 1980-ти, Џексон станал доминантна фигура во популарната музика. Музичките спотови за своите песни, вклучувајќи ги Beat It, Billie Jean и Thriller, се кредитирани со трансформирање на медиум во уметничка форма и промотивна алатка, а популарноста на овие видеа помогнало да се донесе релативно нов телевизиски канал на славната МТВ. Видеата од песните Black or White и Childhood, Scream го искачиле на врвот на листите на MTV во 1990-тите. Преку сценски изведби и музички спотови, Џексон популаризира голем број на техники за танц, како робот и одење по месечина. Неговиот специфичен музички звук и вокален стил имале влијание кај многу хип-хоп, поп, и рок изведувачи.

Албумот на Џексон, Трилер (1982) е најпродаван албум на сите времиња. Неговите други албуми, како Off the Wall, Bad, Dangerous и HIStory, исто така се рангираат меѓу најпродаваните музички материјали на светот. Џексон е еден од ретките уметници што бил примен во Куќата на Славните на Рокенролот двапати. Тој исто така бил примен во Куќата на славата за автори и песни. Некои од другите негови многубројни достигнувања се вклучени во списокот на Гинисовите рекорди[7][8], вклучувајќи ги 13 Греми награди; 26 Греми награда за животно дело (повеќе од било кој друг уметник, вклучувајќи ја и наградата Уметник на векот) а освен тоа има продадено над 750 милиони албуми низ целиот свет. Џексон добил стотици награди, кои го направиле еден од најнаградуваните музичари во историјата на музиката[9]. Тој исто така бил значаен хуманитарист и филантроп, донирајки стотици милиони долари за добротворни цели и поддржувајки повеќе од 39 хуманитарни организации.

Неговиот личен живот, вклучувајќи ја и неговата промена на изгледот, личните врски и однесување, создавале голем број на контроверзии. Во 1993 година тој бил обвинет за сексуална злоупотреба на дете, но случајот бил решен надвор од судот и не била поднесена формална пријава.[10] Во 2005 година тој бил суден и ослободен од понатамошни обвинувања за сексуална злоупотреба и неколку други обвиненија откако поротата пресудила дека не е виновен за сите точки од обвинението. Додека се подготвувал за неговите серија од концерти, Џексон починал на 25 јуни 2009 година, од срцев удар. Пред неговата смрт, Џексон наводно консумирал дроги, како пропофол и лоразепам. Одделот за медицински испитувња во Лос Анџелес ја прогласил неговата смрт за убиство, и неговиот личен лекар се изјаснил за невин по обвиненијата за убиство без умисла. Смртта на Џексон предизвикала излевање на глобална тага, и околу една милијарда луѓе од целиот свет ја гледале неговата јавна панихида во живо на телевизија. Во март 2010 година, Sony Music Entertainment потпишал договор од 250,000,000$ за да го задржи правото на дистрибуција на неговите снимки до 2017 година, и да го издаде посмртниот албум во текот на една деценија по неговата смрт. Неговиот прв посмртен албум од новиот материјал, едноставно насловен Мајкл, бил издаден на 14 декември 2010 година.

Живот и кариера уреди

1958-1975 уреди

 
Куќата на Џексон во Гери, Индијана.

'Мајкл Џексон е роден на 29 август 1958 година како осмо дете од десетте деца во афроамериканско работничко семејство, во Гери, Индијана, индустриско предградие на Чикаго[11][12]. Неговата мајка, Катрин Џексон, била Јеховин Сведок а неговиот татко, Жозеф Валтер Џо Џексон бил работник во фабрика за челик. Џексон имал три сестри: Реби, Ла Тоја и Џенет, и петмина браќа: Џеки, Тито, Џермејн, Марлон и Ренди, додека шестиот брат, Брендон, починал кратко време по раѓањето[13][14].

Џексон имал проблематични односи со неговиот татко[15][16]. Џо во 2003 година признал дека тој редовно го тепал Мајкл како дете[17]. Џексон изјавил дека бил физички и емотивно злоупотребуван за време на пробите иако строгата дисциплина на неговиот татко одиграла голема улога во неговиот успех. Џексон првпат отворено зборувал за неговата злоупотреба во детството во интервју со Опра Винфри емитувано во февруари 1993 година. Тој признал дека често плачел од осаменост. Татко на Џексон, исто така, вербално го злоупотребувал Џексон, во бројни прилики велејќи дека тој имал грозен нос. Всушност, длабокото незадоволство на Мајкл Џексон со самата негова појава, неговиоте кошмари и хронични проблеми со спиењето, неговата тенденција да остане хипер-компатибилен особено со неговиот татко, и да остане на детето како во текот на својот живот се на многу начини во согласност со последиците од ова хронично малтретирање кое го издржал како дете. Детската злоупотреба исто така знае и да го наруши невробиолошкиот развој (односно послаба работа на мозокот, мотивација и поттик) предизвикува зголемена подложност кон зависноста од дрога, со што тој се борел, покрај зголемена подложност на психолошкиот фактор на емоционална болка. Во едно интервју со Мартин Башир, подоцна вклучено во документарецот Living with Michael Jackson, Џексон признал дека татко му го тепал кога тој бил дете, но сепак кажува дека бил еден генијалец, кој сакал строгата дисциплина и изјавува дека татко му одиграл огромна улога во неговиот успех[15]. Кога Башир ја отфрлил позитивната забелешка и продолжил да прашува за тепањето, Џексон ја ставил својата рака на неговото лице и се противел на прашањата.

 
Џексон (центар) како член ан групата Jackson 5 во 1972 година

Во 1964, Мајкл и Марлон Џексон се приклучиле на бендот на своите браќа кој бил формиран од страна на браќата Џеки, Тито, Џермејн и како бекап-музичари свиреле конга и дајре.[18]. Џексон подоцна започнал да настапува како придружен позадински вокал и започнал со танцување. Кога имаше осум години, Џексон започнал да дели вокал со неговиот постар брат Џермејн, а името на групата било изменето во Џексон 5.[13]. Бендот направил турнеја низ средниот запад во текот на 1966-1968, многу често настапувале во црни клубови познати како „Chitlin' Circuit“, каде што тие често перформирале стриптиз и други возрасни акти.[19][20]. Во 1966 година, тие го освоиле големиот локален талент шоу со препеви на хитовите на Џејмс Браун, I Got You (I Feel Good), предводена од Мајкл.

Џексон 5 сними неколку песни, меѓу кои и Big boy, за локална издавачка куќа Стилтаун во 1967 година[21], пред да потпишат со Мотаун рекордс во 1968 година[13]. Списанието Ролинг Стоун подоцна го опишал младиот Мајкл како „чудо со големи музички способности, кој брзо се истакнал како главен пејач во бендот“[22]. Групата достигнала дијаграмски рекорд кога првите четири синглови (I Want You Back, ABC, The Love You Save и I'll Be There) биле први на списокот на Билборд Хот 100[13]. Помеѓу 1972 и 1975 година, Џексон направил четири соло студиски албум со Motown, меѓу нив и

Got to Be There и Ben, објавен како дел од Џексон 5 франшизата, и издавањето на успешни синглови како Got to Be There, Ben, и Rockin' Robin[23]. Продажбата на групата започнала да опаѓа во 1973 година. Иако групата постигнала врвни 40 хитови, вклучувајќи ја и топ 5 диско песната Dancing Machine, и топ 20 хит песната I Am Love, Џексон 5 го напуштиле Motown во 1975 година.[24].

1975–1981 уреди

 
From left, back row: Jackie Jackson, Michael Jackson, Tito Jackson, Marlon Jackson. Middle row: Randy Jackson, La Toya Jackson, Rebbie Jackson. Front row: Janet Jackson (1977)

Во јуни 1975 година, Џексон 5 потпишале договор со Епик Рекордс, подружница на CBS Records,[24] и името на групата го преименувале во Jacksons. Помладиот брат Ренди формално се приклучил на групата во тоа време, додека Џермејн заминал за да продолжи со соло кариера[25]. Тие продолжиле со турнејата на меѓународно ниво, издавајки уште шест албуми во периодот помеѓу 1976 и 1984 година, за време на кој Џексон бил водечки текстописец, пишувајќи ги хитовите како „Shake Your Body (Down to the Ground)“,This Place Hotel“ и „Can You Feel It[18]. Во 1978 година, Мајкл започнал со својата филмска кариера, учествувајќи во филмот Виз[26]. Во овој период се зближил со Квинси Џонс, кој ја направил музиката за филмот[27]. Во овој период двајцата се согласиле Џонс да го направи следниот соло албум на Џексон, Off the Wall[28]. Во 1979 година, Џексон го скршил носот за време на една сложената рутина при танцувањето. Неговите последователна ринопластика не доживеала целосен успех, па тој често се жалел на тешкотии во дишењето што влијаело на неговата кариера. Тој се обратил кај Стивен Хофлин, која ја направил втората ринопластика на Џексон и последователните операции[29].

Џонс и Џексон заедно го продуцирале албумот „Off the Wall[30]. Текстописци за албумот биле самиот Џексон, Род Темпертон, Стиви Вондер и Пол Макартни. Издаден во 1979 година, албумот бил првиот соло албум од кој четири песни биле вклучени во американската топ 10 список на хитови, вклучувајќи ги „Don't Stop 'til You Get_Enough“ и „Rock with You[31][32]. Албумиот се искачил на третото место на Billboard 200, и биле продадени над 20 милиони примероци во светот[33]. Во 1980 година, Џексон освоил три награди на американските музички награди: награда за најдобар албум, награда за најдобар машки изведувач и награда за најдобар сингл[34][35]. Џексон повторно победил на American Music Awards во 1981 година освојувајќи награда за најдобар албум и награда за најдобар машки изведувач.[36]. И покрај постигнатиот комерцијален успех, Џексон чувствувал дека после Off the Wall треба да направи многу поголемо влијание, и бил решен да ги надмине очекувањата со своето следното издание[37].

1982–1983 уреди

Во 1982 година, Џексон ја издал песната „Someone In the Dark“ освојувајќи греми награда во 1984 година[38]. Неговиот следен албум Thriller, објавен кон крајот на 1982 година, станал најпродаван албум на сите времиња во САД[39][40][41], како и најдобро продаваниот албум на сите времиња во светот, продавајќи околу 110 милиони копии досега[42]. Албумот бил на врвот на Билборд 200 за 37 недели и бил во топ 10 оза 80 последователни седмици. Тоа е првиот албум што има седум Билборд Хот 100 Топ 10 синглови, меѓу кои и „Billie Jean“, „Beat It“ и „Wanna Be Startin' Somethin“.[43]. Албумиот бил сертифициран за 29 милиони пратки, од страна на RIAA, давајќи му Двоен Дијамантен статус во САД.[44]. Албумот добил и Греми награда за најдобро инженерско снимање во 1984 година. Адвокатот на Џексон Џон Бранка, истакнал дека Џексон го има највисокиот хонорар во музичката индустрија во тој момент: околу 2$ за секој продаден албум. Тој исто така постигнал и рекордни профити од продажбата на неговите снимки. Видеокасетите на документарниот филм The Making of Michael Jackson's Thriller биле продадени во над 350.000 примероци за само неколку месеци. во овој период започнала и продажбата на кукли со ликот на Џексон по цена од 12$[45]. Во 1985 година, The Making of Michael Jackson's Thriller добил Греми награда за најдобар музички спот[46]. Во декември 2009 година, музичкото видео за Thriller било вклучено во Националниот филмски регистар од страна на Конгресната библиотека, станувајќи првиот музички спот што некогаш бил примен[47][48]. Њујорк тајмс напишал дека во светот на поп-музиката, постои Мајкл Џексон и сите други[49].

Во март 1983 година, Џексон се соединил со своите браќа за легендарниот настап во живо кој бил снимен за Motown 25: Yesterday, Today, Forever. Шоуто се емитувало на 16 мај 1983 година, пред публика од 47 милиони гледачи[50]. Настапот е најдобро запаметан по соло изведба на Џексон на „Billie Jean[51]. Облечен во црна карактеристична јакна и голф ракавица украсена со вештачки дијаманти, тој го прикажал неговиот веќе препознатлив танц на сцената[52]. Перформансите на Џексон била споредена со онаа на Елвис Присли и Битлси.[53].

1984-1985 уреди

На 27 јануари 1984 година Мајкл и другите членови на Jacksons снимиле реклама за Пепси[54], набљудувани од страна на директорот Фил Дусенбери[55], од рекламната агенција BBDO и креативениот директор на Пепси, Алан Поташ во Храмот на Аудиторијата во Лос Анџелес. Пред полната куќа на симпатизери за време на симулираниот концерт, пиротехниката случајно паднала на косата на Џексон и неговата коса се запалила. Тој настрадал од втор степен изгореници на главата. Џексон бил подложен на третман за да се сокријат лузните на неговата глава, а тој исто така ја направил и својата трета ринопластика кратко време потоа[29]. Џексон никогаш не закрепнал од оваа повреда. Пепси го решил спорот надвор од судот, а Џексон ги донирал своите 1.500.000$ во Медицинскиот центар во Калвер Сити, Калифорнија[56], кој денеска го носи неговото име во чест на неговата донација. На 14 мај 1984 година, Џексон бил поканет во Белата куќа за да ја прими наградата од претседателот Роналд Реган за неговата поддршка на добротворни организации кои им помогнале на луѓето да ги надминат алкохолот и дрогата[57][58].

 
Џексон во Белата куќа заедно со претседателот Роналд Реган

Џексон освоил осум Греми награди во текот на таа година. За разлика од подоцнежните албуми, албумот Трилер немал официјална турнеја за промоција, но во 1984 година на неговата Турнеја на победата биле изведени голем дел од новите материјали пред повеќе од два милиони Американци. Оваа турнеја му била последна заедно со неговите беаќа[59]. Тој ги донирал сите средства (околу 8.000.000 $) заработени од Турнеја на победата во добротворни цели[60][61]. Тој исто така, напишал и песна за добротворната организација „''We Are the World''“ во 1985 година со Лајонел Ричи[62], издадена во март 1985 година[63] и која била објавена за да им помогне на сиромашните во САД и Африка[64]. Таа станала една од најпродаваните синглови на сите времиња, со скоро 30 милиони продадени примероци и милиони долари донирани за гладните[65] . Во 1986 година, „''We Are the World''“ добила четири греми награди (една за Џексон за песна на годината)[62]. Директорите на Американските музички награди ја отстраниле песната на добротворната организација од конкуренцијата, бидејќи сметале дека била несоодветна, но издале две специјални признанија (едно за создавањето на песната и едно за американската идеја за донација за Африка)[62][63][66][67].

Во 1984 година, ATV Music Publishing, која имала авторски права за речиси 4000 песни[68] , била ставена на продажба од страна на Роберт Холмс[64]. Џексон се заинтересирал за овој проект, знаејќи дека Пол Макартни прави околу 40.000.000 $ за една година од песни на други изведувачи[64][69][70]. Во 1981 година, на Макартни му бил понуден музичкиот каталог на ATV за £ 20.000.000. Според Макартни, тој контактирал со Јоко Оно за правење на заедничко купување со поделба на трошоци еднакво по 10.000.000 £ од секој, но Оно сметал дека може да го купат за £5.000.000[64][70]. Кога тие не биле во можност да направат заедничко купување, Мекартни не ја прифатил понудата[69][70], не сакајќи да биде единствен сопственик на песни на „Битлси[68]. Еден преговарач за Судот Холмс од 1984 година изјавил дека: „Ние му го дадовме првото право на одбивање на Пол Макартни, но Пол не го сакаше тоа во тоа време“. Исто така, адвокатот на Макартни го обвинил адвокатот на Џексон, Џон Бранка, дека Макартни не бил заинтересиран за тендерството. Макартни, наводно изјавил дека тоа било премногу скапо. Но, имало и неколку други компании и инвеститори за наддавање. Во септември 1984 година[68], Џексон бил прв информиран за продажбата од страна на адвокатот Бранка и испратил понуда од 46.000.000$ на 20 ноември 1984 година[68]. Агентите на Џексон сметале дека тие ќе го добијат договорот, но наишле на нови понудувачи или нови полиња на дебата[68]. Во мај 1985 година, тимот на Џексон заминал од преговорите откако за четири месеци потрошиле повеќе од 1.000.000$ на длабинска анализа и за преговори. Во јуни 1985 година, Џексон и Бранка дознале дека команиите на Чарлс Копелман и Марти Бандиер направиле некаков договор со Holmes à Court за 50 милиони долари. Но, во почетокот на август, тимот на Holmes à Court го контактирал Џексон и разговорите биле завршени[68]. Џексон ја кренал сумата на 47.500.000 $ и таа била прифатена, бидејќи тој можел да го затвори договорот брзо, бидејќи ја завршил длабинската анализа на АТВ музика. Тој исто така се согласил да го посети Holmes à Court во Австралија. Купувањето на ATV од страна на Џексон била финализирана на 10 август 1985 година[68].

