Прва руска антарктичка експедиција

Првата руска антарктичка експедиција — научна експедиција која се одвила во периодот од 1819 до 1821 година под раководство на Фабијан Белингсхаузен и Михаил Лазарев. Експедицијата имала за цел да стигне до Јужниот Океан со цел да го докаже или негира постоењето на сомнителен седми континент, Антарктикот. Бродот Восток бил под команда на Белингсхаузен, додека Лазарев командувал со Мирни. Генерално, мисијата се состоела од 190 луѓе.

Прва руска антарктичка експедиција
Прва руска антарктичка експедиција
Вид	Научна експедиција
Датум	1819 – 1821
Спроведена од	Фабијан Белингсхаузен, Михаил Лазарев.

Поради екстремното брзање во опремувањето при патувањето (наредбата била објавена на 15 март, а поаѓањето се случило на 4 јули 1819 година), било невозможно да се собере научен тим. Така, речиси сите научни набљудувања од областа на географијата, етнографијата и природната историја биле спроведени од офицери и единствениот научник на бродот, вонредниот професор Иван Михајлович Симонов, кој предавал на Казањскиот царски универзитет. Сликарот почетник, Павел Михаилов, бил ангажиран да ги отслика настаните, пејзажите и биолошките видови кои се сретнале за време на експедицијата. Неговите слики на Јужните Шетландски Острови биле користени во англиските пловидни подвизи до 1940-тите.

Руската експедиција на Антарктикот завршила со целосен успех и станала втората експедиција што го обиколила Антарктикот по експедицијата на Џејмс Кук половина век претходно. Од 751 денови на експедицијата, 527 биле поминати на море; вкупната должина на рутата изнесувала 49.860 наутички милји. 127 дена експедицијата била над 60° јужна географска ширина; екипажот се приближил до брегот на Антарктикот девет пати, четири пати поблиску од 13-15 километри од континентот. На мапата на Антарктикот што се појавила се прикажани околу 28 објекти, а откриени и именувани се 29 острови на високи јужни широчини и тропските предели.

Резултатите од експедицијата биле објавени на руски јазик во 1831 година во два тома со цртежите применети во атлас. Во 1842 година, во Германија бил објавен краток извештај. Во 1945 година, целосниот англиски превод на единствената книга на Белингсхаузен бил уреден од поларниот истражувач Френк Дебенхам и објавен. Во врска со норвешката анексија на островот Петар I и предлозите на Соединетите Американски Држави за колективен суверенитет над целиот континент во 1930-тите и 1940-тите, избувнала дебата за предноста на Белингсхаузен и Лазарев во откривањето на антарктичкиот континент. Овој судир добил „хиперполитички“ карактер (следејќи го поимот на историчарот Ерки Тамиксар) за време на Студената војна. Како резултат на тоа, дури и во 21 век, претставниците на руската, британската и американската историографија се изјасниле за и против приоритетот на Белингсхаузен. Со зголемена зачестеност, може да се најдат изјави во литературата дека, во периодот помеѓу 1819 и 1821 година, Белингсхаузен, Едвард Брансфилд и Натаниел Палмер истовремено го откриле Антарктикот. Белингсхаузен го запознал Палмер на Јужните Шетландски Острови, па дури и го поканил на бродот Восток.

Планирање и организација

Заднина

Портрет на царот Александар I од Степан Шчукин, 1800 година

Антарктичката експедиција на Белингсхаузен и Лазарев била опремена приближно во исто време со слична експедиција на Арктикот што ја преземале Михаил Василјев и Глеб Шишмарјов со бродовите Откритие и Благонамерени. Во 1950-тите, историчарите го поставиле прашањето кој ги иницирале двете руски експедиции на високите северни и јужни поларни ширини. Во тоа време преовладувало мислењето дека во 1810-тите, Адам Јохан фон Крузенштерн, Гаврил Саричев и Василиј Головнин самостојно ги претставиле двата проекти. Напротив, англиските писатели верувале дека планот дошол од министер на морските сили, Траверсе. Оваа теорија била промовирана од Хју Роберт Мил, библиотекар на Кралското географско друштво и Френк Дебенхам, директор на Институтот за истражување на поларните истражувања Скот на Универзитетот во Кембриџ. Иван Михајлович Симонов, астроном и шеф на експедицијата Белингсхаузен, тврдел дека тоа бил царот Александар I кој го иницирал патувањето.

Според Тамиксар и Т. Кик, во 1818 година Александар I бил многу заинтересиран за резултатите од Првото руско обиколување на светот. Во септември, царот побарал детален извештај за експедицијата. Извештајот го подготвил Крузенстерн, кој на Траверсе му го испратил и ракописот од неговата статија за првиот обид на Василиј Чичагов во 1765–1766 година да достигне високи арктички широчини. Потоа Траверсе успеал да го заинтересира царот – Крузенстерн објавил за тоа на 26 јануари.

Крузенштерн разбрал дека расположението на владата е поволна за испраќање државна научна експедиција на Антарктикот. Откритијата на Коцебу во северниот дел на Тихиот Океан обезбедиле репер за достигнување до Северноледениот Океан преку Беринговиот Теснец. Во својот извештај до Траверсе, Крузенстерн го споменал и Белингсхаузен како потенцијален кандидат за шеф на експедицијата. До јануари 1819 година, царот го одобрил овој план, иако наместо тоа за шеф на експедицијата бил назначен Глеб Шишмарјов.

Во овој контекст, не е јасно како експедицијата станала глобална и како се појавил планот за истражување и на јужнополарниот регион. Во 18 и 19 век, секој обид да се стигне до хипотетичкиот јужен континент бил диктиран од географските теории кои биле во мода во тоа време. Една популарна теорија тврдела дека големите копнени маси на северната полутопка треба да бидат избалансирани на јужната полутопка; во спротивно, Земјата би можела да се преврти.

На 17 јануари 1773 година, Џејмс Кук станал првиот морепловец што го преминал Јужниот Поларник за време на неговото второ обиколување. Меѓутоа, кога стигнал до 67°15′ јужна географска ширина, се соочил со несовладлив морски мраз. Во јануари 1774 година, Кук достигнал до 71°10′ јужна географска ширина, но повторно бил запрен од морскиот мраз. Иако Кук никогаш не го негирал постоењето на јужен континент, тој сметал дека е невозможно да се достигне:

...Најзначајниот дел од јужниот континент (ако претпоставиме дека постои) треба да лежи во поларниот регион над јужниот Северен Поларник. Сепак, морето таму е толку покриено со мраз што е невозможен пристап до копното. Ризикот поврзан со пловењето до овие неоткриени и недоволно истражени и покриени со ледени мориња во потрага по јужниот континент е толку голем што можам храбро да тврдам дека ниту еден човек нема да стигне до Југ подалеку отколку што можев да направам. Јужните земји никогаш нема да бидат истражени.

Портрет на министерот Траверсе

Крузенстерн целосно му верувал на авторитетот на Кук и директно изјавил дека познатиот англиски морепловец ја „закопал“ идејата за Terra Australis. Набргу по враќањето на Коцебуе, на 30 јули 1818 година, Крузенстерн го претставил својот проект за истражување на регионот на Тихиот Океан во појасите на 20° северно и јужно од екваторот на претседателот на Академијата на науките во Санкт Петербург Сергеј Уваров. Целта на проектот била да се истражат неоткриените архипелази и да се стави крај на добата на откритијата. Тој предложил проектот да се реализира како заедничко вложување меѓу академијата и Министерството за поморски сили. Крузенштерн исто така го спомнал овој проект во својот предговор на извештајот за експедицијата Коцебуе од 1821 година.

Како резултат на оваа историја, Тамиксар и Кик заклучиле дека покрај политичките цели, Траверсе ја иницирал оваа експедиција со цел да ги надмине резултатите од патувањето на Кук. Тоа индиректно се покажало со фактот дека Траверсе не разговарал за јужнополарниот проект со ниту еден од искусните морепловци на океаните кои му биле подредени. Исто така, некои белешки на француски и руски со извадоци од описот на патувањето на Кук и проценка на планот за испраќање на две патеки – еден на Арктикот и еден на Антарктикот – се зачувани во личните документи на Траверсе во Руската морепловска државна архива. Министерот подоцна побарал од Саричев, кој имал лоши односи со Крузенштерн и Коцебуе, да развие препораки за детален план. Во овие анонимни белешки не се спомнуваат поими како „Северниот пол“ или „Јужниот пол“.

На 22 јануари 1819 година, Траверсе се сретнал со царот Александар I. Од 2014 година, нема документи за почетната фаза на проектот за двојна експедиција. Проектот можеби бил таен. Конечно, на 12 април 1819 година, царот лично потпишал наредба со која се овластува 100.000 рубли за финансирање на експедицијата. Во исто време, Крузенстерн му испратил детално писмо на Траверсе од Хагуди што подразбира дека тој не бил информиран за преговорите што се водат во високите кругови на моќ. Според личните документи на Траверсе, министерот лично ги формулирал географските цели на двете експедиции. Подоцна, овие ставки биле вклучени во упатствата објавени во извештајот на Белингсхаузен. Веројатно главен консултант бил Саричев.

Поради недостиг на документарни докази, речиси е невозможно да се одреди зошто експедицијата била опремена со толку брзање, зошто финансирањето е двојно зголемено или зошто биле испратени четири брода наместо два. На 15 февруари 1819 година, Траверсе ја потпишал наредбата за формирање на експедицијата во име на царот. Во документите на Траверсе, единиците биле наречени „дивизии“. Според достапните податоци, улогата на Крузенштерн во планирањето и формирањето на експедицијата била минимална.

Цели

Експедициите Василјев-Шишмарјов и Белингсхаузен-Лазарев биле соодветно третата и четвртата руска обиколка организирана и финансирана од државата. Двата одреди се сретнале во Портсмут со лошата Камчатка, која се враќала во Санкт Петербург од второто обиколување под команда на Василиј Головнин. Групата на Василјев го преминал екваторот пет дена порано од Белингсхаузен.

Подоцна Булкли ја отфрлил теоријата дека експедицијата била целосно научна. Според него, разликите меѓу целите на морнарицата и трговската флота биле нејасни. Тој тврдел дека експедицијата на Крузенштерн носела комерцијални товари и специјалисти на Руско-американската компанија, дури и за време на Првата руска обиколка. Од 23 обиколки што биле извршени за време на владеењето на Александар I, половина биле комерцијални.

Булкли сугерирал дека руските обиколки значително влијаеле на развојот на Алјаска и на политиката на изолационизам во Хаиџин и Сакоку. Експедицијата на Муловски која првично била планирана под власта на Катерина Велика претставувала реакција на првото патување на Џејмс Кук во северниот дел на Тихиот Океан. Воено-политичките цели ја определиле опремата на експедициите на Василиев и Белингсхаузен. По Виенскиот конгрес, руско-британските односи значително се влошиле. Така, Сер Џон Бароу изразил загриженост во 1817 година дека Русија ќе биде првата земја што ќе го отвори Северозападниот Премин.

Во 1818 година, постоеле гласини дека Бароу планира двојна експедиција со четири бродови за да стигне до полот и од Беринговиот и од Дејвисовиот Проток. Кога Александар I слушнал за плановите на Бароу, тој наредил итно да се опремат. Сепак, контраадмиралот Лав Митин забележал дека експедицијата на Белингсхаузен била експлицитно научна и не ги подразбирала целите за територијално проширување. Според Булкли, недостатокот на политички цели во програмата за експедиција не означува ништо бидејќи ниту инструкциите на Адмиралитетот за британската арктичка експедиција од 1818-1819 година на Фредерик Вилијам Бичи, Вилијам Пари и Џон Рос, ниту изгубената експедиција на Френклин во 1845–1848 година, имало некакви пишани политички цели. Така, Булкли тврдел дека без никакви политички цели, експедицијата би била многу помалку делотворна.

Следниот пасус во описот на Белингсхаузен бил доста извонреден:

Во случај на стекнување острови, а сепак со непознати трошоци, а и во спомен на нашиот престој на различни места, беше дозволено да заминеме и да даваме медали – сребрени за важни луѓе, а бронзени – за други. Овие медали беа ковани во Конечницата во Санкт Петербург. од едната страна беше Александар I, а од другата беше натписот: бродови Восток и Мирни во 1819 година, во исто време кога беа испратени.

Министерството за поморски сили го објавил упатството што го потпишал царот на 22 мај. Најважните точки биле:

• Бродовите требало да поминат низ Англија и Канарските Острови пред да продолжат кон Бразил;
• Упатувајќи се кон островот Јужна Џорџија, експедицијата требало да ги заобиколи Јужна Џорџија и Јужните Сендвички Острови од источната страна и да напредува што е можно подалеку на југ;
• Експедицијата тогаш требало „да ги искористи сите можни напори и најголеми напори за да постигне што е можно поблиску до Полот, да бара непознати земји и да не го напушти овој предизвик поинаку освен со непремостливи пречки“;
• По завршувањето на првото арктичко лето, експедицијата требало стигне до Порт Џексон (Сиднеј);
• Од Австралија, експедицијата требало да отплови до водите на Тихиот Океан, да ги истражува островите што ги истражувал Коцебу и „спроведува набљудувања за другите соседи, од кои жителите на првите споменати“;
• По втората посета на Австралија, „упатете се повторно на југ кон далечните географски широчини; продолжете и... продолжете со нивното истражување на минатогодишниот пример со истата решителност и истрајност, а другите меридијани ќе пловат за да го направат патот околу светот, свртувајќи се кон самата висина од која тргна дивизијата“;
• Конечно, откако успешно ќе се заврши задачата, експедицијата требало да се врати во Русија.

Царот исто така заповеда во сите земји до кои ќе се приближат и во кои живеат луѓе, да се однесуваат кон нив [мештаните] со најголема наклонетост и хуманост, избегнувајќи колку што е можно повеќе сите случаи на предизвикување навреди или незадоволство, но на напротив, обидувајќи се да ги привлечат не применувајжи премногу строги мерки, освен во неопходни случаи, кога од тоа ќе зависи спасот на луѓето што им се доверени на неговите претпоставени.

Опрема и персонал

Команданти и екипаж

Командантите на експедицијата Фабијан Белингсхаузен (лево) и Михаил Лазарев (десно)

Судејќи според достапните архивски документи, назначувањето на командант било многу комплициран процес. Траверсе постојано ја одложувал својата одлука за ова прашање. На 27 април биле објавени наредбите за назначување на Шишмарјов и Лазарев. На Лазарев му била дадена команда на бродот Мирни. Братот на Алексеј Лазарев, служел како поручник на Благонамерени. Конечно, на 4 мај, Василјев бил назначен за командант на втората дивизија. Првично, Траверсе сакал да го назначи Макар Ратманов како шеф на јужната (прва) дивизија. Според наредбата од почетокот на мај (која се чува во Рускиот државен архив на морнарицата), Ратманов требало да раководи со Северната (втора) дивизија, но неговото име подоцна било пречкртано. Крузенштерн тврдел дека назначувањето на Белингсхаузен е целосно засновано на заслуги. Сепак, Белингсхаузен изјавил дека своето место и го должи на препораката на Ратманов.

Во тоа време, Белингсхаузен служел како капетан од втор ранг и командант на бродот Флора во Севастопол. Неговиот налог за назначување бил објавен на 4 мај. Тој пристигнал во Санкт Петербург на 23 мај, веројатно сам. На 16 јуни, тој добил инструкции и го презел бродот под своја команда. Покрај средствата издадени од трезорот за патување, тој добил и бонус од 1.000 рубли. По неговото назначување, Белингсхаузен ја добил бродската ризница од 10.000 сребрени рубли за непредвидени трошоци.

Службениците и екипажот на експедицијата биле регрутирани како волонтери. Сепак, постоеле строги критериуми за избор: совршено здравје, возраст не поголема од 35 години, знаење над секоја специјалност или вештина на бродот и, конечно, способност за добро пукање со пушки. На бродот Восток имало шест офицери, вклучувајќи ги Иван Задовски, Аркадиј Лесков, Константин Торсон, лекарот Јакоб Берг, астрономот Иван Михајлович Симонов и сликарот Павел Михаилов. Експедицијата вклучувала и 36 подофицери, артилеристи и занаетчии и 71 морнари. Мирни бил екипиран од пет офицери, меѓу кои Михаил Аненков, Иван Купрејанов, лекарот Галкин и јеромонахот Дионисиј, ангажирани на инсистирање на министерот за поморски сили, како и 22 подофицери, артилери, еден слуга и 45 морнари.

