Горно Лисиче

населба во Општина Аеродром

Горно Лисиче (разговорно познато и како Лисиче, или село Лисиче поради поранешниот статус на рурално населено место) — населба и предградие во Општина Аеродром во градот Скопје. Горно Лисиче е најстаро и најголемо по површина од сите други „Лисичиња“ односно Долно Лисиче, Лисиче, и Ново Лисиче, населени места кои токму поради Горно Лисиче го содржат топонимот Лисиче во нивните имиња.

Горно Лисиче

Според стрелките на часовникот, почнувајќи од горе лево: улицата „Горно Лисиче“, улицата „Ѓорѓи Капчев“, зградите во Горно Лисиче, улицата „Тодор Чангов“

Горно Лисиче во рамките на Македонија
Горно Лисиче
Местоположба на Горно Лисиче во Македонија
Горно Лисиче на карта

Карта

Координати 41°58′29.0748″N 21°29′19.3776″E / 41.974743000° СГШ; 21.488716000° ИГД / 41.974743000; 21.488716000
Општина Општина Аеродром, Град Скопје
Област Каршијак
Површина 3,66 км2
Пошт. бр. 1000 Скопје
Повик. бр. +(389)(0)2
Шифра на КО 25054, 25554, 25169
Надм. вис. 237 м
Слава Петровден (12 јули)[1]
Горно Лисиче на општинската карта

Атарот на Горно Лисиче во рамките на општината
Горно Лисиче на Ризницата
Карта
Карта на Горно Лисиче.

Географија и местоположба

уреди

Горно Лисиче е голема населба во рамничарскиот дел на Скопското Поле во алувијалната рамнина на реките Вардар и Маркова Река. Населбата се наоѓа на 5 километри источно од центарот на Скопје. Расположено е на десниот брег на реката Вардар и непосредно до вливот на Маркова Река во Вардар. Граничи со населените места Долно Лисиче на исток, Пинтија на југ, на запад со Ново Лисиче, Реонски Центар и Лисиче и на север граничи со реката Вардар. Низ Горно Лисиче тече Усјанскиот Канал,[2] кој потоа се влева во реката Вардар.

Во минатото, Горно Лисиче било дел од областа наречена Слив на Маркова Река, површина која па била поделена на Долни Села, Горни Села, и Каршијак. Горно Лисиче спаѓало во Долни Села заедно со Долно Лисиче, Морани, Студеничани, Драчево, Љубош, Батинци, Дресница, Варвара и Сушица.[3][4]

Поради природни непогоди поврзани со Вардар, Горно Лисиче било поместено.[5]

Месности во и околу Горно Лисиче се: Бревчина[6] (41°57′39″N 21°29′56″E / 41.96074206206691° СГШ; 21.498796392849737° ИГД / 41.96074206206691; 21.498796392849737), Цигански Пат[6] (41°57′26″N 21°30′35″E / 41.95710399208669° СГШ; 21.509782721082363° ИГД / 41.95710399208669; 21.509782721082363), Мачкини Дупки[6] 41°57′42″N 21°31′16″E / 41.9617632373457° СГШ; 21.521198202778137° ИГД / 41.9617632373457; 21.521198202778137), Бара[6] (41°57′17″N 21°30′03″E / 41.95461466654807° СГШ; 21.50077049874743° ИГД / 41.95461466654807; 21.50077049874743), Орман (41°58′17″N 21°31′20″E / 41.97146358650973° СГШ; 21.522271086302034° ИГД / 41.97146358650973; 21.522271086302034), Тумба[6] (41°58′24″N 21°30′29″E / 41.973218426184346° СГШ; 21.508109022699067° ИГД / 41.973218426184346; 21.508109022699067), Куќиште[6] (41°58′19″N 21°29′56″E / 41.971966955719935° СГШ; 21.498951232105277° ИГД / 41.971966955719935; 21.498951232105277), Селско Трло[6] (41°57′46″N 21°30′12″E / 41.9626921277703° СГШ; 21.50320960651674° ИГД / 41.9626921277703; 21.50320960651674), Топтеш (41°58′14″N 21°28′35″E / 41.97060399515426° СГШ; 21.476377237626977° ИГД / 41.97060399515426; 21.476377237626977).

Потекло на поимот

уреди

Името на селото Лисиче спаѓа во онаа група населени места кои влечат корен од животинскиот вид лисица. Според старите преданија, кои во текот на генерациите се пренесувале меѓу жителите на Горно Лисиче, на просторот каде што сега се наоѓа населбата, некогаш имало многу лисици. Во тоа време селото се наоѓало на околу 700 метри подалеку од сегашната населба, покрај самата утока на Маркова Река во Вардар. На сегашното место на населбата имало ниви и ледини. Затоа лисиците тука во голем број живееле и крстареле во потрага за храна по околните селски населби. Целата област (каде што се наоѓаат Горно и Долно Лисиче) луѓето ја викале лисичка земја.[7]

Оваа верзија ја прифатил и етнографот д-р Јован Хаџи-Васиљевиќ. Тој во врска со ова го запишал следново:

„Селата (во скопска околија, н.з.) коишто добиле име по разни животни се следниве: Кози Дол, Враништа, Песја Чука, Кучково, Орланци, Лисиче, Лисичка Дупка, Пиштиорли, Вучи Дол, Кокошињец, Вучило Веки (Бардовци), Пужавина, Чавчини итн“.[8]

Со научното истражување на д-р Љубица Станковска се потврдило фактот дека името на селото потекнува од зоонимот лисица. Според неа:

„Тоа е етничко име добиено со топонимизација на некогашниот етник во множина лисичани, образуван од постарите топоними Лисича (Планина), Лисиче (Место) со етничката наставка - ани, непалативната варијанта на наставката - јани. Придавните компоненти Лисича, Лисиче се образуваат со придавната наставка - јь, а во основата се наоѓа апелативот лисица (Canis vulpes).

Зоонимот лисица < старословенски лисица е општословенска лексема која потекнува од прасл. лисица, а за врска се претпоставува коренот leip-so. Во старословенскит се употребувал и апелативот лисъ "лисица".

Наполно идентичен ојконим е името на исчезнатото село Лисичане (Скопско). Основата на името на селото Лисиче обично се изведува од зоонимот лисица. Село Лисиче има и во Велешко.

Ојконимот Лисиче претставува елиптично име добиено со супстантивизација на придавката од постарата синтагматска форма Лисиче (село), а при неговото образување учествувала придавната наставка - јь, во формата за се. р.-је.

Бидејќи во именскиот фонд на словенските јазици името на животното е познато и како лично име, при објаснувањето на етимологијата на овие топонимски единици може да станува збор и за изведување од личното име Лисица“.[9]

Историја

уреди

Среден век

уреди

Првите пишани извори за Горно Лисиче потекнуваат од почетокот на XIV век, односно од 1300 година. За првпат селото со името Лисиче (но не е сигурно дали тогаш физички претставувало една населба со Долно Лисиче) се споменува во повелбата на српскиот крал Милутин (1282-1321), издадена на обновениот манастир „Св. Ѓорѓи“ кај Скопје. Со оваа повелба српскиот крал му подарува имот на манастирот „Св. Ѓорѓи“. Во оваа повелба се наведува патот кој води во Лисиче, а доаѓал од Скопје.[10]

За патот кој водел во Лисиче во своите проучувања напишал и Миодраг Пурковиќ. Тој во својата опсежна студија за пописот на селата рамките во средновековната држава, објавена во 1940 година, за селото Лисиче го запишал следново:

„Лисиче, во 1300 година се споменува патот кој води во село Лисиче, денес Горно и Долно Лисиче во Скопје“.[11]

Името Лисиче, односно Лисичани (можеби се однесува на исчезнатото скопско село Лисичане) е документирано и во грамотата на Михаил IX Палеолог од 1299 со која се подаруваат имоти на Манастирот „Св. Никита“ кај Скопје, како и во преводот на грамотата на Андроник II Палеолог за истиот манастир од 1299-1300 година, дополнета со Милутиновата грамота од 1308 година, со која се потврдени приложувата и дарувањата на римскиот цар Андроник II Палеолог на тој манастир на Скопска Црна Гора.[12]

Османлиски период

уреди
 
Куќата на Гали бег (веќе во разрушена состојба).
 
Портата на куќата на Гали бег.

Името на селото било Акбаш, што е раса на турско куче, до периодот пред 1800 година, а причината за ова е што важело за сточарско и овчарско село што било во добар дел населено од Турци. Со почетокот на преселувањето на денешните староседелски родови во селото, името било вратено во Лисиче.

Географот и етнолог Јован Трифуноски во книгата „Слив Маркове Реке“ дава податоци според кажувањата на селаните. На почетокот на XVIII век, населбата страдала од колера. Сепак, и до денес постојат голем број на староседелци кои живеат повеќе векови во населбата. После колерата, започнале доселувања од другите предели на Македонија и тоа Овче Поле, Прилепско, Велешко и скопските села под Китка.