1986-1990 уреди

Кожата на Џексон била со среднокафеава боја за целото времетраење на младоста, но со започнувањето на средината на 1980-тите, тој постепено растејќи побледел.[71][72][73]. Промената добила широка медиумска покриеност, вклучувајќи ги и гласините дека тој ја избелил неговата кожа. Според неговиот биограф, во 1986 година, на Џексон му биле дијагностицирани витилиго и лупус. Витилигото делумно ја осветлил неговата кожа, и лупусот бил во фаза на развивање. Двете болести го направиле почувствителен на сончева светлина.[74] Третманите кој тој ги користел за неговата состојба дополнително го осветлиле тонот на неговата кожата, а со примената на шминка, тој можел да се појави и како многу блед[75]. На Џексон исто така му било дијагностицирано витилиго во неговата аутопсија[76].

Неколку хирурзи шпекулирале дека тој поминал низ неколку носни операции, операции на челото и усните иако Џексон го негирал тоа и тврдел дека тој само имал операција на носот. Џексон тврдел дека тој имал само две пластични операции на носот и ниедна друга операција на неговото лице, иако во еден момент споменал дека има падина создадена во неговата брада. Џексон изгубил тежина во раните 1980-ти, поради промените во исхраната и желбата за „танчерско тело“[77]. Сведоците изјавиле дека тој често имал вртоглавица и шпекулирале дека тој страдал од анорексија нервоза. Во текот на неговото лекување, Џексон свои блиски пријатели ги направил неговиот дерматолог, Д-р Арнолд Клајн и медицинската сестра Деби Роу[78].Роу подоцна станала втора жена на Џексон и мајка на неговите две најстари деца. Долго пред да биде во романтична врска со неа, Џексон силно се потпирал на Роу за емотивна поддршка. Тој, исто така, силно се потпирал и на Клајн, за медицински и деловни совети.

Џексон станал предмет на повеќе сензационалени извештаи. Во 1986 година, таблоидите направиле приказна тврдејќи дека Џексон спиел во хипербарична комора со кислород да се забави процесот на стареење, каде тој бил насликан легнат во стаклена кутија. Иако тврдењата не биле вистинити, според таблоидните извештаи кои се широко цитирани, Џексон сам ја раширил фабрикуваната приказна за себе[79]. Кога Џексон купил шимпанзо од една лабораторија наречена Bubbles, тој бил пријавен дека сè повеќе се одделува од реалноста[80]. Било објавено дека Џексон понудил да ги купи коските на Јосиф Мерик (Човекот-слон) чии објави Џексон не ги негирал[81]. Иако првично видел дека овие приказни се можност за публицитет, тој престанал да дозволува протекување на невистини во пресот па истите станале повеќе сензационални[79][82][83]. Следствено медиумите започнале да прават свои приказни. Овие извештаи станале вградени во јавната свест, додавајќи му го прекарот „wacko Jacko[2][84]. Како одговор на озборувањата, Џексон му се обратил на Тараборели:

Зошто едноставно не им кажете на луѓето дека јас сум странец од Марс. Кажи им дека јадам живи пилиња и играм вуду танц на полноќ. Тие ќе веруваат во се што ќе кажеш, затоа што ти си новинар. Но, ако јас, Мајкл Џексон, кажам: „Јас сум странец од Марс и јадам живи пилиња и играм вуду танц на полноќ“, луѓето би рекле: „О, човеку, тој Мајкл Џексон е луд. Вие не можете да верувате на еден единствен збор што излегува од неговата уста“.[85]

 
Палтото на Џексон во времето на ерата на албумот Bad

Џексон соработувал со Френсис Форд Копола на 17-минутниот филм во 3-D Капетан ЕО, кој дебитирал во септември 1986 година во двата оригинали Дизниленд и во Epcot во Флорида, а во март 1987 година во Токио Дизниленд. 30.000.000$ филм беше популарна атракција во сите три паркови. За капетанот ЕО атракцијата подоцна било пишувано во Евро Дизниленд парк, откако тој парк бил отворен во 1992 година. Сите четири паркови биле отворени и во 1990-тите. Атракцијата подоцна се преименувала во Дизниленд, по смртта на Џексон во 2010 година[86]. Во 1987 година, Џексон се оттргна од Јеховините сведоци, како одговор на нивното неодобрување за видеото за Трилер[87][88].

 
Џексон во 1988 година

Во 1987 година излегол неговиот следен албум Bad, кој бил високо оценет. Тој не го посочил Трилер како комерцијален или уметнички триумф, но Bad исто така забележал значителен успех[89]. Албумот имал седум хит синглови во САД, од кои пет („I Just Can't Stop Loving You“, „Bad“, „The Way You Make Me Feel“, „Man in the Mirror“ и „Dirty Diana“) достигнале број еден на листите на Billboard Hot 100. Ова е рекорд за најголем број синглови од некој албум. Иако видеото на насловната било дискутабилен дериват на спотот за поранешната песна „Beat It“, видеото за „Bad“ се покажало дека е еден од иконските моменти на Џексон[90]. Почнувајќи од 2008 година, албумот имал продадено 30 милиони примероци во светот[91][92][93][94]. Благодарение на албумот, Брус Сведиен и Умберто Гатика освоиле една греми награда во 1988 година за најдобро некласично инженерско снимање и Мајкл Џексон освоил аз најдобар музички спот. Во истата година, Џексон добил наградата за достигнување на Американските музички награди, бидејќи „Bad“ бил првиот албум кој се нашол на врвот во 25 земји и најдобро продаваниот албум во светот во 1987 и во 1988 година[95][96][97][98]. Во 1988 година, албумот победил на американските музички награди[99].

Светската турнеја за албумот започнала на 12 септември истата година, завршувајќи на 14 јануари 1989 година[100]. Само на турнејата во Јапонија имало 14 распродажби и 570.000 посетители, речиси тројно зголемување на претходниот рекорд од 200.000 во една тура[101]. Џексон направил рекорд за Гинисовата книга на рекорди кога 504.000 луѓе присуствувале на стадионот Вембли[102]. Тој настапил на вкупно 123 концерти пред публика од 4,4 милиони луѓе[103]. Турнејата излегла како последен концерт на Џексон вклувајќи ги и шоута во континентална САД, иако подоцна направил турнеја до Хаваи.

Во 1988 година, Џексон ја издал својата прва и единствена автобиографија, Moonwalk,за која биле потребни четири години да ја заврши и да се продадат 200.000 копии[104]. Џексон пишувал за неговото детство, Џексон 5 и за злоупотребата од која тој страдал. Тој исто така пишувал и за неговиот изглед на лицето, велејќи дека тој имал две пластични операции на носот и падина создадена во неговата брада. Тој припишува поголем дел од промените во структурата на неговото лице на пубертетот, губењето на тежината, строгата вегетаријанската исхрана, промената на стилот на косата, и сценското осветление. Моonwalk стигнал до првото место на списокот на „Њујорк тајмс“ бестселери. Музичарот потоа направил еден филм со наслов Moonwalker, во кој биле вклучени снимки во живо и кратки филмови. Филмот бил оригинално наменет да биде пуштен во емитување во театри, но поради финансиски проблеми, филмот бил пуштен директно на видео. Тој се задржал на врвот на Билборд Топ Музика 22 недели[105]. На крајот спотот на Мајкл Џексон The Legend Continues беше исфрлен на првото место.

Во март 1988 година, Џексон купил земјиште во близина на Санта Јенз, Калифорнија, каде била изградена неговата палата Неверленд во вредност од 17 милиони долари[106]. Во комплексот имало вработено 40 луѓе како обезбедување[106][107][108]. Во 2003 година, комплексот имал вредност од околу 100 милиони долари[109]. Во 1989, неговата годишна заработувачка од продажба на албуми, прифаќање и концерти била проценета на 125.000.000 $ за таа година[110] . Набргу потоа, тој станал првиот човек од запад кој се појавил во една телевизиска реклама во Советскиот Сојуз[105]. Неговиот успех резултирал со тоа што тој се нарекол „Крал на поп-музиката[3][6][111]. Прекарот бил популаризиран од страна на Елизабет Тејлор во 1989 година, прогласувајќи го за вистински крал на попот, рокот и танцот[112]. Претседателот Џорџ В. Буш го прогласил во Белата куќа за Уметник на Декадата[113]. Од 1985 до 1990 година, тој донирал 500.000 $ за United Negro College Fund[114] , како и целиот профит од неговата песна „Man in the Mirror“ во добротворни цели[115] . Препевот на Џексон во живо на „You Were There“ на прославата на 60-тиот роденден на Семи Дејвис Џуниор добила номинација за „Еми“ награда[51][105].

1991–1993 уреди

Во март 1991 година, Џексон го обнови својот договор со Sony за 65 милиони долари, рекорден договор во тоа време[116]. Тој го издал својот осми албум Dangerous во 1991 година. Почнувајќи од 2008 година, од албумот Dangerous биле распродадени седум милиони копии во САД и биле продадени 32 милиони копии ширум светот[117][118]. Албумот бил ко-продукција на Теди Рајли[119], еден од пионерите на „New jack swing“, кој го убедил Мајкл да го карактеризира рапот во неговиот албум за првпат. Актот успеал и тоа било најдобро продаваниот албум поврзан со тоа движење. Во САД, првиот сингл од албумот „Black or White“ бил неговиот најголем хит, достигнувајќи број еден на Billboard Hot 100 и останал седум недели на тоа место, со исти настапи продолжил низ целиот свет[120]. Вториот сингл од албумот е „Remember the Time“ кој останал осум недели во првите пет во САД[121] , избран под број три на Billboard Hot 100 синглови. На крајот од 1992 година, Dangerous бил награден за најдобро продаваниот албум во светот и „Black or White“ била наградена за најпродаваниот сингл на Билборд во 1992 во светот на музичките награди. Исто така, тој освоил награда како најдобро продаван артист на 80-те години[122]. Во 1993 година, ја Џексон изведел песната во Soul Train Awards во фотелја, велејќи дека тој имал повреда за време на пробите[123] In the UK and other parts of Europe, "Heal the World" was the album's most successful song; it sold 450,000 copies in the UK and spent five weeks at number two in 1992.[121]. Во Велика Британија и другите делови на Европа, „Heal the World“ бил најголем хит од албумот, се продале 450.000 копии во Велика Британија и поминал пет недели на второ место во 1992 година.

Џексон основал Светската фондација во 1992 година. Добротворната организација ги донела сиромашните деца на ранчот на Џексон да уживаат во возењето низ паркот кој Џексон го изградил на имотот. Фондацијата, исто така испратила милиони долари низ целиот свет за да им помогне на децата кои биле во војна, сиромаштија и болест. Во истата година Џексон ја издал втората книга, бестселерот збирка поезија, Dancing the Dream. И покрај тоа што имала комерцијален успех и ја открива повеќе интимната страна на Џексон, колекцијата главно критички се одвивала во времето на издавањето. Во 2009 година, книгата била објавена од страна на Doubleday и била повеќе позитивно примена од страна на некои критичари во пресрет на прераната смрт на Џексон. Светската турнеја за Dangerous заработила 100 милиони долари. Турнејата започнала на 27 јуни 1992 година, а завршила на 11 ноември 1993 година. Џексон настапил пред 3,5 милиони луѓе во 67 концертиТој ги продал правата на емитување за неговата светската турнеја на HBO за 20$ милиони долари, рекордниот договор кој сè уште стои.[121][124] He sold the broadcast rights to his Dangerous world tour to HBO for $20 million, a record-breaking deal that still stands.[125] .

По болеста и смртта на Рајан Вајт, Џексон помогнал да се привлече вниманието на јавноста за сидата, нешто што било уште контроверзно во тоа време. Тој јавно се изјаснил со Клинтоновата администрација во Гала Сесијата на Бил Клинтон за да им даде повеќе пари на добротворни организации за истражување[126][127]. Во еден висок профил во посета на Африка, Џексон посетил неколку земји, меѓу нив Габон и Египет[128]. Неговата прва посета на Габон била пречекана со прилично голем и ентузијастички прием од повеќе од 100.000 луѓе, некои од нив носеле знаци на кои пишувало „Добредојдовте Дома Мајкл“. Во својата посета на Брегот на Слоновата Коска, Џексон бил крунисан како „Крал Сани“ од страна на племенскиот поглавар. Тој потоа им се заблагодарил на високи функционери на француски и англиски јазик, потпишал официјални документи формализирајќи го неговото Кралство и седнал на златен престол, додека претседавал со церемонијалните танци.

Во јануари 1993 година, Џексон направил еден незаборавен настап на полувремето на шоуто Super Bowl XXVII[129][130]. Претставата започнала со Џексоновото катапултирање на сцената како огномет. Како што слетал на платно, тој се одржал на неподвижен, стоејќи со став на статуа, облечен во златно и црна воена облека и очила за сонце, тој останал целосно неподвижен за една минута и пол, додека публиката аплаудирала. Тој потоа полека ги извадил очилата за сонце, ги фрлил настрана и отпеал четири песни: „Jam“, „Billie Jean“, „Black or White“ и „Heal the World“. Шоуто било гледано од 135 милиони Американци. Албумот на Џексон се искаќил за 90 места нагоре на албумската табела. На Џексон му била дадена „Наградата жива легенда“ на 35-годишнината на Греми награди во Лос Анџелес. „Black or White“ била номинирана за најдобра вокална изведба , а „Jam“ добила две номинации за најдобра вокалната изведба и најдобра песна. Албумот добил Греми награда за најдобро некласично Инженерство, наградувајќи ја работата на Брус Шведиен и Теди Рајли. Во истата година, Мајкл Џексон освоил три американски музички награди и станал првиот кој освоил International Artist Award за неговите глобални претстави и хуманитарни проблеми. Оваа награда ќе го носи неговото име и во иднина. Џексон имал 90-минутно интервју со Опра Винфри во февруари 1993 година, како свое второ телевизиското интервју од 1979 година. Тој гестикулирал кога зборувал за злоупотребата во детството од страна на својот татко, верувајќи дека ја пропуштил шансата за поголем дел од неговото детство, признавајќи дека тој често плачел од осаменост. Тој ги негирал гласините дека тој ги купил коските на Човекот-Слон, дека спиел во хипербарична комора со кислород и побелувањето на неговата кожа, наведувајќи за првпат дека има витилиго. Интервјуто било следено од страна на 90 милиони Американци. Dangerous повторно влегол во списокот на албуми во Топ 10, повеќе од една година по неговата оригинална верзија[71][121][131].

1993–1994 уреди

Во летото 1993 година, Џексон бил обвинет за сексуална злоупотреба на дете од страна на 13-годишното момче по име Џордан Чендлер и неговиот татко, д-р Еван Чендлер, стоматолог<[132][133][134]. Семејството Чендлер побарало исплата од Џексон, и пејачот првично одбил. Џордан Чендлер изјавил на полицијата дека Џексон сексуално го злоупотребил[81][135] . Д-р Чендлер бил снимен на касета како разговара за неговата намера да продолжи со обвиненијата, велејќи: „Ако одам подалеку со ова, јас ќе се здобијам со време. Нема шанси јас да изгубам. Јас ќе добијам се што сакам и тие ќе бидат уништени засекогаш ... кариерата на Мајкл ќе биде завршена ". Мајка му на Џордан била непопустлива и сметала дека немало малверзации од страна на Џексон.[134] Џексон подоцна ги искористил снимките да се утврди дека тој бил жртва на љубоморен татко чија единствена цел била да изнуди пари од пејачот[134]. Подоцна истата година, на 20 декември, домот на Џексон бил претресен од страна на полицијата.[136]. Џордан Чендлер, наводно ја известил полицијата за опис на интимните делови на Џексон.[137], особено тврдејќи дека неговото оштетување од белило на пенисот е обрезано[138], пребарувањето на лентата открива, во спротивно, дека Џексон всушност бил врзан, факт кој ја потврдила неговата аутопсија. Освен тоа биле пронајдени и фотографии од голи деца[139]. Неговите пријатели изјавиле дека тој никогаш не закрепнал од понижувањето. Истрагата била неубедлива и без обвиненија кои некогаш биле поднесени. Џексон го опишал истражувањето во емотивна изјава за јавноста, и прогласил невиност.