Екипажот добил дарежлив бонус - уште пред да замине на море, Белингсхаузен добил 5.000 рубли од царот, Лазарев добил 3.000, а на сите офицери и приватници им била доделена годишна плата што „не се брои“. Царот наредил да се зголеми платата за осум пати, иако стандардната плата на морнарот од прв ред изнесувала13 рубли и 11 копејки годишно. Сепак, Белингсхаузен никогаш не спомнал конкретни суми во своите извештаи. Михман Новосилски тврдел дека зголемената плата била платена само двапати, во сребро; другите износи биле исплатени во асигнациски рубли што го зголемил додатокот за 250%. Освен тоа, офицерите и научниците добиле и 30 златни холандски шевронети за храна месечно, што било еднакво на 70 сребрени рубли.

Членови

Список на сите членови на Првата руска антарктичка експедиција:

• Водач на експедицијата и командант на Восток: капетан од втор ред Фабијан Готлиб фон Белингсхаузен (руски: Фадде́й Фадде́евич Беллинсга́узен)
• Командант-полковник: Иван Завадовски
• Поручници: Иван Игнатиев, Константин Торсон, Аркадиј Лесков
• Посредник: Дмитриј Демидов
• Професорски астроном: Иван Михајлович Симонов
• Уметник: Павел Михаилов
• Персонален доктор: Јаков Берх
• Навигатор: Јаков Порјадин
• Службеник на офицерски чин: Иван Резанов
• Судија: Роман Адам
• Свештеник: Дионисиј
• Подофицери: поднавигатори Андреј Шеркунов и Питер Крјуков, помошник на капитенот Федор Василиев, асистент на лекарот од прва класа Иван Степанов
• Мајстори од четврти ред: Сандаш Анеев, Алексеј Алдигин, Мартин Степанов, Алексеј Степанов, Григориј Дијанов
• Морнари од прва класа: управувач Семен Трофимов, едриличари: Губеј Абдулов, Степан Сазанов, Петер Максимов, Кондрати Петров, Олав Рангопл, Пол Џејкобсон, Лав Дубовски, , Семен Гелјаев, Григориј Ананин, Григориј Елсуков, Степан Филипов, Сидор Лукин, Матвеј Хандуков, Кондрати Борисов, Андреев, Данила Корнев, Сидор Василиев, Данила Лемантов, Федор Ефимов, Кристијан Ленбенкин, Ефим Гладки, Мартин Лубин, Гаврила Галкин, Јусуп Јусупов, Габит Немјасов, Прокофи Касаткин, Иван Кривов, Матвеј Лез, Мафусаил Мај-Избај, Никифор Аглоблин, Никита Алунин, Егор Киселев, Иван Салтиков, Иван Шолохов, Демид Антонов, Абросим Скука, Федор Кудријахин, Захар Попов, Филимон Биков, Василиј Кузнецов, Алексеј Коневалов, Семен Гурјанов, Иван Паклин, Иван Гребенников , Јаков Бизанов, Михаил Точилов, Матвеј Попов, Елизар Максимов, Петер Иванов, Григориј Василиев, Михаил Тахашиков, Питер Палицин, Денис Јужаков, Василиј Соболев, Семен Хмелников, Матвеј Рожин, Севастјан Чигасов, Данил Степанов, Варфоломеј Копилов, Спиридон Ефремов, Теренти Иванов , Ларион Нечаев, Федот Разгулјаев, Василиј Андреев, Кирил Сапожников, Александар Барешков, Александр Барешлов, Афанаси Кирилов
• Работници: Матвеј Губим, Василиј Краснопевов, Питер Курлигин, Петар Матвеев, Родион Микингал Аверкин , Гаврила Данилов.
• Топџии: Илја Петухов и Иван Корнилев, Леонти Маркелов, Захар Красницин, Јакуб Белевич, Егор Василиев, Василиј Капкин, Феклист Алексеев, Семен Гусаров, Степан Јациновски, Никита Лебедев, Глеб Плисов и Иван Барабанов

Екипаж на Мирни

• Поручници: Михаил Лазарев (командант на Мирни), Николај Обернибесов, Михаил Аненков.
• Посредници: Иван Купријанов, Павел Новосилски
• Навигатор од офицерски чин: Николај Илин
• Хирург: Николај Галкин
• подофицери: Иван Лосјаков, Андреј Давидов, медицински асистент од прва класа Василиј Пономарев, металец Василиј Герасимов, помошник на капитенот Василиј Трифанов, помошник на навигаторот Јаков Харлав.
• Квартермајстори: Василиј Алексеев, Назар Рахматулов, Иван Новински
• Морнари од прва класа: Абашир Јакшин, Платон Семенов, Арсенти Филипов , Спиридон Родионов, Назар Аталинов , Егор Берников, Мамлинеев, Григориј Тјуков, Павел Мохов, Питер Ершев, Федор Павлов, Иван Кирилов, Матвеј Мурзин, Симон Таус, Иван Антонов, Демид Улишев, Василиј Сидоров , Батарша Бадеев, Лавренти Чупранов , Егор Барсуков, Јаков Егор Барсулов, Осип Колтаков, Маркел Естињеев , Адам Кух, Николај Волков, Григориј Петунин , Иван Леонтјев, Анисим Гаврилов , Ларион Филипов, Томас Бунганин, Да Нила Анохин, Федор Бартјуков, Иван Козмински , Фрол Шавирин , Архип Палмин, Захар Иванов, Василиј Курчавиј, Филип Пашков, Федор Истомин, Демид Чирков, Дмитриј Горев , Илја Зашанов, Иван Козирев, Василиј Семенов
• Работници: металопреработувач Василиј Герасимов, столари Федор Петров и Петар Федоров, Андреј Ермолаев, едреник Александар Темников, Пота Сопрок.
• Топџии: подофицер висок артилериски офицер: Дмитриј Степанов; топџиите од прва класа Петар Афанасев, Михаил Резви, Василиј Степанов, Василиј Куклин, Ефим Воробиеов, Иван Сарапов.

Експедициски бродови

Мирни, од албумот на П. Михајлов

За експедицијата биле опремени два бродови, Мирни и Восток. Нема многу достапни податоци за овие пловни објекти. Во 1973 година, С. Лучининов создал апстрактни дизајни на двата брода, врз основа на преживеаните цртежи од 19 век. Восток бил изграден од бродоградителот Иван Амосов, кој работел во Петрозавод во 1818 година под команда на Венјамин Сток. Според Белингсхаузен, Восток бил точна копија на бродот Камчатка, чиј прототип, пак, бил фрега со 32 топови дизајнирана од францускиот инженер Јаков Брун. Восток бил лансиран на 16 јули 1818 година и имал тежина од 900 тони, должина од 39,57 метри и ширина од 9,96 метри. Во исто време, бродот имал претерано голем јарбол: главниот јарбол од изнесувал 41 метри во висина.

Вториот брод, Мирни, бил од ист тип како Благонамерени од втората дивизија и бил создаден во Кронштат како поморски товарен брод по име Ладога. По преименувањето, бродот бил осовремен за потребите на експедицијата. Неговата должина достигнала 37 метри и ширина од 9,1 метри. Бродот имал тежина од 530 тони; повеќе личел на оној од експедицијата на Кук. Секоја патека носела четири или пет отворени чамци со различни големини, од чамци со четири реда до чамци со шест или осум реда.

Восток бил опремен со шеснаесет топови од 18 килограми инсталирани на палубата и други дванаесет каронади од 12 килограми. Во тие денови, се верувало дека каронадите се поефикасни за судири со пирати или домородци. Мирни имал шест каронади и 14 топови од три килограми. Додека бил закотвен во Британија, палубата за оружје била исклучена. Повеќето од екипажот биле сместени во текот на ноќта во врзани хамаки на палубата со батерии, додека офицерските кабини и четата на екипажот биле сместени на крајот на бродот.   Една од главните цели на Белингсхаузен била да се увери дека бродовите треба да останат заедно за време на експедицијата. Морскиот квалитет на пловните објекти бил различен, а Лазарев сметал дека Восток е брод кој „очигледно не е подготвен за таква експедиција поради малиот капацитет и малиот простор како за офицерите, така и за екипажот“. Белингсхаузен тврдел дека Траверсе го избрал Восток само затоа што Камчатка веќе го завршила обиколувањето, иако нејзиниот капетан Василиј Головнин известувал за незадоволителните квалитети на бродот. Покрај преголемата висина на јарболот, Восток имал и неуспешен уред за управување, недоволно силен труп изграден од сирово дрво, шрафови со мала висина на горната палуба и други проблеми.

Непосредно пред пловењето, подводниот дел на Восток бил обложен со бакарни лимови. Неговиот труп се покажал премногу слаб за пловење во поларните води, а екипажот постојано морал да го зајакнува и поправа за време на експедицијата. До крајот на патувањето, бродот бил во толку лоша состојба што Белингсхаузен морал да ја заврши експедицијата еден месец порано од предвиденото. Лазарев бил одговорен за опремувањето бидејќи Белингсхаузен бил назначен само 42 дена пред заминувањето. Тој за себе го избрал бродот Мирни, веројатно изграден од бродоградителот Јаков Колодкин во Лодејное Поле и дизајниран од Иван Курепанов. Лазарев успеал да го опреми подводниот дел од бродот со втора (ледена) покривка, да го замени боровото тркало со дабово и дополнително да го зајакне трупот. Единствениот недостаток на бродот бил неговата мала брзина.

Залихи и услови за живеење

Белингсхаузен одлучил да ги преземе залихите на бродот две години, иако воените бродови обично содржеле залихи само шест месеци. Според официјалните извештаи, имало четири тони сув грашок, седум тони овес и хељда, 28 тони пченкарно говедско месо, 65,8 тони крекери (зрнести и кисела), многу кисела зелка (извештајот го дава само обемот на буриња), и 3.926 литри вотка. Иако првично било планирано да се користи „сува супа“ или концентрат од супа, тоа не било можно бидејќи концентратот не се исушил по вриењето. Белингсхаузен ги именувал добавувачите на сушен леб, месо и зелка поединечно поради високиот квалитет на нивните намирници. Бројот на резерви не бил доволен, а посадите морале да купат дополнителни 16 тони жито и рум во Рио де Жанеиро. Експедицијата исто така ги надополнила своите залихи во Данска и Австралија. Купиле и 1,3 килограми тутун по лице, што одговара на 1,5 модерни цигари дневно. Тутунот бил надополнет во Рио на почетокот и на крајот на експедицијата. Нема детален опис на одредбите за Восток и Мирни, но постојат записи за Благонамеренни и Откритие. Најверојатно одредбите биле идентични за двете дивизии.

Според Булкли, стандардните одредби во британската кралска морнарица ги надминале руските; меѓутоа, во практиката одредбите често биле намалени колку што е можно повеќе. Во 1823 година, Кралската морнарица ги преполовила своите резерви. Бидејќи руските бродови поминувале многу време во пристаништата, нивните команданти секогаш купувале свежа храна. Оваа практика била опширно документирана во официјалните извештаи на експедицијата. Во Копенхаген во јули 1819 година, Белингсхаузен ја зголемил дажбата на месо на една педа говедско месо дневно и една чаша пиво по лице, за да ги подобри воениот морал и физичките способности. За да се спречи појава на скорбут, донеле супа, есенција од иглолисни растенија, лимони, сенф и меласа. На бродот имало само 196 килограми шеќер, а се служел на големи празници, како Божиќ или Денот на Името на царот. Редовниот дневен пијалак на екипажот бил чајот, а залихите биле освежени во Лондон и во Рио.

Обичните членови на екипажот се снабдувале од трезорот. Според пописот, секој маж добил: душек, перница, платнено ќебе и четири чаршафи; четири униформи, два пара кошули и шест пара ленени панталони, четири комплети водоотпорна облека (панталони и јакна), капут, една крзнена капа и две капи, една наутичка капа, три пара чизми (еден со фланелен постава), осум пара волнени чорапи и 11 ленени и седум фланелни комплети лен. Севкупно ова чинело 138.134 рубли за опремување на 298 членови на екипажот. Трошоците биле подеднакво поделени меѓу Адмиралитетот и Министерството за финансии. Белингсхаузен се грижел за здравјето на екипажот и секогаш купувал свежи производи во секое пристаниште. Тимот редовно се миел, а тие се обидувале да ги задржат луѓето на горната палуба до зајдисонце, за да ги проветрат и исушат преполните палуби со батерии. Белингсхаузен забранил физички казни на бродот Восток, но нема докази дали истото важело и за Мирни.

Научна опрема

Опрема и инструкции

Морски хронометар и анероид од колекцијата на опсерваторијата на Универзитетот во Хелсинки. Бр. 4 е хронометарот што му припаѓал на Џон Арнолд, 1807 година

Одделот за Адмиралитет направил список на сите потребни книги и инструменти кои биле потребни за дивизиите Белингсхаузен и Василиев. Библиотеките на бродовите вклучувале руски описи на експедициите што ги воделе Саричев, Крузенштерн, Лисијански, Головнин. Францускиот опис на третото патување на Кук исто така било зачувано во библиотеката бидејќи неговото прво издание било отсутно од Министерството за поморски сили. Поголемиот дел од описите на патувањата во странство, вклучувајќи го и оној што го спровел Џорџ Ансон, биле достапни во француски преводи. Екипажите, исто така, набавиле и наутички алманаци за 1819 и 1820 година, водичи за навигација, хидрографија и магнетизам, како и сигнални книги . Исто така, биле доделени пари за купување книги во Лондон, вклучувајќи го и алманахот за 1821 година, и мапи од ново спроведените патувања (вклучувајќи ги и бразилските). Белингсхаузен, исто така, купил светски атлас кој бил објавен во 1817 година, а атласот на Метју Флиндерс во Австралија од 1814 година. За време на нивниот престој во Копенхаген, тој купил и книга за магнетизам од Кристофер Ханстин (1819). Врз основа на оваа работа, екипажот извршил потрага по Јужниот магнетен пол.

Астрономските и навигациските инструменти биле нарачани однапред, но не било сè доставено кога Белингсхаузен, Симонов и Лазарев патувале во Лондон во август 1819 година. Белингсхаузен спомнал купување инструменти од Арон Ароусмит. Било одлучено да се оди подалеку од границите на буџетот, па така екипите купиле и два хронометри од пронаоѓачот Џон Арнолд (№ 518 и 2110) и два - од Пол Барауд (№ 920 и 922), рефрактори со три и четири стапки со ахроматски леќи, рефлектирачки телескоп од 12 инчи и за Симонов – транзитен инструмент и авиохоризонт. Повторувачките кругови од Едвард Тротон се покажале како незгодни за употреба на море. За „Восток“ купилесексстанти од Тротон и Питер Долонд; полицајците купиле дел од инструментите со свои пари. Топломерите биле дизајнирани со Реомирова скала што се користела во Русија, но Симонов ја користел и температурната скала Фаренхајт. Белингсхаузен, исто така, спомнал и клинометар, кој го користел на брегот. Капетанот купил топломер за длабоко море. Сепак, тој не можел да го добие инструментот клатало за истражување на гравиметрија.

Проблеми со натуралист

Професорот Семјонов, кој служел како астроном за време на експедицијата. Непознат сликар, 1822 година

Функциите на натуралист во обиколките обично се прошируваат на сите полиња на знаење за кои не се потребни математички пресметки направени од астрономи или офицери-навигатори. Должностите на натуралистот на експедицијата вклучувале не само опис на сите нови видови на животни и растенија, туку и на културите на примитивните народи, геологијата и глациолошките формации. Инструкциите на Одделот за Адмиралитет споменуваат двајца германски научници кои биле признати како соодветни кандидати: лекарот Карл Хајнрих Мертенс, неодамна дипломиран на Универзитетот Мартин Лутер во Хале-Витенберг и доктор Густав Кунзе од Универзитетот во Лајпциг. Овие научници требало да пристигнат во Копенхаген до 24 јуни 1819 година. Мартенс требало да се приклучи на дивизијата на Белингсхаузен, а Кунзе требало да биде доделен на Василиев. Меѓутоа, кога дивизиите пристигнале во Копенхаген на 15 јули, се покажало дека и двајцата научници одбиле да учествуваат поради краткото време „да се подготват сè што е потребно“.

Инструментите и водичите што ги донеле експедициите биле со различен квалитет. Белингсхаузен забележал дека по смртта на астрономот Невил Маскелин, поморскиот алманах ја изгубил прецизноста, наоѓајќи не помалку од 108 грешки во томот од 1819 година. Хронометрите препорачани од Џозеф Бенкс, кој ги промовирал интересите на семејството на Џон Арнолд, биле несоодветни. Истата фирма формирала за Џејмс Кук „многу лоши хронометри“ кои биле во предност со 101 секунда дневно. Булкли го нарекол квалитетот на хронометрите на Восток „ужасни“. До мај 1820 година, хронометрите на Мирни биле пред 5-6 минути дневно. Во 1819 година, Вилијам Пари поминал пет недели усогласувајќи ги своите хронометри во Кралската опсерваторија во Гринич, додека Симонов посветил не помалку од 40% од своето време на набљудување на баждарењето на хронометрите и утврдувањето на точното време. Топломерот за длабоко море се скршил при неговото второ користење. Сепак, Белингсхаузен тврдел дека тоа е грешка на персоналот. Овие прашања не довеле до мала конфузија, не само на бродовите за експедиција, туку и во Санкт Петербург. Достапна е кореспонденција помеѓу Траверсе и министерот за национално образование, грофот Александар Николаевич Голицин, според која може да се заклучи дека научниот тим на Восток треба да ги вклучува натуралистот Мартенс, астрономот Симонов и сликарот Михајлов.