Во XIX век, селото е дел од нахијата Каршијак во Скопската каза во Отоманското Царство.[4] Во една карта од 1867 година, насловена „Карта на сливот на реките Дрим и Вардар“ (германски: Karte der Flußgebiete des Drin und des Wardar), селото било прикажано под називот Г. Лисиче (G. Lisitche).[13] Во една друга карта од 1868 година, насловена „Преглед на карта на проектираната железничка линија помеѓу Дунав и Солун“ (германски: Übersichtskarte der projectirten Eisenbahnlinie zwischen der Donau und Saloniki), селото било прикажано под називот Лисиче (германски: Lisitche). На картата, селото е сместено источно од реката Бадитшка (германски: Baditschka; се мисли на Маркова Река).[14] Судејќи според местоположбата (бидејќи на картата, населеното место е поставено источно од Маркова Река), можеби се однесува на Долно Лисиче, бидејќи точно одговара и на денешната долнолисичка местоположба. На картата од Спиридон Гопчевиќ од 1889 година, насловена „Македонија и Стара Србија“ (Makedonien und Alt-Serbien), Горно Лисиче е прикажано како Г. Лисиче.[15] На картата од Леонард Шулце Јена, насловена „Етничката припадност на селата во Скопско Поле и Повардарието во последниот период од турското владеење“ (Die Volkliche Zugenhörigkeit der Dörfer im skopischen Feld des Vardar in der letzen Zeit der türkischen Herrshaft), Горно Лисиче е прикажано како Грн. Лисица (Grn. Lisica) и според авторот, селото е категоризирано како село чија етничка припадност не е утврдена.[16]

Кралство Србија

уреди

Со настанувањето на Првата балканска војна, Османлиската држава не можела да се носи со балканските сојузници и нејзината војска постепено губејќи се повлекувала од своите положби. Така, Горно Лисиче де факто потпаднало под српска воена власт кога во соседното Драчево влегла коњичката дивизија на Првата моравска бригада на 30 октомври 1912 година.[17] Во тој период, Горно Лисиче припаднало во Скопската Околија[4] која била дел од поголемиот Скопски Округ. Во 1914 година, Министерството за внатрешни работи на Србија го поделила округот на општини, при што Горно Лисиче потпаднало во новосоздадената Општина Драчево.[18] Во една карта од 1914 година, насловена „Српско-австрoунгарски погранични земји“ (германски: Serbisch-Österreichisch-Ungarische Grenzländer), селото било прикажано под називот Албаш (Albaš).[19] На една друга карта од 1914 година, насловена „Преглед на карта на Србија, Босна и Црна Гора“ (германски: Übersichts-Karte von Serbien, Bosnien und Montenegro), Горно Лисиче било прикажано под називот Албаш (Albaš).[20] Иако е наведено како Албаш (Горно Лисиче), судејќи според местоположбата (бидејќи на картата, населеното место е поставено источно од Маркова Река), многу веројатно се однесува на Долно Лисиче бидејќи точно одговара и на денешната долнолисичка местоположба.

Кралство СХС/Југославија

уреди

Со новиот Видовденски устав, според новата територијална промена, Горно Лисиче влегло во Скопскиот Округ кој бил дел од Скопската Област.[21] Местото и понатаму останало во Општина Драчево.[22] Според службените статистички податоци на државата, Горно Лисиче во 1921 година имало 58 домаќинства и 560 жители.[23] Почнувајќи од 1923 година, преку великосрпската колонизација, во селото започнале да се доселуваат Срби, но и други народности.[24] Во 1930 година, местото се зголемило и имало 78 домаќинства со 770 жители.[25] На една карта веројатно направена во 1920-тите, селото е споменато како Лисица (Акбаш) (Lisica (Akbaš)).[26]

Втора светска војна

уреди
 
Германските бункери (источна страна).
 
Германските бункери (јужна страна).

Во Втората светска војна, односно за време на Априлската војна во 1941 година, Кралството Југославија било освоено од германските војски. Со тоа Вардарскиот дел на Македонија потпаднал под германска воена власт. На 7 април 1941 година, германските сили влегле во Скопје.[27] На 18 април, поголемиот дел на Вардарска Македонија бил предаден на Царството Бугарија. И за време на овој воен период, Горно Лисиче останало да биде во Општина Драчево во составот на Скопската околија. Во 1941 година, Горно Лисиче имало околу 1000 жители, според статистиката на бугарскиот државен апарат.[28]

Веднаш по бугарското заземање, биле правени обиди за вооружен отпор на страна на членовите на Комунистичката партија кои врбувале луѓе и уште истиот април била создадена кандидатска група за членови на КП од неколкумина Лисичани. Таа група требала да ја побива политиката на тековната бугарска власт.[29]

Во 1944 година, кога Народноослободителната борба на Македонија бил во полн тек и кога Бугарија капитулирала, германската војска поставила одбрана на Скопје на неколку точки во периферијата на градот. Дел од таа одбранбена линија се наоѓала во Горно Лисиче кое било силно утврдено. Целта на оваа линија била заштита на железничката пруга Велес-Скопје за безбедно повлекување кон север. Со партизанскиот напад врз драчевската станица на 29 септември 1944 година, борбените дејствија се префрлиле кон територијата на Горно Лисиче. На 21 октомври, Втората македонска бригада веќе била сместена во околијата на Горно Лисиче за да се борат против германските единици во селото. На 25 октомври, диверзантската група „М“ поставила мина на железничката пруга кај Горно Лисиче, која експлодирала кога поминал еден германски воз. На 28 октомври, диверзантската група „М“ дејствувала со сечење на телефонските мрежи на противавионската артилерија, кои се наоѓале кај Горно Лисиче. Отткако бил ослободен Велес на 9 ноември, Третата, Дванаесеттата и Шестнаесеттата македонска бригада добиле наредба да се префрлат во Драчево и Горно Лисиче заради конечен напад на Скопје. Борбите за Горно Лисиче започнале на 13 ноември во раните утрински часови. Германските сили биле приморани да се повлечат во Скопје со што селото било ослободено. Веќе 03:30 часот започнал општиот напад на Скопје.[30]

Современа македонска држава

уреди

Со признавањето на македонскиот народ и создавањето на современата македонска држава, дошол до општ извесен етничко/политичко македонско-српски судир. Со оглед дека Горно Лисиче претходно доживеало доселување на српски колонисти, и откако колонистите биле иселени за време на војната, Лисичаните Македонци се исплашиле за враќање на Србите колонисти и во 1945 година нападнале две колонистички куќи во селото.[31][32] Во почетокот на истата година, во селото била основана месната селска работна задруга.[33] Согласно усното предание, Лисичани не сакале да се придружат на задругата и како одговор, комунистичката власт доселила жители на Брезница (во денешно северозападно Горно Лисиче) и Роми (во денешно југоисточно Горно Лисиче) со цел да постои и функционира лисичката селска задруга. Според Законот за територијална поделба на Федерална Македонија и неговата Уредба од 21 ноември 1945 година, Горно Лисиче припаѓало под Драчевската Околија, Скопски Округ.[34] Согласно Законот на административна територијална поделба на Народна Република Македонија од 3 јануари 1947 година, Горно Лисиче било седиште на Месниот Народен Одбор Горно Лисиче, единица на Скопската Околија и претходница на општините во повоениот период. Во тоа подрачје спаѓале и Долно Лисиче и Усје.[35] На 23 ноември 1948 година, МИО Горно Лисиче (вид на мала административно единица) било укинато.[36] На 19 мај 1949 година, МИО Горно Лисиче повторно била воспоставена. На истиот датум, споениот Месен народен одбор на Горно Лисиче, Долно Лисиче и Усје бил подреден на Народниот одбор на Вториот реон на Град Скопје.[36]

На 18 септември 1950 година, според новата административна поделба, односно според Законот за административно-територијална поделба на Народна Република Македонија, Горно Лисиче како седиште на МНО Горно Лисиче, останало во Вториот реон на Град Скопје.[37] На 30 декември 1950 година, било издадено Решение за одредување на матични подрачја и со тоа, при Месниот народен одбор во Горно Лисиче, била отворена канцеларија за водење матични книги.[38] Согласно 1952 година, Горно Лисиче припаѓало под Општина Драчево.[39] Според новата административна поделба од 1955 година, Горно Лисиче припаѓало под Општина Кисела Вода.[40] Според Законот за подрачјата на околиите и општините во Народна Република Македонија од 1957 година, Горно Лисиче останало под Општина Кисела Вода.[41] За општите избори на 23 март 1958 година, Горно Лисиче било припаѓало во Изборната околија Кисела Вода III.[42] На една југословенска карта направена пред земјотресот од 1963 година, тоа е споменато како Г. Лисиче (српскохрватски: G. Lisiče).[43] По разорниот скопски земјотрес од 1963 година, на атарот на Горно Лисиче, односно западно од самото Горно Лисиче, била изградена населба за прифаќање на Скопјаните чии домови им биле срушени. Таа населба го добила името Лисиче, бидејќи била изградена на лисичка територија. Во овој период, и продолжувајќи во следните две децении, започнало значително доселување на население, и со тоа ширење на Горно Лисиче и неговите куќи кон север, односно поблиску до Вардар.[44][45]

Според Законот за подрачјата на општините од 1965 година, Горно Лисиче останало во Општина Кисела Вода.[46] Според Законот за изборните единици за избор на пратеници на Собранието на Социјалистичка Република Македонија од 1969 година, Горно Лисиче припаѓало во Изборната единица Скопје VII.[47] Според Законот за образување општини на Град Скопје и за утврдување на нивните подрачја од 1976 година, Горно Лисиче останало во Општина Кисела Вода.[48]

Преобразба од село во населба и најнов период

уреди

Горно Лисиче го добило статусот на градско населено место во почетокот на 21 век. Тоа може да биде забележано и споредувано преку Законите за територијална поделба од 1996 и 2004 година. Согласно Законот од 1996 година, Горно Лисиче е село во Општина Кисела Вода,[49] додека во Законот од 2004 година, Горно Лисиче (како дел од новата Општина Аеродром) има статус на населба од градски вид и е припоено кон населеното место Скопје.[50]

 
Зградите.