На 2 мај 1994 година било распуштено судењето и распитот, без да се извести Џексон.[140]. По некое време Чендлер престанал да соработува со кривичната истрага[141][142][143]. Надвор од судската документација посебно било наведено дека Џексон не сторил нешто лошо и нема никаква одговорност, а Чендлер и неговото семејство заедно со адвокатот Лари Фелдман наводно потпишале согласност[144]. Адвокатот на Чендлер, исто така, експлицитно изјавил дека:„никој на никој не ја купил тишината[145]. Една деценија по тоа, за време на вториот круг од тврдењата за злоупотреба на деца, адвокатите на Џексон ќе поднесат меморандум во кој се наведува дека од 1994 година изјавата била направена без негова согласност[141].

Во мај 1994 година, Џексон се оженил со ќерката на Елвис Присли, Лиза Мари Присли. Тие првпат се запознале во 1975 година, кога седумгодишната Присли присуствувала на ангажмани на семејството Џексон во МГМ Гранд Хотел и казино, а биле поврзани преку заеднички пријател[146]. Според пријателот на Присли, нивното возрасно пријателство започнало во ноември 1992 година во Лос Анџелес[147] . Тие останале во контакт секој ден преку телефон. Како што обвинувањата за детско малтретирање биле искажувани, Џексон станал зависен од Присли за емотивна поддршка, и самата таа била загрижена за неговата здравствена состојба и зависноста од дрога.[148]Предлошка:Clarify Presley said: "I believed he didn't do anything wrong and that he was wrongly accused and yes I started falling for him. I wanted to save him. I felt that I could do it."[149]. Присли во тој период изјавила: „Јас верував дека тој не направи ништо погрешно и дека е погрешно обвинет и да, јас започнав да се вљубувам во него. Сакав да го спасам. Почувствував дека можам да го направам тоа“. Таа на крајот го убедила да го решат спорот надвор од судот и да оди во рехабилитација за да се опорави. Кон крајот на 1993 година Џексон и предложил брак на Присли преку телефон, велејќи: „Ако ти предложам да се омажиш за мене, ќе го направиш ли тоа?“. Тие се венчале во Доминиканска Република во тајност, негирајќи го тоа скоро два месеци[150]. Во тоа време таа изјавиле дека бракот им бил сексуално активен[151]. Во тоа време, таблоидните медиуми шпекулирале дека венчавката е трик за да се поддржи јавната слика на Џексон[150]. Бракот траел помалку од две години и завршил со развод по мирен пат[152]. Во 2010 во интервју со Опра, Присли признала дека тие биле заедно уште четири години после разводот „враќајки се еден на друг и раскинувајќи“, додека таа одлучила да ја прекине врската[153].

1995-1999 уреди

Во 1995 година, Џексон направил спојување на својата издавачка куќа со Сони, создавајќи го Sony/ATV Music Publishing. Џексон ја задржа половина од сопственоста на компанијата, заработи 95.000.000 $ однапред, како и правата за уште песни[154][155].

Тој потоа го објавил двојниот албум ''HIStory: Past, Present and Future, Book I'' Првиот диск, HIStory Begins содржи 15 најголеми хитови на албумот, а подоцна истиот повторно бил издаде како Greatest Hits: HIStory, Volume I во 2001 година, додека вториот диск, HIStory Continues, содржи 15 нови песни. Албумот се искачил на првото место на топ листите и бил сертифициран за седум милиони пратки во САД.[156]. Албумот е најдобро продаваниот повеќедисковен албум на сите времиња, со 20 милиони копии (40 милиони единици се продадени во целиот свет).[120][157] . HIStory добил номинација за Греми награда за албум на годината[158].

Првиот сингл издаден од албумот бил „Scream/Childhood“. „Scream“ е дует, изведен со најмладата сестра Џенет Џексон. Во песната се зборува против медиумите, главно за она што медиумите му го направиле во текот на обвинувања за злоупотреба на деца во 1993 година. Синглот се искачил на позиција број 5 на Billboard Hot 100[158], и добил номинација за Греми награда за најдобра поп соработка на вокалите. „You Are Not Alone“ е вториот сингл издаден од HIStory. Песната е вклучена во Гинисовата книга на светски рекорди како прва песна која дебитирала на број еден на Billboard Hot 100 листата[110]. Синглот доживеал уметнички и комерцијален успех, добивајќи номинации за Греми: најдобар поп вокал за изведба[158].

 
Џексон на Канскиот филмски фестивал во 1997 година

На крајот од 1995 година, Џексон бил пренесен во болница, откако колабирал во текот на пробите за телевизиските перформанси. Инцидентот бил предизвикан од стрес поврзан со паничарски напад[159]. „Earth Song“ е третиот сингл издаден од HIStory, и се искачил на врвот на британската сингл листа за шест недели околу Божиќ 1995 година и бил продаден во еден милион примероци, што го направил најуспешниот сингл во Велика Британија[158]. Песната „They Don't Care About Us“ станала контроверзна кога Anti-Defamation League и другите групи ја критикувале поради наводните антисемитски стихови. Џексон брзо ја ставил ревидираната верзија на песната, без навредите во оваа песна[160]. Во 1996 година, Џексон добил Греми награда за најдобар музички спот[38][161]. Албумот беше промовиран со успешна HIStory World Tour. Турнејата започнала на 7 септември 1996 година, а завршила на 15 октомври 1997 година. Џексон направил 82 концерти во 58 градови пред повеќе од 4,5 милиони обожаватели, и заработил вкупно 165.000.000 $[100]. Во текот на турнејата, Џексон се оженил со својата долгогодишна пријателка Деби Роу, дерматолошката медицинска сестра, во импровизирана церемонија во Сиднеј, Австралија. Роу била околу шест месеци бремена со првото дете на двојката во тоа време. Првобитно, Роу и Џексон не планирале да се оженат, но мајка му на Џексон Кетрин ги убедила да го направат тоа.[162]. Мајкл Џозеф Џексон јуниор (попознат како „Принцот“) се родил на 13 февруари 1997 година. Неговата сестра Париз-Кетрин Мајкл Џексон е родена една година подоцна, на 3 април 1998 година[152][163]. Двојката се развела во 1999 година, а Џексон добил целосно старателство над децата. Разводот бил релативно мирен, но потоа старателството не се решило до 2006 година[164][165]. Во 1997 година, Џексон го издадал Blood on the Dance Floor: HIStory in the Mix,, кој содржи ремикси на хит синглови од HIStory и пет нови песни. Светската продажба стигнала до 6 милиони примероци во 2007 година, и е најдобро продаваниот ремикс албум објавен досега.[166]. Албумот достигнал до првата позиција во Велика Британија. Форбс го проценил неговиот годишен приход од $ 35 милиони во 1996 година и 20 милиони долари 1997 година. Во текот на јуни 1999 година, Џексон бил вклучен во голем број на добротворни настани. Тој се приклучил кон добротворниот концерт на Лучано Павароти во Модена, Италија. Концертот бил во знак на поддршка на непрофитната организација War Child, а Џексон донирал и еден милион долари за бегалците од Косово, СР Југославија, како и дополнителни средства за децата од Гватемала[167]. Подоцна, Џексон организирал добротворни концерти во Германија и Кореја.

2000-2003 уреди

Во текот на 2000 и 2001 година, Џексон работел во студиото со Теди Рајли и Родни Џеркинс, како и други соработници. Овие сесии резултирале со албумот „Invincible“, објавен во октомври 2001 година[168]. Invincible бил првиот целосен албум во последните шест години, како и последниот албум кој го издал додека бил жив[169]. Издавањето на албумот му претходело на расправата меѓу Џексон и неговата издавачка куќа, Sony Music Entertainment. Џексон барал предвремен излез од неговиот договор.[170]. Само пред издавањето на Invincible, Џексон го информирал шефот на Sony Music Entertainment, Томи Мотола, дека го напушта Sony. Како резултат на тоа, сите издадени синглови, видео снимки и промоции во врска со албумот Invincible биле суспендирани.[171]

Во септември 2001 година Џексон направил два концерти по повод неговата триесетгодишнина кариера, одржани во Madison Square Garden. Џексон се појавил на сцената заедно со неговите браќа, за првпат од 1984 година. На концертите исто така настапиле и Миа, Ашер, Витни Хјустон, 'Н Синк, Дестинис Чајлд, Моника, Лутер Вандрос и Слеш[172]. Вториот од двата концерти бил одржан ноќта пред 11 септември 2001 година и терористичките напади.[173] По нападите, Џексон помогнал во организирањето на United We Stand: What More Can I Give, добротворен концерт во Вашингтон. Концертот се одржал на 21 октомври 2001 година, а зеле учество десетици големи уметници, вклучувајќи го и Џексон, кој ја перформирал неговата песна „What More Can I Give“, како последна[170]. Соло настапите на Џексон биле нарушени од телевизиската верзија на добротворниот концерт, иако сè уште можело да се види дека во позадина ги пее вокалите. Овој пропуст се случил заради проблемите со договорот поврзан со концертите од претходната 30-тата годишнина. И покрај настаните пред неговото издавање, Invincible излегол во октомври 2001 година по многу исчекување. Invincible се покажал како голем хит, дебитирајќи на врвот на топ листите во 13 земји и продавајќи се во околу 13 милиони копии ширум светот. Сепак, бројот на продадените копии од Invincible бил понизок од оние на неговите претходни изданија, делумно поради недостиг на промоција, без поддршката за светска турнеја и расправата за етикетата. Албумот исто така излегол во лошо време за музичката индустрија[174] for the music industry in general.[170]. За албумот биле потрошени $30 милиони за снимање, не вклучувајќи ги промотивните трошоци. Invincible имал три синглови: „You Rock My World“, „Cry“ и „Butterflies“, вториот без музички спот. Џексон во јули 2002 година изјавил дека шефот на Сони, Тони Мотола е „ѓавол“ и „расист“, која не ги поддржала неговите афроамерикански уметници[170], користејќи ги само за своја лична корист. Тој го обвинил дека Мотола го нарекол својот колега Ирв Готи „дебел црнец[175]. Сони одбил да го продолжи договорот на Џексон, и тврдел дека промотивната кампања од 25 милиони долари не успеала бидејќи Џексон ја одбил турнејата во САД. Во 2002 година, Мајкл Џексон ја освоил својата 22 награда за изведувач на векот[176] . Во истата година му се родило и неговото трето дете, Принц Мајкл Џексон II[177]. Идентитетот на мајката е непознат, но Џексон изјавил дека детето е резултат на вештачко оплодување од сурогат мајка и неговата сперма[164]. На 20 ноември истата година, Џексон го донел новородениот син на чардакот од неговата соба во хотелот Adlon во Берлин, обожавателите застана подолу, држејќи го во десната рака, лабаво со крпа врз лицето на бебето. Бебето било накратко протегнато низ оградата, четири спрата над нивото на земјата, предизвикувајќи голема критики во медиумите. Џексон подоцна се извинил за инцидентот, нарекувајќи ја „ужасна грешка“.

2003-2005 уреди

 
Џексон во Лас Вегас во 2003 година

Започнувајќи од мај 2002 година, Џексон му дозволил на британската телевизија личност Мартин Башир да го следи секаде каде што ќе оди, за снимање на документарен филм. Филмската екипа на Башир била со Џексон за време на инцидентот со неговото бебе во Берлин[178]. Филмот се емитувал во март 2003 под името Living with Michael Jackson. Во особено контроверзна сцена, Џексон бил виден како се држи за раце со едно младо момче, дискутирајќи како спијат[179].

Набргу откако документарниот филм се емитувал, канцеларијата на адвокат на округот Санта Барбара започнала криминална истрага[180]. Џексон бил уапсен во ноември 2003 година, и бил обвинет за седум точки од обвинението за малтретирање на деца и две точки од обвинението за администрирање на агент за интоксикација во врска со 13-годишно момче кое е прикажано во филмот[179]. Џексон ги негирал обвинувањата, велејќи дека не биле од сексуална природа.

Судењето започнало на 31 јануари 2005 година, во Санта Марија, Калифорнија, и траело пет месеци, до крајот на мај. На 13 јуни 2005 година, Џексон бил ослободен по сите точки од обвинението[181][182][183]. По судењето тој се преселил во Персискиот Залив на островот Бахреин, како гостин на шеикот Абдула[184].

2006-2009 уреди

 
Џексон во 2006 година во Дизниленд, Париз.

Во март 2006 година, главната негова палата Неверленд била затворена како мерка за намалување на трошоците. Имало бројни извештаи дека во тоа време Џексон имал финансиски проблеми[185]. Џексон бил деликвент за отплата на обезбедениот заем од 270,000,000$ против неговите издавачки холдинзи за музика, иако тие холдинзи, наводно, му правеле 75.000.000 $ годишно[186]. Банката на Америка го продала долгот на Fortress Investments. Sony наводно предложил преструктуирање на договорот кој ќе даде идни опции за купување на половина од акциите на Џексон во нивната заедничка сопственост на издавачката куќа (оставајќи го Џексон со 25% од акциите)[155]. Џексон се согласил на рефинансирањето на договорот на Sony, во април 2006 година иако точните детали не биле обелоденети во јавноста[187]. Џексон немал договор за снимање со Sony или која било друга голема издавачка куќа во тоа време. Во пролетта 2006 година, имало најава дека Џексон потпишал договор со бахреинската куќа Two Seas Records. Сепак, ништо не излегло од тој договор, и извршниот директор подоцна изјавил дека договорот никогаш не бил завршен[188][189].

Во текот на 2006 година, Sony реиздал 20 синглови од 1980-тите и 1990-тите под името Michael Jackson: Visionary. Како резултат на тоа, повеќето од оние синглови се вратиле на топ листите. Во септември 2006 година, Џексон и неговата поранешна сопруга Деби ги потврдиле извештаите дека тие го средиле старателството над децата. Условите никогаш не биле објавени. Џексон продолжил да биде старателски родител на две деца[165].

Во октомври 2006 година, новинарот на Fox News Роџер Фридман изјавил дека Џексон бил на снимање во студио во руралното место Вестмит, Ирска. Во тоа време не било познато на што Џексон работел, или кој би плаќал за сесиите, откако неговиот публицист неодамна издадал соопштение во кое тврди дека ја напуштил Two Seas[189][190]. Во ноември 2006 година, Џексон го поканил екипажот за снимање на Access Hollywood во студиото во Вестмит, и MSNBC ја изнесе приказната дека тој работи на нов албум, продуциран од will.i.am.[120] од The Black Eyed Peas. Џексон настапил на World Music Awards во Лондон на 15 ноември 2006 година, и ја прифатил Дијамантската награда за продажба на над 100 милиони плочи[120][191]. Џексон се вратил во САД по Божик во 2006 година за да присуствува на погребот на Џејмс Браун во Аугуста, Џорџија[192]. Тој дал една пофалба велејќи: “Џејмс Браун ми е најголема инспирација".

Во пролетта 2007 година, Џексон и Сони се здружиле за да купат уште една музичка издавачкаа куќа: Famous Music LLC, порано во сопственост на Viacom. Овој договор му дал права на песни од Еминем, Шакира и Бек, меѓу другите[193][194]. Џексон снимал интензивно во текот на овој период во Њујорк со текстописецот и продуцент will.i.am, а исто така во Лас Вегас со производителите Akon и RedOne. Во март 2007 година, Џексон даде кратко интервју за Associated Press во Токио, каде изјавил: „Јас сум во забавната индустрија, од својата шеста година, и како што Чарлс Дикенс кажал, „Имаше и добри и лоши времиња“, јас не би ја менувал мојата кариера ... Иако некои направија намерни напори да ме повредат, ќе го земам тоа како неважно, затоа што имам семејство кое го сакам, силна верба и прекрасни пријатели и обожаватели, кои ме поддржуваат и ќе и продолжат да ме поддржуваат[195].

Во септември 2007 година Џексон наводно уште работел со will.i.am, но албумот очигледно никогаш не бил завршен[196]. Меѓутоа, во 2008 година, Џексон и Сони го објавиле Thriller 25 за да се одбележи 25-годишнината од оригиналниот Thriller. Овој албум ја истакнува претходно неиздадена песна „For All Time“ (како отфрлен дел од оригиналните сесии), како и ремикси, каде Џексон соработувал со помладите уметници кои биле инспирирани од неговата работа[197]. Два од ремиксите биле издадени како синглови со скромен успех: „The Girl Is Mine 2008“ (со will.i.am) и „Wanna Be Startin' Somethin' 2008“ (со Akon). Првиот сингл е заснован на рана демо верзија, без Пол Макартни. Сепак албумот имал одреден успех[197][198][199][200].Во пресрет на 50-тиот роденден на Џексон, Sony BMG издал серија на албуми со најголемите хитови наречен King of Pop. Малку различни верзии биле објавени во разни земји, врз основа на анкетите на локалните обожаватели[201]. Албумот стигнал до најдобрите 10 во повеќето земји каде што бил издаден[202][203].