Причините поради кои германските научници не се приклучиле на експедицијата биле широко дебатирани од историчарите. Доцната покана можеби била диктирана од условите на тајност во кои била опремена експедицијата. Според архивските податоци, одлуките за германските научници биле донесени четири недели пред крајниот рок за нивното пристигнување, а формална наредба била издадена дури на 10 јули 1819 година, кога експедицијата веќе била во Балтичкото Море. Исто така, Кунзе ја одбранил својата докторска дисертација на 22 јуни 1819 година и тешко дека би се согласил и два дена после тоа би можел да биде присутен во Копенхаген. Во својот предговор за објавувањето на извештајот за експедицијата, Евгениј Швед напишал дека научниците „се плашеа од претстојните тешкотии“. Булкли спомнал дека главниот проблем бил непредвидливоста на руската поморска бирократија.

Главните цели на експедицијата Белингсхаузен биле да изврши географски истражувања. Бидејќи Симонов бил единствениот професионален научник на бродот, тој морал да собира и растителни и животински примероци покрај неговите примарни должности. Како резултат на тоа, Симонов ги пренесел активностите за собирање и таксидермијата на Берг и Галкин, медицинските лица на експедицијата. Симонов не бил секогаш добар во тоа што се обидувал да го направи. На пример, на 5 октомври 1819 година, Симонов добил тешка изгореница додека се обидувал да фати Португалска медуза, иако Белингсхаузен го предупредил на тоа.

Според Булкли, гравиметриските и океанографските набљудувања биле спроведени повеќе од Белингсхаузен отколку од Симонов. За капетанот, магнетните мерења биле неопходни како значаен аспект на навигацијата и географските набљудувања, а не за чисто научни цели. За Симонов, новинарските и историографските причини можеби биле од еднаква важност. Неговите патувачки списанија станале првите публикации на експедицијата, а серија за магнетни мерења биле објавени многу подоцна. Приближно половина од мерниот материјал бил вклучен во статијата за магнетизам.

Експедиција

Пловење во Атлантикот (јули - ноември 1819 година)

Кронштат, Копенхаген, Портсмут

Голема рација во Кронштат, 1836 година. Од Иван Аивазовски, складиран во Рускиот музеј.

На 23 и 24 јуни 1819 година, царот и министерот за поморски сили ги посетиле Восток, Мирни, Откритие и Благонамерени додека се опремувале. Во оваа прилика, работниците престанале да ја реконструираат работата додека не си заминат службениците. На 25 јуни, капетаните Белингсхаузен и Василиев биле повикани на царска публика во Петерхоф.

Поаѓањето се случило на 4 јули во 18 часот, а било придружено со церемонија за време на која екипажот извикувал петкратно „наздравје“ и поздравувал до тврдината Кронштат. Четири бродови пловеле како еден одред до Рио. До 19 јули, експедицијата поминала една недела во Копенхаген, каде што екипажот добил дополнителни инструкции и дознал дека германските натуралисти нема да учествуваат на патувањето. Шефот на архивата на кралската данска наутичка карта, адмиралот Пол де Ловенорн, ја снабдил експедицијата со потребните мапи и ги советувал да купат машина за отсолување. На 26 јули експедицијата пристигнала во Дил, а на 29 јули до Спитхед во Портсмут. Завртената Камчатка под команда на Головин веќе била таму, завршувајќи го своето обиколување.

На 1 август, Белингсхаузен, Лазарев, офицерите и Симонов најмиле кочија и заминале во Лондон, каде што поминале 9 дена. Главната цел била да се добијат нарачани книги, мапи и инструменти. Како резултат на тоа, не било сè стекнато, а некои предмети биле земени само со помош на конзулот Андреј Дубачевски. Реструктуирањето на Мирни и купувањето на конзервиран зеленчук и пиво ја одложило експедицијата во Портсмут до 25 август. На 20 август во Англија пристигна транспортерот Кутузов на Руско-американската компанија. Тој го завршувал своето обиколување под команда на Лудвиг фон Хагемајстер.

На 26 август, експедицијата заминала во Тенерифе со цел да се снабди со вино и свежи залихи. За време на престојот во Англија, тројца морнари од подморницата Мирни добиле полова пренослива инфекција. Сепак, прогнозата на д-р Галкин била поволна; на Восток немало болни луѓе. Во Атлантикот, бил воспоставен работен ритам на бродовите: екипите биле поделени во три смени. Овој систем им овозможило на морнарите да разбудат веќе одморен дел од тимот во случај на итност. Во дождливо и бурно време, командантите добиле инструкции да се погрижат „слугите“ да се пресоблечат, а влажната облека да се чува надвор од дневната палуба и да се исушат на ветрот. Во среда и петок имало ден за миење и капење (во овие денови се користел еден бојлер за овие цели, што дозволувало употреба на топла вода). И леглата се переле на 1 и 15 секој месец. Генералното чистење на палубата обично се вршело во движење двапати неделно, и секојдневно за време на долгите престои. Животната палуба редовно се проветрувала и се загревала „за да се истенчи воздухот“, а ако времето дозволувало, екипажот земаал храна на четврт „за да не оставаат влажни испарувања и нечистотии од палубите“. На 10 септември, цевка за вентилација била ставена низ кабината на капетанот. Ова требало да ги задржи констаболот и броткамерата суви. Констаблот бил просторија на долната палуба од крмата до главниот јарбол - или задната кабина на средната палуба - која содржела артилериски залихи, а броткамера била просторија за чување на суви резерви, првенствено брашно и крекери.

Тенерифе - Екватор

Акварел од албумот на Михајлов

Во 6 часот наутро на 15 септември, бродовите влегле во пристаништето во Санта Круз де Тенерифе, каде што останале шест дена. Симонов заминал со четворица офицери од двете страни до подножјето на вулканот Теиде, ја истражил ботаничката градина и ги посетил сестрите на генералот Агустин де Бетанкур. Сепак, главната одговорност на астрономот била да ги потврди хронометрите. За таа цел ја искористил куќата на капетанот Дон Антонио Родриго Руиз. На бродот била земена залиха на вино по цена од 135 талери.

Експедицијата отпловила преку Атлантикот со брзина помеѓу 5,5 и 7 јазли, користејќи ги северозападните трговски ветрови. Тие го преминале Северниот Повратник на 22 септември, одредувајќи ја температурата на воздухот напладне на 20 °Ré (25 °C). На 25 септември, Белингсхаузен го искористил спокојството за да го смени горниот столб на Восток со цел да ја намали брзината и да помогне да се задржат двата брода заедно. Во тоа време, руските морнари гледале летечки риби, разгранети пирозоми и китови кои бликаат.

Топлото спокојство започнало на 7 октомври. Тимот бил исцрпен од топлината: во палубата за спиење, температурата се одржувала на ниво 22,9 °Ré (28,6 °C). Според Белингсхаузен, ова било исто време како во Санкт Петербург. Но, ноќта не донела олеснување, а температурите на воздухот ја надминале температурата на водата. На 8 октомври, екипите спровеле океанографски мерки: густина на морската вода и нејзината температура до длабочина од 310 степени. Добиле резултат 78 °F (26 °C). Меѓутоа, Белингсхаузен сугерирал дека водата од горните слоеви на океанот била измешана во батометарот со собраните примероци, што би ги нарушило резултатите. Тие исто така се обиделе да ја измерат константната брзина на екваторијалната струја. За тоа користеле бакарен котел од 8 кофи потопени 50 фатоми и добиле резултат од 9 милји дневно. На 12 октомври морнарите можеле да видат и да пукаат во птиците „северни цевконосци“.

На 18 октомври, бродовите го преминале екваторот во 10 часот, откако биле на море 29 дена. Белингсхаузен бил единствениот човек на бродот Восток кој претходно го преминал екваторот, па затоа организирал церемонија на преминување на линијата. Сите биле посипани со морска вода, а за да го прослават настанот, на сите им била дадена чаша пунч која ја испиле за време на поздравот со пиштолите. Симонов ја споредил оваа церемонија со „мала имитација на празникот „ Масленица“.

Прва посета на Бразил

Улични трговци во Рио од Хенри Чембрлен, 1819-1820. Се чува во Музејот на уметност во Саун Пауло.

Во октомври, јужните трговски ветрови ја намалиле топлината, а ведрото време ги фаворизирало само астрономските набљудувања. Покрај Белингсхаузен, Симонов, Лазарев и Завадовски, никој од екипажот немал вештини за навигација и работа со секстантот. Така, земајќи го предвид изобилството на инструменти на бродот, сите офицери почнале да ја проучуваат навигацијата. На 2 ноември 1819 година, во 17 часот, експедицијата пристигнала во Рио следејќи го ориентерот на планината Пан де Азукар, чија слика ја имале во насоките на едрење. Бидејќи никој од екипажот не зборувал португалски, имало одредени тешкотии со јазичната пречка. Во тоа време, Откритие и Благонамерени веќе биле во пристаништето бидејќи не заминале на Канарските Острови. На 3 ноември, генералниот конзул на Русија Георг фон Лангсдорф, кој исто така бил учесник на првото руско обиколување во 1803–1806 година, се сретнал со екипажот и ги придружил офицерите до амбасадорот генерал-мајор барон Дидерик Туил ван Сероскеркен. Следниот ден, конзулот договорил астрономите да користат карпест остров наречен Радос каде Симонов, чуварот Адамс и артилериецот Корнилиев поставиле транзитен инструмент и почнале да ги усогласуваат хронометрите. Општо земено, Белингсхаузен не го сакал главниот град на Бразил, спомнувајќи ја „одвратната неуредност“ и „гнасните продавници каде што продаваат робови“. Од друга страна, Симонов тврдел дека Рио со својата „кроткост на моралот, луксузот и учтивоста на општеството и величественоста на духовните поворки“ навистина „го потсетуваат на јужноевропските градови“. Офицерите ги посетиле населбите на градот, плантажите за кафе и водопадите Трижук. На 9 ноември, командантите на двете дивизии – Белингсхаузен, Лазарев, Василиев и Шишмарјов – ја примиле публиката кај португалскиот крал Јован VI, кој во тоа време престојувал во Бразил. Пред да заминат бродовите, нивните екипажи ги наполниле резервите и однеле на колење два бикови, 40 свињи и 20 прасиња, неколку овци, патки и кокошки, рум и гранулиран шеќер, лимони, тикви, кромид, лук и други билки. На 20 ноември, хронометрите биле вратени на одборот. На 22 ноември во 6 часот по полноќ експедицијата се упатила кон југ.

На 24 ноември, на бродот Восток, поручникот Лазарев и јеромонахот Дионисиј служеле параклиса (молитва) за да се помолат за успешно завршување на експедицијата. Екипажот на Мирни добил плата за 20 месеци однапред и пари за храна за офицерите, така што „во случај на каква било несреќа со Восток, офицерите и персоналот на Мирни нема да останат без задоволство“. Лазарев добил инструкции да чека на Фолкландските Острови во случај бродовите да се разделат. На крајот од одреденото време, бродот требало да се упати кон Австралија. Слоповите требало да се држат на растојание од 7 до 14 милји во ведри денови и 0,5 милји или поблиску за време на магла.

Прва сезона (декември 1819 - март 1820)

Истражување на подантарктикот

Јужен пингвин, од албумот на П. Михајлов

По 29 ноември 1819 година, времето почнало значително да се влошува. На тој ден имало невреме од дожд и град. Белингсхаузен го споредил декемвриското време со времето во Петербург „кога реката Нева се отвора, а влажноста од неа го носи морскиот ветер во градот“. Бродовите отпловиле кон островот Јужна Џорџија, од кој Белингсхаузен сакал да влезе во Јужниот Океан. По заминувањето од Рио, чуварите почнале да испраќаат набљудувачи на сите три јарболи за да известуваат за состојбата на морето и хоризонтот на секои половина час. Оваа постапка се задржала до крајот на експедицијата.

На 10 декември „топлината значително се намали, а од овој ден отворите на горната палуба беа затворени“. На отворот на главното едро, екипажот направил стаклен прозорец од 4 квадратни метри, трајно биле фиксирани печките од леано железо, а нивните цевки биле доведени во главните и предните отвори . Екипажот добил зимски униформи составени од фланелен лен и платнени униформи. На 11 декември, екипажот забележал многу морски птици и, особено, јужните пингвини. Сепак, поради претпазливоста на птиците, ловците и таксидерите не можеле да добијат никаков примерок. На 12 декември, мерењето на температурата покажала резултат од 3,7 °Ré (4,6 °C) на полноќ, а во дневната палуба – 6,8 °Ré (8,5 °C).

Нападите стигнале до југозападниот брег на Јужна Џорџија на 15 декември, забележувајќи ги карпите Валис и Џорџ во 8 часот наутро на растојание од 21 милји. Поради силните надои, експедицијата го заокружила островот на опсег од една и пол до две милји од брегот со брзина од 7 јазли. Наскоро ги пречекала едрилица под англиско знаме. Англискиот морепловец ги помешал руските бродови. Истиот ден, екипажот го открил островот Аненков на 54°31' јужна географска ширина. Експедицијата потоа тргнала на исток.

На 16 декември, бродовите за експедиција го поминале островот Пикерсгил, кој бил откриен од Џејмс Кук. Во овој момент, Мирни заостанувал зад Восток бидејќи Лазарев наредил на својата екипа да набави месо и јајца од пингвини на брегот. Мапирањето на Јужна Џорџија конечно било завршено на 17 декември, завршувајќи ја работата што ја започнал Џејмс Кук пред 44 години. Морнарот Киселев во својот дневник спомнал дека чуварите кои забележале нови острови добивале бонус од пет талери кои биле ставени во дневникот.

На 20 декември, патниците за прв пат забележале санта. При обидот да ја измерат температурата на морето, тие добиле резултат 31.75 °F (−0.14 °C) на длабочина од 270 фатоми. Сепак, длабокоморскиот топломер од Џон Вилијам Нори се скршил. Било забележано дека ова е единствениот достапен топломер за длабоко море.

На 22 декември, екипажот го открил островот Лесков, кој бил покриен со мраз и снег, и бил именувал по поручникот Лесков, еден од учесниците во експедицијата. Следниот ден го откриле планинскиот и снежниот остров Заводовски, именуван по капетанот-полковник и островот Торсон, именуван по поручникот Константин Торсон. Три новооткриени острови го добиле името по Траверсе, министерот на поморските сили. На 24 декември, пловилата се приближиле до ледениот брег за да исечат малку мраз со цел да ги надополнат резервите на слатка вода:

За да спроведам експеримент, нарачав чај подготвен од стопениот мраз без да им го спомнам ова на останатите; сите мислеа дека водата е одлична, а чајот има добар вкус. Тоа ни даде надеж дека додека пловиме меѓу ледените плочи, секогаш ќе имаме добра вода.

На Божиќ, отчитувањата на топломерот паднале на -0,8 °Ré (−1 °C) и пловилата морале да маневрираат со спротивен јужен ветер. За Божиќ, во Восток бил донесен свештеник, кој клекнал на рогација по повод „избавувањето на Русија од инвазијата на Галите“. Шчи било празнично јадење („омилено јадење на Русите“) кое се правело од свежо свинско месо со кисела зелка (во обичните денови се варало од пченкарно говедско месо) и пити со ориз и мелено месо. Приватните мажи добиле половина кригла пиво. По ручекот добиле и рум со шеќер и лимон, што значително ја подобрило атмосферата на бродот. На празничната вечера учествувале и Лазарев и офицерите Мирни.

Следниот ден екипажот продолжил да ги опишува островите Траверсе. На 27 декември, Белингсхаузен се обидел да ја измери температурата на морската вода со обичен топломер кој бил ставен на домашен батометар со вентили. Водата земена на длабочина не се загревала додека растела и не ги искривувала отчитувањата. Мерењата на соленоста и густината на водата од 220 фатоми покажала зголемување на соленоста со длабочината. На 29 декември, експедицијата стигнала до островот Сандерс, кој бил откриен од Кук.