На 31 декември 2009 година, Министерството за транспорт и врски преку јавно наддавање продало 13 јавни градежни парцели што се наоѓаат на северозападната територија на Горно Лисиче, на кои дотогаш според деталниот урбанистички план требало да бидат градени станбени згради, големи трговски единици и деловни градби. Од продажбата на ова земјиште, државата инкасирала околу 2,2 милиони евра.[51] Согласно јули 2022 година, на тој појас се наоѓаат 24 станбени згради и една деловна зграда.

Стопанство

уреди
 
Поглед на Горно Лисиче и индустриската зона јужно од населбата.

Поради местоположбата и големината Горно Лисиче е економски доста развиено подрачје. Денес населението се занимава претежно со секундарни и терциерни стопански дејности, а еден дел се занимава и со градежништво и градинарство-земјоделство за сопствени потреби. Во Горно Лисиче работат и расадникот за овошки и цвеќе „Цветан Димов“, земјоделски продавници и аптеки, авто-сервиси и отпади, индустриско-занаетчиски погони и стоваришта („Еуромилк“, „Шипад“, „Пилко“), угостителски објекти, приватни лекарски ординации и училишта за странски јазици.

Порано, најголем дел од населението се занимавало со земјоделство особено со градинарство и производство на зеленчук и ран зеленчук под пластеници. Најзастапени градинарски производи биле: пиперка, домат, зелка, марула, морков, кромид, компир, млад кромид и лук, а од житните култури: пченица и пченка.

Во ноември 1946 година, била одобрена и регистрирана од страна на Кооперативната комисија, првата кооперација во Горно Лисиче.[52]

Во февруари 1953 година, државните власти го најавиле планираното вложување за изградба на мелницата „Шар“.[53] Истиот период, Фабриката за стакло била во изградба која била градена во подалечната периферија на Горно Лисиче.[53][54]

Во јануари 1955 година, била основана и регистрирана Земјоделската задруга „Братство-единство“.[55] Во октомври 1966 година било основано стовариштето при Задругата. Во февруари следната година, стовариштето било регистрирано во Регистарот на задругите.[56] Во септември 1969 година, Земјоделската задруга „Братство-единство“ ја основала својата втора продавница за колонијални стоки, продавница која овојпат била сместена во Горно Лисиче. Во септември 1971 година, продавницата била регистрирана во Окружниот стопански суд.[57] Во август 1983 година, Окружниот стопански суд ја завел Задругата дека се здружила со Задругата „Братство единство“ од струмичко Градошорци.[58]

На територијата на Горно Лисиче, поточно јужно од Горно Лисиче, била изградена фабриката „ОХИС“. Таа работела во доменот на органско-хемиската индустрија во производството на пластични маси и производи од нив (влакна, цевки, фолии), детергенти и козметика, базни хемикалии, средства за заштита на растенијата, бои, лакови и друго. Тоа било вложување почнувајќи од 1958 година, а била градена почнувајќи од 1960 г., како комплекс од двете соседни фабрики Електрохемиски комбинат „Билјана“ и Фабрика „Ацетиленка“. Погоните (вкупно 18) биле пуштани во работа од 1962 до 1965 година. По кратка самостојна работа „Ацетиленка“ и „Билјана“ биле интегрирани и од 1964 година, работеле под името Органско-хемиска индустрија „Наум Наумовски–Борче“, а потоа под скратеното име „ОХИС“ – Скопје. Во 1970 година, во соработка со француското претпријатие „Rhône-Poulenc“ (Рон Пуленк) почнало производство на поливинил хлорид. Во 1973 година, во кооперација започнала изградата Фабриката за полиестерско влакно „Хемтекс“. Изградбата продолжила во 1975 година.[59] ОХИС бил соосновач и на Рафинеријата за нафта (денешна „Окта“) во Миладиновци, на Фабриката за безалкално влакно „ГЕС“ од Гостивар, „Адинг“ од Скопје, Фабрика за лекови и др. Во 1990 година, претпријатието било делумно приватизирано и почнало да работи како акционерско друштво. „ОХИС“ бил водач на хемиската индустрија во Македонија, но работел во полето на текстилната, за градежната и за други индустрии, како и за земјоделството и други дејности. Произведувала хемиски влакна („малон“) и безалкално стаклено влакно; пластика од ПВЦ (прашок, емулзии, суспензии и готови производи: цевки, фолии, адитиви и помошни средства за градежништвото); базни хемикалии: хлор, хлороводородна киселина и други хлорирани производи, натриумхидроксид и водено стакло; површинско активни средства: течни и детергенти во прав; козметика: парфеми, колонски води, шампони и пасти; лекови; пестициди; процесна опрема и друго. Повеќе погони престанале да работат поради економски, еколошки (на пр., загадување со жива, хлор и хлорирани органски соединенија како хексахлорциклохексан) или други причини.[60]

Во декември 1965 година, била основана Продавницата бр. 27 при Инвалидското производно претпријатие „Биљана“ од Скопје. Во март 1966 година, било објавено дека Окружниот стопански суд ја завел продавницата во регистарот.[61]

На 30 септември 1966 година, согласно работничкиот совет на „Жито Македонија“ и Собранието на Општина Кисела Вода, била основана продавницата со бр. 8 при Работна организација „Жито Македонија“ — прехранбен комбинат Скопје. Во февруари 1967 година, продавницата била заведена во Регистарот на претпријатијата и дуќаните при Стопанскиот окружен суд Скопје.[62]

На 30 март 1967 година, било востановено Трговското претпријатие за големо и мало „Лисичанка“.[63] На 18 мај 1967 година, бил основан складот при „Лисичанка“. Во пет дена подоцна, складот бил заведен во Регистарот на претпријатијата и дуќаните.[64] Во октомври 1969 година, со решение од Град Скопје, било ставено под ликвидација претпријатието „Лисичанка“.[65]

Во октомври 1967 година, била основана Самопослугата бр. 28 при Трговското претпријатие за промет на прехранбени и индустриски стоки на големо и мало „Славија“ од Скопје. Истиот месец, Самопослугата била заведена во Регистарот на претпријатија и дуќани.[66]

Во мај 1968 година, било основано Трговското претпријатие на големо и мало „Бучинско Поле“ - Скопје. Неговото седиште било во дворот на Расадникот „Цветан Димов“. Следниот месец, Претпријатието било регистрирано.[67]

Во ноември 1968 година, била основана продавницата за колонијални стоки, односно лисичката подружница на Земјоделската задруга „Мерис“ од Студеничани. Окружниот стопански суд ја внел во Регистарот на задругите во ноември 1970 година.[68]

Во април 1969 година, овошниот расадник „Цветан Димов“ бил избришан од Регистарот на производители на саден материјал.[69] Во мај 1970 година, расадникот бил повторно заведен во Регистарот.[70] Во јули 1974 година, имало ново заведување во Регистарот на производители на саден материјал.[71]

Во февруари 1970 година, било основано складиштето при словенечкото претпријатие Раденска кое се занимавало со продажба на минерална вода.[72]

Демографија

уреди

Според опширните османлиски дефтери за населението на Скопската Каза од 1832/33 година, селото е забележано под името Акбаш и било христијанско, со 68 христијански домаќинства. На овој попис биле забележани 205 мажи христијани, со 21 новороденче. Се проценува дека селото во тој период имало 452 жители.[73]

Стефан Верковиќ во 1857 година, го бележи селото со 312 жители.[74]

Според германска карта издадена во 1941 година од страна на Вилфрид Кралерт, а заснована на пописот на Кралство Југославија во 1931 година, селото имало 900 Македонци, 50 Роми и 50 Албанци.[75]

Според Јован Трифуноски, доселувањето на Албанците започнало во раните 1920-ти години. Во 1930 година, имало помеѓу 7-9 домови, во 1940 околу 15 домови, додека во 1950 имало 20 куќи.[76]

Горно Лисиче од одамна било поголема селска населба во Скопската Котлина, но по Втората светска војна и забрзаната индустријализација на непосредната околина (изградбата на фабриките: ОХИС, Хемтекс, Стакларница, Цементарница, ТИПО), започнува огромен доселенички бран на луѓе од цела Македонија. Поради големиот број на жители, Горно Лисиче е второ населено место по големина надвор од потесното градско подрачје на Скопје, по Драчево.

Според пописот од 1948, Горно Лисиче имало 1.849 жители. Од нив 895 биле од машки пол, додека 954 биле од женскиот пол.

Според пописот од 1953, Горно Лисиче имало 1.847 жители. Од нив 908 биле од машки пол, додека 939 биле од женскиот пол.

Следува табела според народностите во пописот од 1953 година:

Народност Вкупно
Македонци 1,426
Албанци 79
Турци 189
Роми 89
Власи 0
Срби 46
Бошњаци 0
Други 0
  • Забелешка: Доколку се соберат сите народности во вкупен број, збирот бил 1.849 жители што се спротивставува на веќе наведената вкупна бројка на население од 1.847 жители.

Според пописот од 1961, Горно Лисиче имало 2.608 жители. Од нив 1.275 биле од машки пол, додека 1.333 биле од женскиот пол.