 
Поглед кон Неверленд

Во есента 2008 година, Fortress Investments се заканил дека ќе го лиши од право на користење на имотот во Неверленд, кој Џексон ја користел како колатерал за заеми претварајќи ги во десетици милиони долари. Сепак, Fortress се одлучил да ги продаде неговите долгови на Colony Capital LLC. Во ноември, Џексон го сменил името на Неверленд Ранч во Sycamore Valley Ranch Company LLC, која била заедничка инвестиција помеѓу Џексон и Colony Capital LLC. Овој договор го расчистил долгот на Џексон, и тој, наводно, дури добил и дополнителни 35.000.000 $ од вложувањата. Во времето на неговата смрт, Џексон сè уште имал сопственост на акциите во комплексот, но не е познато колку била голема вредноста на акциите[204][205]. Во септември 2008 година, Џексон влегол во преговори со аукциската куќа ''Julien's Auctions'' за да се прикаже и да се аукцира голема колекција на сувенири (1.390). Аукцијата требало да се одржи помеѓу 22 април и 25 април[206]. Изложбата на била закажана на 14 април, но вистинската аукцијата на крајот била откажана по барање на Џексон[207].

Во март 2009 година, Џексон одржал прес-конференција во лондонската О2 арена и најавил серија концерти под наслов This Is It. Оваа турнеја требало да биде првата по големите серии на концертиод 1997 година. Џексон најавил можно пензионирање по турнејата. Првичниот план бил за одржување на 10 концерти во Лондон, по кое следувале Париз, Њујорк и Мумбаи. Ренди Филипс, претседателот и главен извршен директор на AEG Live, изјавил дека на првите 10 датуми самот пејач има заработено околу 50.000.000£[208]. Престој во Лондон бил зголемен на 50 датуми, по рекордна продажба на билетите. Над еден милион билети биле продадени во помалку од два часа[209]. Џексон вежбал во Лос Анџелес во неделите до турнеја под раководство на кореографот Кени Ортега. Повеќето од овие проби се одржале во Стаплс центарот, кој бил во сопственост на AEG[210]. Концертите требало да започнат на 13 јули 2009 година и да завршат на 6 март 2010 година. Помалку од три недели пред одржувањето на концертот во Лондон биле распродадени сите билети, но Џексон починал откако доживеал срцев удар[211]. Некаде пред неговата смрт било наведено дека тој започнал модна линија со Кристијан Одиже[212][213]. Но, поради ненадејната смрт на Џексон, моменталниот статус на проектот останал непознат.

Првиот посмртен сингл на Џексон била песната со наслов "This Is It", која Џексон ја преработил во 1980-тите со Пол Анка. Таа не била ставена на сет листата за концерти, а снимањето било засновано врз основа на старата демо лента. Преживеаните браќа се соединиле во студиото за првпат од 1989 година за да ги снимаат придружните вокали. На 28 октомври 2009 година бил издаден документарниот филм за пробите наречени Michael Jackson's This Is It.[214]. И покрај тоа што имал ограничен ангажман од две недели, тој станал најголем документарец или концертен филм со најголема заработувачка на сите времиња, со приходи од повеќе од 260.000.000$ низ целиот свет[215]. Имотот на Џексон добил 90% од профитот[216]. Филмот бил проследен со албум компилација со истото име. Две верзии на новите песни се појавуваат во албумот, која исто ги така ги вклучува оригиналните хитови на Џексон во редот во кој се појавуваат во филмот, заедно со бонус диск со претходно необјавени верзии на повеќе хитови на Џексон, како и изговорена песна насловена како „Planet Earth[217]. Во 2009 година на Американските музички награди Џексон освоил четири посмртни награди, две за него и две за неговиот албум Number Ones, освојувајќи вкупно 26 награди од фестивалот[218][219].

Смрт и спомен уреди

 
Обожавателите по дозвавањето на смртта се упатиле кон ѕвездата на Џексон на Холивудската патека на славните, покривајќи ја со цвеќе и белешки на денот на неговата смрт.

На 25 јуни 2009 година, Џексон починал во својот кревет во неговиот изнајмен дворец во Лос Анџелес. Обидите за негово оживување од страна на Конрад Мареј, неговиот личен лекар, биле неуспешни[220][221]. Пожарникарната служба на Лос Анџелес добила повик во 12:22 (19:22 UTC), доаѓајќи три минути подоцна на местото каде што бил Џексон[222][223]. Тој не дишел а била изведена и кардиопулмонална реанимација[224]. Напорите за реанимација продолжиле на патот кон Медицинскиот центар Роналд Реган, за еден час по пристигнувањето таму во 1:13 (20:13 UTC). Тој бил прогласен за мртов во 2:26 по месно време (21:26 UTC).[225][226]

 
Гробот на Џексон.

Смртта на Џексон предизвикала глобална тага[221]. Вестите брзо се прошириле на интернет, предизвикувајќи забавување на работата на мрежните места[227] и паѓање на мрежата од преоптоварување[228], вклучително и Google,[229] AOL Instant Messenger,[228] Twitter, and Wikipedia.[229]. Интернет сообраќајот од 11% се искачил на 20%[230][231]. Google на почетокот верувале дека влезот од милиони луѓе во потрага по Мајкл Џексон значел дека пребарувачот е под напад. Од Твитер пријавиле блокирање, како и Википедија во 03:15 (06:15 EDT). Фондацијата Викимедија имала речиси еден милион посетители на биографијата на Џексон, во рок од еден час, веројатно на повеќето посетители во период од еден час на било кој член во историјата на Википедија. AOL Instant Messenger бил во колапс околу 40 минути. AOL го нарекол „круцијален момент во историјата на интернетот“, додавајќи, „Ние никогаш не сме виделе такво нешто во однос на обемот и длабочината“. Околу 15% од Твитер мислењата-или 5.000 твитови во минута, наводно го спомнале Џексон по големата вест, споредено со 5% ана спомнувањето за иранските избори или за пандемија на грип, кои биле на насловните страници на почетокот на годината. MTV и Black Entertainment Television (BET) емитувале маратони на музички спотови на Џексон[232]. Специјалните на Џексон биле емитувани на повеќе ТВ-станици од целиот свет[233]. Британската сапунска опера EastEnders додала сцена во последните минути на настанот, во кој еден лик раскажува за уште нешто за оваа вест, на 26-тата јунска епизода. Во истиот период, трите големи американски мрежи „ABC“, „CBS Evening News“ и „NBC Nightly News“ посветиле 34% од нивното време за емитување на животот и делото на Џексон. Списанијата вклучувајќи го и Time објавиле комеморативни изданија. Сцената која ја карактеризирал сестрата на Џексон, Ла Тоја била исечена од филмот на Бруно од почит кон семејството Џексон. Погребот на Џексон бил одржан на 7 јули 2009 година, во Стејплс центар во Лос Анџелес. Ковчегот на Џексон бил присутен за време на церемонијата, но нема информации кои биле објавени во однос на конечното место на телото. Според некои неофицијални извештаи, околу една милијарда луѓе го гледале погребот додека публиката на САД е проценета на околу 31.100.000, што е споредливо со проценетата 35.100.000 што ја гледавме од 2004 за погребот на поранешниот претседател Роналд Реган, и околу 33.100.000 Американци кои го гледале погребот на принцезата Дијана од 1997 година[234]. Мараја Кери, Стиви Вондер, Лајонел Ричи, Џон Мајер, Џенифер Хадсон, Ашер, Џермејн Џексон и Шахен Џафарголи настапиле на настанот. Бери Горди и Смоуки Робинсон биле водители[235]. Свештеникот Ал Шарптон добил овации со аплаузи кога тој им кажал на децата на Џексон: „Не е ништо чудно за вашиот тато. Беше чудно тоа со што вашиот татко мораше да се справи. Но, тој се справуваше со тоа во секој случај[236]. 11-годишната ќерка на Џексон, Париз, плачела кога му рекла на народот: „Уште кога се родив, татко ми беше најдобриот татко што некогаш можеше да се замисли ... само сакав да кажам дека го сакам ... толку многу“[237][238]. Високопреосветениот Луциј Смит обезбедил затворање на молитвата[239].

На 24 август, неколку весници цитирале од анонимни извори дека решиле да ја третираат смртта на Џексон како убиство. Тоа подоцна било потврдено од страна на судските вештаци на 28 август[240][241]. Во времето на смртта, Џексон имал консумирано пропофол, лоразепам и мидазолам[242]. Полицијата спровела истрага за неговиот личен лекар, Конрад Мареј за убиство на Џексон. На 8 февруари 2010 година, Мареј бил обвинет за убиство без умисла присилно од страна на обвинителите во Лос Анџелес[243]. Џексон бил погребан на 3 септември 2009 година, во Forest Lawn Memorial Park во Калифорнија.[244].

 
Почит на феновите од целиот свет во Forest Lawn Memorial Park на првата годишнина од неговата смрт.

На 25 јуни 2010 година, на првата годишнина од смртта на Џексон, обожавателите дошле во Лос Анџелес за да му оддадат почит. Тие ја посетиле ѕвездата на Џексон на Булеварот на славните и неговиот семеен дом, како и Forest Lawn Memorial Park. Многу од феновите носеле сончогледи и други предмети во чест да ги остават на овие локации[245][246]. Членовите на семејството Џексон и блиски пријатели пристигнале да оддадат почит. Кетрин се вратила во Гери, Индијана за свечено да го открие споменикот изграден во дворот на семејната куќа. Годишнината од смртта продолжила со бдение и специјална изведба на „We Are the World[247][248]. На 26 јуни се одржал протестен марш пред полициска станица за грабеж и убиства, на old Parker Center building и петиција со илјадници потписи кои барале правда[249][250]. Фондацијата на семејството Џексон во врска со Voiceplate го претставила „Forever Michael“, настан кој ги обедини членовите на семејството Џексон, познати личности, членови, симпатизери и заедницата за да го прослават и почестат неговото наследство[251][252][253]. Еден дел од приходите бил подарен на Џексоновите омилени добротворни организации. Катерина, исто така, издала своја нова книга под наслов „Never Can Say Goodbye“.

По смртта уреди

По неговата смрт, Џексон станал најдобро продаваниот уметник во 2009 година во САД со продажба на повеќе од 8,2 милиони албуми и имал продадено 35 милиони албуми низ целиот свет во 12-те месеци кои следеле по неговата смрт[254][255]. По овој бран на продажба, Сони објавил дека го продолжува својот однос со неговиот материјал. Дистрибуциските права одржани од Sony Music требало да истечат во 2015 година[256]. На 16 март 2010 година, Sony Music Entertainment потпишал нов договор со недвижностите на Џексон да се прошират нивните дистрибуциски права на неговиот претходен каталог до 2017 година, како и да добијат дозвола за издавање на десет нови албуми, со претходно необјавени снимки и нови колекции на објавени работи[257].

На 4 ноември 2010 Sony го најавил излегувањето на првиот посмртен албум насловен како Michael, кој на 14 декември, со промотивен сингл издаден на радијата на 8 ноември, насловен како „Breaking News[258]. Договорот бил без преседан во музичката индустрија бидејќи е најскапиот музички договор кој се однесува на еден уметник во историјата, наводно, 250,000,000$, а Џексон ја добил целосната сума како и својот дел од авторски права за сите објавени работи[256][259]. Инвеститорот на видео играта Ubisoft најавил дека ќе издаде нова игра со танцување и пеење во која се одликува Мајкл Џексон во 2010 година. Играта наречена Michael Jackson: The Experience станала првата видео игра која користела Кинект и PlayStation Move[260].

Cirque du Soleil (Циркус на сонцето) на 3 ноември 2010 година објавил дека ќе го лансира „Michael Jackson: The Immortal World Tour“ во октомври 2011 година во Монтреал[261]. На 90-минутната продукција биле комбинирани целиот иконски музички опус и кореографија, танц и воздушни прикажувања кои вклучувале 65 уметници[262]. Турнејата била напишана и режирана од страна на Џејми Кинг. Албумот бил издаден на 21 ноември 2011 година[263] Второто поголемо театарско претставување Michael Jackson: One, било објавено на 21 февруари 2013 година. Оваа претстава започнала со работа на 23 мај 2013 година[264][265][266][267].

Влијание уреди

 
статуа на Мајкл Џексон

Музиката на Џексон била под влијание на работата на современите музичари како Литл Ричард, Џејмс Браун[268] , Џеки Вилсон, Дајана Рос[268], Давид Руфин[269], Џени Кели[268][270], Фред Астер, Сами Дејвис[268]. Додека Литл Ричард имал значително влијание врз Џексон, Џејмс Браун бил најголема инспирација на Џексон. Во однос на Браун, Џексон изјавил: „Уште од времето кога бев мало дете, не повеќе од шест години, мајка ми ќе ме разбудеше без оглед на тоа кое време беше, ако спиев, без оглед на тоа што го правев, за да гледам телевизија и да го гледам професионалецот. И кога го видов неговото движење, јас бев маѓепсан. Никогаш не сум видел изведувач кој изведува како Џејмс Браун, и токму тогаш и таму јас знаев дека тоа е токму она што сакав да го правам целиот мојот живот, заради Џејмс Браун[271].

Младиот Мајкл Џексон во голем дел ја должи неговата вокална техника на Дајана Рос[272]. Во октомври 1969 година, било одлучено дека Џексон сака да живее со Рос. Не само што е една фигура како мајка за него, таа честопати била забележана во пробите како соучеснички изведувач[273]. Тој подоцна изјавил:.... „Јас ја знам неа многу добро. Таа ме научи толку многу. Имав навика само да седнам во аголот и да го гледам начинот на кој таа се движи. Таа беше уметност во движење. Го учев начинот на кој таа се движи, начинот на кој пееше – таква каква што беше“. Тој во една прилика и рекол: „Сакам да бидам исто како тебе, Дајана“ а таа му одговорила: „Само биди тоа што си[274].

Музичките теми и жанрови уреди

Џексон имал различни музички жанрови, вклучувајќи ги и поп-музика, соул музика, ритам и блуз, фанк музика, рок-музика, диско музика, пост-диско музика, танц-поп-музика[2][107][275][276][277][278]. За разлика од многу уметници, Џексон не ги пишувал своите песни на хартија[279]. Наместо тоа, тој ги диктирал во звук рекордер, а кога снимал тој ги пеел стиховите од меморија. Во повеќето од неговите песни, како „Billie Jean“, „Who Is It“, и „Tabloid Junkie“, тој ги користел неговите гласни инструменти и ги имитирал инструментите користејќи го неговиот глас наместо да свири на вистински инструменти, заедно со другите звуци.[280].

 
Џексон во 1988 година во Виена

Џексон истакнал дека му било полесно да пее со тапан, или да пее бас, наместо да свири на тапан или бас со инструмент. Неколку од критичарите велат дека посебениот глас на Џексон е во состојба да ги замени сите инструменти. Стив Хјуи од AllMusic[2] рекол дека во текот на неговата соло кариера, разновидностите на Џексон му дозволиле да експериментира со различни теми и жанрови. Како музичар, тој се рангирал од танцот и баладите на Motown во техно и врвниот- хаус и нов тип на свинг работа која вклучува фанк ритам и хард рок гитара[2]. Според Хјуи, Thriller ги рафинира предностите на „Off the Wall“; Танц и рок песните се поагресивни, а поп-нумерите и баладите му се помеки и повеќе исполнети со длабоко чувство. Познати негови песни се: „The Lady in My Life“, „Human Nature“, „The Girl Is Mine“, „Billie Jean“ и „Wanna Be Startin' Somethin“, „Baby Be Mine“, „PYT (Pretty Young Thing)“.[2][281][282][283]. Со Thriller, Кристофер Конели од Ролинг Стоун коментирал дека Џексон ја развил својата долга поврзаност со висока сублиминална тема на параноја и потемна слика[283]. Allmusic на Стивен Томас истакнал дека ова е евидентно на песните „Billie Jean“ и „Wanna Be Startin' Somethin““[281] . Во „Billie Jean“, Џексон пее за опсесивен обожавател кој тврди дека тој е татко на детето на таа жена[2]. Во „Wanna Be Startin' Somethin“ тој се расправа против озборувањето и медиумите[283]. Преку „Beat It“ го осудува насилството од бандите во чест на West Side Story, и според Хјуи тоа претставува прва Џексоново успешна рок песна.[2][22]. Тој исто така забележува дека насловената „Thriller“ започнува со интересот на Џексон со темата на натприродното, тема кој ја разгледувал во подоцнежните години.[2]. Во 1985 година, Џексон ја напишал химната на добротворната организација „We Are the World“, хуманитарните теми подоцна му станале повторувачка тема во неговите стихови и неговата јавна личност[2]

.