Откривање на Антарктикот

Поглед на ледените острови, 4 март 1820 година, од албумот на Михајлов

На 31 декември 1819 година, експедицијата стигнала до островот Бристол и го преживеала најтешкиот метеж, проследен со влажен снег кој ја намалил видливоста на 50 фатоми. Во 22 часот експедицијата налетала на непроодно ледено поле и го променила својот курс. Требало да остане само горното едро, иако и тоа било покриен со снег, што екипажот морал да ги стави косичките директно под ветрот и да ги смири едрата. Стражарите морале постојано да ставаат снег од палубите. Офицерите ја прославиле новата 1820 година во 6 часот наутро, а Белингсхаузен посакал сите во нередот да се извлечат од опасната ситуација и безбедно да се вратат во татковината. Била организирана прослава за морнарите – утринската формација била во униформа; за појадок добиле рум со чај, по ручекот свинска зелка со кисела зелка, чаша топол панч; за вечера – оризова каша и грог. Истиот ден Восток го загубил Мирни од видно поле, а сигналите од топовите не се слушнале поради насоката на ветровите. До пладне, бродовите повторно се обединиле. На 2 јануари 1820 година, експедицијата го поминала островот Туле на 59° јужна географска ширина. Името го дал Џејмс Кук во 1775 година, бидејќи изобилството мраз што се упатува повеќе кон југ не изгледало возможно. Помеѓу 5 и 7 јануари, пловните објекти полека се движеле на југ помеѓу ледените полиња и сувото студено време било дозволено да ги исушат алиштата и креветите. На 7 јануари екипажот ловел пингвини кои подоцна биле готвени и за приватниците и за офицерите; повеќе од 50 собрани трупови биле пренесени во Мирни. Месото од пингвин обично се натопувало во оцет и се додавало во говедско месо кога се готвело каша или зелка. Според Белингсхаузен, морнарите доброволно јаделе месо од пингвини гледајќи дека „офицерите исто така ја пофалиле храната“. На 8 јануари, пловилата стигнале до санта каде што со успеале да уловат околу 38 пингвини. Живи пингвини биле затворени во кокошарник. Покрај тоа, поручникот Игнатиев и Демидов го добиле првиот печат на експедицијата, кој го нарекле како прстенеста фока што живее во Архангелск.

На 9 јануари, Мирни се судрил со ледено поле и го исфрлил бродот тежок четири килограми . Силата на конструкцијата и вештините на поручникот Николај Обернисов ја минимизирале штетата, па истекувањето не се ни отворило. На 12 јануари експедицијата поминала 8 санти и преминала 61 јужна географска ширина, времето цело време било облачно и врнело со снег. На 15 јануари експедицијата го преминала Јужниот Поларник на 66° јужна географска ширина и 3° западна географска должина. Следниот ден Белингсхаузен ги опишал своите набљудувања како „мразови што ги замислувавме како бели облаци низ снегот што доаѓа“ што траело од хоризонт до хоризонт. Ова било првото набљудување на ледените полиња. Точката на набљудување била 69°21'28" јужна географска ширина и 2°14'50" западна географска должина - област на денешната ледена плоча на Белингсхаузен во близина на Брегот на Принцезата Марта во Лазаревото Море. На 17 јануари, за кратко време се појавило сонцето, што овозможило да се приближи до Мирни, но потоа времето повторно се влошило. На 21 јануари, учесниците на експедицијата забележале „ледени маси“, чии граници не биле видливи. Поминале 104 дена од поаѓањето од Рио, а условите за живот биле блиску до екстремни. Во дневната палуба и офицерските кабини, шпоретите се грееле секојдневно. Сепак, екипажот морал да ја чисти кондензацијата трипати на ден, која постојано се акумулирала. Поради постојан влажен снег и магла, екипажот имал потешкотии со сушење облека.

Китовите на Јужниот Океан, од Албумот на Михајлов

Бидејќи арктичкото лето не завршило, било одлучено уште еднаш да се обидат да ги достигнат јужните ширини. На 25 јануари, искористувајќи го доброто време и недостатокот на ледени полиња, Белингсхаузен го посетил Мирни каде што разговарал со Лазарев за понатамошните планови. Медицинскиот хирург Галкин демонстрирал полнети од него морски птици кои, според дефиницијата на Белингсхаузен, „биле доста добри“. На 26 јануари, пловилата се закотвиле на џиновска санта во форма на маса, висока до 200 стапки (околу 60 метри) и виделе големи стада кашалоти. Извештајот од 5 февруари го наведува следново:

Гледајќи ги ледените острови, кои по површината и по рабовите беа слични со површината и рабовите на големиот мраз како што беше споменато погоре, што се наоѓа пред нас; заклучивме дека овие ледени маси и целиот сличен мраз од неговата гравитација или други физички причини, одвоени од брегот покриен со мраз, носени од ветровите, лебдат над просторот на Северноледениот Океан...

На 5-6 февруари, на точка од 69°6'24" јужна географска ширина и 15°51'45" западна географска должина, експедицијата стигнала до работ на „карпестиот планински мраз“. Пловечкиот мраз наликувал на оние во замрзнатите заливи на северната полутопка, површината на морето била покриена со мраз од маснотии. Иако февруари на Јужниот Пол се смета за летен месец, снимките од топломер покажале дека температурата е во -4 °R (-5 °C). Белингсхаузен се консултирал со Лазарев и заклучил дека залихите на огревно дрво на двете патеки се намалуваат, а наскоро екипажот ќе мора да исече буриња со вода и вино. Сепак, било одлучено да се продолжи понатаму. За да се развесели екипажот, во последните три дена од Неделата на Сирењето, биле готвени печени палачинки, направени од оризово брашно. Покрај чаша, на екипажот му било дозволено да добие и половина литар пиво од англиски концентрат „за оние кои не знаат, ведриот дух и задоволството го зајакнуваат здравјето; напротив, досадата предизвикуваат мрзеливост и неуредност што доведува до скорбут“.

На 14 февруари, Белингсхаузен напишал во својот дневник координати 69°59' јужна географска ширина и 37°38' западна географска должина:

На полноќ видовме во правец на југозапад мала светлина на хоризонтот, која изгледаше како изгрејсонце и се прошири за речиси 5 степени; кога го поставивме курсот на југ, оваа светлина се зголеми. Предложив дека доаѓа од големо ледено поле, меѓутоа, со изгрејсонцето, оваа светлина стана помалку видлива, а кога изгреа сонцето, имаше неколку наполнети облаци, а немаше мраз. Ваков феномен досега не сме виделе.

Јужни светла, од Албумот на Михајлов

Така, по трет пат експедицијата се приближила до работ на ледениот континент ( Ендербиева Земја). На 14 февруари, рутата на руската експедиција се вкрстила со рутата на Кук што навигаторот ја следел во 1775 година. Во тоа време имало голема магла и метеж, шумите навлегле во ледените полиња додека едрата и инструментите замрзнале. Ова претставувало голема опасност. На 26 февруари поради бури и ледени полиња, управувањето на бродот на Восток било речиси невозможно, а секој обид за поправка не успеал.

Во тоа време, опремата и јарболите од продавницата биле оштетени; додека здравствената состојба на приватните војници исто така била незадоволителна. На 21 февруари, морнарот Федор Истомин починал на Мирни. Според докторот Галкин, тој починал од тифусна треска, иако во извештајот на Белингсхаузен се наведува дека тоа било само „нервна треска“. На 3 март, учесниците во експедицијата забележале значителни ноќни облаци:

„На југ прво забележавме два бело-сини столба, кои изгледаа како фосфорен оган што излегуваше од облаците со брзина на ракетите. Така, овој сјај што нè воодушеви, се прошири на хоризонтот за речиси 120 °, минувајќи го зенитот. Конечно, поблиску до крајот на феноменот, целото небо беше покриено со такви столбови. На 4 март забележавме поинаква слика: „целото небо, од хоризонтот на 12 или 15°, беше покриено со виножито, обоени ленти кои брзо како молња трчаа од југ кон север и постојано ја менуваа својата боја“.; овој феномен им овозможи на екипажот да се извлечат од судир со санта. Морнарите на Мирни дури тврдеа дека „небото гори“.

На 4 март, Михаилов ги прикажал најголемите санти на мраз што ги сретнале за време на патувањето, чија висина достигнала 122 метри, кои дури ја надминувале висината на Катедралата Свети Петар и Павле во Санкт Петербург. Овој ден било одлучено да се разделат: Восток ќе патува директно за Сиднеј, додека Мирни ќе истражува огромна територија јужно од земјата на Ван Димен ( Тасманија). Бидејќи на Восток имало повеќе луѓе отколку на Мирни, за периодот на Големиот пост, Белингсхаузен префрли во својот одбор свештеник кој ќе треба да се врати во Лазарев во Австралија. Како резултат на тоа, бродот ги изгубил горните едра. Морнарските лежалки биле ставени на покривки за да вршат функција на едра. Освен тоа, бродот бил однесен во кохезивни ледени полиња. Понатаму, брановите ги израмниле куките против ветрот, водниот заден столб и крамбалниот заден столб . Екипажот вложил големи напори да го спаси јарболот од колапс. Во текот на ноќта, било „многу непријатно да се види движењето на делови од шаблонот и да се слуша неговото пукање“. Во 3 часот по полноќ на 10 март, Восток поминал уништувајќи санта мраз со чудо. Времето било толку лошо што на 11 март било невозможно да се контролира пловилото, а бродот само го следел ветрот, а влажниот снег оневозможил да се направат какви било поправки на отворено. Само до полноќ на 12 март, времето се подобрило малку, а на 13 март екипажот ја видел својата последна санта мраз на пат кон Австралија.

Пловење до Австралија и Океанија (март-ноември 1820)

Прво пристигнување во Австралија

Поглед на Сиднеј, Албумот на Михајлов

Бродовите продолжиле до пристигнувањето во Порт Џексон. На 19 март, „Восток“ доживеал невреме и тркалење. Белингсхаузен го дефинирал настанот како „ужасен“. Во 10 часот, морепловецот Порјадин му ја скршил главата од дрвената преграда на свештеникот во обид да го спаси. Благодарение на вештините на докторот Берг, тој целосно се опоравил во Австралија. На 24 март, морнарите на 47° јужна географска ширина ја виделе Тасманија, а на 27-ми - во пресрет на Велигден - Австралија која била на 37° географска должина. Температурата се зголемила на 13 °R (16,2 °C), и тоа овозможило да се исушат сите едра. За Велигденското бдение, целата екипа била облечена во свечена летна униформа. Народот постел. Во 20 часот, пловилата го преминале Ботаничкиот Залив. Еден ден подоцна, „Восток“ се закотвил во Порт Џексон. До моментот кога бродот пристигнал во Сиднеј, само двајца морнари покажале знаци на скорбут. Главниот лекар Берг ги третирал со лушпа од шишарки, додека Белингсхаузен им давал половина чаша (29 милилитри) сок од лимон дневно. Од скорбут страдале и свињи и овни; кога биле пуштени на брегот не можеле да јадат свежа трева. Пловењето на Антарктикот траело 130 дена останувајќи во Сиднеј 40 денови

Портрет на гувернерот на островот Мекквари од Артур Левет Џексон, 1784 година

Првиот пат кога Белингсхаузен се сретнал со гувернерот на Мекквари Лахлан Маквари било на 27 март. Капетанот знаел да чита англиски, но едвај го разбирал усниот говор; така, поручникот Демидоф служел како преведувач. Мекквари го спомнал Белингсхаузен во својот дневник на 11 април (29 март според јулијанскиот календар) како „командант на сојузот на два брода кои биле испратени да го откријат јужниот пол“. Пред тоа, на 7 април, експедицијата заминала во светилникот Мекквари – нов светилник кој во колонијата се сметал за речиси светско чудо. По пристигнувањето на Мирни на 7 (19) април, капетанот-поручник Завадовски станал главен преведувач за Белингсхаузен. Претходно, Завадовски служел со него на Црното Море. Лазарев, кој служел во Кралската морнарица на Велика Британија, исто така ги олеснил успешните преговори. Самиот Мекквари ја посетил Русија во 1807 година и дури можел да се сети на неколку руски зборови. Гувернерот обезбедил бесплатно снабдување со вода, огревно дрво и деловно дрво , а исто така им обезбедил место во пристаништето во Сиднеј каде што екипажот можел да постави транзитни инструменти.

Помошниците на Симонов биле двајца поднавигатори и еден подофицер на артилериско оружје. Тие отвориле и бања на брегот, која офицерите и морнарите доброволно ја користеле. Според Барат, „тоа беше првата сауна во Австралија“. Првите контакти со домородните Австралијци биле исто така доста успешни - екипажот контактирал со Камерајгал и неговиот водач Бунгари. На 13 април, Мирни бил поправен по штетата предизвикана од мразот на Антарктикот. Руските морнари биле импресионирани од учтивоста и трудољубивоста на трговецот Роберт Кембел и неговите колеги.

Пред тоа, во февруари 1820 година, во Австралија заминале и „Откритие“ и „Благонамерени“ и со тоа нивните команданти флагрантно ги прекршиле правилата поставени од „Адмиралитетот“ - тие не подготвиле привремен извештај за првата сезона на експедиција, која требало да биде пренесена во Санкт Петербург. Белингсхаузен го испратил извештајот вториот ден по пристигнувањето на Мирни, но, поради неколку околности, поштата во Лондон била испратена дури на 9 септември – 12 дена пред второто пристигнување на Белингсхаузен во Австралија. Како резултат на сите тешкотии, во списанието на Министерството за поморски сили, извештајот на Белингсхаузен бил регистриран дури на 21 април 1821 година. Престојот во Сиднеј бил засенет со жртва во еден од последните денови - на 2 мај (14) за време на поправката на главниот јарбол „Восток“, браварот Матви Губин (кој во извештајот на капетанот бил наречен „Губин“) паднал од висина од 14 метри, а по девет дена од здобиените повреди починал. На 7 мај, експедицијата го напуштила Сиднеј, упатувајќи се кон Друштвените Острови.

Истражување на Нов Зеланд и Туамоту

Воени танци на Јужен Нов Зеланд на 30 мај 1820 година. Од Албумот на Михајлов

На отворено море, екипажот открил дека еден морнар од „Восток“ и малкумина од Мирни фатиле полово пренослива болест во Порт Џексон. Овој вид на болести бил особено распространет во Австралија, место каде во тоа време била место каде што биле испраќани осуденици од Британија. Бродовите не ги избегнале мајските бури, а екипажот се навикнал на ветровите. Сепак, смиреноста што ненадејно се воспоставила во 20 часот на 19 мај, предизвикала силно странично забивање, поради што „Восток“ собрал толку многу вода од скавутската мрежа што нивото на водата во локалот се зголемила од 13 на 26 инчи. Исто така, протокот на вода во нередот го смачкал поручникот Заводској. Расфрланите јадра од топовите што се тркалале од страна на страна го отежнувале санирањето на штетата. На 24 мај во 7 часот наутро, патниците стигнале до Нов Зеланд и се закотвиле во Заливот на Кралицата Шарлот за да остварат контакти со Маорите. Белингсхаузен користел мапи и описи на Кук. Историчарот Барат ги нарекол следните настани како „компаративна етнографска сесија“. Овие етнографски набљудувања се покажале како исклучително важни бидејќи местата што ги посетиле руските морнари биле точки за поврзување помеѓу племињата на Северниот Остров и Јужниот Остров. Во 1828 година, колонизаторите ги уништиле белешките од хапу, а приказите на Михајлов станале историски извори од огромно значење.

Експедицијата го напуштила Нов Зеланд на 3 јуни. Бидејќи овој период од годината кореспондира со декември на северната полутопка, до 5 јуни шумите стигнале до епицентарот на силен ветар со дождови и град, кој се смирил дури до 9 јуни. Користејќи ја бродската шума што била направена додека екипажот ги посетувал Маорите, на 17 јуни, екипажот почнал да поправа бродови на отворено море. Тие ги сошиле едрата, го намалиле главниот двор на „Восток“ за 6 стапки, поставиле високи бразди на отворите и други.

Еден од видовите домородци од островот на големиот војвода Александар Николаевич. Од Албумот на Михајлов

На 29 јуни, експедицијата стигнала до Рапа Ити. На 5 јули, екипажот го видел пред себе островот Хао кој исто така му бил познат на Кук. На 8 јули, Русите го откриле Аману. За време на нивниот обид да слетаат, Белингсхаузен, Михајлов, Демидоф, Лазарев, Галкин, Новосилски и Аненков биле нападнати од локалното население кое било доста непријателски настроено кон странците. Севкупно, повеќе од 60 воини го попречиле слетувањето на северниот брег.

Таквиот отпор не натера да се вратиме. Овој отпор доаѓа, очигледно, од апсолутното непознавање на нашето огнено оружје и нашата супериорност. Ако решивме да убиеме неколку локални жители, тогаш, се разбира, сите други ќе почнеа да бегаат, а ние имаме можност да слетаме. Меѓутоа, задоволувајќи ја мојата љубопитност од многу блиска далечина, немав желба да бидам на тој остров... <...> Кога бевме доста далеку од островот, тогаш жените истрчаа од шумата на морскиот брег и ги кренаа своите облеки, покажувајќи ни ги долните делови од телото, плескајќи по нив, други танцуваа како да сакаа да ни покажат колку сме слаби. Некои од членовите на екипажот побараа дозвола да ги казнат за дрскост и да пукаат во нив, но јас не се согласив.

