Филипини
Филипини, официјално Република Филипини — островска нација во Југоисточна Азија. Се состои од архипелаг со 7.641 остров на Висајските Острови[5] кој се состои од три дела: Лусон, Висај и Минданао. Главниот град е Манила, додека најголемиот град е Кесон; двата града заедно ја формираат метрополитенската област Манила.
На север од Филипините преку Лусонското Море е Тајван; Виетнам се наоѓа на западната страна од Јужнокинеското Море; кон југозападот Сулското Море ги одвојува Филипините од островот Борнео, а Целебеското Море одделува од други индонезиски острови; кон исток излегува на Филипинското Море. Со оглед на тоа што се наоѓа во Тихиот Океан и во близина на екваторот, Филипините се изложени на земјотреси и тајфуни, но изобилуваат со големи природни ресурси, што ги става меѓу земјите со најразновидна флора и фауна. Со површина од околу 300.000 км2, Филипините се 64. држава по големина во светот.
Филипините имаат 100 милиони жители,[6] што ги прави седми во Азија и на дванаесеттото место во светот. Филипинската дијаспора е една од најбројните и се проценува дека околу 12 милиони Филипинци живеат надвор од матичната држава. Постојат многу етнички групи кои живеат на филипините. Првите жители биле Негритите кои се населиле уште во праисторијата. По нив, австронезијските народи пристигнале во неколку наоди. Во текот на вековите тука се населиле припадници на различни народи и нации, и за тоа придонела трговијата со кинезите, малајците, индијците и со исламските земји.
Потекло на името
уредиФилипините беа именувани по шпанскиот крал Филип II. Шпанскиот истражувач Руј Лопес во 1542 година,островите Лејтер и Самар, ги нарекол Фелипинас по принцот од Австрија, така што терминот Лас Ислас Филипинас започнал да се користи за целиот архипелаг. Пред прифаќањето на ова име, архипелагот е исто така познат како Ислас дел Пориенте (островите на запад), а исто така е користено и името кое го дал Магелан, Сан Лазаро.[7] [8] [9] [10] [11]
Во текот на историјата овој архипелаг го променил своето име неколкупати. За време на Филипинската револуција, Конгресот на Малолос ја прогласил под името Република Филипини (шпански: República Filipina). Во првите децении на XX век, американските колонијални власти оваа држава ја нарекувале Острови Филипини (англиски: Philippine Islands), што е превод на шпанското име. Од крајот на Втората светска војна, официјалното име за оваа земја е Република Филипини.[12]
Старите доселеници ги нарекле Филипините Дајав, па така е донесен предлог колонијалното име да биде заменето со Република Дајав,[13] покрај другите предлози.
Географија
уредиПоложба
уредиФилипините се архипелаг кој опфаќа 7.107 острови со површина од околу 300.000 км2.[14] Единаесетте најголеми острови заземаат 94% од површината на Филипините. Двата најголеми острова се Лусон, кој опфаќа 105.000 км2 и Минданао, со површина од 95.000 км2. Должината на брегот е 36.289 км, што ги прави Филипините петти во светот.[15] Филипинскиот архипелаг се наоѓа помеѓу 116 ° 40 ', и 126 ° 34' ИГД и 4 ° 40 'и 21 ° 10' ТСВ. Кон исток, се граничи со Филипинското, кон запад со Јужнокинеското и на југ со Целебеското Море . Островот Борнео се наоѓа на само неколку стотици километри југозападно, додека Тајван се наоѓа северно од Филипинскиот архипелаг. Молучка и на островите Сулавеси се наоѓаат јужни и југозападно, додека Палау се наоѓа источно од Филипините.[1]
Геологија и релјеф
уредиОстровите на Филипинскиот архипелаг имаат вулканско потекло и главно се ридски. Во нив доминираат тропските дождовни шуми. Највисоката планина е планината Апо, со висина од 2954 метри, на островот Минданао. Најдолгата река е Кагајан, на север од островот Лусон, додека Лагуна де Бај е најголемото езеро на островот. Поголеми заливи на Филипинскиот архипелаг се Субик, Давао и Моро .
Клима
уреди
Филипините имаат умерена тропска клима која се одликува со голема влажност и топлина. Филипинскиот архипелаг има три сезони: таг-init или таг-арав ,оваа сезона е сува и многу пријатна сезона која трае од март до мај; дождовната сезона е од јуни до ноември; и таг-lamig, ладно и суво време и трае од декември до февруари. Од мај до октомври, југозападниот дел на архипелагот е изложен на монсун познат како Хабагат, додека монсунот Амихан е присутен на североисток од ноември до април.[16] Температурата најчесто се движи од 21 до 32 °C, иако може да биде значително повисока или пониска во зависност од сезоната. Најстуден месец е јануари, додека најтопол месец е мај.[17]
Просечната годишна температура е 26,6 °C.[16] Без оглед на географската широчината и должината температурните варијации на нивото на морето се минимални, додека со промената на надморската висина ова не е случај. Просечната годишна температура во Баги, на надморска височина од 1500 метри, изнесува 18,3 °C.