Во Bad, Џексоновиот концепт на граблив љубовник може да се види преку рок песната „Dirty Diana[287]. Првиот сингл „I Just Can't Stop Loving You“ е традиционална љубовна балада, додека „Man in the Mirror“ е балада на исповед и разрешување. „Smooth Criminal“ е евокација на крвавиот напад, силување и најверојатно убиство[89]. Стивен Томас наведува дека Dangerous го претставува Џексон како многу парадоксален поединец[288]. Неговите коментари на албумот Bad се поразлични од претходните, како што апелира до урбана публика, додека, исто така, ја привлекува и средната класа со песни како „Heal the World“[288]. Првата половина од снимката е посветен на новиот свинг, вклучувајќи ги и песни како „Jam“ и „Remember the Time“[289]. Албумот е првиот каде социјалните проблеми се примарна тема. „Why You Wanna Trip on Me“, на пример, протестира против гладот во светот, сида, бездомништво и дрога[289]. Dangerous содржи сексуално обвинувачки напори како што е повеќеслојната љубовна песна „In the Closet“[289]. На насловната продолжува темата на граблив љубовник и компулсивна желба. Во втората половина вклучува интроспективен, поппесни како што се „Will You Be There“, „Heal the World“ и „Keep the Faith“, овие песни покажуваат како Џексон се отвора за разни лични борби и грижи. Во баладата „Gone Too Soon“, Џексон одддава почит на својот пријател Рајан Вајт и на оние што страдаат од сида[290].

HIStory создава атмосфера на параноја[291]. Неговата содржина се фокусира на тешкотиите и јавните борби низ кои Џексон поминал пред неговото издигање. Во новите џек-свинг-фанк-рок напори „Scream“ и „Tabloid Junkie“, заедно со „You Are Not Alone“, Џексон презема мерки против неправдата и изолацијата кои тој ги чувствува, и поголемиот дел од својот гнев го насочува кон медиумите[292]. Во интроспективната балада „Stranger in Moscow“, Џексон се жали во врска со неговиот „пад во немилост“, додека песните како „Earth Song“, „Childhood“, „Little Susie“ и „Smile“ се сите оперски поп парчиња[291][292]. Во песната “D.S.“, Џексон започнува вербален напад врз Том Снедон. Тој го опишува како антисоцијален. На песната, Снедон рече: „Јас не му направив чест да го слушам него, но ми кажаа дека песната завршува со звук на пиштол[293] .“ На Invincible Џексон работи во голема мера со продуцентот Родни Џеркинс[2]. Тоа е снимка составена од урбан соул како „Cry“ и „The Lost Children“, балади како што се “Speechless“, “Break of Dawn“ и „Butterflies“[294][295].

Музичките теми и жанрови уреди

Вокален стил уреди

Џексон пеел од детството, и со тек на времето неговиот глас и вокален стил бил забележливо променет. Помеѓу 1971 и 1975 година, гласот на Џексон се променил од сопран на висок тенор[296]. Џексон прво користел техника наречена "вокално подикнување" во 1973, почнувајќи со песната "It's Too Late to Change the Time" од The Jackson 5, албумот G.I.T.: Get It Together. Џексон не ја употребил техниката со икањето сè до снимањето на Off the Wall: може да се види во полна сила во промотивното видео „Shake Your Body (Down to the Ground)“[24]. Со доаѓањето на Off the Wall во доцните 1970-ти, способностите на Џексон како вокалист биле добро рангирани. Во тоа време, Ролинг Стоун ги споредиле своите вокали со "breathless, dreamy stutter" од Стиви Вондер. Нивната анализа е исто така дека Џексоновиот пердувест со боја на звук тенор е извонредно убав. Се менува без проблеми во изненадувачки фалсет кој многу храбро го користи[275][297]. 1982 се виде на издавањето на Thriller и Ролинг Стоун имале мислење дека Џексон тогаш пеел во „целосно возраснен глас“, кој бил „обоен со тага“.[283].

Карактеристичниот намерно погрешен изговор на „come on“, што Џексон често го користел, повремено спелуван „cha'mone“ или „shamone“, исто така е главен во импресиите и карикатурите од него[298]. На крајот на 1990-тите години на доглед бил интроспективниот албум Dangerous. Њујорк тајмс истакнал дека на некои песни, тој нема здив, неговиот глас трепери со анксиозност или капки за очајен шепот, подсвиркване низ стиснати заби и дека има несреќен тон[289]. Кога пеел за братство или самодовербата музичарот се враќал во „мазен“ вокал[289]. Кога коментирале за Invincible, Ролинг Стоун имале мислење дека на возраст од 43 години, Џексон сè уште ја извел со исклучително гласовен ритам и вибрирачки вокални хармон[299] и. Нелсон Џорџ ги сумирал вокалите на Џексон со наведување „Благодатта, агресијата, ржењето, природниот детско во себе, фалсетот, мазноста, таа комбинација на елементи го означи како професионален вокалист[284].

Музички спотови и кореографија уреди

Наведен како крал на музичките спотови[300], Стив Хјуи од Allmusic набљудувал како Џексон го трансформирал музичкиот спот во уметничка форма и промотивна алатка преку сложени линии, танц рутини, специјални ефекти и познатите камео појавувања, истовремено уривајќи ги расните бариери.[2]. Пред Thriller, Џексон се борел да добие покриеност на МТВ, наводно, затоа што тој бил Афроамериканец[301]. Притисокот од CBS Records ги убедил МТВ да почне да се прикажува „Billie Jean“ и подоцна „Beat It“, што доведе до долго партнерство со Џексон а исто така и помагање на други црни музичари за да добијат признавање[302]. МТВ вработените негираат расизам во нивната покриеност, или притисок да го променат својот став[303]. МТВ тврдел дека тие играат на рок-музиката, без оглед на расата[302][304]. Популарноста на неговите видеа на МТВ помогнале да се стави релативно млад канал на картата на светот. Фокусот на МТВ се префрлил во корист на поп и R & B. Неговата изведба на Motown 25: Yesterday, Today, Forever го променил обемот на сценско шоу во живо:„Тоа што Џексон усно го синхронизираше Били Џин е само по себе неплански, но фактот што тој не го промени влијанието на изведба е извонреден. Дали претставата беше во живо или усно-синхронизирана, тоа не направи никаква разлика за публиката, со што се создава една ера во која уметниците го рекреираа спектаклот на музички видео снимки на сцената[305]. Кратки филмови како Thriller во голема мера останале единствени за Џексон, додека групниот танц во "Beat It", често се имитира[306]. Кореографијата во Thriller станала дел од светската поп-културата[307], реплицирана насекаде од индиски филмови до затворите во Филипини.

Краткиот филм Thriller означил зголемување на скалата за музички спотови, и бил избран за еден од најуспешните музички видеа од страна на Гинисовата книга на рекорди. Во 19-минутниот музички спот за „Bad“ режиран од Мартин Скорсезе, Џексон започнал да користи сексуални слики и кореографија која претходно не се гледа во неговата работа. Тој повремено ќе ги зграпчи или допре неговите гради, торзото и препоните. На прашањето од страна на Опра во 1993 интервју за тоа зошто тој го грабна неговиот чатал, тој одговорил: „Мислам дека тоа се случува потсвесно“, а тој го опишал тоа како нешто што не било планирано, како нешто на што бил принуден од страна на музиката. „Bad“ освоил мешан прием од обожавателите и критичарите, магазинот Тајм го опиша како „озлогласен“. Видеото, исто така ги исполнил Весли Снајпс кој изјавил: „Видеата на Џексон во иднина често би биле во функција на познатите камео улоги“.[82][308]. За „Smooth Criminal“, Џексон експериментирал со иновативен антигравитационен настап. Маневарот барал посебни чевли за кои нему му бил доделен американскиот патентен број 5.255.452[309]. Иако спотот за „Leave Me Alone“ не бил официјално издаден во САД во 1989 година, тој бил номиниран за четири награди, освојувајќи три[310], а истата година го освоил и Златниот лав за квалитетот на специјалните ефекти кои се користат во производството[105]. Во 1990 година, „Leave Me Alone“ ја освоиla наградата Греми за најдобар музички спот во скратена верзија. MTV Video Vanguard Award му доделила награда на Џексон за неговите достигнувања во форма на уметност во 1980 година, и следната година наградата била преименувана во негова чест[121]. Песната „Black or White“ била придружена со контроверзната музика. Видеото, кое на 14 ноември 1991 година истовремено излегло во 27 земји со публика од околу 500 милиони луѓе, претставува најголемо гледање на едно музичко видео[120]. Сцената била составена како да има сексуален карактер, а биле изведени и претставите на насилство. Навредливите сцени во последната половина на 14-минутната верзија биле избришени за да се спречи видеото да не биде забрането, а Џексон се извинил за тоа[311]. Заедно со Џексон, на спотот присуствувале и Меколи Калкин, Пеџи Липтон и Џорџ Вендт. Во видео спотот исто така бил користен морфинг како важна технологија во музичките спотови[312].

Спотот за „Remember the Time“ станал еден од неговите најдолги видео спотови со времетраење од над девет минути. Поставен во Стар Египет, во спотот се вклучени визуелни ефекти и настапи на Еди Марфи, Иман и Меџик Џонсон. Видеото за „In the Closet“ претставува најголемото сексуално провокативно парче на Џексон. Го исполнил супермоделот Наоми Кембел во додворувачкиот танц со Џексон[313]. Видеото било забрането во Јужна Африка[121].

Музички спот за „Scream“, во режија на Марк Романек и продукцискиот дизајнер Том Фоден, се води како еден од најкритикуваните на Џексон. Во 1995 година, Џексон добил 11 номинации на MTV Video Music Award, повеќе од било кој друг дотогаш, и ги освоил наградите за најдобро денс видео, најдобра кореографија и најдобра режија[314]. Песната и нејзините придружни видеа се одговор на реакциите кои Џексон ги добил од медиумите, откако бил обвинет за малтретирање на дете во 1993 година[315]. Една година подоцна, Џексон ја добил Греми наградата за најдобар музички спот во кратка форма. Набргу потоа Гинисовата книга на рекорди го запишал како најскапиот музички спот што некогаш бил направен, во вредност од 7.000.000 $[158][316].

Песната „Earth Song“ била проследена со скап и добро примен музички спот, кој се стекнала со номинација Греми за најдобар музички спот, во кратка форма во 1997 година. Видеото имало еколошка тема, покажувајќи слики на суровост кон животните, уништувањето на шумите, загадувањето и војната. Користењето на специјални ефекти, враќањето на времето и животот, завршувањето на војните и повторното растење на шумите се дел од содржината на спотот[158][317]. Објавен во 1997 година, а премиерата во 1996 година на Канскиот филмски фестивал, Michael Jackson's Ghosts претставува краток филм напишан од Џексон и Стивен Кинг, во режија на Стен Винстон. Видеото за Michael Jackson's Ghosts е над 38 минути и го држи Гинисовиот рекорд како најдолг музички спот на светот[158][169][318][319].

Наследство и влијаниja уреди

 
Ѕвездата на Џексон на Холивудската патека на славните, поставена во 1984 година
 
Куклена фигура на Џексон во Мадам Тисо, Лондон.

Џексон во текот на неговата кариера ја трансформирал уметноста на музичкиот спот и го отворил патот кон модерената поп-музика[160]. Новинарот на Дејли телеграф Том Утлеј го опишал Џексон во 2003 како „исклучително важен генијален[320]. Голем дел од неговата кариера тој имал големо влијание врз младата генерација на целиот свет преку неговите музички и хуманитарни прилози. Музиката и видеата на Џексон, како Thriller, ја поттикнале расната разновидност во списокот на МТВ, помогнало да се отвори релативно нов пат во јавната свест насочувајќи го фокусот од рок во поп-музика. Работата на Џексон продолжува да влијае на бројни хип-хоп, рок, поп и R & B уметници, меѓу кои се: Бијонсе, Мараја Кери, Ашер, Грин деј, Бритни Спирс, Мадона, Џастин Тимберлејк, Лудакрис итн.

Стив Хјуи го опишува Џексон како „незапирлива неумолива сила, обземен од сите вештини за да доминира на топ листите барем привидно со: инстантно препознатливиот глас, танцеви потези, неверојатна музичка сестраност и носивост на чиста моќ на ѕвезда“. Притисокот од CBS Records ги убедило на МТВ да започне со прикажување на „Billie Jean“ и подоцна на „Beat It“, што довело до долго партнерство со Џексон, а исто така тоа помагнало на други црни музичари за да добијат признавање.

Кон средината на 1980-тите, музичкиот критичар од списанието Time, Џеј Кокс, напишал дека Џексон е најголемото нешто после Битлси и најжешкиот феномен после Елвис Присли. Според него, тој може да биде најпопуларниот црн пејач на сите времиња.[45] Една песна на американската рок-група „Минитмен“ (Minutemen) од 1984 година се вика „Политичка песна за да ја пее Мајкл Џексон“ (англиски: Political Song For Michael Jackson To Sing).[321]

Во 1990 година, Vanity Fair напишал за Џексон како најпопуларен уметник во историјата на шоу бизнисот[105].

Во 2007 година, Џексон изјавил: „Музиката е мојот излез, мојот подарок за сите љубители на овој свет. Преку него, знам дека мојата музика ќе живее вечно[322]. Кратко по смртта на Џексон, на 25 јуни 2009 година, МТВ накратко ги вратила во оригиналните видео спотови за да го прослават и му оддадат почит на неговото дело. Каналот емитувал многу часови на музички спотови на Џексон, во придружба на вести во живо со реакции од МТВ личности и други познати личности. Привремената промена во програмирање на МТВ кулминирла следната недела во живо на каналот на панихидата на Џексон.

На комеморацијата на 7 јули 2009 година, основачот на Motown Records, Бери Горди, го прогласил Џексон како „најголемиот забавувач кој некогаш живеел“[323][324][325].

Во 2010 година, два универзитетски библиотекари откриле дека влијанието на Џексон во академијата и во научната литература било забележливо.[326][327][328]

На 8 јули 2014 година била одржана премиерата на филмотСпоменикот на Мајкл Џексон“ (Spomenik Majklu Džeksonu) во режија на Дарко Лунгулов.[329]

Почести и награди уреди

Мајкл Џексон бил примен во Холивудската патека на славните во 1980 година како член на The Jacksons и во 1984 како соло уметник. Во текот на својата кариера добил бројни признанија и награди, вклучувајќи ги и светските музички награди како најпродаван Поп машки изведувач на Милениумот, уметник на Американските музички награди на векот и Наградата Бамби Поп Артист на Милениумот.[172][330]. Тој бил двојно регрутиран на Rock and Roll Hall of Fame, еднаш како член на The Jackson 5 во 1997 година, а подоцна и како соло артист во 2001 година. Џексон исто така, бил примен и во неколку други хали на славните, вклучувајќи ги и Vocal Group Hall of Fame (како член на Џексон 5) во 1999 година, и Songwriters Hall of Fame (со неговите браќа) во 2002 година[172]. Во 2010 година, Џексон како прво бил примен во Националниот музеј на танцот и Холот на славните[331].

Неговите награди вклучуваат многу Гинисови рекорди (осум само во 2006 година)[7][8], 13 Греми награди[332] (вклучувајќи ја и ''Grammy Legend Award'') и Греми награда за животно дело[333], 26 Американски музички награди (24 само како соло артист, вклучувајќи ја и наградата „Уметник на векот“, но не и „Уметник на 80-те“[171][334]), повеќе од било кој уметник, 13 број еден синглови во САД во неговата соло-кариера, повеќе од било кој друг машки изведувач во Hot 100[335] и продажба до 750 милиони плочи во целиот свет[336][Note 1], што го прави најдобро продаваниот машки соло поп изведувач на светот[337]. На 29 декември 2009 година, Американскиот филмски институт ја карактеризирал неговата смрт како „момент на значење“, изјавувајќи; „ненадејната смрт на Мајкл Џексон во јуни на 50-годишна возраст беше значајна за светскато излевање на жалост и безпреседантниот глобален панегирик на неговиот посмртен концерт, филмот This Is It[338]. Мајкл Џексон го добил и признанието Doctor of Humane Letters Degree[339] а мистиот докторат го добил и од Универзитетот Фиск[340].

Заработка и богатство уреди

Неговите животни приходи од авторски права врз неговите соло снимки и музички спотови, приходите од концертите и другите податоци се проценува на околу 750.000.000 $[341], а некои аналитичари шпекулираат дека неговиот музички каталог би можел да биде во вредност од милијарди долари. Оваа шпекулација сепак е контрадикторна со финансиските документи добиени од страна на Асошиетед прес, кои покажале дека на 31 март 2007 година, 50% од уделот на Џексон во Сони се во вредност од $390.600.000 и вредноста на Мајкл Џексон била $ 236,000,000. Билборд проценува дека Џексон има генерирано најмалку 1 милијарда американски долари во годината по неговата смрт.