На 10 јули бродовите стигнале до Фангатау, на 12 јули ги откриле Такуме и Рароја, на 14 јули Таенга, на 15 јули Макемо и Катиу, на 16 јули Таханеа и Фаите, на 17 јули Факарава, на 18 јули Ниау. Локалните жители биле непријателски расположени речиси насекаде; на тој начин Белингсхаузен активно користел артилерија и поздрави од обоени ракети лансирани ноќе, верувајќи дека стравот ќе биде најдобрата гаранција против нападите. Еден од ретките исклучоци бил островот Нихиру кој првпат бил опишан на 13 јули. Островјаните се приближувале до бродовите на кану и предлагале бисери и рибарски куки, исечени од школки. Најстариот од локалното население бил нахранет со вечера на офицерската маса, бил облечен во црвена хусарска униформа и бил даден сребрен медал со ликот на Александар I на него. Белингсхаузен побарал од тамошниот веслач да донесе една млада жена на бродот, на која и дале обетки, огледало и парче црвена ткаенина во која таа веднаш се завиткала, додека нејзината облека била оставена за етнографска колекција. Офицерите биле изненадени што жената се двоумела додека се пресоблекувала, бидејќи тоа директно се коси со европските описи на полинезиските манири. Академик Михаилов ги прикажал островјаните на позадината на крајбрежниот пејзаж, а во 16 часот биле вратени на брегот. Локалната клима била тешка: Белингсхаузен забележал дека во акумулаторот каде што спиел екипажот, температурата се зголемила на 28 °R (35 °C). Сепак, жештината не го потиснала на екипажот. Голем број откриени острови биле предложени да бидат именувани како руските острови. Барет изјавил дека во тоа време оваа одлука била оправдана бидејќи Коцебу ги опишал повеќето острови додека Белингсхаузен и Лазарев ги системизирале неговите откритија. Меѓутоа, на меѓународно ниво, руските имиња не се фиксирани, една од причините за тоа бил фактот што островите биле дел од големиот архипелаг Туамато. На современите западни мапи од тие руски имиња и презимиња останале само Раефските Острови.

Корални острови

Во своите коментари на англискиот превод на книгата на Белингсхаузен, Френк Дебенхам спомнал дека бил изненаден што рускиот морнар можел да поставува и решава тешки научни прашања. Долго пред Чарлс Дарвин, тој го објаснил процесот на формирање на корални острови. Своето знаење го базирал на делата на Коцебуе и неговите набљудувања. Белингсхаузен мислел дека сите острови во Тихиот Океан се врвови на морски планини, кои се обиколени со корални гребени - производ на бавната креативна активност на најмалите организми. Типичен пример бил островот Ниау:

Коралните острови исто така планини се движат паралелно со планините на Северноамериканска Кордиљера на Истмус од Панама, и главните планински венци кои доаѓаат од морето, чии врвови ги формираат островите на општеството, Хаваи и дури и малите Питкаирнски острови. Коралните острови со векови полека биле изградени од антозои. Сите тие го докажуваат правецот и свиоците на подводните гребени. Од коралните острови што ги имам стекнато, островот Грејг претставува дел од врвот на гребенот, малку надвор од морето и се состои од слоевит камен, додека останатите делови се корални... Сигурен сум дека кога сите корални острови на правилно поставени мапи, тогаш ќе се смета на колку значајни подводни гребени се базирани.

Белингсхаузен правилно го објаснил парадоксот што го забележал германскиот натуралист Георг Форстер – недостаток на Заветрените Острови и во близина на Тахити. Тој тврдел дека причината за тоа може да биде големата длабочина (според современите мерења – околу 11000 метри) и непознавањето на условите за раст на коралите. Јохан Фридрих фон Ешшолц, Аделберт фон Шамисо и Дарвин се согласиле со заклучоците на Белингсхаузен.

Тахити

Кралот на Тахити Помаре II. Гравура од Издавачката куќа на Фирмин Дидот, 1836 година

На 20 јули, експедицијата стигнала до Макатеа и за два дена бродовите се закотвија на Тахити. Барат обрнал внимание на фактот дека Русите пристигнале на островот кој, благодарение на активностите на мисионерите, бил сосема различен од описите направени од Фостер или Луј Антоан де Бугенвил. Белингсхаузен сфатил колку е кревка локалната култура. На пример, во Нов Зеланд, тој опишал како одгледувањето компири ја променило исхраната и однесувањето на локалното население, сè уште следејќи го древниот начин на живот. На Тахити, Белингсхаузен и неговите придружници прво морале да ги привлечат учесниците на британската станица „Мисија“ - подредените на пречесниот Хенри Нот, па дури потоа да остварат контакти со домородците.

Појадок со Помаре II. Од Албумот на Михајлов

Восток и Мирни се закотвиле во Матавајскиот Залив, на истото место каде што се закотвил бродот на Самуел Валис. Руските бродови ги посетиле стотици луѓе, меѓутоа, од сите овие нови контакти, најкорисен бил Вилијамс од Нова Англија, кој почнал да му служи како преведувач на Лазарев. Нашле и преведувач за „Восток“. Наскоро мисионерката Нот, исто така, ги посетила бродовите, која Белингсхаузен ја дефинирала како кралски гласник. Подоцна, Белингсхаузен и Симонов биле сведоци на расправии помеѓу Помаре II и шефот на мисионерите. На пример, кога на кралот му било забрането да консумира алкохол (од кој починал 18 месеци по посетата на Русите), или кога морал да ја тресна вратата пред носот на мисионерот за да остане сам со капетанот (23 јули). Меѓутоа, најчесто Нот посредувал помеѓу Помаре II и Белингсхаузен и Лазарев; мисионерката ја доделила Точката Венера за набљудувањата на Симонов и цртежите на Михајлов. Белингсхаузен, кој бил искрен монархист и кој немал прилика да навлегува во многу детали за тоа како функционира полинезиското општество, мислел дека кралот е водач на островот и преговарал со него за набавки. На денот на пристигнувањето на 22 јули, Русите добиле подарок четири свињи, кокосови ореви, тарос, јамови и многу банани. Подарокот бил корисен поради исцрпувањето на австралиските резерви. На 26 јули била извршена набавка со размена на стока и ситници наменети за оваа намена од страна на Адмиралитетот. Екипажот купил по 10 буриња лимони за секое парче и ги посолел наместо зелка. Кралот добил црвено платно, волнени ќебиња, обоени чинци и шалови, огледала, секири, стакларија итн. Добил и орден со профилот на рускиот цар. Царот му дал на Белингсхаузен три бисери кои биле „малку поголеми од грашок“. За кралските бели наметки, капетанот донирал неколку негови чаршафи. И покрај краткиот престој, времето на Тахити целосно излекувало неколку пациенти со скорбут кои не се опоравиле целосно во Австралија.

На 27 јули, патниците го напуштиле Тахити и на 30 јули стигнале до Тикехау, поправајќи ги навигациските грешки на Коцебуе на нивниот пат. Истиот ден ја откриле Матаива, на 3 август - островот Восток, на 8 август - Ракаханга, по што експедицијата се упатила кон Порт Џексон. На 16 август, бродовите го поминале Вавау. На 19 август, тие ставиле на картата два мали корални острови Михаилов и Симонов (21° јужна географска ширина, 178° должина) на архипелагот Фиџи. На 30 август, Филимон Биков (во извештајот – „Филип Блоков“) кој служел како морнар на „Восток“, паднал од лак во морето на именденот на царот. За да го спаси, екипажот го лансирал чамецот под команда на поручникот Аненков; сепак, отокот му бил премногу силен и Биков не можел да се најде. Извештајот на министерот за поморски сили посочува дека тој ден имало силно невреме.

Втор престој во Австралија

На 10 септември, бродовите се закотвиле во Порт Џексон. Вториот престој во Сиднеј траел до крајот на октомври бидејќи „Восток“ барал сериозна поправка на корпусот – особено зајакнување на делот на јарболите. Општо земено, екипажот чувствувал дека се вратил во „родните места“, што било особено важно за младите патници, како што се Симонов или Новосилски. Офицерите биле повеќе вклучени во општествениот живот на колонијата; тие биле редовно поканети на вечери или балови. Во своите белешки, Симонов опишал еден од таквите балови каде што разговарал со сопругата на локален англиски авторитет. Една од темите за која разговарале беше убавината на Казанските Татари:

Убавината е релативна состојба и, можеби, Бонгаре и вашите соседи, па дури и нашите соседи на Источноиндиската компанија, граѓаните на Голема Кина, различно ја перцепираат. {sfn|Аристов|1990|pp=166–167}}

Тогаш Белингсхаузен почнал систематски да ги проучува социјалните и економските аспекти на животот во колонијата во Нов Јужен Велс. Барат забележал дека долгите и информативни белешки на Белингсхаузен објавени во „Двократни искажувања“ се засновани на набљудувања и извадоци направени од половина дузина од неговите подредени. Собраните статистички податоци, вклучувајќи го и редот на пазарната цена, имале важност како примарен извор. Постојат некои докази дека докторот Штајн кој го мерел атмосферскиот притисок и геодезистот Хокли споделил информации со руските морнари и професор Симонов. Сликарот Михајлов прикажувал пејзажи и портрети на абориџини. Од научна гледна точка, ботаничките набљудувања биле особено забележливи - „Хербариум“ на „Восток“ вклучувал не помалку од 25 видови ендемизам. Екипажот им дал на гувернерот Маквари и капетанот на пристаништето Џон Пајпер малку шеќерна трска, кокосови ореви и тарос од островите Тахити и Фиџи, за одгледување растенија. Во Австралија, образованите руски офицери најмногу ги привлекувала неговата „егзотика“, што не било изненадувачки, бидејќи тие го посетиле ова место прв и последен пат во животот. На пример, екипажот зел 84 птици на бродот, пред сè, папагали (вклучувајќи какаду и лорини), тие исто така имале и кенгур миленичиња. До 30 октомври завршиле сите поправки на „Восток“, а завршено било и складирањето на залихите. Последниот ден, екипажот зел овци и 46 свињи за своето повторно патување кон Антарктикот. Руската дивизија во заминување била придружувана со кралски поздрав од бродови.

Втора сезона на експедицијата (ноември 1820 - август 1821)

Секундарна истрага на Антарктикот

Маквори од североисточната страна. Акварел од албумот на Михајлов

На 31 октомври, руската експедиција го напуштила Сиднеј и продолжила да го проучува Јужниот Океан. За ново патување до поларните води, екипажот го прераспределил товарот на „Восток“ – топовите биле отстранети и спуштени, оставајќи само каронади, резервниот јарбол бил складиран во долната палуба, гредите биле зајакнати со столбови, трепкачите стави во близина со јарболите. Како и при првото патување, главниот отвор во нередот бил опремен со предворие за да се заштеди топлина; сите отвори биле тапацирани со платно, главниот отвор бил застаклен. На 7 ноември, офицерите одлучиле на следниот план: да се упатат кон островот Маквори, и во случај да се разделат патеките, да се чекаат едни со други во близина на Јужните Шетландски Острови или во Рио. Ако исчезне еден од бродовите - требало да се следат упатствата. На 8 ноември на таблата на „Восток се отворило протекување, кое не можело да се локализира до крајот на патувањето.

На 17 ноември 1820 година, патниците стигнале до Маквори, каде што забележале слонови фоки и пингвини. Во своите извештаи, учесниците во експедицијата споменале папагали, диви мачки од Порт Џексон. Екипажот ги третирал морските ловци со сушен леб со путер и грог. Експедицијата била на островот до 19 ноември, бидејќи очекувале морски слонови. На 27 ноември, експедицијата достигнала 60 ° јужна географска должина (на северната полутопка под оваа географска ширина се наоѓа Петербург), а следниот ден наишла на тесно поврзани ледени полиња, поради што движењето кон југ морало да биде запрено. Бродот свртел кон исток бидејќи Восток бил премногу слаб. На 29 ноември тие поминале пет големи санти. На 6 декември, патниците го славеле денот на Свети Никола со молитва. За тоа префрлиле свештеник од Мирни. Откако почнале мразовите, тимот сварил чај од ѓумбир со додаток на рум. За одмор, готвачите подготвувале шчи од свежо свинско месо со кисела зелка или солени лимони (за да заштедат малку зелка) и додавале саго. Суровото месо се подготвувало еднаш или двапати неделно и им се служело на морнарите заедно со каша. Исто така, на празници, морнарите добивале чаша вотка и половина кригла пиво. „Со овие методи успеавме толку многу да го задоволиме персоналот, што многумина од нив заборавија на своите заболувања“. На 12 декември, бродовите поминале низ џиновска санта мраз; Белингсхаузен пресметал дека водата складирана во него би била доволна за светската популација 22 години и 86 дена да ја консумира со само една кофа дневно. И покрај континуираното лошо време, екипажот организирал молитва за Божиќ. Во тој ден, пловилата се судриле со парче остар мраз што го скршило сидрото и откорнало подводни бакарни листови за три метри. Според проценките на капетанот, екипажот бил спасен со чудо, бидејќи ударот настанал при спуштање на теренот. Во спротивно, бродот неминовно би добил дупка и би бил поплавен. Сепак, тоа не го уништило празничното расположение на екипажот:

…по вечерата, на екипажот му беше дадена добра чаша удар, а тие не беа зафатени со некоја ситна работа, напротив, морнарите се забавуваа со разни народни игри и пееја песни.

Пингвини. Акварел. Албумот на Михајлов

Понатамошното пловење било предизвик поради бурното време и големите ледени полиња. На 1 јануари 1821 година имало магла и дожд. За новогодишната прослава, на екипажот му била доделена чаша за здравјето на царот. За „да се разликува овој ден од сите други денови“, Белингсхаузен наредил да се направи кафе со рум, а овој „необичен пијалак за морнарите ги израдувал и тие го поминале целиот ден до вечерта во весело расположение“. Голема залиха на суви огревни дрва, земени на бродот во Австралија, го направиле секојдневниот живот на екипажот повеќе или помалку поднослив: при нулта температура на воздухот во дневната палуба, благодарение на континуираната употреба на шпорети, се одржувала +11 °R (13,7 °C).

На 10 јануари, експедицијата го открила островот Петар I именуван по Петар Велики. Сепак, ледените полиња што го опкружувале островот ги попречувале насипите да се доближат; со што слетувањето не се случило. На 17 јануари, експедицијата забележала брег со висока планина сместена на 68° јужна географска ширина, 75° географска должина; кој подоцна бил именуван како остров Александар. Во современата западна историографија, преовладува мислењето кое било најголемото достигнување на експедицијата на Белингсхаузен, иако островскиот карактер на земјата бил откриен само 100 години подоцна. На 24 јануари, морнарите стигнале до Нова Шкотска (Јужни Шетландски Острови), за која имале само нејасни идеи. Актуелно прашање во тоа време било дали Нова Шкотска е дел од јужното копно или е еден од подантарктичките острови. Кога бил откриен последниот, првиот остров го добил името Бородино (сега се нарекува „Смит“). Следниот ден на 25 јануари, патниците ги откриле Малите Јарославци (Снежен Остров) и Островот Теил (Дисепшен). Таму екипажот се сретнал со бродот на капетанот Натаниел Палмер кој ловел крзнени фоки. Потоа ги ставиле на мапата островите Смоленск (Ливингстон), Березин (Гринич), Лајпциг (Роберт) и Нелсон. Островите биле именувани така за да ги овековечат победите на руското оружје во Наполеоновите војни. Експедицијата го опишала островот Крал Џорџ на кој биле слетани двајца поручници – Лесков и Демидов. На 29 јануари, додека се упатувале кон североисток, патниците ги откриле Тројца браќа (сега наречени „Еспеланд“, „О'Брајан“ и „Еди“), а потоа уште поголеми острови на североисточниот архипелаг: Гибсов Остров, на Слоновски Остров Корнволис и Островот Кларенс.

На 3 февруари, Белингсхаузен им наредил на дивизиите да го бројат третиот ден од месецот два дена по ред, бидејќи експедицијата го обиколила светот. На 4 февруари, околу 9 часот, започнал силен метеж. За време на невремето, Восток паднал под 10 јазли дури и под бродските гребени. Поради теренот, многу вода дошла до шуплината, а екипажот морал да ја испумпува од просторот. За среќа, поправката на пумпите била завршена само еден ден пред ваквото избивање.