Следува табела според народностите во пописот од 1961 година:

Народност Вкупно
Македонци 2,131
Албанци 238
Турци 60
Роми 0
Власи 0
Срби 49
Бошњаци 0
Други 130

Според пописот од 1971, Горно Лисиче било статистички споено (под статистичкиот назив Скопје дел - Кисела Вода) со останатите населени места во Општина Кисела Вода, односно делот што е Скопје во рамки на Општина Кисела Вода, Долно Лисиче, село Драчево и населба Драчево.[77] Таа статистичка единица имала 85.104 жители.[78]

Следува табела на народносната структура на населението:

Народност Вкупно
Македонци 71.688
Албанци 1,278
Срби 6.079
Роми 898
Муслимани (Бошњаци) 69
Црногорци 652
Хрвати 842
Словенци 159
Унгарци 48
Југословени 693
Други 2.698

Повторно, според пописот од 1981, Горно Лисиче било статистички споено (под статистичкиот назив Скопје дел - Кисела Вода) со останатите населени места во Општина Кисела Вода.[77] Таа статистичка целина имала 87.792 жители.

Следува табела на народносната структура на населението:

Народност Вкупно
Македонци 76.079
Албанци 1,224
Турци 756
Роми 1.005
Власи 395
Срби 4.367
Бошњаци 0
Други 3.966

Според пописот од 1991, Горно Лисиче повторно било статистички споено (под статистичкиот назив Скопје дел - Кисела Вода) со останатите населени места во Општина Кисела Вода.[77] Таа статистичка целина имала 119.158 жители.

Следува табела на народносната структура на населението:

Народност Вкупно
Македонци 103.266
Албанци 1,146
Турци 925
Роми 1.474
Власи 690
Срби 5.611
Бошњаци 0
Други 6.046

Според пописот од 1994, Горно Лисиче било статистички споено (под статистичкиот назив Скопје дел - Кисела Вода) со останатите населени места во Општина Кисела Вода. Таа статистичка целина имала 116.877 жители.

Следува табела на народносната структура на населението:

Народност Вкупно
Македонци 104.209
Албанци 1,817
Турци 900
Роми 1.101
Власи 860
Срби 4.872
Бошњаци 0
Други 3.118

За време на пописот од 2002, Горно Лисиче за првпат, по пописот од 1961 година, било водено како независна статистичка единица. Тогаш местото имало 18.233 жители, и се состоело од 5.095 домаќинства и 5.484 станови.[79] Според народносниот состав, жителите биле поделени на:[80]

Народност Вкупно
Македонци 16.408
Албанци 721
Турци 93
Роми 357
Власи 98
Срби 405
Бошњаци 20
Други 121

Според последниот попис на населението на Македонија од 2021 година, населбата Горно Лисиче одново не била независна статистичка единица и била статистички споена (под статистичкиот назив Скопје - Аеродром) со населбите 13 Ноември, Аеродром, Јане Сандански, Лисиче, Мичурин, Ново Лисиче, Острово, Реонски Центар. Таа статистичка целина имала 75.108 жители.

Следува табела на народносната и демографската структура на населението:

Народност Вкупно
Македонци 63.764 (84.896%)
Албанци 850 (1.131%)
Турци 464 (0.617%)
Роми 459 (0.611%)
Власи 651 (0.866%)
Срби 2.125 (2.829%)
Бошњаци 403 (0.536%)
Други 6.392 (8.510%)

Возраст Вкупно Машки пол Женски пол
0-4 4.112 (5.474%) 2.096 (2.790%) 2.016 (2.684%)
5-9 4.255 (5.655%) 2.205 (2.935%) 2.050 (2.729%)
10-14 3.746 (4.987%) 1.908 (2.540%) 1.838 (2.447%)
15-19 3.288 (4.377%) 1.654 (2.202%) 1.634 (2.175%)
20-24 3.269 (4.352%) 1.641 (2.184%) 1.628 (2.167%)
25-29 3.920 (5.219%) 1.932 (2.572%) 1.988 (2.646%)
30-34 5.205 (6.930%) 2.474 (3.293%) 2.731 (3,636%)
35-39 6.501 (8.655%) 3.141 (4.181%) 3.360 (4.473%)
40-44 6.638 (8.837%) 3.300 (4.393%) 3.338 (4.444%)
45-49 5.741 (7.643%) 2.770 (3.688%) 2.971 (3.955%)
50-54 4.612 (6.140%) 2.262 (3.011%) 2.350 (3.128%)
55-59 4.156 (5.533%) 1.906 (2.537%) 2.250 (2.995%)
60-64 4.378 (5.828%) 1.869 (2.488%) 2.509 (3.340%)
65-69 5.342 (7.112%) 2.266 (3.016%) 3.076 (4.095%)
70-74 5.050 (6.723%) 2.225 (2.962%) 2.825 (3.761%)
75-79 2.324 (3.094%) 1.882 (2.505%) 1.442 (1.919%)
80-84 1.428 (1.901%) 633 (0.842%) 795 (1.058%)
85+ 843 (1.122%) 358 (0.476%) 485 (0.645%)

Родови

уреди

Според податоците од 1950 година, како родови во Горно Лисиче се спомнуваат:[81][бл 1]

Македонски

уреди
  • Прнѕовци (8 к.), Спасевци (2 к.), Нацовци (1 к.), Митковци (2 к.), Брусевци (1 к.), Грџовци (1 к.), Докинчевци (4 к.), Тодевци (4 к.), Стамболовци (1 к.), Ацковци (5 к.), Несторовци (3 к.) и Трпчевци (3 к.), се сметаат за најстари староседелци во селото. Првите два рода некогаш биле еден род. Во родот Митковци живее домазет од селото Добри Дол, со подалечно потекло од Прилепско;
  • Крапачовци, често погрешно изговорено и како Крпачовци, Карпачовци, и погрешно запишани како Крапчевци (8 к.) од Јован Трифуноски, се доселени од село Крапа, Порече, во околу 1800 година, почнувајќи од првиот доселеник предок Блажо, и син му Петре кој се родил во Г. Лисиче. Презимињата на фамилијата се обично Блажовски или Петровски;
  • Дандаровци (2 к.), доселени од Трубарево, а во Драчево имаат истоимени роднини. Најстаро познато потекло имаат од селото Драчевица на Китка. Од околу 1850 до 1900 година, веќе живеле во Горно Лисиче;
  • Брезовчани (7 к.), поделени на Ѓоревци (1 к.), Стевановци (3 к.), Трпевци (2 к.) и Синадиновци (1 к.), се доселени од селото Пуста Брезница со подалечно потекло од Порече. Поточно, Ѓоревци од Манастирец, Стевановци од Ковач, Трпевци од Томино Село, и Синадиновци од Здуње;
  • Мерсељовци (5 к.), доселени од селото Пагаруша. Таму припаѓале на родот Јуцовци, со подалечно потекло од мијачкото село Жировница. Поради брачните врски со Турците, почнал да преовладува и турскиот јазик помеѓу припадниците на овој род;
  • Градовчани (4 к.) и Бошковци (4 к.), доселени од планинското село Градовци. Од таму се доселиле браќата Цветан, Крсте, Стевко и Бошко, а денешното население на овие родови потекнува од браќата Цветан и Бошко;
  • Козаровци (6 к.), доселени од некогашното село Козарево, кое се наоѓало во атарот на селото Света Петка;
  • Газиновци (4 к.), доселени од Драчево, таму имале роднини, и припаѓале на групата староседелски родови по потекло од Бразда-Салаково;
  • Велешковци (11 к.), доселени од средината на XIX век од Велешко;
  • Полтурчиновци (7 к.), доселени од средината на XIX век од Драчево, таму имале истоимени роднини, а подалечно потекло од Кумановско;
  • Мирковци (6 к.), по потекло од некое село во Овче Поле, од таму се населиле прво во Долно Лисиче, па потоа прешле во Горно Лисиче во XIX век;
  • Ѓорговци (6 к.), доселени од средината на XIX век од Долно Лисиче;
  • Неделковци (5 к.), наречени и Прилепци, доселени од Прилепско во средината на XIX век;
  • Љубошани (1 к.), доселени од средината на XIX век од селото Љубош;
  • Стојановци (1 к.) и Дамевци (1 к.), доселени од Прилепско, а тука живеат од XIX век;
  • Кочовци (1 к.), доселени во 1918 година од Велес;
  • Џоле (1 к.), доселени по 1918 година од Тетово;
  • Симиќ (1 к.) и Милиќ (1 к.), доселени во 1923 година од Тетово;
  • Серафин (1 к.), доселени во 1923 година од Крива Паланка;
  • Митрини (1 к.), доселени во 1923 година од некое село во Порече;
  • Пагарушани (1 к.), доселени од селото Пагаруша, по Втората светска војна;
  • Шиндровци (8 к.), доселени од Драчево, каде што имале роднини Шиндра;
  • Василковци (7 к.), доселени од селото Долно Лисиче;
  • Становци (4 к.), доселени од Драчево, таму имале роднини;
  • Бардовчани (4 к.), доселени од селото Бардовци;
  • Џиковци (4 к.), доселени од селото Инџиково;
  • Маџарчани (3 к.), доселени од Маџари;
  • Трубачевци (3 к.), доселени од селото Трубарево;
  • Киселчани (3 к.), доселени од Кисела Вода;
  • Мијаковци (3 к.), доселени од некое село во мијачкиот крај;
  • Поповиќи (2 к.), доселени од селото Кучевиште;
  • Стојан (1 к.), доселени од селото Говрлево, каде што биле староседелци;
  • Петровски (1 к.), доселени од Штипско;
  • Анѓелковци (1 к.), доселени од селото Ракотинци;
  • Сиљанов (1 к.), доселени од селото Брест во Порече;
  • Марко (1 к.), доселени од Тетово;
  • Анѓеле (1 к.), познати и како Поречанци, доселени од некое село во Порече;
  • Костевци (1 к.), доселени од некое село во Кумановско;
  • Анѓеле (1 к.) и Коле (1 к.), доселени од селото Булачани.