Заработка пред смртта уреди

Michael Jackson's estimated net-worth over the years
Година Средства Долгови Нето вредност Извор
2002 $130 милиони $415 милиони -$285 милиони Сметководител во 2005 година потсетил дека билансот на Џексон во 2002 година бил недостапен[342]
2003 $550 милиони ($100 милиони во имоти, вклучувајќи го и ранчот; домови во Енцино и Лас Вегас и 450 милиони долари во музички фарми, вклучувајќи и 50% од акциите на Sony ATV и други музички издавачки куќи) $200 милиони $350 милиони Forbes, 21 ноември 2003[343]
2007 $567,6 милиони (вклучувајќи 50% од уделот во Sony вреден 390,6 милиони долари, ранчот Неверленд вреден 33 милиони долари, автомобили, антиквитети, колекционерски предмети и друг имот во вредност од 20 милиони долари и 668,215 долари во готово) $331 милиони $236 милиони Изјава за финансиска состојба на Мајкл Џексон од март 2007 година подготвена од сметководствената фирма Томпсон, Коб, Базилио и соработници од Вашингтон.[344]

Заработка по смртта уреди

Година Приходи Извор
2010 (USD 275,000,000) [345]
2011 (USD 170,000,000) [346]
2012 (USD 145,000,000) [347]
2013 (USD 160,000,000) [348]
2014 (USD 140,000,000) [349]
2015 (USD 115,000,000) [350]
2016 (USD 825,000,000) [351]