Белингсхаузен и Палмер

Калдера, 2005 година

На 24 јануари (5 февруари) 1821 година, на Јужните Шетландски Острови, 42-годишниот Белингсхаузен се сретнал со 21-годишниот Натаниел Палмер, кој во тоа време бил шеф на локалните индустриски заптивки. Како што се испоставило во 20 век, оваа средба била судбоносна. Како што подоцна забележал Булкли, тоа било слично на рандеву на Метју Флиндерс и Николас Боден. Бидејќи оригиналните дневници и патувачките списанија на Восток не биле зачувани, сопствениот доказ на Белингсхаузен за средбата со Палмер е на 14-тиот лист од извештајот. На 24 јануари, бродот се наоѓал во теснецот помеѓу островите Ливингстон и Дејсп. Според описот на Белингсхаузен, разговорот се однесувал на изгледите за риболов на крзнените фоки и сидрата на островот Теил: „теснецот во кој видовме осум закотвени бродови, беше затворен од сите ветрови, има длабочина од седумнаесет фатоми, почва – течност. тиња, од квалитетот на оваа почва, бродовите често се оддалечуваат дури и од две сидра. Два англиски и еден американски брод се откинати од сидрата и се урнати.“ Во својот дневник, Новосилски особено нагласил дека Белингсхаузен и Палмер не зборувале за ништо друго. Во оригиналот на „Двократно искажување“ (1831), второто име на Палмер било погрешно напишано како „Палмор“, што веројатно било последица на книжевното уредување. Напротив, оригиналното списание на Палмер се чува во Конгресната Библиотека. Во подоцнежните американски описи на втората половина на 19 век, Палмер бил спомнат како откривач на Антарктикот, кој првенствено бил заснован на неговите сопствени мемоари од 1876 година. Во исто време, многу контроверзно прашање било размената на информации помеѓу Белингсхаузен и Палмер. Френк Дебенхам смета дека Белингсхаузен дознал за постоењето на јужниот континент од Палмер, но не го разбрал целосно поради непознавањето на англискиот јазик. Потоа, американските истражувачи фрлиле сомнеж во мемоарите на Палмер, бидејќи Белингсхаузен имал правен договор за истражување на јужниот континент и не можел а да не се обиде да ги потврди информациите добиени од индустријалецот. Палмер не бил добар картограф или морепловец, а неговите тврдења за состанокот на островите Дисепшен се побиени со извештајот на Белингсхаузен, на кој нема знаци на калдера.

Втора посета на Бразил

Поглед на Рио де Жанеиро, од  Албумот на Михајлов

На 8 февруари 1821 година, експедицијата се упатила кон Рио де Жанеиро. За прв пат во последните три месеци, екипажот можел да ги отвори сите отвори и да ги проветри сите живи палуби и држачи. Земените биолошки примероци (австралиски птици и пингвини од Нова Шкотска) се разболеле, многу од нив умреле. На 11 февруари, птиците прво биле изнесени во воздухот. Следниот ден имало силен дожд што му овозможило на екипажот да ги измие сите морнарски кревети и да собере повеќе од 100 кофи вода за домашна употреба. На 19 февруари починала последната крзнена фока земена од Нова Шкотска; таа живеела на бродот 23 дена. На 23 февруари, еден од австралиските какаду што бил пуштен од кафезот, паднал во морето. Меѓутоа, Восток тргнал со мала брзина и екипажот успеал да спушти бандера до вода, на која какадуот можел да се залепи. На крајот, на 27 февруари, патниците се закотвиле во заливот Гуанабара, каде што ги сретнал вицеконзулот Петр Килхен. Тој изјавил дека кралството го усвоило шпанскиот Устав од 1812 година, а дворецот се подготвувал за преселба во Лисабон. Белингсхаузен му наложил на вицеконзулот да најде трговец кој ќе постави заграда за зајакнување на бродот. На 28 февруари, капетанот со извештај отпатувал кај ополномоштениот амбасадор барон Дидерик Туил ван Серооскеркен. На 1 март, офицерите ја посетиле американскиот брод USS Congress што се враќал од Гуангжу. Белингсхаузен му забранил на неговиот екипаж да комуницира со Американците бидејќи на беснеела епидемија. На 21 март, екипажот успеал да добие дабови преку поморското пристаниште Рио. Бидејќи во екипажот на Белингсхаузен имало девет професионални руски столари, било одлучено да ги извршуваат сите работи сами. Сите поправки биле завршени дури до 2 април. По прославата на Велигден, на 11 април, капетанот организирал заедничка вечера и забава за офицерите и екипажот. Тоа било спроведено на одборот на Мирни:

…ниту еден од екипажот на двата брода не ни помислил да излезе на брегот на прошетка. Сакав да не одат во град бидејќи може лесно да се заразат; морнарите, откако ќе бидат толку долго трезни, кога ќе стигнат до слободата, може да се залетаат кон сите претходно забранети работи: силен алкохол и, тие, жени. По појавата на болести: свежиот рум предизвикува крвава дијареа, а поврзаноста со женскиот пол во трговските места на море често остава зад себе последици кои се неизлечиви на море.

На 14 април, англиската ескадрила со кралот Јован на бродот заминала за Португалија; на 18 април, престолонаследничката принцеза Марија Изабела од Браганца го претставила Белингсхаузен пред ауденцијата во својот дворец. За време на средбата, на регентот му биле дадени етнографски примероци од Океанија и птици од Австралија; за возврат, Русите добиле минерали и школки од Бразил. Капетанот се пожалил дека нему и на научниците никогаш не им било дозволено да го посетат градскиот музеј.

Португалија и враќање

Прогласување на Јован VI за крал на Португалија, Бразил и Алгарве. Гравура од Жан Батист Дебре.

Сите странски емисари требало да го следат португалскиот крал откако тој ќе се пресели во Португалија. Поради оваа причина, Белингсхаузен му предложил на рускиот конзул да остане на Восток и да отпатува со нив во Лисабон. Акинфиј Бородовицин и холандскиот претставник се населиле на Мирни. На 23 април во 6 часот утрото, бродовите испловиле и се упатиле кон Лисабон. Експедицијата го преминала екваторот во спротивна насока на 7 мај во 18 часот. Следниот ден, екипажот организирал празнична вечера за која рускиот пратеник Барон де Теил од залихите подарил два овни и едно шише вино по лице. На 27 мај, бродовите стигнале до Саргасовото Море и го преминале за речиси 10 дена. На 10 јуни, патниците го забележале островот Санта Марија, меѓутоа, било одлучено да не се оди на брегот. Пловните објекти се закотвиле во устието на реката Тахо на 17 јуни. Следниот ден, експедицијата испратила офицер во Белемската кула за да ги извести локалните власти дека ниту еден од членовите на екипажот не е заразен. Капетанот дознал дека кралската ескадрила сè уште не пристигнала во градот. Португалскиот министер за морнарица и командант на британската фрегата ХМС Лифи Хенри Данкан ги посетил бродовите. Кралската ескадрила се појавила на 21 јуни, а до 24 јуни Белингсхаузен му забранувал на екипажот да излегува на брегот поради локалните собири во градот.

Непосредно пред поаѓањето, баронот де Теил испорачал многу свеж зеленчук и овошје, 15 видови сирење и вино од грозје. Издал и бонуси: на секој подофицер по десет талери, а на обичните војници – 5 талери. По поаѓањето, министерот бил удостоен по поморската повелба. На 28 јуни во 8 часот утрото, бродовите стигнале на отворено море, упатувајќи се директно кон Русија. Белингсхаузен однел кореспонденција од капетанот Данкан во Англија. Подоцна, се создала можност да навлезат во Ла Манш на 6 јули; таму ги пресретнала фрегатата на капетанот Данкан, кој заминал три дена подоцна; Белингсхаузен му ги вратил писмата бидејќи немал намера да оди во Британија. На 17 јули, бродовите закотвени во Копенхаген чекале до утрото, а утрото купиле свежо говедско месо, а потоа продолжиле. На 24 јули 1821 година, експедицијата престигнала во Кронштат, по 751 денови.

Царот лично ги посетил бродовите во Кронштат и поминал неколку часа со екипажот. На Белингсхаузен му бил доделен чин капетан со Орден од 3-ти степен на Свети Владимир, пензија во 1200 рубли. Лазарев бил унапреден во капитен од 2-ри ранг. Исто така, државата постојано му исплаќала доживотна дополнителна плата за чин поручник, во кој бил за време на експедицијата. На поручниците на Восток и Мирни им било доделено орден од 4-ти степен на Свети Владимир, а на средоначалниците, орден од 3-ти степен на Света Ана. Сите учесници во експедицијата, вклучително и пониските чинови, добиле двојна плата за времетраењето на активната служба. Еден ден поминат во експедицијата се броел за два, а пониските чинови добиле дополнителни 3 години долга и заслужна служба. Јеромонахот Дионисиј добил двојна поручничка плата и доживотна пензија, која немал време да ја искористи - починал во лаврата Александар Невски на 9 октомври 1821 година Во јануари 1822 година, Иван Игнатиев, кој служел како поручник на Восток, починал поради ментална болест која, според Лазарев, започнала за време на експедицијата.

Резултати

Географски откритија

Ледникот Барановски на островот Крал Џорџ

Белингсхаузен го заклучи описот на својата експедиција со следните пресметки:

... откриени се 29 острови, од кои 2 во јужната студена зона, на јужниот умерен – 8 и 19 во тополиот појас; 1 корален со лагуна.

Во декември 1819 година, Белингсхаузен го открил југозападниот брег на островот Јужна Џорџија. Картата на островот, поставена на страница 5 од „Атласот до патувањето“, останала најдобра повеќе од еден век. Подоцна експедицијата го открила островот Аненков. Некои научници заклучуваат дека Џејмс Кук веќе го пронашол овој остров и го нарекол „Пикерсгил“, но Белингсхаузен не знаел за тоа и ја преименувал земјата во чест на поручникот Аненков. Булкли ги поклопил англиските и руските мапи и дошол до заклучок дека Белингсхаузен го имал описот на второто патување на Кук и го нашол островот „Пикерсгил“ каде што веќе бил опишан. Така, островот Аненков останал незабележан меѓу Британците. Во јануари 1820 година, експедицијата ги открила островите Траверсе, кои не биле опишани пред експедицијата на Белингсхаузен; така, рускиот авторитет во оваа област е неоспорен. Морнарите на „Мирни“ и „Восток“ ги завршиле описите на Јужна Џорџија и Јужните Сендвички Острови кои Кук ги набљудувал само од западната страна и сугерирал дека тие сочинуваат субарктички архипелаг.

Истражувачка организација

Насловната страница на „Атласот до патувањето на капетанот Белингсхаузен во јужниот арктички океан и низ светот во продолжение на 1819, 1820 и 1821 година“

Според историчарите, малиот број на научен персонал несомнено влијаел на резултатите и исходите на експедицијата. Булкли нагласил голем контраст со Коцебуевото обиколно патешествие, кое било спроведено само четири години претходно и било спонзорирано со приватни средства. Екипажот на Коцебу вклучувал четворица научници за кои била подготвена проширена научна програма. Ако на „Рурик“ океанографските набљудувања можеле да се вршат 318 дена по ред, тогаш Белингсхаузен морал да се сврти кон океанографијата и метеорологијата од случај до случај. Спроведените податоци за магнетна деклинација не биле обработени и не биле вклучени во конечниот извештај за експедицијата; бил објавен дури во 1840 година на барање на Карл Фридрих Гаус. Покрај тоа, поголемиот дел од времето што било потрошено на научни набљудувања, Симонов го посветил на процесот на усогласување на бродските хронометри. На овие пресметки биле посветени 70 од 155 страници од научниот извештај на Симонов, што сочинува 40% од вкупниот волумен. Помирувањето на хронометрите се случило во Рио, за време на престојот во Сиднеј и Куковиот Проток. Само за време на вториот престој во Рио, екипажот можел да измери 2320 месечеви растојанија; покрај тоа, овие податоци сепак треба да се обработат пред да се пресмета големината на исправката и дневното движење на хронометарот. Симонов вршел набљудувања и на отворено море: на 29 и 30 октомври и на 1 ноември 1819 година биле измерени 410 месечеви растојанија. На 18 март 1820 година било спроведено инструментално набљудување на затемнувањето на Месечината.

Според Лев Митин, Симонов се занимавал и со метеорологија. Дефинувајќи го дневниот тек на атмосферскиот притисок во тропските географски широчини, тој направил 4316 мерења на час. За време на експедицијата, примероци од вода биле земени од длабочините со помош на примитивен батометар направен со бродски средства; биле направени експерименти со спуштање на шише до длабочина; клиренсот на водата бил направен со спуштање на бела плоча до длабочина; каде што дозволувало оловото, екипажот измерил длабочини (најверојатно до 500 метри); имало обид да се измери температурата на водата во длабочина; научниците ја проучувале структурата на морскиот мраз и замрзнувањето на водата со различна соленост; имало прв обид да се дефинира магнетното отстапување на компасот во различни насоки. Магнетните мерења спроведени од Симонов биле објавени во 1830 година од „Казањски весник“. Карл Гаус обрнал внимание на овој напис и подоцна го превел на германски. Преку Крузенштерн, Гаус во 1840 година ги побарал од Белингсхаузен сите податоци за магнетната деклинација што екипажот ги спровел за време на експедицијата. Овие материјали му овозможиле на Гаус да ја пресмета точната позиција на Јужниот магнетен пол, што подоцна било потврдено од Росовата експедиција.

Симонов, исто така, спровел набљудувања на ледените штитови на Антарктикот; сепак, В. Корјакин не ја ценел неговата стручност во оваа област. Од една страна, астрономот сугерирал дека „Јужниот пол е покриен со сурова и непробојна кора од мраз, чија дебелина, судејќи според височината над површината на океанот, може да се прошири до 300 фатоми, сметајќи од најниското ниво на длабочина на морето, до врвот“. Така, маргиналниот, периферен дел од ледената покривка на Антарктикот има приближна висина од 600 метри. Меѓутоа, судејќи според белешките од јануари-февруари 1820 година, „истражувачките квалитети одбиле на Симонов да го протолкува она што го видел, а различниот мраз, кој се разликувал и по формата и по потекло, му останал познат само мраз“. Корјакин дури сугерирал дека до одреден степен, отсуството на небесни светилки за време на полноќното сонце влијаело на перцепцијата на светот на Симонов. Заклучоците на Симонов се склучени со набљудувања на офицерите Белингсхаузен, Лазарев, Новосилски и морнарот Киселев. Новосилски и Белингсхаузен дури предложиле свои класификации на ледените штитови на Антарктикот. На извештајната картичка на експедицијата, секој вид мраз бил означен со конвенционални знаци.

Покрај тоа, Симонов вршел етнографски набљудувања. Повеќе од 37 предмети од океанските острови се чуваат во етнографскиот музеј на Казањскиот федерален универзитет. Колекцијата вклучува алатки, оружје, прибор за домаќинство, накит, како и примероци од ткаенина и лен од островот Оно и Нов Зеланд.

Во 1963 година Белов забележал несовпаѓање помеѓу обемот на достигнувањата на експедицијата и бројот на публикации што следеле за нејзините резултати. Согласувајќи се со Белов, Булкли заклучил дека научната работа во експедицијата на Белингсхаузен не била добро осмислена, опремена и финансирана, што последователно влијаело на недостатокот на доволни публикации за нејзината материја.