Ромски

уреди
  • Алитовци (2 к.);
  • Амиговци (3 к.);
  • Дане (1 к.);
  • Демировци (1 к.), доселени од турско време, но не знаеле од каде;
  • Рушитовци (1 к.);
  • Садиковци (1 к.);
  • Џеладин (1 к.), доселени од селото Трновац кај Бујановац;
  • Џеферовци (1 к.), доселени од селото Шишево.

Српски

уреди
  • Васиќи (1 к.), доселени во 1923 г. од околината на Крушевац;
  • Петровиќи (1 к.), доселени во 1923 г. од околината на Пожаревац;
  • Стојановиќ (1 к.), доселени во 1923 г. од околината на Призрен;
  • Милачиќи (1 к.), доселени во 1923 г. некаде од Србија;
  • Кргиќ (1 к.), доселени од Панчево или околината.

Албански

уреди
  • Абдиловци (4 к.), доселени во 1927 г. од селото Доган кај Урошевац, подалечно потекло од северна Албанија;
  • Азизовци (8 к.), доселени во 1927 г. од селото Заскок кај Урошевац, подалечно потекло од северна Албанија;
  • Амедовци (2 к.), доселени во 1927 г. од селото Кошаре кај Урошевац, подалечно потекло од северна Албанија;
  • Маљовци (6 к.), доселени од некое село кај Гнилане, подалечно потекло од северна Албанија.

Турци

уреди

Општествени установи

уреди

Администрација и политика

уреди

Горно Лисиче е поделено на три урбани заедници: Горно Лисиче - Југ, Горно Лисиче - Запад, Горно Лисиче - Север.[82]

 
Границите на планската единица Горно Лисиче - дел 1 (1997-2002).

Според Деталниот урбанистички план 1997-2002, Горно Лисиче било поделено на неколку плански единици:

Дел 1

Т.н. планска единица Горно Лисиче - дел I се наоѓала во крајниот северозапад на Горно Лисиче. Границата на планската единица Горно Лисиче - дел I, на југоисток започнувала кај раскрсницата помеѓу улиците „Тодор Чангов“ и „Благоја Мучето“ и границата одела по улицата „Тодор Чангов“ која води кон североисток. Кога улицата „Тодор Чангов“ би дошла на раскрсницата со планираниот пробиен булевар „АСНОМ“ (постоечката улица „Киро Атанасовски Налбатот“), границата вртела кон северозапад и го следела текот на споменатиот булевар. Штом „АСНОМ“ би дошол на раскрсницата со улицата „Февруарски поход“, границата врти кон југозапад. Во овој правец, каде што завршува „Февруарски поход“, било планирано пробивање на истата улица која благо вртела лево и доаѓала на планираната раскрница со улицата „Благоја Мучето“. „Благоја Мучето“ е кратка граница на планската единица, бидејќи речиси веднаш улицата доаѓала на раскрницата со „Тодор Чангов“.[83]

Дел 2
 
Границите на планската единица Горно Лисиче - дел 2 (1997-2002).

Т.н. планска единица Горно Лисиче - дел II се наоѓала во средишниот север на Горно Лисиче. Границата на планската единица Горно Лисиче - дел II, на југозапад започнувала кај раскрсницата помеѓу улиците „Тодор Чангов“ и планираниот булевар „Јане Сандански“ (речиси се поклопува со денешните улици „Гаврил Константиновиќ“ и „Тодор Чангов 20“) и границата одела по улицата „Тодор Чангов“ која води кон североисток. Кога улицата „Тодор Чангов“ би дошла на раскрсницата со планираниот пробиен булевар „АСНОМ“ (постоечката улица „Киро Атанасовски Налбатот“), границата вртела десно кон југоисток и го следела текот на споменатиот булевар (воглавно се поклопува со денешната улица „35“). Штом „АСНОМ“ би дошол на раскрсницата со улицата „Ѓорѓи Капчев“, границата врти кон југозапад. Кога „Ѓорѓи Капчев доаѓа на раскрсницата со планираниот булевар „Јане Сандански“ (се поклопува со денешната улица „Ѓорѓи Капчев 1“ кога потоа самата преоѓа во улицата „Тодор Чангов 20“), границата врти десно односно кон северозапад и доаѓа на раскрсната точка со „Тодор Чангов“.[84]

Дел 3
 
Границите на планската единица Горно Лисиче - дел 3 (1997-2002).

Т.н. планска единица Горно Лисиче - дел III се наоѓала во средишниот дел на Горно Лисиче. Границата на планската единица Горно Лисиче - дел III, на југоисток започнувала кај раскрсницата помеѓу улиците „Горно Лисиче“ и „Ѓорѓи Капчев“ и одела по улицата „Горно Лисиче“ која кон запад преоѓа како улица „Ѓорѓе Андреевиќ - Кун“. Откако „Ѓорѓе Андреевиќ - Кун“ се пресекувал со улицата „Димитар Благоев“, границата продолжувала кон север се до улицата „Благоја Мучето“ и границата продолжувала како што е поставена улицата „Тодор Чангов“ која оди кон североисток. Кога „Тодор Чангов“ би се сретнал со проектираниот бул. „Јане Сандански“ (од истиот правец малку пред раскрсницата меѓу денешните „Тодор Чангов“ и „Гаврил Константиновиќ“), границата вртела кон исток и во суштина планираниот булевар би ја следел денешната улица „Тодор Чангов 20“. Кога оваа улица се спојува со ул. „Ѓорѓи Капчев“, границата одела кон југозапад и ја следела „Ѓорѓи Капчев“ се до раскрсницата со ул. „Горно Лисиче“.[85]

Дел 4
 
Границите на планската единица Горно Лисиче - дел Д (4) (1997-2002).

Т.н. планска единица Горно Лисиче - Урбана единица Д (IV) се наоѓала во источниот дел на Горно Лисиче. Границата на планската единица Горно Лисиче - УЕ Д, на север започнувала на раскрсницата меѓу улиците „Горѓи Капчев“, „Љупка Џундева“ и „Владо Цветановски“. Границала ја следела улицата „Ѓорѓи Капчев“ и водела кон југозад и потоа кон југ. Штом улицата „Ѓорѓи Капчев“ се среќава со улицата „Горно Лисиче“, границата ја следи неа и води кон исток, сè до пругата Горно Лисиче-Гоце Делчев, кога граница е трасирана источно од пругата, и границата води на североисток. Источната граница завршува непосредно по железничкиот премин на улицата „Лисец“ и границата врти кон запад, и оттука границата е долж проектираната улица која води кон северозапад и кон Усјанскиот Канал, и која треба да се спои со улицата „Владо Цветановски“ и неа ја следи кон северозапад и кон веќе спомената почетна точка.[86]

Дел 5
 
Границите на планската единица Горно Лисиче - дел Е (5) (1997-2002).

Т.н. планска единица Горно Лисиче - Урбана единица Е (V) се наоѓала во југоисточниот дел на Горно Лисиче. Границата на планската единица Горно Лисиче - УЕ Е, на запад започнувала каде што се сретнува улицата „Лисец“ со пругата Скопје-Велес, и ја следела железничата линица која водела кон селото Гоце Делчев, на североисток. Границата вртела на запад, што пругата минува под подвозникот на улицата „Горно Лисиче“ и ја следи оваа улица. Кога улицата се сретнува со улицата „Божин Николов - Силни“, границата оди кон југозапад и ја следи истата улица која завршува со раскрницата со улицата „Лисец“. Од улицата „Лисец“, границата води кон југозапад и доаѓа до почетната точка со железничката пруга.[86]

Дел 6
 
Границите на планската единица Горно Лисиче - дел 6 (1997-2002).

Т.н. планска единица Горно Лисиче - дел VI се наоѓала во југозападниот дел на Горно Лисиче. Границата на планската единица Горно Лисиче - дел VI, на запад започнувала источно и напоредно со улицата „Димитар Благоев“ и трасирала на југ кон крајот на булеварот „Дванаесетта македонска бригада“ и потоа границата била Усјанскиот Канал, водејќи кон југозапад. Штом Усјанскиот Канал се раскрснува со железничката пруга Скопје-Велес, границата ја следела пругата кон југоисток и вртела кон север што се сретнува со улицата „Лисец“. Улицата „Лисец“ е кратка граница бидејќи границата почнувала да ја следи улицата „Божин Николов - Силни“, односно граница која прво води на северозапад, а потоа кон североисток. На раскрсницата меѓу улиците „Божин Николов - Силни“ и „Горно Лисиче“, границата оди кон запад и ја следи второспомената улица. Откако ќе го премине Усјанскиот Канал, улицата „Горно Лисиче“ станува улица „Ѓорѓе Андреевиќ“ и води сè до почетната точна сместена источно од улицата „Димитар Благоев“.[86]

Избирачко место

уреди
Населба Горно Лисиче, општина Аеродром - организација на избори[87][88]
Број на избирачко место Установа кадешто се наоѓа Женски гласачи Машки гласачи Регистрирани гласачи
2728 ОУ „Гоце Делчев“ 331 354 685
2733 ОУ „Гоце Делчев“ 591 566 1157
2734 ОУ „Гоце Делчев“ 430 447 877
2735 ОУ „Гоце Делчев“ 388 396 784
2736 ОУ „Гоце Делчев“ 448 462 910
2737 ОУ „Гоце Делчев“ 412 449 861
2738 ОУ „Гоце Делчев“ 391 398 789
Вкупно 2.991 3.072 6.063

На парламентарните избори во 2024 година, гласале вкупно 3.974 жители, каде 69% од гласовите освоила Коалицијата „Твоја Македонија“ предводена од ВМРО-ДПМНЕ, 9% Коалицијата за европска иднина предводена од СДСМ и 9% партијата Левица.[89]

Културни и природни знаменитости

уреди
 
Црквата „Св. Апостоли Петар и Павле“ во Горно Лисиче.
 
