Портал:Македонија

Македонија · Уметност · Биографија · Географија · Историја · Јазик · Математика · Филозофија · Наука · Општество · Технологија

уреди

Македонија

Македонија претставува регион во југоисточна Европа, или поточно на Балканскиот Полуостров. Македонија зафаќа површина од 67.741,2 km² и има население од 4,9 милиони жители, од кои 26,56% се етнички Македонци, но точниот број на Македонците не е познат поради несоодветни пописи во Грција и Бугарија.

Македонија го зафаќа средишниот дел на Балканскиот полуостров, односно просторот што на север е ограден со планините Шар Планина, Скопска Црна Гора, Козјак, Осогово и Рила, на југ со реката Бистрица и брегот на Егејското Море до утоката на реката Места, на запад со билата на планините Кораб, Јабланица, Грамушта и Пинд, додека пак на исток е оградена со западните падини на планините Родопи. Територијата исто така се совпаѓа со сливот што се простира од (од запад кон исток) реките Бистрица, Вардар и Струма (од кои Вардар наводнува далеку најголема површина) и рамнините околу Солун и Сер.

Македонија има карактеристичен релјеф кој во најголем дел е составен од планини кои припаѓаат на старите грамадни планини на родопската група и младите верижни планини на шарската група. На територијата на Македонија се застапени и голем број на котлини особено во средишниот и западниот дел, а има повеќе природни езера како Охридско Езеро, Преспанско Езеро, Дојранско Езеро, Островско Езеро, Петерско Езеро, Костурско Езеро, Лагадинско Езеро, Бешичко Езеро и др. (Дознајте повеќе...)

уреди

Античка Македонија (808 п.н.е. - 148 п.н.е.)

Првата македонска држава е создадена во 8 век п.н.е. или раниот 7 век п.н.е. под водството на династијата Аргеади. Првиот крал за кој постојат сведоштва е кралот Пердика I. Во времето на кралот Александар I Македонската територија започнала да се проширува кон Еордеја, Беотија, Пиерија, Мигдонија и Алмопија. Во близина на денешниот град Едеса (Воден), Пердика I (или поверојатно неговиот син Аргеј I) ја изградил првата престолнина Ајга.

По краток период на персиска власт под водство на кралот Дариј I, државата ја вратила својата независност под водство на кралот Александар I (495 п.н.е.–450 п.н.е.).

Аминта III (околу 393 п.н.е.–370 п.н.е.) за прв пат ја централизирал власта во Македонија.

Кралот Филип II извршил реформи во државата и вовел постојана платена војска со прочуената македонска фаланга, како основна воена единица, а вовел и коњаница, направи за опсада на градови и фрлање на камења и стрели. Неговите воени способности придонеле Македонија да стане регионална сила. Најпрвин, во 358 п.н.е. го совладал отпорот на локалните племиња и Филип ја проширил својата власт до Охридското Езеро. Во 357 п.н.е. ја зазел aтинската колонија, Амфипол, која управувала со рудниците за злато на планината Пангајон.

Александар III, попознат како Александар Македонски или Александар Велики е крал на Македонија (од 336 п.н.е. до 323 п.н.е.), член на кралската династија Аргеади. Eден од најуспешните војсководци во историјата на човештвото. По освојувањето на грчките градови-држави под водството на неговиот татко Филип II Македонски, Александар ја покорил моќната Персиска Империја, вклучувајќи ја Анадолија, Сирија, Египет, и Месопотамија, ги проширил границите на Античка Македонија, дури до Авганистан и Индија. Александар спрема освоените култури се однесувал со почит, интегрирајќи не-Македонци во неговата војска и администрација, воден од идејата да создаде светска држава.

Кралеви на Античка Македонија

	Аргеади	Каран • Коин • Тирима • Пердика I • Аргеј I • Филип I • Аероп I • Алкет I • Аминта I • Александар I • Алкет II • Пердика II • Архелај I • Кратер • Орест • Аероп II • Архелај II • Аминта II • Павзаниј • Аминта III • Аргеј II • Аминта III • Александар II • Пердика III • Аминта IV • Филип II • Александар III Македонски • Филип III Аридеј • Александар IV
	Намесници	Антипатар • Пердика • Полиперхон • Касандар
	Антипатриди	Касандар • Филип IV • Александар V • Антипатар II • Состен
	Антигониди	Деметриј I Опсадникот • Антипатар II • Антигон II Гонат • Деметриј II • Антигон III Досон • Филип V • Персеј
	Птолемаиди	Птоломеј II Керавн • Мелегар
	Други	Лизимах • Пир Епирски

уреди

Македонија за време на Римската Империја (148 п.н.е. - 395)

По загубената војна на Македонскиот крал Андриск во 148 п.н.е против Римскиот генерал Квинт Сесилиј Метел, четирите македонски марионески републики се распаднале и во 146 п.н.е, била прогласена како Римската провинција Македонија. Провинцијата се состоела од Епир вет, Тесалија и делови од Илирија и Тракија.