Историографија

Извори и историографија

Насловната страница на првиот том од описот на патувањето на Белингсхаузен

До 1824 година, Белингсхаузен го завршил описот на експедицијата; ракопис на десет страници бил претставен на одделот за Адмиралитетот. По крунисувањето на Николај I, Белингсхаузен поднел барање за доделување пари за објавување на 1200 примероци од книгата. Сепак, неговото барање било игнорирано. Дури во 1827 година, новоформираниот Комитет за наука и технологија на морнарицата го поддржал барањето на Белингсхаузен да објави најмалку 600 примероци. Целта била делата да се објават јавно и да се спречи ситуацијата „кога откритијата на Белингсхаузен (нови земји, острови, езера и други) поради тоа што се непознати, ќе им служат на честа на странските морепловци, а не на нашите“. Во времето кога била донесена одлуката, Белингсхаузен учествувал во руско-турската војна на Дунав. Одговорните за објавување го смениле текстот како што сакале; тоа довело до остри критики од Лазарев. Издавачките трошоци изнесувале 38.052 рубли (приближно 4.000 фунти), а добивката од книгите требало да биде испратена до Белингсхаузен. Описот на патувањето (2 тома со атлас на мапи и примероци) бил објавен во 1831 година под наслов „Патувањето на капетанот Белингсхаузен во јужниот дел на Северноледениот Океан и низ светот во продолжение на 1819, 1820 и 1821 година“. Ова издание останува да биде примарен извор за резултатите од првата руска експедиција на Антарктикот бидејќи оригиналниот ракопис не е зачуван. Книгата брзо станала библиографска реткост. На пример, Август Хајнрих Петерман во 1863 година успеал да најде еден примерок од што бил зачуван во библиотеката на големиот војвода Константин Николаевич. Дел од официјалната кореспонденција помеѓу Белингсхаузен и министерот за поморски сили била објавена во 1821–1823 година во списанијата „Син отечества“ и „Записи од административниот департман“. Покрај објавените и необјавените документи на Белингсхаузен, важни информации се чуваат во материјалите на експедицискиот астроном Симонов. Испратен од Казањскиот царски универзитет, тој бил должен да пријави за експедицијата до управникот на училишната област Михаил Магницки. Дел од официјалната кореспонденција и „Краткиот извештај“ на Симонов (руски: Краткий отчёт) била објавена во 1822 година во „Казањски вестник“. Во текот на својата научна кариера, Симонов постојано се навраќал на своите експедициски материјали; сепак, тој никогаш не го завршил својот целосен опис за пошироката публика – неговиот текст Восток и Мирни завршува при втора посета на Австралија. Својата приказна Симонов ја засновал на објавениот текст „Двукратни изисканија“, дополнувајќи ја со извадоци од неговата кореспонденција и дневник. Во 1903 година, синот на Симонов му дал на Казањскиот царски универзитет 300 патни белешки и ограничени писма на неговиот татко; сепак, дневникот бил изгубен. Дури во 1990 година специјалисти на Црноморската флота на СССР и Казањскиот универзитет ги објавиле материјалите на Симонов за неговото учество во експедицијата. Томот го вклучувал неговиот собирен говор од 1822 година „Збор за успехот на пловењето на „Восток“ и „Мурни“ низ светот, а особено во Јужниот Океан во 1819, 1820, 1821 година“ (руски: «Слово об успехах плавания шлюпов „Востока“ и „Мирный“ около света и особенно в Южном Ледовитом море в 1819, 1820 и 1821 годах») (првпат бил препечатен во 1949 година заедно со дневникот на Киселев), а исто така и белешките на Симонов „Восток“ и „Мирни“ од Катедрата за ракописи на Научната библиотека на Казањскиот царски универзитет. Локацијата на научниот извештај на Симонов останува да биде непозната. Во Одделот за ракопис на Руската државна библиотека има значаен дневник наречен од неговиот автор „Споменикот му припаѓа на морнарот од првиот напис Јегор Кисилев“ (руски: «Памятник, принадлежит матрозу 1-й статьи Егору Кисилеву»). Бил продаден на еден од јарославските буквинисти и бил сочуван со чудо. Дневникот бил објавен во 1949 година.

Морски безрбетници од Албумот на Михајлов

Атласот на патувањето вклучувал 19 мапи, 13 различни видови острови, 2 ледени острови и 30 различни цртежи. Во 1949 година, оригиналниот скицирски албум на Павел Михаилов бил откриен во колекцијата на Државниот историски музеј. Се состоел од 47 страници, каде што авторот прикажува видови острови, пејзажи, портрети на локални граѓани. Имајќи предвид дека на бродот немало натуралист, Михаилов се трудел максимално да прикаже примероци од флора и фауна, прицврстувајќи го секој пердув во птици или рибини снегулки. Во 2012 година, Рускиот музеј во Санкт Петербург објавил двојазично (руски и англиски) издание на репродукции на 209 акварели и цртежи од Михаилов кои се однесуваат и на експедицијата на Белингсхаузен и Лазареви на експедицијата на Михаил Станукович и Фридрих фон Лутке, кој имала за цел да ги открие бреговите на Беринговото Море и централниот дел на Тихиот Океан во 1826-1829 година. Според Булкли, кој бил автор на првото генеричко истражување на англиски јазик за Белингсхаузен, руската експедиција на Антарктикот била „во информацискиот вакуум“. Дури во 1928 година Јули Шокалски повторно го анализирал извештајот на шефот на експедицијата. Второто издание на „Двукратние изисканија“ било издадено дури во 1949 година, уредено од Евгениј Сјведе; сепак, обемот бил скратен; изданието од 1960 година исто така било скратено, но природата на исклучоците била поинаква. Во 1963 година, Михаил Белов првпат отпечатил извештај за експедиција, составен од 15 листови. Во предговорот на оваа публикација, било наведено дека ниту конечниот извештај на Белингсхаузен до Министерството за поморски сили, ниту неговиот првичен извештај никогаш не биле објавени. Во 2014 година Булкли забележал дека без некоја посебна причина, историографскиот интерес за експедицијата се намалил. Генерализираните публикации за текот и резултатите од експедицијата престанале да се издаваат, а советските и западните истражувачи се фокусирале на приватните аспекти на руските посети на Австралија и океанските острови. Во 1988-1992 година, Барат (Универзитет на Британска Колумбија) објавил монографија од 4 тома „Русија и Јужен Тихи Океан, 1696-1840“.

За прв пат „Двукратние изисканија“ бил преведен на англиски јазик во 1945 година од познатиот британски поларен истражувач Френк Дебенхам и бил објавен во два тома во издавачката куќа Hakluyt Society. Во 2010 година излегло факсимилско издание. Во 2008 година, издавачката куќа „Дрофа“ објавила серија извори за руската експедиција на Антарктикот. Покрај „Двукратние изисканија“, збирната публикација го вклучувала писмото на Лазарев упатено до Н. Шестаков, дневник на морнарот Киселев, скратени белешки на Симонов и неговата „Слово за успехот“ (руски: «Слово об успехах»), како и „Од белешките на поморскиот офицер“ (руски: «Из записок морского офицера») од Новосилски. Булкли објавил преглед на ова резиме каде го критикувал неговиот концепт - тоа било само повторување на советските публикации и немало ново критичко гледиште. Булкли, исто така, истакнал многу ограничувања на публикацијата, како што се недостаток на биографии на Белингсхаузен и Лазарев, резиме на мапата на експедицијата, пребројување на датумите по јулијанскиот календар и застарени мерки, научна библиографија и други работи). Така, и во 21 век нема објавен современ научен том со примарни извори за експедицијата Белингсхаузен и Лазарев.

Толкување на изворите

Морнарите го набљудуваат островот за време на втората експедиција на Џејмс Кук. Од Вилијам Хоџис, 1773 година

Севкупно, постојат шест различни описи на патувањето и најважните откритија, чии автори биле учесници во експедицијата и очевидци на настаните. Долго време, извештајот што во 1820 година го испратил Белингсхаузен до Траверсе од Австралија, приватното писмо на Лазарев напишано два месеци по враќањето во татковината и дневникот на морнарот Киселев кој бил исполнет со значителни паузи, останал во статус на ракописи. Дневникот за набљудувања на Симонов кој ги прикажува настаните од 11 (23) декември 1819 до 25 март (6 април) 1820 година, бил набргу објавен - во смисла на детали, неговите подоцнежни ревидирани описи не може да се споредат. Со значително задоцнување била објавена книгата на Белингсхаузен. Описот на Новосилски за експедицијата излегла 32 години по нејзиното завршување. Според Булкли, ниту едно од објавените дела не може да се смета за доволно веродостојно за да се врати датирањето на експедицијата. На пример, во дневникот на Киселев стои дека судирот меѓу Мирни и сантата се случил една недела подоцна отколку во белешките на Лазарев и Белингсхаузен. Веројатно, морнарот го пополнил својот дневник со задоцнување што е сосема прифатливо, имајќи ги предвид условите за живот и работа на обичните членови на експедицијата. Ако се земат предвид описите на настаните од јануари 1820 година, тогаш од шест извори, само четири се конзистентни. Сепак, судејќи според дневникот на Лазарев, набљудувањето на главниот мраз се случило дваесет дена порано од Белингсхаузен, и забележал Новосилски. Истовремено, во писмото на Лазарев има една мошне забележителна грешка. Тој тврдел дека за време на првата експедициска сезона немало ниту една загуба, додека во третата и во последната сезона загинале три лица. Според официјалниот извештај за персоналот на експедицијата што бил составен по враќањето на екипажот во Кронштат, еден морнар починал од болест на 9 (21) февруари 1820 година, додека други двајца починале на Восток на 11 (23) мај и 20 август (11 септември) 1820 година. Лазарев пишувал и за навигациските грешки направени од Коцебу, додека современите мерења на координатите ги потврдуваат податоците за Коцебуе и Белингсхаузен. Истиот автор, исто така, бил склонет да зборува нејасно за времето на одредени настани. Општо земено, белешките на Лазарев не можат да се сметаат за целосно сигурен извор.

И за руските и за странските научници, еден од најпредизвикувачките термини за толкување е фразата „материи лед“ или „тврд мраз“ (руски: матёрой лёд) што го користеле Лазарев и Белингсхаузен во нивните описи. Во советската литература по 1949 година, терминот се толкува како „леден континент“. Освен тоа, во својот извештај до Траверсе од Австралија во април 1820 година, Белингсхаузен го користел терминот „континентален мраз“ (руски: континент льда). Тамиксар тврдел дека ако морепловците го набљудуваат ледената плоча, нема да можат да ја разберат и споредат со ништо, бидејќи Џејмс Кук никогаш не се соочил со слични феномени за време на неговата експедиција на Антарктикот, додека вистинските јужни поларни ледници биле многу различни од шпекулативната хипотеза на Жорж Луј Буфон со кој биле запознаени и Белингсхаузен и Симонов. Направени од описите на мразот на Белингсхаузен, неговите современици тешко можеле да бидат соодветно разбрани. Според Корјакин, многу од пасусите од извештајот што Белингсхаузен ги испратил до Траверсе, биле многу поразбирливи од текстовите од изданието од 1831 година што било подложено на литературно уредување. Во германската верзија на описот на експедицијата од 1842 година, преведувачот ги прескокнал сите описи на условите на мраз, додека во преводот на англискиот јазик од 1915 година, фразата „materyi led“ била преведена како високи санти или ледени брегови, во спротивно на термините на Вилкс (работ на континенталниот мраз) или Рос (ледена пречка). Во својата книга, Булкли го користел поимот „главен мраз“ кој прв го вовел Џон Рос и се враќа на терминологијата на Буфон и Скорзби. Булкли исто така тврдел дека Симонов знаел за хипотезата на Буфон, сепак, додека пловел во водите на Антарктикот, тој не бил заинтересиран за мразот. Откако ги споредил заклучоците на Симонов со изјавите на други офицери, па дури и морнари, Тамиксар го довел во прашање вистинскиот статус на астрономот во експедицијата. Можеби офицерите никогаш не го прифатиле во својот круг, а тој немал право да гласа за време на општите дискусии во неред. Следствено, неговите сопствени идеи не наишле на одговор од другите членови на експедицијата. Според Тамиксар, ниту Белингсхаузен, ниту Лазарев и Новосилски не го користеле терминот „копно“ за упатување на континентот, туку го користеле за нагласување на неодредено голема површина покриена со мраз; вклучувајќи ги и ледените планини.

Прашање од приоритет при откривањето на Антарктикот

Пред 1948 г

Росова Ледена Плоча, која бил откриен од Џејмс Рос во 1841 година

Иако имало објавено опис на експедицијата од Белингсхаузен и извештаи во германските весници, прашањето за рускиот приоритет во откривањето на Антарктикот не било поставено дури во првата третина од 20 век. Единствено Новосилски, кога бил избран за член на Руското географско друштво во 1855 година, тврдел дека има руски приоритет во откривањето на Антарктикот. Тоа предизвикало остри критики од претседателот на Друштвото Фридрих фон Лутке кој нагласил дека експедицијата нема научници, а по сите европски откритија, научниот интерес за наследството на Белингсхаузен бил намален. Рускиот океанограф Јули Шокалски го делел истиот став: дека експедицијата на Белингсхаузен не довела до откривање на Антарктикот и не била поттик за да се разбере ова како континент.

До почетокот на 20 век, првата руска експедиција на Антарктикот била речиси заборавена. По враќањето од белгиската антарктичка експедиција, морепловецот Фредерик Кук направил еден од првите обиди да го оживее сеќавањето на патувањето на Белингсхаузен. Во својата статија објавена во 1901 година, американскиот навигатор спомнал дека „Белингсхаузен и Лазарев ја почестиле својата земја со првите откритија надвор од Јужниот Поларник“. Меѓутоа, во тоа време јужниот континент не бил комерцијално атрактивен, така што прашањето за приоритет останало да се дискутира само во академските кругови. Првите публикации за Антарктикот се појавиле во Советскиот Сојуз за време на „ Големата чистка“, па дури и високо рангираните поларни истражувачи како Николај Урванцев претпочитале да се концентрираат на опишување на советскиот успех на Антарктикот. Во предговорот на првото издание на книгата на Даглас Мосон „V strane purgi“ (Главниот директорат на издавачката куќа Северниот морски пат, 1936 година) билое наведено дека откритието на Антарктикот е направено од Жил Димон Дирвил, Џејмс Кларк Рос и Чарлс Вилкс, додека Белингсхаузен и Лазарев стигнале единствено до поларните води.

Од друга страна, во 1920-тите Велика Британија и САД почнале да се стремат да го докажат својот приоритет во откривањето на Антарктикот. Според Тамиксар, за Британија, со нејзиниот империјален статус, било невозможно да не се смета за сила што го открила континентот (Шпанија ја открила Америка, а Холандија - Австралија). Во 1900-1910-тите, Британците направиле најмногу за да ги проучуваат областите на внатрешноста на Антарктикот. Чарлс Вилкс, исто така, се прогласил за откривач на јужниот континент, кој бил оспоруван и критикуван од Думон Дирвил и Рос. Во 1902 година, била објавена верзијата дека Натаниел Палмер би можел да биде првиот што ги видел бреговите на Антарктикот на 17 ноември 1820 година. Во 1925 година, имало обид да се додели откривањето на Антарктикот на Едвард Брансфилд. За време на американско-британските дискусии во 1920-1930-тите, немало никакво прашање во врска со улогата на Русите. Во исто време, кога Јалмар Ризер-Ларсен во 1830 година го открил Брегот на Принцезата Марта што првично го опишале Белингсхаузен и Лазарев, никој не се сетил на експедицијата.

По 1948 година

Карта на Земјата Александар I составена од Геолошкиот институт на Соединетите Американски Држави и Националната научна фондација, 1988 година

На 9 август 1948 година, дискусијата за улогата на Русија во откривањето на Антарктикот преминала во политичка димензија. Во тој ден, САД официјално ги повикал земјите кои стапнале на териториите на Антарктикот (Аргентина, Австралија, Чиле, Франција, Нов Зеланд, Норвешка и Британија) да се обединат и да создадат владение од осум сили. Советските интереси не биле земени предвид. На 29 јануари 1949 година, Централниот комитет на Комунистичката партија на Советскиот Сојуз одлучил да го привлече меѓународното внимание на советските претензии за териториите на Антарктикот. На 10 февруари 1949 година, Руското географско друштво одржало состанок на кој претседателот на Друштвото Лев Берг го прочитал извештајот. Следната резолуција, врз основа на неговиот говор, била многу дискретна. Наведено е дека руските морнари штотуку „во 1821 година го откриле островот Петар I, островот Александар, островите Траверсе и други“. Така, се постави прашањето во врска со советскиот развој на Антарктикот и научните истражувања за откривањето на ледениот континент.

Проширениот англиски превод на описот на Белингсхаузен за експедицијата бил објавен во 1946 година и уреден од Френк Дебенхам – директор на Институтот за истражување на Скот Скот. Почнувајќи од 1920-тите, Дебенхам го истражувал руското влијание врз откривањето на Антарктикот. Научникот зазел објективен став и многу високо ги пофали квалитетите на руските офицери во набљудувањето и истражувањето. Според Тамиксар, поради уредувачките белешки на Дебенхам, советските истражувачи можеле потемелно да ги истражат откритијата на Белингсхаузен. Коментирајќи ги белелшките од 16 јануари (28) 1820 година, Дебенхам спомнал дека „овој ден може да се смета за неуспешен за експедицијата“, бидејќи бродовите не биле подалеку од 20 милји од Брегот на Принцезата Марта. Неколку часа добро време можеле да доведат до негово откривање 110 години порано отколку што тоа го направиле Норвежаните.

Во 1947 година, Евгениј Швед објавил преглед за преводот на книгата, а подоцна таа одиграла голема улога во советските дискусии од 1949 година. Швед и Берг ги нагласиле тврдењата на Џејмс Кук за неможноста да се достигнат крајните јужни широчини и дека хипотетичкиот јужен континент никогаш нема да биде откриен. Предговорот на „Двукратних изисканија“ кој бил објавен во 1949 година содржел отворени политички обвинувања. Швед се осврнал и на набљудувањата на советските ловци на китови на бродот „Слава“ усогласувајќи ги со белешките од Белингсхаузен, Лазарев и Новосилски.