Капелата „Св. Христово Воскресение“.
Цркви
Паркови и зеленило
  • Парк „Бановина“ - место за разонода во средиштето на Горно Лисиче
  • Парк „Лисиче“ - во февруари 2015 година, започнала изградбата на парк на кејот на реката Вардар.[92] Во јули 2016 година, паркот бил пуштен во употреба.[93]
Природни облици
 
Средорекот, со лисичкиот атар (горе лево) и трубаревскиот атар (доле десно).

Редовни настани

уреди

Почнувајќи од 1978 година, а традиционално од 1998 година, секое лето во чест на македонскиот национален празник Илинден на крајот на јули, тргнува коњаничкиот марш од Црквата „Св. Апостоли Петар и Павле“ до градот Крушево.

Во истата црква, традиционално, за време на Велигден во недела, се одржувани т.н. Велигденски средби.[96] Во таа прилика настапуваат естрадни уметници и има изведба на кореографски ора традиционално играни од месното КУД „Никола Јонков Вапцаров“.

Личности

уреди

Култура и спорт

уреди

Со почетоци од 1920 до 1940 година, постои фудбалскиот клуб Горно Лисиче, кој денес се натпреварува во Третата фудбалска лига - Север (3. ранг), а инаку е поранешен учесник во Првата македонска лига во сезоната 2013/14, и повеќекратен учесник во Втората македонска фудбалска лига.

Јавен превоз

уреди
Автобуски услуги

Низ Горно Лисиче сообраќаат 4 автобуски линии од ЈСП Скопје:

  • 7 - Хемтекс - Карпош III (поточно источно од Скопје Сити Мол)
  • 17 - Островска - Музеј на современата уметност, Топаана
  • 27 - Вардарска - Дом на печат (поточно Цветен пазар, Капиштец)
  • 33 - Долно Лисиче - Дом на Печат (оваа линија само минува низ Горно Лисиче)
  • 5 - Ново Лисиче - Дексион (оваа линија минува меѓу Ново Лисиче и Горно Лисиче)
  • 15 - Ново Лисиче - Карпош IV (поточно западно од Скопје Сити Мол; оваа линија минува меѓу Ново Лисиче и Горно Лисиче)
  • 15А - Ново Лисиче - Карпош IV (преку булевар „Илинден“; поточно западно од Скопје Сити Мол; оваа линија минува меѓу Ново Лисиче и Горно Лисиче)
  • 35 - Ново Лисиче - ЖС „Скопје Север“, Скопје Север (оваа линија минува меѓу Ново Лисиче и Горно Лисиче)
  • 59А - Ново Лисиче - Гробишта „Бутел“, западно од Бутел (оваа линија минува меѓу Ново Лисиче и Горно Лисиче)
  • 23 (приватен превоз) - Дом на Печат - Ченто (оваа линија минува меѓу Ново Лисиче и Горно Лисиче)
Железнички услуги

Во Горно Лисиче постои и железничката станица ЖС „Лисиче“, преку која се патува од Скопје до крајните одредишта Битола, Кочани и Гевгелија.

Иселеништво

уреди

Флора и фауна

уреди

Според пописот на бели штркови, организиран на цела територија на Македонија во 2024 година,[98] во Горно Лисиче имало четири гнезда во кои биле забележани 1 возрасен штрк и 2 млади единки.[99]

Горно Лисиче во уметноста и културата

уреди

Галерија

уреди

Белешки

уреди
  1. Бројот на колена/генерации е до 1958 година, односно според издавањето на книгата „Слив Маркове Реке - антропогеографска проматрања“ на Јован Трифуновски. Бројката на денешните генерации е различна, а воопшто оваа книга има дискутабилна точност.

