Марко Аврелиј

Марко Аврелиј (латински: Marcus Aurelius Antoninus; 26 април 121 - 17 март 180), римски цар (161 - 180) и филозоф, најпознат по делото „Разгледувања за самиот себе“ во 12 книги.

Животопис

Марко Аврелиј се родил во Рим, како М. Аниј Вер, во семејство кое потекнувало од Шпанија и кое стекнало угледна положба. Подоцна, кога бил посинет од царот Антонин Пиј, го зел името Марко Аврелиј, а кога самиот постанал цар, кон него го додал и името Антонин. За неговото образование биле ангажирани најдобрите учители во царството. Првите знаења од областа на философијата ги добил од стоичарот Диогнет. Уште тогаш покажувал извонредни особини така што го сакале сите врсници, а и царот Адријан го засакал поради неговата вистинољубивост, па на шега го нарекувал Verissimus (Вистинко). царот Антонин Пиј, кој го посинил, го повикал во Рим стоичарот Аполониј чии предавања ги слушал и Марко Аврелиј. Исто така, тој ги слушал и предавањата на стоичарите. Секст од Херонеја, Клавдиј Максим, Кина Катул итн. Во 161 година станал император.

Философски погледи

Марко Аврелиј бил најголемиот почитувач на Епиктет и последниот значаен стоичар. Тој е познат како царот-филoсоф, кој живеел според философските и етичките принципи на стоичката школа. Кога станал цар, најмногу сакал да разговара самиот со себеси барајќи поддршка во философијата. Тие разговори, во афористички облик и без некој посебен ред, се забележани во неговото дело „Разгледувања за самиот себе“ во 12 книги. Тој ракопис постојано привлекувал големо внимание така што, покрај другите, му се воодушевувале и царот Јулијан во чија сатира „Гозба или Кроновата прослава или Кесари“, Марко Аврелиј ја добива првата награда, како и германскиот цар Фридрих Велики.

Марко Аврелиј зборува за пријателството со голем оптимизам. Тој смета дека човечкото срце најмногу се радува кога ќе ја види супериорноста на своите пријатели: активноста на едниот, внимателноста на другиот, дарежливоста на третиот, останатите доблести на четвртиот и најпосле, доблестите на сите други. Според него, најголемата среќа во животот е да им се восхитуваме на доблестите на другите, како пријателите така и сограѓаните.

Влијание

Една песна на полскиот поет Збигњев Херберт се вика „На Марко Аврелиј“.

Наводи

Римски цареви

Принципат 27 п.н.е. — 235:
Август • Тибериј • Калигула • Клавдиј -{I}- • Нерон • Галба • Отон • Вителиј • Веспазијан • Тит • Домицијан • Нерва • Трајан • Адријан • Антонин Пиј • Марко Аврелиј • Лукиј Вер • Комод • Пертинакс • Дидиј Јулијан • Септимиј Север • Каракала • Макрин • Елагабал • Александар Север

Криза од III век 235 - 284:
Максимин Трак • Гордијан I • Гордијан II • Пупијан • Балбин• Гордијан III • Филип Арапски • Дециј Трајан • Требонијан Гал cо Хостилијан и Волусијан• Емилијан • Валеријан • Галиен • Клавдиј II • Квинтил • Аврелијан • Тацит • Флоријан • Проб • Кар • Нумеријан • Карин

Доминат 284 - 395:
Диоклецијан • Максимијан • Констанциј I Хлор • Галериј • Север II • Максенциј • Максимин II Даја • Лициниј • Константин I Велики • Константин II • Констанс I • Констанциј II • Јулијан Отпадник • Јовијан • Валентинијан I • Валенс • Грацијан • Валентинијан II • Теодосиј I

Западно царство (395 - 476):
Хонориј • Констанциј III • Јован • Валентинијан III • Петрониј Максим • Авит • Мајоријан • Либиј Север • Антемиј • Олибриј • Глицериј • Јулиј Непот • Ромул Августул

Источно (Византиско) царство (395 - 1453):
Аркадиј • Теодосиј II • Маркијан • Лав I • Лав II • Зенон • Василиск • Анастасиј I • Јустин I • Јустинијан I • Јустин II • Тибериј II • Маврикиј • Фока • Ираклиј I • Константин III • Ираклиј II • Констанс II • Константин IV • Јустинијан II • Леонтиј • Тибериј III • Филипик • Анастасиј II • Теодосиј III • Лав III • Константин V • Лав IV • Константин VI • Ирина • Никифор I • Ставрикиј • Михаил I • Лав V • Михаил II • Теофил • Михаил III • Василиј I • Лав VI • Константин VII • Роман I • Роман II • Никифор II • Јован I • Василиј II • Константин VIII • Роман III • Михаил IV • Михаил V • Константин IX • Зоја • Теодора • Михаил VI • Исак I • Константин X • Роман IV • Михаил VII • Никифор III • Алексиј I • Јован II • Мануил I • Алексиј II • Андроник I • Исак II • Алексиј III • Алексиј IV • Алексиј V • Константин XI • Теодор I • Јован III • Теодор II • Јован IV • Михаил VIII • Андроник II • Андроник III • Јован V • Јован VI • Андроник IV • Јован VII • Мануил II • Јован VIII • Константин XI