Советска поштенска марка за комеморација на 150-годишнината од откривањето на Антарктикот, со карта на руската експедиција на Антарктикот. (1970)

врска=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/83/The Soviet Union 1950 CPA 1563 stamp (130th anniversary of the First Bellingshausen-Lazarev Antarctic Expedition. F. G. Bellingshausen, M. P. Lazarev and globe).jpg/250px-The Soviet Union 1950 CPA 1563 stamp (130th anniversary of the First Bellingshausen-Lazarev Antarctic Expedition. F. G. Bellingshausen, M. P. Lazarev and globe).jpg

Поштенски марки на СССР во знак на сеќавање на експедицијата. (1950)

Во 1961-1963 година, познатиот историчар на поларните експедиции Михаил Белов објавил серија студии за извештајот на Белингсхаузен. Така, бил ослободен новиот примарен извор кој го докажал рускиот приоритет над земјите на Антарктикот. Се претпоставува дека картата била направена од офицерите на експедицијата за извештајот до Траверс, па дури и до Александар I. Во 1980-1990-тите, аргументацијата на Белов била прифатена од странски специјалисти. Картата вклучувала 15 страници и имала обоени забелешки за различни услови на мраз. Според Белов, секој пат кога Белингсхаузен ја користел фразата „водени сплошнои“ всушност значело дека експедицијата не се соочила со обични ледени полиња туку со бреговите на антарктичкиот континент. Како што пресметал Булкли, Белингсхаузен 12 пати ги опишал состаноците со „водени сплошни“, користејќи го овој термин 16 пати во извештаите и околу 33 пати во својата книга. Според Белов, експедицијата истовремено го отворила континентот и извршила проширено истражување на него. Заклучоците на Белов биле повторени во книгата на Алексеј Триошников и во истражувањето спроведено од Василиј Јесаков и Димитриј Лебедев во „Руски географски откритија и студии од античко време до 1917 година“ (руски: «Русские географические открытия и исследования с древних времён до 1917 года») каде што авторите ја репродуцирале картата на „ледениот брег“ и класификацијата на мразот составена од Новосилски.

Восток на советска поштенска марка (1965)

Оваа гледна точка стана конвенционална во советската и руската историографија. Во „Есеи за историјата на географските откритија“ (руски: «Очерках по истории географических открытий») од Јосиф Магидович и Вадим Магидович, авторите тврделе (осврнувајќи се на писмото на Лазарев) дека во јануари 1820 година „Русите го решиле проблемот што Џејмс Кук го сметал за невозможен“ и дошле на помалку од 3 километри до Брегот на Принцезата Марта. Следствено, мапата за известување ја илустрира Ледената плоча која во 1960 година го добил името по Лазарев. Опишувајќи ги набљудувањата од 15 јануари 1821 година, Јосиф и Вадим Магидович тврделе дека советските научници во 1960-тите го докажале правото на Белингсхаузен за откривање на Антарктикот бидејќи откриената од него Земја на Александар I е поврзана со Антарктичкиот Полуостров. По нивното толкување, експедицијата на Белингсхаузен стигнала до бреговите на Антарктикот девет пати, четири пати поблиску од 13-15 км од континентот.

Во 2008 година, глациологот Корјакин напишал:

Главното достигнување на руските морнари беше летото 1820-1821 година и се случи во водите на Антарктикот. Откривањето на Земјата на Александар I и островот Петар I никој не го спори; тоа беше препознаено од сите. Руските пловни објекти стигнаа до овие земји преку најглацијалните антарктички мориња. Не е случајно што едно од нив (западно од Антарктичкиот Полуостров) подоцна го добило името по Белингсхаузен.

Во 21 век

Во современата историографија, фундаменталните истражувања за настаните од експедицијата на Белингсхаузен и Лазарев и нејзиното толкување во руската и советската наука го спроведуваат Тамиксар (Естонија), Булкли (Велика Британија) и Овлашченко ( Латвија). Во 2014 година, Булкли ја објавил првата книга на англиски јазик за експедицијата, во која на крајот изјавил дека експедицијата била слабо подготвена. Тој исто така тврдел дека Белингсхаузен не бил првиот што ги набљудувал ледените плочи на Антарктикот. Претходно, во 2013 година, тој ги објавил своите заклучоци во списанието на руски јазик „Прашања од историјата на природните науки и технологијата“. Неговите аргументи може да се сумираат како што следува:

• На 7 (19) февруари 1819 година, Вилијам Смит додека пловел на англискиот трговски брод „Вилијамс“ ги набљудувал Јужните Шетландски Острови кои се дел од континентот Антарктик. На 18 јануари (30) 1820 година, екипажот на истиот брод под команда на Едвард Брансфилд во присуство на Смит го набљудувал копното на Антарктикот - планината Брансфилд на самиот север на Антарктичкиот Полуостров. Судејќи според снимените докази, Брансфилд и Смит погодиле дека го набљудувале брегот на континентот;
• Екипажот на Белингсхаузен забележал крајбрежни ледени плочи слични на копно на 5 (17) февруари 1820 година. Лазарев тврдел дека тоа било на 16 јануари (28); сепак, податоците на Лазарев се неточни и може да се појават затоа што овој ден експедицијата ја достигнала својата најјужна точка во сезоната 1820 година.

Коментирајќи ги новите докази, Тамиксар споменал дека вклучувањето на наследството на морепловците од 19 век во геополитичките аргументи е „за жалење“. Неговото сопствено гледиште се менувало неколку пати: ако во написот за „Енциклопедија за Антарктикот“ (2007) тој дефинитивно тврдел дека е приоритет на Белингсхаузен во откривањето на континентот, тогаш во неговата статија (2016) на практиките на прием на руската експедиција на Антарктикот, тој ја спомнал бесмисленоста на дефинирањето на еден единствен откривач на Антарктикот бидејќи перцепциите за географијата на јужните поларни региони целосно се промениле. Современите дебати за приоритетите при откривањето на Антарктикот постојат во координати на национални горди и политички антагонизми. Овој проблем треба да се реши по аналогија со Антарктичкиот договор.

Бисти на Белингсхаузен и Лазарев во Миколајев, Украина

Булкли, поддржувајќи ја позицијата на британскиот приоритет, нагласил:

Ниту еден од овие морепловци - Смит, Брансфилд, Белингсхаузен - никогаш не се преправале дека тие со своите постапки во еден удар „го откриле Антарктикот“. Авторот на овој напис, исто така, сака да избегне повторување на неаргументирани и лошо образложени дискусии од минатиот век. Според него, Антарктикот се открил само колективно, полека и постепено... Хронологијата на овие макотрпни чекори е едноставно фактичка. Тоа нема никакво значење за сегашните и идните акции на Русија, Велика Британија или која било друга земја на Антарктикот.

Овлашченко, кој бил специјалист за адмиралско право (придружен член на Балтичката меѓународна академија, Рига) објави три книги за откритијата на Антарктикот во руската и советската историографија во периодот пред 1960-тите. Тој постојано ги критикувал и Булкли и Тамиксар. Булкли негативно ја критикувал неговата прва книга „Континент на мразот“ (руски: «Материк льда»), исто така затоа што била објавена во Академското издаваштво Палмариум. И. Ган, исто така, го разгледал, но доста сочувствително. Една од причините за острата критика била тоа што Овлашченко врз основа на големиот изворен материјал имал за цел да демонстрира доследна употреба на прашањето на Антарктикот во геополитичката конфронтација од 1940-1950-тите, и свесно замолчување на руските права на Антарктикот. Од друга страна, тој илустрирал дека советските истражувања имале исклучително различни визии за ова прашање.

 

Извори

Примарни извори

• T. H. Baughman (1999). Pilgrims on the Ice: Robert Falcon Scott's First Antarctic Expedition. University of Nebraska Press. ISBN 0-8032-1289-5.
• Cook, James (1948). Путешествие к Южному полюсу и вокруг света. Moscow: Государственное издательство географической литературы.
• Атлас к путешествию капитана Беллинсгаузена в Южном Ледовитом океане и вокруг света в продолжении 1819, 1820 и 1821 годов. Санкт-Петербург. 1831. стр. 4, 64.
• Беллинсгаузен Ф. Ф. (1949). Двукратные изыскания в Южном Ледовитом океане и плавание вокруг света в продолжение 1819, 20 и 21 годов, совершенные на шлюпах "Востоке" и "Мирном" под начальством капитана Беллинсгаузена командира шлюпа "Восток". Шлюпом "Мирным" начальствовал лейтенант Лазарев (руски). Moscow: Географгиз.
• Беллинсгаузен Ф. Ф. (2008). Двукратные изыскания в Южном Ледовитом океане и плавание вокруг света (руски). Moscow: Дрофа. ISBN 978-5-358-02961-3.
• Галкин Н. (1822). „Письма г. Галкина о плавании шлюпов Востока и Мирного в Тихом Океане“ (руски) (XLIX). Сын отечества: исторический и политический журнал. стр. 97–170.
• В. В. Аристов (1990). Два плавания вокруг Антарктиды. Рус. экспедиция Ф. Ф. Беллинсгаузена, М. П. Лазарева, 1819–1821 гг. и сов. экспедиция, 1982—1983 гг (руски). Казань: Изд-во Казан. ун-та. ISBN 5-7464-0111-0.
• Ирина Афанасьева (2012). Павел Михайлов, 1786–1840. Путешествия к Южному полюсу. науч. рук. Е. Петрова. СПб: Palace Editions. ISBN 978-5-93332-416-4.
• Белов (1963). Первая русская антарктическая экспедиция 1819–1821 гг. и её отчётная навигационная карта (руски). Л.Предлошка:Clarify: Морской транспорт.
• „Прибытие капитана Беллинсгаузена и лейтенанта Лазарева от Южного Полюса“ (руски). 2 (7). Отечественные записки. 1821. стр. 233–242.
• Симонов И. М. (1824). „Известие о путешествии капитана (ныне капитан-командора) Беллинсгаузена в 1819, 1820 и 1821 годах по Тихому океану и Южным Ледовитым морям“ (руски). VII (19). Северный архив. стр. 24–46.
• Debenham, Frank, уред. (1945). The Voyage of Captain Bellingshausen to the Antarctic Seas, 1819–1821. London: Printed for the Hakluyt Society. OCLC 492608378.

Статии и монографии

• Балкли Рип (Англия) (2013). „Первые наблюдения материковой части Антарктиды: попытка критического анализа“ (4). Вопросы истории естествознания и техники. стр. 41–56. Архивирано од изворникот на 2022-09-12. Посетено на 2021-11-03.
• Ган И. Л. (2015). „Рецензия на книгу А. В. Овлащенко «Материк льда. Первая русская антарктическая экспедиция и ее отражение в советской историографии (1920–е — 1940–е годы)“. Zhiznʹ Zemli (37). Жизнь Земли. стр. 207–211. ISSN 0514-7468.
• Лебедев Д. М.; Есаков В. А. (1971). Русские географические открытия и исследования с древних времен до 1917 года. Moscow: Мысль.
• Магидович И. П. (1985). Очерки по истории географических открытий. Moscow: Просвещение. стр. 26–30.
• Овлащенко А. (2013). Материк льда. Первая русская антарктическая экспедиция и её отражение в советской историографии (1920–е – 1940–е годы). Саарбрюкен: Palmarium Academic Publishing. ISBN 978-3-659-98556-0.
• Овлащенко А. (2014). Антарктический рубикон. Тема открытия Антарктиды в советских источниках начала 50-х годов. Саарбрюкен: Palmarium Academic Publishing. ISBN 978-3-639-88611-5.
• Овлащенко А. (2016). Антарктический ренессанс. Проведение первых Комплексных антарктических экспедиций и проблема открытия Антарктиды (1955–1960 гг.). Palmarium Academic Publishing. ISBN 978-3-659-60422-5.
• Смирнов, Александр (2015-06-17). „Мореплаватели-священники. Как иеромонахи совершали подвиги“ [Seafarers-priests. How hieromonks performed feats] (руски). Аргументы и Факты. Посетено на 2017-07-04.
• Трёшников А. Ф. (1963). История открытия и исследования Антарктиды (руски). М.Предлошка:Clarify: Географгиз.
• Шокальский Ю. М. (1928). „Столетие со времени отправления русской антарктической экспедиции под командою Ф. Беллинсгаузена и М. Лазарева 4 июля 1819 г. из Кронштадта“. 60 (2). Известия Русского географического общества. стр. 175–212.
• Шведе, E. E. (1960). Открытие Антарктиды русскими мореплавателями в 1819 – 1821 г.г. Восточная литература. Посетено на 2019-04-20.
• Barratt G (1981). Russia in Pacific waters, 1715–1825. London and Vancouver: University of British Columbia Press. ISBN 0-7748-0117-4.
• Barratt G. (1988a). Russia and the South Pacific, 1696–1840. Vancouver: The University of British Columbia Press. ISBN 0-7748-0291-X.
• Barratt G. (1988b). Russia and the South Pacific, 1696–1840. Vancouver: The University of British Columbia Press. ISBN 0-7748-0305-3.
• Barratt G. (1992). Russia and the South Pacific, 1696–1840. Vancouver: The University of British Columbia Press. ISBN 0-7748-0409-2.
• Bulkeley R. (2012). „Dvukratnye izyskaniya v yuzhnom lyedovitom okeane i plavaniye vokrug sveta v prodolzheniye 1819, 1820, i 1821 godov [Two seasons of exploration in the Antarctic ocean and a circumnavigation, during the years 1819, 1820, and 1821]“. 48 (4). Polar Record.
• Bulkeley R. (2013a). „Bellingshausen's first accounts of his Antarctic voyage of 1819–1821“. 49 (1). Polar Record. стр. 9–25.
• Bulkeley R. (2013b). „Pavel Mikhailov 1786–1840: Voyages to the South Pole POLE“. 49 (2). St. Petersburg: Polar Record. стр. 1.
• Bulkeley R. (2013c). „Pictures from an Antarctic expedition: Mikhailov on the Bellingshausen voyage“. 49. Polar Record. стр. 409–412.
• Bulkeley R. (2013d). „Materik l'da: pervaya russkaya antarkticheskaya ekspeditsiya i yeyë otrazheniye v sovetskoi istoriografii (1920-e – 1940-e gody) [Continent of Ice: the first Russian Antarctic Expedition and its footprint in Soviet historiography from the 1920s to the 1940s. Aleksandr Ovlashchenko. 2013. Saarbrücken: Palmarium, 307 p., softcover. ISBN 978-3-659-98556-0]“. 51. Polar Record. стр. 1.
• Bulkeley R. (2014). Bellingshausen and the Russian Antarctic Expedition, 1819—21. New York: Palgrave Macmillan. ISBN 978-1-349-59576-1.
• Bulkeley R. (2015). „The Bellingshausen-Palmer meeting“. 51 (6). Polar Record. стр. 644–654.
• Burton R. (2016). „Review on: Bellingshausen and the Russian antarctic expedition, 1819–21“. 52 (5). Polar Record. стр. 614–615.
• Сирый С. П. (n.d.). „Кругосветное плавание капитана 2 ранга Ф. Ф. Беллинсгаузена и лейтенанта М. П. Лазарева на шлюпах "Восток" и "Мирный" и открытие Антарктиды (Посвящается 190-летию со дня открытия Антарктиды)“ (PDF). Российский государственный архив военно-морского флота (РГАВМФ). Посетено на 2019-12-26.
• Cook F. A. (1901). „Captain Fabian Gottlieb Von Bellingshausen, 1819–1821. The Discovery of Alexander I., Peter I., and Other Islands“. 33 (1). Bulletin of the American Geographical Society. стр. 36–41.
• Landis M. (2001). Antarctica : exploring the extreme : 400 years of adventure. стр. 395. ISBN 1-55652-428-5.
• Löwe, Ferdinand (1842). „Bellingshausens Reise nach der Südsee und Entdeckungen im südlichen Eismeer“ (германски) (2). Archiv für wissenschaftliche Kunde von Russland. стр. 125–174.
• Mills W. J. (2003). Exploring polar frontiers : a historical encyclopedia. Santa Barbara, CA: ABC-CLIO. стр. 77–79. ISBN 1-57607-422-6.
• Simpson-Housley P. (1992). Antarctica: exploration, perception and metaphor. L.Предлошка:Clarify: Routledge. ISBN 0-415-08225-0.
• Tammiksaar E. (2007). Encyclopedia of the Antarctic. New York; London: Routledge, Taylor & Francis. стр. 138–139, 823–825. ISBN 9780415970242.
• Tammiksaar E.; Kiik T. (2013). „Origins of the Russian Antarctic expedition: 1819–1821“. 49 (2). Polar Record. стр. 180–192.
• Tammiksaar E. (2016). „The Russian Antarctic Expedition under the command of Fabian Gottlieb von Bellingshausen and its reception in Russia and the world“. 52 (5). Polar Record. стр. 578–600.