Наводи

уреди
  1. „Горно Лисиче подготвено за Петровден“. Општина Аеродром. 11 јули 2019. Архивирано од изворникот 2023-02-12. Посетено на 12 февруари 2023.
  2. „Исчистени коритата и косините на Вардар и Усјански канал“. mkd.mk. 2 јуни 2015. Архивирано од изворникот 2015-06-07. Посетено на 12 февруари 2023.
  3. Хаџи-Васиљевиќ, Јован (1930). Скопље и негова околина (PDF). Белград: Печатница „Св. Сава“. стр. 183.
  4. 4,0 4,1 4,2 Малковски, Ѓорѓи, уред. (2002). Горно Лисиче - Скопско. Скопје: Црковен одбор на Црквата „Св. Апостоли Петар и Павле“ - Горно Лисиче. стр. 11. ISBN 9989-57-150-3.
  5. Хаџи-Васиљевиќ, Јован (1930). Скопље и негова околина (PDF). Белград: Печатница „Св. Сава“. стр. 185.
  6. 6,0 6,1 6,2 6,3 6,4 6,5 6,6 „Проектна програма за изработка на урбанистички проект вон опфат на урбанистички план на дел од КП2790, КП2791, КП2793/2, КП2793/1, КПКП2793/8, КПКП2793/9 - Катастарска општина Горно Лисиче вон град - Општина Аеродром“ (PDF). Институт за урбанизам, сообраќај и екологија. Општина Аеродром. април 2023. стр. 26. Архивирано (PDF) од изворникот 4 февруари 2024. Посетено на 4 февруари 2024.
  7. Малковски, Ѓорѓи, уред. (2002). Горно Лисиче - Скопско. Скопје: Црковен одбор на Црквата „Св. Апостоли Петар и Павле“ - Горно Лисиче. стр. 18. ISBN 9989-57-150-3.
  8. Хаџи-Васиљевиќ, Јован (1930). Скопље и негова околина (PDF). Белград: Печатница „Св. Сава“. стр. 191.
  9. Д-р Станковска, Љубица, уред. (1995). Македонска ојконимија. книга 1. Скопје. стр. 188-189.
  10. Грујиќ, Радослав, уред. (1936). Три хиландарске повеље, Зборник за историју Јужне Србије и суседних области. книга 1. Скопје. стр. 10.
  11. Пурковиќ, Миодраг, уред. (1940). Попис села у средновековној Србији, Годишњак Скопског Филозофског факултета. книга 4. Скопје: Филозофски факултет - Скопје. стр. 112.
  12. Мошин, Владимир, уред. (1975). Споменици за средновековната и поновата историја на Македонија. том 1. Скопје. стр. 218.
  13. Јохан Георг фон Хан (1867). „Karte der Flußgebiete des Drin und des Wardar“. oldmapsonline.org. Посетено на 14 јули 2024.
  14. Јохан Георг фон Хан; Х. Киперт (1868). „Übersichtskarte der projectirten Eisenbahnlinie zwischen der Donau und Saloniki“. oldmapsonline.org. Посетено на 14 јули 2024.
  15. Спиридон Гопчевиќ (1889). „Makedonien und Alt-Serbien“. Виена: Зајдел (Seidel). Архивирано од изворникот на 7 декември 2023. Посетено на 2 август 2024.
  16. Леонард Шулце Јена. „Die Volkliche Zugenhörigkeit der Dörfer im skopischen Feld des Vardar in der letzen Zeit der türkischen Herrshaft“. Лајпциг: Картографски институт „Ф. А. Брокхаус“ (Kartographische Anstalt von F.A. Brookhaus). Архивирано од изворникот на 18 октомври 2021. Посетено на 2 август 2024.
  17. Малковски, Ѓорѓи, уред. (2002). Горно Лисиче - Скопско. Скопје: Црковен одбор на Црквата „Св. Апостоли Петар и Павле“ - Горно Лисиче. стр. 38. ISBN 9989-57-150-3.
  18. Малковски, Ѓорѓи, уред. (2002). Горно Лисиче - Скопско. Скопје: Црковен одбор на Црквата „Св. Апостоли Петар и Павле“ - Горно Лисиче. стр. 39. ISBN 9989-57-150-3.
  19. „Serbisch-Österreichisch-Ungarische Grenzländer“. oldmapsonline.org. 1914. Посетено на 14 јули 2024.
  20. Р. Лехнер (1914). „Serbisch-Österreichisch-Ungarische Grenzländer“. Императорска и кралска судска и универзитетска книжарница (k. k. Hof-und Universitäts Buchhandlung). Посетено на 14 јули 2024.
  21. Јозо Џамбо (2002). „Politische Aufteilung des Königreichs SHS auf Gebiete (oblasti) 1922“ [Политичка поделба на Кралството СХС на области 1922 година]. oldmapsonline.org. Посетено на 14 јули 2024.
  22. Малковски, Ѓорѓи, уред. (2002). Горно Лисиче - Скопско. Скопје: Црковен одбор на Црквата „Св. Апостоли Петар и Павле“ - Горно Лисиче. стр. 44. ISBN 9989-57-150-3.
  23. Малковски, Ѓорѓи, уред. (2002). Горно Лисиче - Скопско. Скопје: Црковен одбор на Црквата „Св. Апостоли Петар и Павле“ - Горно Лисиче. стр. 46. ISBN 9989-57-150-3.
  24. Малковски, Ѓорѓи, уред. (2002). Горно Лисиче - Скопско. Скопје: Црковен одбор на Црквата „Св. Апостоли Петар и Павле“ - Горно Лисиче. стр. 45. ISBN 9989-57-150-3.
  25. Малковски, Ѓорѓи, уред. (2002). Горно Лисиче - Скопско. Скопје: Црковен одбор на Црквата „Св. Апостоли Петар и Павле“ - Горно Лисиче. стр. 48. ISBN 9989-57-150-3.
  26. . lazarus.elte.hu http://lazarus.elte.hu/hun/digkonyv/topo/200e/39-42.jpg. Посетено на 14 јули 2024. Отсутно или празно |title= (help)
  27. Малковски, Ѓорѓи, уред. (2002). Горно Лисиче - Скопско. Скопје: Црковен одбор на Црквата „Св. Апостоли Петар и Павле“ - Горно Лисиче. стр. 57. ISBN 9989-57-150-3.
  28. Малковски, Ѓорѓи, уред. (2002). Горно Лисиче - Скопско. Скопје: Црковен одбор на Црквата „Св. Апостоли Петар и Павле“ - Горно Лисиче. стр. 58-59. ISBN 9989-57-150-3.
  29. Малковски, Ѓорѓи, уред. (2002). Горно Лисиче - Скопско. Скопје: Црковен одбор на Црквата „Св. Апостоли Петар и Павле“ - Горно Лисиче. стр. 61. ISBN 9989-57-150-3.
  30. Малковски, Ѓорѓи, уред. (2002). Горно Лисиче - Скопско. Скопје: Црковен одбор на Црквата „Св. Апостоли Петар и Павле“ - Горно Лисиче. стр. 62-63. ISBN 9989-57-150-3.
  31. Ачкоска, Виолета (1993). Аграрот и селото во Македонија 1945-1955 - Докторска дисертација (PDF). Скопје: УКИМ. стр. 57. Архивирано од изворникот (PDF) на 2 јули 2022. Посетено на 2 јули 2022.
  32. Ачкоска, Виолета (1993). Аграрот и селото во Македонија 1945-1955 - Докторска дисертација (PDF). Скопје: УКИМ. стр. 59. Архивирано од изворникот (PDF) на 2 јули 2022. Посетено на 2 јули 2022.
  33. Ачкоска, Виолета (1993). Аграрот и селото во Македонија 1945-1955 - Докторска дисертација (PDF). Скопје: УКИМ. стр. 242. Архивирано од изворникот (PDF) на 2 јули 2022. Посетено на 2 јули 2022.
  34. „За определуене на бројот, територијалните подрачја и седиштата на околијите и месните народни одбори“ (PDF) (24). Службен весник на Федерална Македонија. 27 ноември 1945: 149–150. Архивирано (PDF) од изворникот 2016-03-05. Посетено на 3 септември 2023. line feed character во |title= во положба 76 (help); Наводот journal бара |journal= (help)
  35. „Закон на административна територијална подела на Народна Република Македонија“ (PDF) (2). Службен весник на Народна Република Македонија. 30 јануари 1947: 30. Архивирано (PDF) од изворникот 2016-03-05. Посетено на 3 септември 2023. Наводот journal бара |journal= (help)
  36. 36,0 36,1 „Указ за ставање вон сила на точка 5, е и став А на точка 11 од член 1 на указот за одделување, соединување, укинување и промени на граници на административно-територијални единици“ (PDF) (12). Службен весник на Народна Република Македонија. 13 јуни 1949: 112. Архивирано (PDF) од изворникот 2023-09-07. Посетено на 7 септември 2023. Наводот journal бара |journal= (help)
  37. „Закон за административно-територијална поделба на Народна Република Македонија“ (PDF) (28). Службен весник на Народна Република Македонија. 26 септември 1950: 195. Архивирано (PDF) од изворникот 2016-03-04. Посетено на 7 септември 2023. Наводот journal бара |journal= (help)
  38. „Решение за одредување на матични подрачја“ (PDF) (35). Службен весник на Народна Република Македонија. 30 декември 1950: 278. Архивирано (PDF) од изворникот 2023-09-07. Посетено на 7 септември 2023. Наводот journal бара |journal= (help)
  39. „Закон за поделбата на Народна Република Македонија на околии, градски општини и општини“ (PDF) (13). Службен весник на Народна Република Македонија. 28 април 1952: 1–7. Архивирано (PDF) од изворникот 2016-03-05. Посетено на 2 јуни 2023. Наводот journal бара |journal= (help)
  40. „Закон за подрачјата на околиите и општините во Народна Република Македонија“ (PDF) (20). Службен весник на Народна Република Македонија. 29 јуни 1955: 237. Архивирано (PDF) од изворникот 2016-03-05. Посетено на 14 април 2023. Наводот journal бара |journal= (help)
  41. „Закон за подрачјата на околиите и општините во Народна Република Македонија“ (PDF) (19). Службен весник на Народна Република Македонија. 13 јули 1957: 328. Архивирано (PDF) од изворникот 2016-03-04. Посетено на 18 септември 2023. Наводот journal бара |journal= (help)
  42. „Одлука за поделбата на територијата на Народна Република Македонија во изборни околии за избор на народни пратеници во републичкиот собор на Народното собрание на општите избори кои се распишани за 23 март 1958 година“ (PDF) (1). Службен весник на Народна Република Македонија. 5 јануари 1958: 3. Архивирано (PDF) од изворникот 2023-11-09. Посетено на 9 ноември 2023. Наводот journal бара |journal= (help)
  43. „Skopje“. pollitecon.com. Посетено на 14 јули 2024.
  44. „Просторен план“. Агенција за планирање на просторот. 1980-ти. Архивирано од изворникот на 18 јуни 2022. Посетено на 1 август 2024. Проверете ги датумските вредности во: |date= (help) За да биде видена историската карта во изворот, мора да биде одбрана подлогата TK 50K.
  45. „Skopje (731)“. topografskakarta.com. 1987. Посетено на 2 август 2024.
  46. „Закон за подрачјата на општините во Социјалистичка Република Македонија“ (PDF) (2). Службен весник на Социјалистичка Република Македонија. 25 јануари 1965: 21. Архивирано (PDF) од изворникот 2016-03-05. Посетено на 7 март 2023. Наводот journal бара |journal= (help)
  47. „Закон за изборните единици за избор на пратеници на Собранието на Социјалистичка Република Македонија“ (PDF) (5). Службен весник на Социјалистичка Република Македонија. 6 февруари 1969: 111. Архивирано (PDF) од изворникот 13 март 2023. Посетено на 13 март 2023. Наводот journal бара |journal= (help)
  48. „Закон за образување општини на Град Скопје и за утврдување на нивните подрачја“ (PDF) (8). Службен весник на Социјалистичка Република Македонија. 24 март 1976: 137 (де факто 1). Архивирано (PDF) од изворникот 13 март 2023. Посетено на 13 март 2023. Наводот journal бара |journal= (help)
  49. „Закон за територијалната поделба на Република Македонија и определување на подрачјата на единиците на локалната самоуправа“ (PDF). Службен весник на Република Македонија. 14 септември 1996. стр. 2769. Архивирано (PDF) од изворникот 3 ноември 2022. Посетено на 7 март 2023.