Во III и IV век, провинцијата била поделена на Македонија Прима (на југ) и Македонија Салутарис (на север).

Македонија Прима и Македонија Салутарис биле вклучени во рамките на Македонската диецеза, една од трите диецези во рамките на Илирикската префектура создадена во 318. Кога Илирикската префектура била поделена на Источен и Западен Илирик во 379, Македонските провинции станале дел од Источен Илирик. По расцепувањето на Римското Царство на Западно и Источно во 395, Македонија станала дел од Византија.

уреди

Македонија за време на Византиското царство

Портал:Македонија/Македонија за време на Византиското царство

уреди

Самоилово царство (976 - 1018)

Самоиловото Царство е средновековна држава која се протегала на територијата на денешна Република Македонија, северниот дел на Република Бугарија, романска Добруџа, Србија (без Банат и Бачка), Црна Гора (без приморјето), Албанија и северна Грција, која под водство на цар Самуил постоела од 976 до 1018 година. За престолнина на царството се смета градот Охрид, иако царскиот двор своевремено бил сместен и во други градови.

По битката кај Беласица во 1014 со византиската војска предводена од царот Василиј II, војската на цар Самоил била поразена при што 14.000 војници биле заробени и ослепени. Самоиловото Царство и после оваа битка останало независно сè до 1018 кога повторно потпаѓа под византиска власт.

уреди

Македонија за време на Отоманското царство

Портал:Македонија/Македонија за време на Отоманското царство

уреди

Илинденско востание (1903)

Илинденското востание е востание на македонскиот народ против Отоманското Царство кренато на 3 Август 1903 година. Најсилен замав востанието имало во Битолскиот револуционерен округ. Турските власти, изненадени од опсегот на востанието, превзеле контраофанзива, на 10 август 20.000 војска, проследена со артилерија и башибозук. Најголеми борби се воделе во околината на Крушево. За време на Илинденското востание е прогласена првата Македонска Република, првата република на Балканот. За претседател на Републиката избран бил Никола Карев. Избрана била и привремена востаничка влада.

Една од најзначајните личности од тоа време бил револуционерот Гоце Делчев, лидер на Тајната Македонско - Одринска Револуционерна Организација (ТМОРО), подоцна преименувана во Внатрешно Македонска Револуционерна Организација (ВМРО).

уреди

Македонија за време на балканските војни (1912 - 1913)

Портал:Македонија/Македонија за време на балканските војни

уреди

Македонија за време на првата светска војна (1914 - 1918)

Портал:Македонија/Македонија за време на првата светска војна

уреди

Македонија помеѓу двете светски војни (1918 - 1940)

Портал:Македонија/Македонија помеѓу двете светски војни

уреди

Македонија за време на втората светска војна (1939 - 1945)

Портал:Македонија/Македонија за време на втората светска војна

уреди

Демократска Федерална Македонија (1944 - 1946)

Знаме на Д.Ф.Р Македонија

Во виорот на Втората светска војна, на првото заседание на АСНОМ одржано на 2 август 1944 година во манастирот Св. Прохор Пчински со присуство на делегати од сите краишта на Македонија и на претставници на големите сили учесници во антифашистичката војна - САД и Велика Британија, се донесени следниве важни одлуки:

Решение за прогласување на АСНОМ за врховно законодавно и извршно народно претставничко тело и највисок орган на државната власт на демократска Македонија
Декларацијата на АСНОМ за основните права на граѓаните на демократска Македонија
Решението на АСНОМ за воведување на македонскиот јазик како службен јазик во македонската држава
Решението на АСНОМ за прогласување на Илинден – 2 август за народен и државен празник на македонската држава.

Првото заседание на АСНОМ формира свој Президиум, кој всушност претставува прва македонска влада. Покрај претседател, Президиумот имал двајца потпретседатели, двајца секретари и 17 члена. За претседател е избран Методија Андонов - Ченто.