Дискографија уреди

Филмографија уреди

Наводи уреди

  1. County of Los Angeles Department of Health Services (2009). Michael Jackson death certificate.
  2. 2,00 2,01 2,02 2,03 2,04 2,05 2,06 2,07 2,08 2,09 2,10 2,11 Huey, Steve. „Michael Jackson – Artist Biography“. AllMusic. All Media Network. Посетено на May 31, 2015.
  3. 3,0 3,1 Arar, Yardena (February 29, 1984). „Michael Jackson coronated latest king of rock 'n' roll“. Boca Raton News. стр. 7A.
  4. „Michael Jackson: 10 Achievements That Made Him The King Of Pop“. Grammy.com. June 24, 2014. Посетено на October 20, 2016.
  5. „Michael Jackson Bio“. Rolling Stone. Посетено на 19 July 2017. In 2009 Jackson was the biggest-selling artist in the world.
  6. 6,0 6,1 Lewis Jones, 2005, p. 3 : "He wears the crown as the King Of Pop because no artist has broken his record of selling nearly 60 million copies of a single Album (Thriller)".
  7. 7,0 7,1 „Michael Jackson Named Most Successful Entertainer Of All Time“. CityNews. November 15, 2006. Посетено на May 31, 2015.
  8. 8,0 8,1 Ditzian, Eric (June 26, 2009). „Michael Jackson's Groundbreaking Career, By The Numbers“. MTV. Посетено на March 2, 2016.
  9. Lewis, Monica (June 14, 2007). „20 People Who Changed Black Music: Michael Jackson, the Child Star-Turned-Adult Enigma“. The Miami Herald. Посетено на March 16, 2013.
  10. (3 септември 2004). "New details about 1993 Jackson case". Соопштение за печат.
  11. Jackson, 2009, p. 26.
  12. Young, 2009, p. 18.
  13. 13,0 13,1 13,2 13,3 George, 2004, p. 20.
  14. Taraborrelli, 2009, p. 14.
  15. 15,0 15,1 „Michael Jackson's Secret Childhood“. VH1. June 20, 2008. Архивирано од изворникот на September 15, 2008.
  16. Taraborrelli, 2009, pp. 20–2.
  17. „Can Michael Jackson's demons be explained?“. BBC News Online. June 27, 2009. Посетено на May 31, 2015.
  18. 18,0 18,1 „The Jackson 5 Biography“. Rock and Roll Hall of Fame. Посетено на May 31, 2015.
  19. Young, 2009, pp. 21–2.
  20. „Triumph & Tragedy: The Life of Michael Jackson“. Rolling Stone India. August 25, 2009. Посетено на May 31, 2015.
  21. Young, 2009, p. 21.
  22. 22,0 22,1 „Michael Jackson – Biography“. Rolling Stone. Архивирано од изворникот на April 2, 2008.
  23. Taraborrelli, 2009, pp. 98–9.
  24. 24,0 24,1 24,2 George, 2004, p. 22.
  25. Taraborrelli, 2009, pp. 138–144.
  26. Gibron, Bill (July 7, 2009). „You Can't Win Michael Jackson and 'The Wiz'. PopMatters. Посетено на May 10, 2017.
  27. Bronson, Fred (2003). Billboard's Hottest Hot 100 Hits (3. изд.). Billboard Books. стр. 107. ISBN 0-8230-7738-1.
  28. 28,0 28,1 George, 2004, p. 23.
  29. 29,0 29,1 Taraborrelli, 2009, pp. 205–210.
  30. Young, 2009, p. 25.
  31. George, 2004, pp. 37–8.
  32. „Aug 29, 1958: Michael Jackson is born“. History. Посетено на May 31, 2015.
  33. „Michael Jackson: Off The Wall“. Virgin Media. Посетено на May 31, 2015.
  34. „Donna Summer and Michael Jackson sweep Annual American Music Awards“. The Ledger. Associated Press. January 20, 1980. Посетено на May 31, 2015.
  35. Peters, Ida (February 2, 1980). „Donna No. 1, Pop and Soul; Michael Jackson King of Soul“. The Afro-American. Посетено на May 31, 2015.
  36. „Few Surprises In Music Awards“. Sarasota Herald-Tribune. Associated Press. February 1, 1981. Посетено на May 31, 2015.
  37. Taraborrelli, 2009, p. 188.
  38. 38,0 38,1 „Past Winners Search: Michael Jackson“. The Recording Academy. Посетено на January 29, 2014.
  39. „MICHAEL HE'S NOT JUST THE ROCK STAR OF THE YEAR, HE'S THE ROCK STAR OF THE '80S“. The Philadelphia Inquirer. December 20, 1983. Посетено на July 5, 2010.
  40. „Cash register's ring sweet music to record industry“. The Gadsden Times. Associated Press. March 26, 1984. Посетено на July 5, 2010.
  41. „Diamond Awards“. Recording Industry Association of America. Посетено на May 31, 2015.
  42. Gitlin, Martin (2011). The Baby Boomer Encyclopedia. ABC-CLIO. стр. 96.
  43. Lewis Jones, 2005, p. 47.
  44. „Michael Jackson's 'Thriller' First Ever 30X Multi-Platinum RIAA Certification“. Recording Industry Association of America. Посетено на December 18, 2015.
  45. 45,0 45,1 Cocks, Jay (March 19, 1984). „Why He's a Thriller“. Time. Посетено на April 25, 2010.
  46. (30 декември 2009). "Jackson "Thriller" film picked for U.S. registry". Соопштение за печат.  посет. 31 мај 2015 г „архивски примерок“. Архивирано од изворникот на 2011-09-14. Посетено на 2022-10-03.CS1-одржување: бот: непознат статус на изворната URL (link)
  47. „Zorro, Nemo, Muppets & More: Wide Variety Tapped for 2009 Film Registry“. Library of Congress. Посетено на May 31, 2015.
  48. Itzkoff, Dave (December 30, 2009). 'Thriller' Video Added to U.S. Film Registry“. The New York Times. Посетено на May 31, 2015.
  49. Pareles, Jon (January 14, 1984). „Michael Jackson at 25: A Musical Phenomenon“. The New York Times. Посетено на May 31, 2015.
  50. Williams, Janette (June 24, 2009). „Michael Jackson left indelible mark on Pasadena“. Whittier Daily News. Посетено на May 31, 2015.
  51. 51,0 51,1 „Fatal Cardiac Arrest Strikes Michael Jackson“. Emmys.com. Посетено на May 31, 2015.
  52. Taraborrelli, 2009, pp. 243–4.
  53. Taraborrelli, 2009, pp. 238–241.
  54. Herrera, Monica (July 3, 2009). „Michael Jackson, Pepsi Made Marketing History“. Billboard. Посетено на May 31, 2015.
  55. Story, Louise (December 31, 2007). „Philip B. Dusenberry, 71, Adman, Dies“. The New York Times. Посетено на May 31, 2015.
  56. Taraborrelli, 2009, pp. 279–287.
  57. Taraborrelli, 2009, pp. 304–7.
  58. „Drunk Driving Prevention (1983 – Present)“. Advertising Education Foundation. 2003. Архивирано од изворникот на May 9, 2015. Посетено на May 31, 2015.
  59. Taraborrelli, 2009, p. 320.
  60. Taraborrelli, 2009, p. 314.
  61. Taraborrelli, 2009, pp. 315–320.
  62. 62,0 62,1 62,2 „Past Winners Search: "We Are The World". The Recording Academy. Посетено на January 29, 2014.
  63. 63,0 63,1 „Bruce shows who's Boss“. Montreal Gazette. Associated Press. January 28, 1986. Посетено на June 16, 2010.
  64. 64,0 64,1 64,2 64,3 Doyle, Jack (July 7, 2009). "Michael & McCartney": 1980s–2009“. The Pop History Dig. Посетено на May 31, 2015.
  65. Breznican, Anthony (June 30, 2009). „The many faces of Michael Jackson“. USA Today. Посетено на June 11, 2015.
  66. Campbell, 1993, p. 114.
  67. Young, 2009, p. 340–4.
  68. 68,0 68,1 68,2 68,3 68,4 68,5 68,6 Hilburn, Robert (September 22, 1985). „The long and winding road“. Los Angeles Times. Посетено на May 31, 2015.
  69. 69,0 69,1 Taraborrelli, 2009, pp. 333–8.
  70. 70,0 70,1 70,2 „Paul McCartney refused an offer to buy the ATV Catalog for £20 million ($40 million USD)“. Mjjinfo.blogspot.fr. November 13, 2010. Посетено на May 31, 2015.
  71. 71,0 71,1 Campbell, 1995, pp. 14–6.
  72. Parameswaran, 2011, pp. 75–77
  73. DeMello, 2012, p. 152
  74. Taraborrelli, 2009, pp. 434–6.
  75. „The Michael Jackson Interview: Oprah Reflects“. The Oprah Winfrey Show. September 16, 2009. стр. 3. Посетено на April 24, 2017.
  76. „Michael Jackson case report“ (PDF). Tmz.vo.llnwd.net. Архивирано од изворникот (PDF) на 2021-02-15. Посетено на May 31, 2015.
  77. Jackson, 2009, pp. 229–230.
  78. Pittam, Nicola (May 8, 2010). „Michael Jackson Secret Boyfriend Claims Draw Fury“. The National Ledger. Архивирано од изворникот на 2012-05-16. Посетено на May 31, 2015.
  79. 79,0 79,1 „Music's misunderstood superstar“. BBC News Online. June 13, 2005. Посетено на May 31, 2015.
  80. Goldberg, Michael; Handelman, David (September 24, 1987). „Is Michael Jackson for Real?“. Rolling Stone.
  81. 81,0 81,1 Taraborrelli, 2009, pp. 355–61.
  82. 82,0 82,1 Taraborrelli, 2009, pp. 370–3.
  83. Abimboye, Demola (July 5, 2009). „The Man, His Weird Ways“. Newswatch. Архивирано од изворникот на December 23, 2010.
  84. Jackson, Michael. Interview with Barbara Walters. Jackson interview with Barbara Walters. September 12, 1997.
  85. Taraborrelli, 2009, p. vii.
  86. „Captain EO is Back to Change the World“. IGN. February 23, 2010. Посетено на May 31, 2015.
  87. Johnson, Robert E. (September 1987). „Michael Jackson Comes Back!“. Ebony. том 42 no. 11. стр. 143, 148–9. ISSN 0012-9011.
  88. Jackson, Katherine (October 1990). „Mother of Jackson Family Tells All“. Ebony. том 45 no. 12. стр. 66. ISSN 0012-9011.
  89. 89,0 89,1 Cocks, Jay (September 14, 1987). „Music: The Badder They Come“. Time. Посетено на April 25, 2010.
  90. (6 јуни 2005). "Michael Jackson: A life in the spotlight". Соопштение за печат.
  91. „50 fastest selling albums ever“. NME. April 27, 2011. Посетено на May 31, 2015.
  92. Kaufman, Gil (November 5, 2010). „Michael Jackson's New Album Cover Decoded“. MTV. Viacom. Посетено на March 23, 2015.
  93. (21 мај 2012). "Michael Jackson is still "Bad," 25 years after album". Соопштение за печат. „архивски примерок“. Архивирано од изворникот на 2012-05-24. Посетено на 2022-10-03.CS1-одржување: бот: непознат статус на изворната URL (link)
  94. „25th Anniversary Of Michael Jackson's Landmark Album Bad Celebrated With September 18 Release Of New Bad 25 Packages“. Yahoo!. May 21, 2012. Архивирано од изворникот на February 22, 2013.
  95. „Michael, Travis top Music Award winners“. Lodi News-Sentinel. UPI. January 30, 1989. Посетено на June 16, 2010.
  96. „American Music Awards Monday“. The Modesto Bee. January 27, 1989.
  97. Campbell, 1993, p. 251.
  98. „Jackson tour on its way to u.s.“. San Jose Mercury News. January 12, 1988. Посетено на July 5, 2010.
  99. „Winners of American Music Awards“. Lodi News-Sentinel. UPI. January 26, 1988. Посетено на June 16, 2010.
  100. 100,0 100,1 Lewis Jones, 2005, pp. 95–6.
  101. Harrington, Richard (January 12, 1988). „Jackson to Make First Solo U.S. Tour“. The Washington Post. Архивирано од изворникот на 2018-02-23. Посетено на March 16, 2013.
  102. „16 of Michael Jackson's Greatest Non-Musical Achievements“. Brainz.org. Посетено на May 31, 2015.
  103. „Michael Jackson Solo Tours“. Cirquedusoleil.com. Архивирано од изворникот на August 8, 2014.
  104. Shanahan, Mark; Golstein, Meredith (June 27, 2009). „Remembering Michael“. The Boston Globe. Посетено на May 31, 2015.
  105. 105,0 105,1 105,2 105,3 105,4 George, 2004, pp. 43–4.
  106. 106,0 106,1 „Michael Jackson's Neverland on sale“. Times of Malta. Reuters. June 1, 2015. Посетено на June 11, 2015.
  107. 107,0 107,1 „Michael Jackson – Biography“. Rolling Stone. Архивирано од изворникот на June 20, 2008.
  108. Ellis-Petersen, Hannah (August 1, 2014). „Michael Jackson Neverland Ranch expected to fetch up to $85m“. The Guardian. Посетено на June 11, 2015.
  109. Gundersen, Edna (November 24, 2003). „For Jackson, scandal could spell financial ruin“. USA Today. Посетено на March 14, 2010.
  110. 110,0 110,1 „NEWS – Jackson receives his World Records“. Yahoo!. November 14, 2006. Архивирано од изворникот на September 27, 2011.
  111. „Is the thrill gone for singer Michael Jackson?“. Sacramento Bee. July 27, 1987. стр. B3.
  112. Campbell, 1993, pp. 260–3.
  113. „Remarks on the Upcoming Summit With President Mikhail Gorbachev of the Soviet Union“. Presidency.ucsb.edu. April 5, 1990. Посетено на May 31, 2015.
  114. „Blacks Who Give Something Back“. Ebony. том 45 no. 3. March 1990. стр. 68. ISSN 0012-9011.
  115. Taraborrelli, 2009, p. 382.
  116. Montgomery, James (July 6, 2009). „Michael Jackson's Life & Legacy: The Eccentric King Of Pop (1986–1999)“. MTV News. Viacom.
  117. „Gold & Platinum Searchable Database – Jackson, Michael“. Recording Industry Association of America. Посетено на May 31, 2015.
  118. Carter, Kelley L. (August 10, 2008). „5 Things You Can Learn About ... New jack swing“. Chicago Tribune. Посетено на May 31, 2015.
  119. Willman, Chris (November 24, 1991). „Michael Jackson's 'Dangerous'. Los Angeles Times. Посетено на June 11, 2015.
  120. 120,0 120,1 120,2 120,3 120,4 „The return of the King of Pop“. Today. June 8, 2008. Посетено на May 31, 2015.
  121. 121,0 121,1 121,2 121,3 121,4 121,5 George, 2004, pp. 45–6.
  122. „Garth Brooks ropes in most Billboard awards“. The Beaver County Times. Associated Press. December 10, 1992. Посетено на July 4, 2010.
  123. Taraborrelli, 2009, p. 459.
  124. Harrington, Richard (February 5, 1992). „Jackson to Tour Overseas“. The Washington Post. Архивирано од изворникот на 2015-09-24. Посетено на 2017-10-01.
  125. Taraborrelli, 2009, pp. 452–4.
  126. „Stars line up for Clinton celebration“. Los Angeles Daily News. January 19, 1993.
  127. Smith, Patricia (January 20, 1992). „Facing the music and the masses at the presidential gala“. The Boston Globe.
  128. „Michael Jackson: Crowned in Africa, Pop Music King Tells Real Story Of Controversial Trip“. Ebony. том 47 no. 5. May 1992. стр. 34–43. ISSN 0012-9011.
  129. Sandomir, Richard (June 29, 2009). „How Jackson Redefined the Super Bowl“. The New York Times. Посетено на June 8, 2013.
  130. Rosenthal, Phil (February 6, 2011). „Goal of spectacle colors NFL's thinking about Super Bowl halftime show“. Chicago Tribune. Посетено на January 20, 2017.
  131. Lewis Jones, 2005, pp. 165–68.
  132. „1993: Michael Jackson accused of child abuse“. BBC News Online. February 8, 2003. Посетено на May 31, 2015.
  133. Taraborrelli, 2009, pp. 485–6.
  134. 134,0 134,1 134,2 Taraborrelli, 2009, pp. 477–8.
  135. Taraborrelli, 2009, pp. 496–8.
  136. Newton, Jim (January 25, 1994). „Boy's Father in Jackson Case Won't Be Charged : Investigation: Singer claimed parent of alleged molestation victim tried to extort money from him. D.A. says decision not to prosecute is unrelated to reports that settlement is near“. Los Angeles Times. Посетено на May 31, 2015.
  137. Taraborrelli, 2009, pp. 534–540.
  138. Orth, Maureen (May 1, 2005). The Importance of Being Famous: Behind the Scenes of the Celebrity-Industial Complex. Henry Holt and Company. стр. 331. ISBN 978-0-8050-7847-3.
  139. „Jackson Vs. the State of California – Michael Jackson“ (PDF). Superior Court of California. 2005. Посетено на May 31, 2015.
  140. (2 мај 1994). "Jackson Grand Jury Disbanded – 1994". Соопштение за печат.  посет. 31 мај 2015 г Архивирано на 28 април 2015 г. „архивски примерок“. Архивирано од изворникот на 2015-04-28. Посетено на 2017-10-01.
  141. 141,0 141,1 „Superior Court of the State of California For the County of Santa Barbara Santa Maria Division“ (PDF). 2004. стр. 4. Архивирано од изворникот (PDF) на 2012-08-02. Посетено на May 31, 2015.
  142. „Statement of Declination, Issued Jointly by the District Attorney's Offices of Los Angeles and Santa Barbara Counties“. Atgbook.net. September 21, 1994. Архивирано од изворникот на December 25, 2005.
  143. Taraborrelli, 2009, pp. 540–5.
  144. „Michael Jackson's $15 Million Payoff“. The Smoking Gun. June 16, 2004. Посетено на May 31, 2015.
  145. Newton, Jim (February 5, 1994). „Grand Jury to Convene in Jackson Case : Law: Sources close to the investigation say a panel in Santa Barbara will hear testimony next week about alleged molestation of boy“. Los Angeles Times. Посетено на May 31, 2015.
  146. Taraborrelli, 2009, pp. 500–07.
  147. Gliatto, Tom (August 15, 1994). „Neverland Meets Graceland“. People (magazine). том 42 no. 7. Посетено на May 31, 2015.
  148. Taraborrelli, 2009, pp. 518–520.
  149. Taraborrelli, 2009, p. 510.
  150. 150,0 150,1 (18 јануари 1996). "She's out of his life". Соопштение за печат.  посет. 31 мај 2015 г
  151. Taraborrelli, 2009, pp. 562–4.
  152. 152,0 152,1 Taraborrelli, 2009, pp. 580–1.
  153. „Lisa Marie Presley Opens Up About Michael Jackson“. Oprah.com. October 21, 2010. Архивирано од изворникот на January 20, 2011. Посетено на May 31, 2015.
  154. „Company News; Michael Jackson sells rights to Beatles songs to Sony“. The New York Times. Associated Press. November 8, 1995. Посетено на May 31, 2015.
  155. 155,0 155,1 Leeds, Jeff; Sorkin, Andrew Ross (April 13, 2006). „Michael Jackson Bailout Said to Be Close“. The New York Times. Посетено на July 23, 2008.
  156. „Top 100 Albums“. Recording Industry Association of America. Посетено на May 31, 2015.
  157. „Michael Jackson's best selling studio albums“. The Daily Telegraph. June 26, 2009. Посетено на June 11, 2015.
  158. 158,0 158,1 158,2 158,3 158,4 158,5 158,6 George, 2004, pp. 48–50.
  159. Taraborrelli, 2009, pp. 576–7.
  160. 160,0 160,1 „ADL Welcomes Michael Jackson's Decision To Remove Anti-Semitic Lyrics From Song“. Anti-Defamation League. June 22, 1995. Архивирано од изворникот на 2012-05-06. Посетено на May 31, 2015.
  161. Christensen, Thor (January 30, 1996). „Brooks turns down award for favorite artist of the year“. Rome News-Tribune. Посетено на June 16, 2010.
  162. Taraborrelli, 2009, pp. 570–586.
  163. Taraborrelli, 2009, p. 597.
  164. 164,0 164,1 Taraborrelli, 2009, pp. 599–600.
  165. 165,0 165,1 „Jackson child custody fight ends“. BBC News Online. September 30, 2006. Посетено на May 31, 2015.
  166. Rojek, Chris (2007). Cultural Studies. Polity. стр. 74. ISBN 0-7456-3683-7.
  167. „Ricky Martin, Mariah Carey, Michael Jackson, Others To Join Pavarotti For Benefit“. VH1. MTV Networks. May 5, 1999. Архивирано од изворникот на October 18, 2011. Посетено на May 31, 2015.
  168. Burkeman, Oliver (July 7, 2002). „Jacko gets tough: but is he a race crusader or just a falling star?“. The Guardian. Посетено на May 31, 2015.
  169. 169,0 169,1 Taraborrelli, 2009, pp. 610–1.
  170. 170,0 170,1 170,2 170,3 Taraborrelli, 2009, pp. 614–7.
  171. 171,0 171,1 Basham, David (January 18, 2000). „Lauryn Hill, Backstreet Boys, DMX Honored With American Music Awards“. MTV. Посетено на May 31, 2015.
  172. 172,0 172,1 172,2 George, 2004, pp. 50–3.
  173. Burkeman, Oliver (July 7, 2009). „Liveblogging Michael Jackson's funeral and memorial service“. The Guardian. Посетено на May 31, 2015.
  174. (3 февруари 2010). "Music's lost decade: Sales cut in half". Соопштение за печат.  посет. 6 април 2016 г
  175. Jackson, Jermaine. Interview with Connie Chung. Interview with Jermaine Jackson. December 31, 2002. Retrieved on July 2, 2008.
  176. „Keys, Destiny's Child, McGraw win at American Music Awards“. Lodi News-Sentinel. Associated Press. January 10, 2002. Посетено на June 16, 2010.
  177. „Michael Jackson“. Daily Mirror. Посетено на May 29, 2009.
  178. Vineyard, Jennifer (November 20, 2002). „Michael Jackson Calls Baby-Dangling Incident A 'Terrible Mistake'. MTV. Посетено на May 31, 2015.
  179. 179,0 179,1 Taraborrelli, 2009, p. 640.
  180. „Early Probe Cleared Michael Jackson“. The Smoking Gun. December 9, 2003. Посетено на May 31, 2015.
  181. Taraborrelli, 2009, p. 661.
  182. Davis, Matthews (June 6, 2005). „Trial health problems for Jackson“. BBC News Online. Посетено на May 31, 2015.
  183. „Jackson cleared of child molestation“. The Guardian. Associated Press. June 13, 2005. Посетено на May 31, 2015.
  184. Toumi, Habib (January 23, 2006). „Jackson settles down to his new life in the Gulf“. Gulf News. Посетено на May 31, 2015.
  185. „Jackson Closes Neverland House“. CBS News. July 6, 2009. Посетено на May 31, 2015.
  186. „Really Odd Facts About Michael Jackson“. Forbes. June 14, 2005. Посетено на May 31, 2015.
  187. „Jackson strikes deal over loans“. BBC News Online. April 14, 2006. Посетено на May 31, 2015.
  188. „Michael Jackson Sails With Two Seas“. Billboard. Посетено на May 31, 2015.
  189. 189,0 189,1 „Jackson parts with Bahrain label“. BBC News Online. September 26, 2006. Посетено на May 31, 2015.
  190. Friedman, Roger (October 21, 2006). „Who's Funding Jackson's Retreat to Irish Recording Studio?“. Fox News Channel.
  191. „2006 World Music Awards“. Chiff. Архивирано од изворникот на February 4, 2008.
  192. Reid, Shaheem (December 30, 2006). „James Brown Saluted By Michael Jackson at Public Funeral Service“. MTV. Посетено на May 31, 2015.
  193. „Michael Jackson buys rights to Eminem tunes and more“. Rolling Stone. May 31, 2007.
  194. RedOne. Interview with Jan Blumentrath. Interview with RedOne, producer and songwriter for Lady Gaga, Michael Jackson, Akon, Kat DeLuna and Darin. March 23, 2009. Retrieved on May 31, 2015.
  195. Talmadge, Eric (March 8, 2007). „Michael Jackson 'wouldn't change' career“. USA Today. Associated Press. Посетено на May 31, 2015.