  50. „Закон за територијалната организација на локалната самоуправа во Република Македонија“ (PDF). Службен весник на Република Македонија. 16 август 2004. стр. 6. Архивирано (PDF) од изворникот 2016-03-05. Посетено на 7 март 2023.
  51. „Продадени 13 парцели во Горно Лисиче“. dnevnik.com.mk. 15 јануари 2010. Архивирано од изворникот на 16 јануари 2010. Посетено на 1 јули 2022.
  52. „Регистрација на Кооперации од Кооперативната комисија при Владата на Н.Р.М.“ (PDF) (31). Службен весник на Народна Република Македонија. 15 ноември 1946: 368. Посетено на 3 септември 2023. line feed character во |title= во положба 45 (help); Наводот journal бара |journal= (help)
  53. 53,0 53,1 „Документација кон Законот за општествениот план на Народна Република Македонија за 1953 година“ (PDF) (2). Службен весник на Народна Република Македонија. 7 февруари 1953: 21. Архивирано (PDF) од изворникот 2023-09-17. Посетено на 17 септември 2023. Наводот journal бара |journal= (help)
  54. „Мали огласи“ (PDF) (16). Службен весник на Народна Република Македонија. 9 јуни 1953: 130. Архивирано (PDF) од изворникот 2023-09-17. Посетено на 17 септември 2023. Наводот journal бара |journal= (help)
  55. „Регистрации на стопанските организации“ (PDF) (35). Службен весник на Народна Република Македонија. 23 ноември 1955: 498. Архивирано (PDF) од изворникот 2023-09-17. Посетено на 18 септември 2023. Наводот journal бара |journal= (help)
  56. „Регистар на задругите“ (PDF) (41). Службен весник на Социјалистичка Република Македонија. 19 декември 1967: 771. Архивирано (PDF) од изворникот 12 март 2024. Посетено на 12 март 2024. Наводот journal бара |journal= (help)
  57. „Регистар на задругите“ (PDF) (3). Службен весник на Социјалистичка Република Македонија. 11 февруари 1972: 53. Архивирано (PDF) од изворникот 2023-09-03. Посетено на 3 септември 2023. Наводот journal бара |journal= (help)
  58. „Регистар на организациите на здружениот труд“ (PDF) (34). Службен весник на Социјалистичка Република Македонија. 10 декември 1983: 669. Архивирано (PDF) од изворникот 27 март 2024. Посетено на 27 март 2024. Наводот journal бара |journal= (help)
  59. „Конкурс“ (PDF) (21). Службен весник на Социјалистичка Република Македонија. 11 јуни 1975: 382. Архивирано (PDF) од изворникот 13 март 2024. Посетено на 13 март 2024. Наводот journal бара |journal= (help)
  60. Ристовски, Блаже, уред. (2009). Македонска енциклопедија. МАНУ. Посетено на 6 август 2024. Занемарен непознатиот параметар |month= (help)
  61. „Регистар на претпријатијата и дуќаните“ (PDF) (7). Службен весник на Социјалистичка Република Македонија. 15 март 1966: 93. Архивирано (PDF) од изворникот 7 март 2024. Посетено на 7 март 2024. Наводот journal бара |journal= (help)
  62. „Регистар на претпријатијата и дуќаните“ (PDF) (36). Службен весник на Социјалистичка Република Македонија. 10 ноември 1967: 679-680. Архивирано (PDF) од изворникот 12 март 2024. Посетено на 12 март 2024. Наводот journal бара |journal= (help)
  63. „Регистар на претпријатијата и дуќаните“ (PDF) (36). Службен весник на Социјалистичка Република Македонија. 10 ноември 1967: 681. Архивирано (PDF) од изворникот 12 март 2024. Посетено на 12 март 2024. Наводот journal бара |journal= (help)
  64. „Регистар на претпријатијата и дуќаните“ (PDF) (29). Службен весник на Социјалистичка Република Македонија. 26 август 1967: 588. Архивирано (PDF) од изворникот 12 март 2024. Посетено на 12 март 2024. Наводот journal бара |journal= (help)
  65. „Ликвидации“ (PDF) (2). Службен весник на Социјалистичка Република Македонија. 30 јануари 1970: 37. Архивирано (PDF) од изворникот 2023-09-02. Посетено на 3 септември 2023. Наводот journal бара |journal= (help)
  66. „Регистар на претпријатијата и дуќаните“ (PDF) (23). Службен весник на Социјалистичка Република Македонија. 26 јуни 1968: 358. Архивирано (PDF) од изворникот 12 март 2024. Посетено на 12 март 2024. Наводот journal бара |journal= (help)
  67. „Регистар на претпријатијата и дуќаните“ (PDF) (19). Службен весник на Социјалистичка Република Македонија. 19 мај 1969: 421. Архивирано (PDF) од изворникот 12 март 2024. Посетено на 13 март 2024. Наводот journal бара |journal= (help)
  68. „Регистар на задругите“ (PDF) (2). Службен весник на Социјалистичка Република Македонија. 25 јануари 1971: 29. Архивирано (PDF) од изворникот 2023-09-02. Посетено на 3 септември 2023. Наводот journal бара |journal= (help)
  69. „Објава за бришење од Регистарот на производители на саден материјал“ (PDF) (33). Службен весник на Социјалистичка Република Македонија. 24 септември 1969: 662. Архивирано (PDF) од изворникот 12 март 2024. Посетено на 13 март 2024. Наводот journal бара |journal= (help)
  70. „Дополнување на објавата за запишување во Регистарот на производители на саден материјал“ (PDF) (14). Службен весник на Социјалистичка Република Македонија. 27 мај 1970: 219. Архивирано (PDF) од изворникот 2023-09-02. Посетено на 3 септември 2023. Наводот journal бара |journal= (help)
  71. „Објава за запишување во Регистарот на производители на саден материјал“ (PDF) (40). Службен весник на Социјалистичка Република Македонија. 12 ноември 1975: 728. Архивирано (PDF) од изворникот 22 август 2021. Посетено на 3 септември 2023. Наводот journal бара |journal= (help)
  72. „Регистар на претпријатијата и дуќаните“ (PDF) (13). Службен весник на Социјалистичка Република Македонија. 18 мај 1970: 207. Архивирано (PDF) од изворникот 2023-09-02. Посетено на 3 септември 2023. Наводот journal бара |journal= (help)
  73. Османлиски документи за историјата на Македонија - пописи од XIX век на христијанското население - Скопски Санџак, каза Скопје. Скопје: д-р Емил Крстески. 2021.
  74. Верковиќ, Стефан (1889). Топографическо-этнографическій очеркъ Македоніи [Топографскo-етнографска скица на Македонија]. Санкт Петербург.
  75. Вилфрид Кралерт (1941). „Volkstumskarte von Jugoslawien“ [Карта на етничка припадност на Југославија]. стр. 35. Архивирано од изворникот на 4 јуни 2022.
  76. Трифуноски, Јован. Албанското население во селата од Скопско Поле. стр. 9.
  77. 77,0 77,1 77,2 „Население на Република Македонија според изјаснувањето за етничката припадност, по населени места, според пописите на население 1948, 1953, 1961, 1971, 1981, 1991, 1994 и 2002 година (согласно територијалната организација од 1996 година)“. Државен завод за статистика. стр. 18. Архивирано од изворникот 14 јули 2024. Посетено на 14 јули 2024. Податоците за населените места Горно Лисиче, Долно Лисиче, Населба Драчево и Село Драчево, согласно важечката територијална организација на Пописот од 1971 година се вклучени во податоците за населеното место Скопје-град, а согласно важечката територијална организација за време на пописите од 1981, 1991 и 1994 година, во податоците за делот од градот Скопје кој n припаѓаше на општина Кисела Вода.
  78. „Popis stanovništva, domaćinstava i stanova u 1971.godini - Nacionalni sastav stanovništva SFR Jugoslavije - Podaci o naseljima i opštinama - Knjiga II“ (PDF). Државен завод за статистика на Србија. стр. 230. Архивирано (PDF) од изворникот 27 октомври 2020. Посетено на 14 јули 2024.
  79. „Попис на населението, домаќинствата и становите во Република Македонија - Книга X“ (PDF). Државен завод за статистика. 2002. стр. 18. Архивирано (PDF) од изворникот 2010-04-01. Посетено на 3 јануари 2022.
  80. „Попис на населението, домаќинствата и становите во Република Македонија - Книга X“ (PDF). Државен завод за статистика. 2002. стр. 64. Архивирано (PDF) од изворникот 2010-04-01. Посетено на 3 јануари 2022.
  81. Трифуноски, Јован (1958). Слив Маркове Реке - антропогеографска проматрања. Скопје: Филозофски факултет.
  82. „Урбани заедници“. Општина Аеродром. Архивирано од изворникот 2016-03-27. Посетено на 20 август 2016.
  83. „Предлог - Планска програма за изработка на детален урбанистички план за градска четврт ЈИ 06, блок ЈИ 06.02, Општина Аеродром“ (PDF). Тајфа Архитекти ДООЕЛ, увоз-извоз Куманово. Општина Аеродром. септември 2022. стр. 178. Посетено на 2 септември 2023.
  84. „Предлог планска програма за изработка на детален урбанистички план за градска четврт ЈИ 04, блок ЈИ 04.03, Општина Аеродром“ (PDF). Тајфа Архитекти ДООЕЛ, увоз-извоз Куманово. Општина Аеродром. септември 2022. стр. 168. Посетено на 2 септември 2023.
  85. „Планска програма за изработка на детален урбанистички план за градска четврт ЈИ 06, блок ЈИ 06.06 и ЈИ 06.07, Општина Аеродром, Скопје“ (PDF). Друштво за трговија и услуги „Билд Урбан“ ДООЕЛ Скопје. Општина Аеродром. септември 2022. стр. 223. Посетено на 18 август 2023.
  86. 86,0 86,1 86,2 „Јавен ГИС портал - Општина Аеродром“. Општина Аеродром. Посетено на 28 јули 2024.
  87. Состојба 5.2024.
  88. „Избирачки список“.
  89. „Резултати парламентарни избори 2024 - 08.05.2024“. line feed character во |title= во положба 36 (help)[мртва врска]
  90. Хаџи-Васиљевиќ, Јован (1930). Скопље и негова околина (PDF). Белград: Печатница „Св. Сава“. стр. 421.
  91. Осветена црквичката „Св. вмч. Георгиј“ во н. Г. Лисиче Архивирано на 5 март 2016 г. Македонска православна црква - Скопска епархија. 11 март 2013
  92. ПОЧНА ИЗГРАДБА НА НОВ ПАРК ПОКРАЈ КЕЈОТ НА ВАРДАР[мртва врска] aerodrom.gov.mk 11 февруари 2015
  93. ПУШТЕН ВО УПОТРЕБА НАЈГОЛЕМИОТ ПАРК ВО ОПШТИНА АЕРОДРОМ aerodrom.gov.mk 28 јули 2016
  94. 94,0 94,1 „Графички регистар на улици и куќни броеви“. Катастар на Македонија. Архивирано од изворникот на 2022-06-26. Посетено на 3 август 2024.
  95. 95,0 95,1 „OSSP (пребарување по имотен лист/парцела)“. Катастар на Македонија. Посетено на 3 август 2024.
  96. „Во недела традиционални Велигденски средби во Горно Лисиче, ќе се слави со музика“. 1 мај 2024. Архивирано од изворникот на 3 мај 2024. Посетено на 6 мај 2024.
  97. 97,0 97,1 Малковски, Ѓорѓи, уред. (2002). Горно Лисиче - Скопско. Скопје: Црковен одбор на Црквата „Св. Апостоли Петар и Павле“ - Горно Лисиче. стр. 63. ISBN 9989-57-150-3.
  98. „Заврши пописот на штркови“. Македонско еколошко друштво. Архивирано од изворникот на 7 септември 2024. Посетено на 23 септември 2024.
  99. „Прикажи гнезда од штркови“. ptici.mk. Архивирано од изворникот на 16 септември 2024. Посетено на 23 септември 2024.

Дополнителна книжевност

уреди

Надворешни врски

уреди