Излегува првиот број на весникот „Нова Македонија“. Донесена одлука за основање на Школата за народни учители. Формирана е Народната библиотека „Климент Охридски“. Формирана е Македонската филхармонија. Божиќните настани на Скопското Кале: одредени единици одбиваат да заминат на Сремскиот фронт и наместо тоа сакаат да се оди на Солун. Формиран е Македонскиот народен театар. Се одржува Првиот црковно-народен собор за обновување на Македонската православна црква. Формирана е првата македонска влада. Донесено е решение за утврдување на македонската азбука. Од печат излегува првиот македонски буквар.

На 8 март 1946 г. Президиумот на Народното Собрание донесува закон со кој дотогашното име Демократска Федерална Македонија се менува во Народна Република Македонија.

уреди

Народна Република Македонија (1946 - 1963)

Знаме на Н.Р Македонија

Методија Андонов - Ченто поднесува оставка на функцијата претседател на Президиумот на Народното Собрание на Македонија, после неколку месеци народната милиција го апси пред неговата куќа во Прилеп, по неколку месеци од неговото апсење во дводневен монтиран судски процес осуден е на 11 години робија. Во Скопје се пренесени моштите на Гоце Делчев. Уставотворното Собрание на НР Македонија го усвојува првиот Устав на НР Македонија. Формирано е Друштвото на писателите на Македонија. Основана е Македонската опера. Информбирото донесува резолуција со која се осудува комунистичка Југославија. Основан е Македонскиот балет. Основан е Институтот за национална историја. Одржан е Првиот конгрес на Комунистичката партија на Македонија. Основан е Универзитетот Кирил и Методиј. Формиран Македонскиот фудбалски сојуз. Основано Друштвото на ликовните уметници на Македонија. Народното собрание на ФНРЈ го донесува Законот за самоуправување со претпријатијата и стопанските организации. Во Охрид е одржан Вториот македонски црковно-народен собор, каде што е прифатен предлогот за обнова на Охридската Архиепископија, олицетворена во самостојната Македонска православна црква. 1963 г. катастрофален земјотрес во Скопје.

уреди

Социјалистичка Република Македонија (1963 - 1991)

Знаме на С.Р Македонија

Прогласена е автокефалноста на Македонската православна црква. 1968 се одржуваат демонстрации на Албанците во Тетово. 1974 Собранието на СФРЈ го прогласи Јосип Броз Тито за доживотен претседател на државата. Собранието на СФРЈ го избира за свој претседател Киро Глигоров. 1988, во Скопје е одржана Првата светска средба на децата бегалци од Егејска Македонија. 1989, Димитар Илиевски - Мурато првиот Македонец што се искачил на Монт Еверест. Словенија прогласува независност од СФРЈ. 1991, се одржува конститутивната седница на првото повеќепартиско Собрание на Република Македонија. Македонското собрание ја усвојува Декларацијата за сувереност на Социјалистичка Република Македонија. Киро Глигоров е избран за Претседател на Социјалистичка Република Македонија. Формирана е првата посткомунистичка влада во Република Македонија, на чело со Никола Кљусев. Од официјалното име на Македонија е избришана одредницата „социјалистичка“. Хрватска и Словенија ја објавуваат својата независност од Југославија. Претседателството на СФРЈ усвои одлука за повлекување на силите на ЈНА од Словенија. Донесена е одлука за распишување на референдум за независност на Република Македонија. Собранието на Република Македонија го усвои Уставот на Република Македонија, прв по прогласувањето на сувереност и самостојност.

уреди

Република Македонија (1991 - )

Знаме на Република Македонија по осамостојувањето

На 8-ми септември 1991 година на референдум македонскиот народ одлучува Македонија да стане самостојна и суверена држава, независна од тогашната Југословенска федерација. Денес Република Македонија е држава со парламентарна демократија со главен град Скопје. Република Македонија е само дел од етничка Македонија, и опфаќа околу 38% од нејзината територија. На исток граничи со Бугарија, на север со Србија, на запад со Албанија, и на југ со Грција. Должината на границите изнесува 766 km. Република Македонија има Статус на Кандидат за земја членка на Европската Унија и треба да отпочне преговори за полноправно членство во Унијата. Државата е признаена под нејзиното уставно име од 114 земји членки на ОН меѓу кои и постојаните членки на Советот за безбедност: САД, Кина, Русија; членките на ЕУ: Полска, Словенија и Бугарија; а од соседството: Србија, Црна Гора, Хрватска, Босна и Херцеговина и Турција. Поради притисоци на Република Грција (политички, економски, културни, ...), државата е примена во Обединетите Нации под привремената референца.

Повеќе информации на порталот за Република Македонија.

уреди