Политика
уредиФилипините се демократска република со претседателски систем на власт.[18] Тие се унитарна држава, со исклучок на Автономниот регион во муслиманскиот Минданао, кој во голема мера е исклучен од надлежноста на републиканската влада. Од владеењето на Рамос, имало обиди за промена на организацијата на владата, со тоа што државата станала федерализирана.[19][20]
Население, религија и јазик
уредиВо земјата живеат 88,5 милиони жители,по податоците од 2007та година.Тие се делат на 50 етнички групи меѓу кои најбројни се Тагали околу 30%,Илокано,Моро...Од доселеници најбројни се кинезите со околу 1,5 милиони.Со доаѓањето на Шпанците на овие простори придонело до ширење на христијанството,па така денес околу 95% од Фиилипинците се христијанска вера.Најповеќе се каотолици со околу 85%,6% се припадници на филипинската црква,4% се протестанти,додека во останатиот мал дел се со исламска вероисповед. Како службени јазици се англискиот и филипинскиот(стандардизиран јазик заснован на јазикот тагалог).Овие два јазика често се комбинираат во јавниот живот и медиумите.
Стопанство
уредиФилипинската економија е една од најразвиените земји во АСЕАН, но на светско ниво се смета за земја во развој. Голем процентот на работоспособното население, кое работи во текстилната индустрија и во производството на облека и обувки. Од земјоделските производи најмногу се извезуваат ориз, чај, рум, кафе, банани, какао и ананас.Исто така се извезуваат и пластика, играчки, месо, риба, особено туна, чили и пиперки, компир, кокос и така натаму. Земјата има значителни количини на руда и нафта.
Административна поделба
уредиНаводи
уреди- ↑ 1,0 1,1 „Општи информации“. Влада на Филипините. Архивирано од изворникот на 2007-10-22. Посетено на 1 октомври 2007.
„Официјално мрежно место“. Влада на Филипините. Архивирано од изворникот на 2012-01-01. Посетено на 2007-10-01. - ↑ „Светска Книга со факти — Филипини“. ЦИА. Архивирано од изворникот на 2015-07-19. Посетено на 27 септември 2007.
- ↑ „Gini Index“. World Bank. Посетено на 2 март 2011.
- ↑ „2014 Human Development Report Summary“ (PDF). United Nations Development Programme. 2014. стр. 21–25. Посетено на 27 јули 2014.
- ↑ „More islands, more fun in PH“ (англиски). 20 февруари 2016. Архивирано од изворникот на 2018-10-07. Посетено на 20 јуни 2018.
- ↑ Philippines joyous as baby Chonalyn's arrival means population hits 100m | World news | The Guardian
- ↑ Scott 1994.
- ↑ Spate 1979.
- ↑ Friis 1967.
- ↑ Galang 1957.
- ↑ Tarling 1999.
- ↑ "The Philippines are or is?" „The Philippines are or is?“ Проверете ја вредноста
|url=(help). Manuel Quezon III. Посетено на 7 септември 2014. - ↑ „Dayaw festival celebrates indigenous people's cultures“. 2012-11-04.
- ↑ „General Profile of the Philippines : Geography“. Philippine Information Agency. Архивирано од изворникот на 2015-09-21. Посетено на 2019-07-07. Надворешна врска во
|publisher=(help) - ↑ Central Intelligence Agency. (2009). "Field Listing :: Coastline" Архивирано на 16 јули 2017 г.. Washington, D.C.: Author. Посетено на 2009-11-07.
- ↑ 16,0 16,1 „Climate“. Philippines: A Country Study. U.S. Library of Congress. Посетено на 17 декември 2014.
- ↑ „Weather“. lonelyplanet.com. Архивирано од изворникот на 2017-09-10. Посетено на 17 декември 2014.
- ↑ „Country description“. US State Department Website. US State Department Website. January 2012. Архивирано од изворникот на 3 јануари 2012. Посетено на 24 јануари 2012.
- ↑ Robles, Alan C. (July–August 2008). „Civil service reform: Whose service?“. D+C. Internationale Weiterbildung und Entwicklung [InWEnt]. 49: 285–289. Архивирано од изворникот на 2 декември 2008. Посетено на 26 ноември 2014.
- ↑ Bigornia, Amante. (17 септември 1997). „The 'consultations' on Charter change“. The Manila Standard. Посетено на 26 ноември 2014.