  196. Goodman, Elizabeth (September 24, 2007). „Will.i.am On Working With Michael Jackson“. Rolling Stone.
  197. 197,0 197,1 „Zona Musical“ (шпански). Zm.nu. Посетено на April 5, 2008.[мртва врска]
  198. „Michael Jackson's Thriller 25 – The 25th Anniversary Edition of the World's Top-Selling Album of All Time – Is America's #2 Best-Selling Album This Week!!!“. Digital Producer. PR Newswire. February 20, 2008.
  199. „Michael Jackson – Thriller 25“ (холандски). Ultratop. Посетено на May 31, 2015.
  200. Friedman, Roger (May 16, 2008). „Jacko: Neverland East in Upstate New York“. Fox News Channel.
  201. „Choose The Tracks On Michael Jackson's 50th Birthday Album!“. Sony BMG. June 20, 2008. Архивирано од изворникот на June 28, 2008.
  202. „Michael Jackson – King Of Pop“. αCharts.us. Посетено на May 31, 2015.
  203. „King of Pop“ (холандски). Ultratop. Посетено на September 5, 2008.
  204. „Neverland peters out for pop's Peter Pan“. The Sydney Morning Herald. Press Association. November 13, 2008. Посетено на May 31, 2015.
  205. Susan, Susab (April 14, 2009). „Ten Most Expensive Michael Jackson Collectibles“. Forbes. Посетено на May 31, 2015.
  206. „The Collection of Michael Jackson“. Juliensauctions.com. Архивирано од изворникот на 2009-08-28. Посетено на May 31, 2015.
  207. „Michael Jackson: The fantastic possessions revealed“. The Independent. Reuters. June 26, 2009. Посетено на May 31, 2015.
  208. Foster, Patrick (March 6, 2009). „Michael Jackson grand finale curtain-raiser“. The Times. Архивирано од изворникот на July 18, 2011.
  209. Kreps, Daniel (March 12, 2009). „Michael Jackson's "This Is It!" Tour Balloons to 50-Show Run Stretching Into 2010“. Rolling Stone.
  210. „Michael Jackson: The Last Rehearsal“. Life. June 29, 2009. Архивирано од изворникот на 2009-07-04. Посетено на May 31, 2015.
  211. (25 јуни 2009). "Michael Jackson dead at 50 after cardiac arrest". Соопштение за печат.  посет. 31 август 2009 г
  212. „Christian Audigier Michael Jackson Clothing Collection Confirmed“. Popcrunch. June 24, 2008. Архивирано од изворникот на 2015-04-26. Посетено на May 31, 2015.
  213. „Michael Jackson Christian Audigier Clothing Line Was In The Works“. Popcrunch. July 2, 2009. Архивирано од изворникот на 2015-09-15. Посетено на May 31, 2015.
  214. Eng, Joyce (August 10, 2009). „Judge Approves Michael Jackson Film“. TV Guide. Посетено на May 31, 2015.
  215. „Michael Jackson's This Is It“. Box Office Mojo. Посетено на May 31, 2015.
  216. (10 август 2010). "Judge OKs Jackson performance film deal". Соопштение за печат.  посет. 31 мај 2015 г
  217. Herrera, Monica (September 23, 2009). „New Michael Jackson Song, Album Due In October“. Billboard. Посетено на May 31, 2015.
  218. Martens, Todd (October 13, 2009). „Taylor Swift, Michael Jackson dominate American Music Awards nominations [UPDATED]“. Los Angeles Times. Посетено на May 31, 2015.
  219. „2009 American Music Awards: Scorecard“. Los Angeles Times. Associated Press. November 22, 2009. Посетено на May 31, 2015.
  220. Whitcraft, Teri; Pisarcik, Kristin; Brown, Kimberly (June 23, 2010). „TIMELINE: Michael Jackson's Final Days“. ABC News. Посетено на March 19, 2017.
  221. 221,0 221,1 Harvey, Michael (June 26, 2009). „Fans mourn artist for whom it didn't matter if you were black or white“. The Times. Архивирано од изворникот на September 20, 2011.
  222. „Los Angeles Fire Department recording of the emergency phone call made from Michael Jackson's home“. June 26, 2009. Посетено на June 27, 2009.
  223. „Partial transcript of Calif. 911 call“. Yahoo! News. Associated Press. March 4, 2013.
  224. „Michael Jackson's life cut shockingly short“. Associated Press. June 26, 2009.
  225. Moore, Matthew (June 26, 2009). „Michael Jackson, King of Pop, dies of cardiac arrest in Los Angeles“. The Daily Telegraph.
  226. (26 јуни 2009). "Michael Jackson death still unsolved after autopsy". Соопштение за печат.  посет. 31 мај 2015 г „архивски примерок“. Архивирано од изворникот на 2015-07-07. Посетено на 2022-10-03.CS1-одржување: бот: непознат статус на изворната URL (link)
  227. (26 јуни 2009). "Jackson dies, almost takes Internet with him". Соопштение за печат.  посет. 16 март 2013 г
  228. 228,0 228,1 Wood, Daniel B. (June 27, 2009). „Outpouring over Michael Jackson unlike anything since Princess Di“. The Christian Science Monitor. Посетено на May 31, 2015.
  229. 229,0 229,1 Shiels, Maggie (June 26, 2009). „Web slows after Jackson's death“. BBC News Online. Посетено на May 31, 2015.
  230. Skok, David (June 26, 2009). „Internet stretched to limit as fans flock for Michael Jackson news“. The Vancouver Sun. Архивирано од изворникот на July 3, 2009.
  231. Krazit, Tom; McCullagh, Declan (June 26, 2009). „Debate: Can the Internet handle big breaking news?“. CNET. Архивирано од изворникот на 2012-08-23. Посетено на May 31, 2015.
  232. Dtelter, Brian (June 26, 2009). „MTV's Jackson Marathon“. The New York Times. ArtsBeat. Посетено на May 31, 2015.
  233. „Jacko news spreads to Eastenders“. Metro. June 26, 2009. Посетено на May 31, 2015.
  234. Scott, Andrew (July 9, 2009). „Michael Jackson Memorial Earns 31 Million Viewers & More TV News“. AOL TV. Архивирано од изворникот на July 23, 2015. Посетено на May 31, 2015.
  235. Allen, Nick (July 7, 2009). „Michael Jackson memorial service: the biggest celebrity send-off of all time“. The Daily Telegraph. Посетено на May 31, 2015.
  236. Potter, Andrew (July 7, 2009). „There was nothing strange about your daddy“. Maclean's. Посетено на March 16, 2013.
  237. Branigan, Tania (September 8, 2001). „Jackson spends £20m to be Invincible“. The Guardian.
  238. „Top Moments: Michael Jackson Memorial“. TV Guide. July 7, 2009. Посетено на May 31, 2015.
  239. „Rev Lucious Smith on conducting the memorial service for Michael Jackson“. Radio Live. June 28, 2010. Посетено на March 16, 2013.
  240. Reid, Tim (August 25, 2009). „LA coroner to treat Michael Jackson's death as a homicide“. The Times.
  241. „Jackson 'had lethal drug levels'. BBC News Online. August 25, 2009. Посетено на May 31, 2015.
  242. Doheny, Kathleen (August 24, 2009). „Propofol Linked to Michael Jackson's Death“. WebMD. Посетено на May 31, 2015.
  243. „Michael Jackson's doctor denies manslaughter charge“. BBC News Online. February 9, 2010. Посетено на May 31, 2015.
  244. Coleman, Mark (September 4, 2009). „Michael Jackson finally laid to rest in Los Angeles“. The Daily Telegraph. Посетено на May 31, 2015.
  245. Wells, Jason; Rocha, Veroniac (June 25, 2010). „One year later: Fans gather to pay tribute to Michael Jackson“. Glendale News-Press. Архивирано од изворникот на 2021-05-08. Посетено на May 31, 2015.
  246. „Familia y fans de Jackson le recuerdan en el aniversario de su muerte“. La Vanguardia (шпански). EFE. June 25, 2010. Посетено на June 26, 2010.
  247. Parry, Ryan (June 26, 2010). „Michael Jackson's kids play in the sea in Hawaii as fans mourn his death one year on“. Daily Mirror. Посетено на May 31, 2015.
  248. Baichwal, Ravi (June 25, 2010). „Fans honor Michael Jackson in Gary, Ind“. ABC7 Chicago.
  249. McCartney, Anthony (June 23, 2010). „A year after Michael Jackson's death, fan base remains committed to keeping memory alive“. The Gaea Times. Associated Press.
  250. Romero, Dennis (June 4, 2010). „MJ fans plan to march in downtown L.A. one day after anniversary“. LA Weekly. Michaeljackson.com. Архивирано од изворникот на July 22, 2011.
  251. Gimenez-Llort, Lydia (June 26, 2010). „M4MJ 'Forever Michael' (1) For fans use ONLY!“. World News Network. Посетено на July 20, 2010.
  252. „An amazing tribute: The Jackson Family Foundation & VoicePlate Productions presents "Forever Michael.". Michaeljackson.com. June 26, 2010. Архивирано од изворникот на July 22, 2011.
  253. „Aniversario de muerte de Michael Jackson pasará sin grandes homenajes“. Diario ABC Color (шпански). EFE. June 23, 2010. Посетено на May 31, 2015.
  254. Caulfield, Keith (January 6, 2010). „Taylor Swift Edges Susan Boyle For 2009's Top-Selling Album“. Billboard.
  255. „Jackson sells 35 million albums since death“. Today. Посетено на May 31, 2015.
  256. 256,0 256,1 Smith, Ethan (March 16, 2010). „Sony Places Big Bet on a Fallen 'King'. The Wall Street Journal. Посетено на May 31, 2015.
  257. Kreps, Daniel (March 16, 2010). „Michael Jackson Estate, Sony Strike Massive $250 Million Deal to Release King of Pop's Music“. Rolling Stone. Архивирано од изворникот на 2017-11-07. Посетено на 2017-10-01.
  258. Breakingnews.michaeljackson.com. "Official Michael Jackson Single Hold My Hand To Be Released On November 15th". Соопштение за печат. Архивирано на 19 ноември 2010 г. „архивски примерок“. Архивирано од изворникот на 2010-11-19. Посетено на 2017-10-01.CS1-одржување: бот: непознат статус на изворната URL (link)
  259. „Michael Jackson in 'record' $200m music deal“. BBC Online. March 16, 2010. Посетено на May 31, 2015.
  260. „Michael Jackson Fans Will Moonwalk In Motion-Sensing Game“. Billboard. Associated Press. June 15, 2010.
  261. Hicks, Tony. „People: Cirque du Soleil mounting Michael Jackson tour“. San Jose Mercury News. Посетено на November 7, 2010.
  262. „Cirque plans $57M touring Jackson show“. CBC News. November 3, 2010. Посетено на May 31, 2015.
  263. Sony (3 октомври 2011). "Epic Records Set To Release IMMORTAL The New Album From Michael Jackson On November 21". Соопштение за печат.  посет. 31 мај 2015 г Архивирано на 13 јуни 2015 г. „архивски примерок“. Архивирано од изворникот на 2015-06-13. Посетено на 2017-10-01.
  264. Jones, Chris (July 13, 2013). 'Michael Jackson ONE' in Las Vegas: Cirque du Soleil refinds its way“. Chicago Tribune. Посетено на May 31, 2015.
  265. Lane, Richard (July 3, 2013). „Michael Jackson ONE Becomes The One Show You Must See In Vegas“. VegasChatter. Посетено на May 31, 2015.
  266. O'Malley Greenburg, Zack (February 2, 2013). „Michael Jackson's New Vegas Show 'One' Will Double The Fun“. Forbes. Посетено на May 31, 2015.
  267. Yancey, Kitty (February 21, 2013). „Cirque tells more about new Michael Jackson Vegas show“. USA Today. Посетено на March 19, 2013.
  268. 268,0 268,1 268,2 268,3 Tucker, Ken (June 5, 1988). „Summer Reading; Firing Your Father Isn't Easy“. The New York Times. стр. 751. Посетено на May 31, 2015.
  269. „100 Greatest Singers: 65 – David Ruffin“. Rolling Stone. November 27, 2008. Архивирано од изворникот на 2017-11-07. Посетено на May 31, 2015.
  270. Harris, Aisha (August 23, 2012). „Why People Still Dance Like Gene Kelly“. Slate. Посетено на October 5, 2012.
  271. „Jackson Attends Brown's Public Funeral“. Contactmusic.com. January 2, 2007. Посетено на May 31, 2015.
  272. Taraborrelli, 2009, p. 64.
  273. (3 јули 2009). "Jackson shared bond with 'very dear friend Diana Ross'". Соопштение за печат.  посет. 1 декември 2016 г
  274. Taraborrelli, 2009, p. 60.
  275. 275,0 275,1 Erlewine, Stephen Thomas. „Michael Jackson – Off the Wall – Overview“. AllMusic. All Media Network. Посетено на June 15, 2008.
  276. Heyliger, M. „A State-of-the-Art Pop Album: Thriller by Michael“. Consumerhelpweb.com. Архивирано од изворникот на December 4, 2008. Not many artists could pull off such a variety of styles (funk, post-disco, rock, easy listening, ballads)...
  277. „Michael Jackson Turns 30!“. Jet. том 74 no. 35. August 29, 1988. стр. 58. ISSN 0021-5996.
  278. Palmer, Robert (1995). Rock & Roll: An Unruly History. Harmony Books. стр. 285. ISBN 978-0-517-70050-1.
  279. Taraborrelli, 2009, pp. 209–210.
  280. Jones, Lucy (April 2, 2014). „The Incredible Way Michael Jackson Wrote Music“. NME. Посетено на April 26, 2016.
  281. 281,0 281,1 Erlewine, Stephen Thomas. „Michael Jackson – Thriller – Overview“. AllMusic. All Media Network. Посетено на May 31, 2015.
  282. Henderson, Eric (October 18, 2003). „Michael Jackson – Thriller“. Slant Magazine. Посетено на May 31, 2015.
  283. 283,0 283,1 283,2 283,3 Connelly, Christopher (January 28, 1983). „Michael Jackson: Thriller“. Rolling Stone. Архивирано од изворникот на 2015-07-02. Посетено на 2017-10-01.
  284. 284,0 284,1 George, 2004, p. 24.
  285. „Dangerous (Remastered)“. Sony BMG. 2001. Архивирано од изворникот на December 4, 2005.
  286. Ramage, John D.; Bean, John C.; Johnson, June (2001). Writing arguments: a rhetoric with readings. Allyn and Bacon. стр. 491. ISBN 0-205-31745-6. 'Black or White', described by the record company as 'a rock 'n' roll dance song about racial harmony'
  287. Pareles, Jon (September 3, 1987). „Critic's Notebook; How Good Is Jackson's 'Bad'?“. The New York Times. Посетено на May 31, 2015.
  288. 288,0 288,1 Erlewine, Stephen Thomas. „Michael Jackson – Dangerous – Overview“. AllMusic. All Media Network. Посетено на June 15, 2008.
  289. 289,0 289,1 289,2 289,3 289,4 Pareles, Jon (November 24, 1991). „RECORDINGS VIEW; Michael Jackson in the Electronic Wilderness“. The New York Times. Посетено на May 31, 2015.
  290. Harrington, Richard (November 24, 1991). „Jackson's 'Dangerous' Departures; Stylistic Shifts Mar His First Album in 4 Years“. The Washington Post.
  291. 291,0 291,1 Erlewine, Stephen Thomas. „Michael Jackson – HIStory – Overview“. AllMusic. All Media Network. Посетено на May 31, 2015.
  292. 292,0 292,1 Hunter, James (August 10, 1995). „Michael Jackson: HIStory: Past, Present, Future, Book I“. Rolling Stone.
  293. „Thomas W. (Tom) Sneddon Jr“. National Defense Authorization Act. Архивирано од изворникот на June 27, 2006. Посетено на May 31, 2015.
  294. Erlewine, Stephen Thomas. „Michael Jackson – Invincible – Overview“. AllMusic. All Media Network. Посетено на September 9, 2007.
  295. Beaumont, Mark (November 30, 2001). „Michael Jackson: Invincible“. NME. Посетено на May 31, 2015.
  296. Brackett, Nathan; Hoard, Christian (2004). The Rolling Stone Album Guide. Fireside. стр. 414. ISBN 0-7432-0169-8.
  297. Holden, Stephen (November 1, 1979). „Michael Jackson: Off The Wall“. Rolling Stone.
  298. Lewarne, Rory (July 26, 2004). „Pink Grease“. Music News. Посетено на August 10, 2008.
  299. Hunter, James (December 6, 2001). „Michael Jackson: Invincible“. Rolling Stone.
  300. Cheryn, Carl. XXL: Michael Jackson Special Collecters Edition. American Press. стр. 95.
  301. „Michael Jackson, "Billie Jean," directed by Steve Barron, produced by Simon Fields & Paul Flattery,“. Blender. October 2005.
  302. 302,0 302,1 Gundersen, Edna (August 25, 2005). „Music videos changing places“. USA Today. Посетено на May 31, 2015.
  303. „Why it took MTV so long to play black music videos“. Jet. October 9, 2006. Архивирано од изворникот на 2014-07-03. Посетено на September 2, 2009.
  304. Robinson, Bryan (February 23, 2005). „Why Are Michael Jackson's Fans So Devoted?“. ABC News. Посетено на May 31, 2015.
  305. Inglis, Ian (2006). Performance and Popular Music: History, Place and Time. Ashgate Publishing. стр. 119, 127. ISBN 978-0-7546-4057-8.
  306. Jackson, Michael. Thriller Special Edition Audio.
  307. „Philippine jailhouse rocks to Thriller“. BBC News Online. July 26, 2007. Посетено на May 31, 2015.
  308. Corliss, Richard (September 6, 1993). „Michael Jackson: Who's Bad?“. Time. Посетено на April 23, 2008.
  309. US Michael J. Jackson, Michael L. Bush, Dennis Tompkins: "Method and means for creating anti-gravity illusion", filed June 29, 1992, issued October 26, 1993 5255452 
  310. Campbell, 1993, p. 273.
  311. Michael Jackson Dangerous on Film VHS/DVD
  312. Campbell, 1993, p. 303.
  313. Campbell, 1993, pp. 313–4.
  314. Boepple, Leanne (November 1, 1995). Scream: Space Odyssey, Jackson-Style.(video production; Michael and Janet Jackson video). 29. Theatre Crafts International. стр. 52. ISSN 1063-9497.
  315. Bark, Ed (June 26, 1995). „Michael Jackson Interview Raises Questions, Answers“. St. Louis Post-Dispatch. стр. 06E.
  316. Guinness World Records (2005). Guinness World Records 2006. Guinness. ISBN 1-904994-02-4.
  317. Michael Jackson HIStory on Film volume II VHS/DVD
  318. Lewis Jones, 2005, pp. 125–6.
  319. Guinness World Records (2003). Guinness World Records 2004. Guinness. ISBN 1-892051-20-6.
  320. Utley, Tom (February 7, 2003). „Of course Jackson's odd—but his genius is what matters“. The Daily Telegraph. Посетено на May 31, 2015.
  321. Discogs, Minutemen ‎– Double Nickels On The Dime (пристапено на 22.1.2021)
  322. Monroe, Bryan (December 2007). „Michael Jackson in His Own Words“. Ebony.
  323. Bartolomeo, Joey; Tan, Michelle; Tresniowski, Alex (July 20, 2009). „Farewell to a King“. People. Архивирано од изворникот на 2009-08-10. Посетено на 2017-10-01.
  324. „Gordy Brings Mourners To Their Feet With Jackson Tribute“. July 7, 2009. Посетено на May 31, 2015.
  325. (8 јули 2009). "Michael Jackson hailed as greatest entertainer, best dad". Соопштение за печат.  посет. 31 мај 2015 г Архивирано на 30 јули 2012 г. „архивски примерок“. Архивирано од изворникот на 2012-07-30. Посетено на 2017-10-01.
  326. Chandler, Cory (May 20, 2010). „Librarians Prove Michael Jackson Was a Rock Star in Academic Literature“. Texas Tech University. Архивирано од изворникот на 2014-10-06. Посетено на May 31, 2015.
  327. Hidalgo & Weiner 2010, pp. 14–28.
  328. Hidalgo & Weiner 2010, p. 25.
  329. Пази се! Доаѓа Cinedays 13. Скопје: Младински културен центар, 2014, стр. 30.
  330. „Michael Jackson and Halle Berry Pick Up Bambi Awards in Berlin“. Hello!. November 22, 2002. Посетено на May 31, 2015.
  331. Keiser, Tom (August 15, 2010). „Photos: Michael Jackson induction ceremony“. The News-Times. Посетено на May 31, 2015.
  332. (11 март 2009). "Michael Jackson to add concerts after sellout". Соопштение за печат.  посет. 31 мај 2015 г
  333. „Lifetime Achievement Award“. National Academy of Recording Arts and Sciences. Архивирано од изворникот на 2017-07-03. Посетено на May 31, 2015.
  334. George, 2004, pp. 37–52.
  335. „Hot 100 Anniversary: Most No. 1s By Artist“. Billboard. August 6, 2008. Посетено на May 31, 2015.
  336. (26 јуни 2009). "Jackson was star the world could not ignore". Соопштение за печат.  посет. 15 август 2016 г
  337. Hinckley, David (June 25, 2014). „Michael Jackson remembered 5 years later: How the Daily News covered the tragic story of icon's death“. New York Daily News. Посетено на September 9, 2015.
  338. Serjeant, Jill (December 29, 2009). „Michael Jackson's Death Among 2009's Major Moments“. ABC News.
  339. „Michael Jackson United Negro College Fund“. Michaeljackson.com. Архивирано од изворникот на October 10, 2012.
  340. Viegas, Jennifer. „Pop Star Michael Jackson Influenced Academics, Received PhD“. Discovery Channel. Архивирано од изворникот на 2013-06-04. Посетено на May 31, 2015.
  341. „Stress killed MJ, says ex-publicist“. The Times of India. June 27, 2009. Посетено на May 31, 2015.
  342. Deutsch, Linda (May 4, 2005). „Forensic accountant tells court Jackson is in financial straits“. San Diego Union-Tribune.
  343. Pulley, Brett (November 21, 2003). „Michael Jackson's Ups And Downs“. Forbes. Посетено на May 31, 2015.
  344. „Family: Michael Jackson Had A Will“. CBS News. June 30, 2009. Посетено на May 31, 2015.
  345. Rose, Lacey; Pomerantz, Dorothy (October 25, 2010). „Top-Earning Dead Celebrities“. Forbes. Посетено на December 11, 2016.
  346. Pomerantz, Dorothy (October 25, 2011). „The Top-Earning Dead Celebrities“. Forbes. Посетено на December 11, 2016.
  347. Greenburg, Zack O'Malley (October 31, 2012). „The Top-Earning Dead Musicians of 2012“. Forbes. Посетено на December 11, 2016.
  348. Pomerantz, Dorothy (October 23, 2013). „Michael Jackson Leads Our List Of The Top-Earning Dead Celebrities“. Forbes. Посетено на December 11, 2016.
  349. Pomerantz, Dorothy (October 15, 2014). „Michael Jackson Tops Forbes' List Of Top-Earning Dead Celebrities With $140 Million Haul“. Forbes. Посетено на December 11, 2016.
  350. Greenburg, Zack O'Malley (October 27, 2015). „The 13 Top-Earning Dead Celebrities Of 2015“. Forbes. Посетено на December 11, 2016.
  351. Greenburg, Zack O'Malley (October 14, 2016). „Michael Jackson's Earnings: $825 Million In 2016“. Forbes. Посетено на December 11, 2016.

Литература уреди

Надворешни врски уреди