Индиумхемиски елемент во периодниот систем со симбол In и атомски број 49. Овој редок, мек, ковлив и леснофузирачки сиромашен метал е хемиски сличен со алуминиумот или галиумот, но повеќе изгледа како цинкот (цинковите руди се исто така примарен извор за овој метал). Неговата најголема денешна употреба е образување на транспарентни електроди од калај-индиумовиот оксид во LCD. Тој е исто така и користен за покривните лежишта во воздухопловството.

Индиум  (49In)
Општи својства
Име и симболиндиум (In)
Изгледсјано сребрена-сива
Индиумот во периодниот систем
Водород (двоатомски неметал)
Хелиум (благороден гас)
Литиум (алкален метал)
Берилиум (земноалкален метал)
Бор (металоид)
Јаглерод (повеќеатомски неметал)
Азот (двоатомски неметал)
Кислород (двоатомски неметал)
Флуор (двоатомски неметал)
Неон (благороден гас)
Натриум (алкален метал)
Магнезиум (земноалкален метал)
Алуминиум (слаб метал)
Силициум (металоид)
Фосфор (повеќеатомски неметал)
Сулфур (повеќеатомски неметал)
Хлор (двоатомски неметал)
Аргон (благороден гас)
Калиум (алкален метал)
Калциум (земноалкален метал)
Скандиум (преоден метал)
Титан (преоден метал)
Ванадиум (преоден метал)
Хром (преоден метал)
Манган (преоден метал)
Железо (преоден метал)
Кобалт (преоден метал)
Никел (преоден метал)
Бакар (преоден метал)
Цинк (преоден метал)
Галиум (слаб метал)
Германиум (металоид)
Арсен (металоид)
Селен (повеќеатомски неметал)
Бром (двоатомски неметал)
Криптон (благороден гас)
Рубидиум (алкален метал)
Стронциум (земноалкален метал)
Итриум (преоден метал)
Циркониум (преоден метал)
Ниобиум (преоден метал)
Молибден (преоден метал)
Технециум (преоден метал)
Рутениум (преоден метал)
Родиум (преоден метал)
Паладиум (преоден метал)
Сребро (преоден метал)
Кадмиум (преоден метал)
Индиум (слаб метал)
Калај (слаб метал)
Антимон (металоид)
Телур (металоид)
Јод (двоатомски неметал)
Ксенон (благороден гас)
Цезиум (алкален метал)
Бариум (земноалкален метал)
Лантан (лантаноид)
Цериум (лантаноид)
Празеодиум (лантаноид)
Неодиум (лантаноид)
Прометиум (лантаноид)
Самариум (лантаноид)
Европиум (лантаноид)
Гадолиниум (лантаноид)
Тербиум (лантаноид)
Диспрозиум (лантаноид)
Холмиум (лантаноид)
Ербиум (лантаноид)
Тулиум (лантаноид)
Итербиум (лантаноид)
Лутециум (лантаноид)
Хафниум (преоден метал)
Тантал (преоден метал)
Волфрам (преоден метал)
Рениум (преоден метал)
Осмиум (преоден метал)
Иридиум (преоден метал)
Платина (преоден метал)
Злато (преоден метал)
Жива (преоден метал)
Талиум (слаб метал)
Олово (слаб метал)
Бизмут (слаб метал)
Полониум (слаб метал)
Астат (металоид)
Радон (благороден гас)
Франциум (алкален метал)
Радиум (земноалкален метал)
Актиниум (актиноид)
Ториум (актиноид)
Протактиниум (актиноид)
Ураниум (актиноид)
Нептуниум (актиноид)
Плутониум (актиноид)
Америциум (актиноид)
Кириум (актиноид)
Берклиум (актиноид)
Калифорниум (актиноид)
Ајнштајниум (актиноид)
Фермиум (актиноид)
Менделевиум (актиноид)
Нобелиум (актиноид)
Лоренциум (актиноид)
Радерфордиум (преоден метал)
Дубниум (преоден метал)
Сиборгиум (преоден метал)
Бориум (преоден метал)
Хасиум (преоден метал)
Мајтнериум (непознати хемиски својства)
Дармштатиум (непознати хемиски својства)
Рендгениум (непознати хемиски својства)
Копернициум (преоден метал)
Нихониум (непознати хемиски својства)
Флеровиум (слаб метал)
Московиум (непознати хемиски својства)
Ливермориум (непознати хемиски својства)
Тенесин (непознати хемиски својства)
Оганесон (непознати хемиски својства)
Ga

In

Tl
кадмиуминдиумкалај
Атомски број49
Стандардна атомска тежина (±) (Ar)114,818(1)[1]
Категорија  слаб метал
Група и блокгрупа 13, p-блок
ПериодаV периода
Електронска конфигурација[Kr] 4d10 5s2 5p1
по обвивка
2, 8, 18, 18, 3
Физички својства
Фазацврста
Точка на топење429,7485 K ​(156,5985 °C)
Точка на вриење2.345 K ​(2.072 °C)
Густина близу с.т.7,31 г/см3
кога е течен, при т.т.7,02 г/см3
Тројна точка429,7445 K, ​~1 kPa[2]
Топлина на топење3,281 kJ/mol
Топлина на испарување231,8 kJ/mol
Моларен топлински капацитет26,74 J/(mol·K)
парен притисок
P (Pa) 1 10 100 1 k 10 k 100 k
при T (K) 1.196 1.325 1.485 1.690 1.962 2.340
Атомски својства
Оксидациони степени3, 2, 1, −1, −2, −5[3] ​(амфотерен оксид)
ЕлектронегативностПолингова скала: 1,78
Енергии на јонизацијаI: 558,3 kJ/mol
II: 1.820,7 kJ/mol
II: 2.704 kJ/mol
Атомски полупречникемпириски: 167 пм
Ковалентен полупречник142±5 пм
Ван дер Валсов полупречник193 пм
Color lines in a spectral range
Спектрални линии на индиум
Разни податоци
Кристална структурачетириаголна
Кристалната структура на индиумот
Брзина на звукот тенка прачка1.215 м/с (при 20 °C)
Топлинско ширење32,1 µм/(m·K) (при 25 °C)
Топлинска спроводливост81,8 W/(m·K)
Електрична отпорност83,7 nΩ·m (при 20 °C)
Магнетно подредувањедијамагнетно[4]
Модул на растегливост11 GPa
Мосова тврдост1,2
Бринелова тврдост8,8–10 MPa
CAS-број7440-74-6
Историја
ОткриенФердинанд Рајх и Ероним Теодор Рихтер (1863)
Првпат издвоенЕроним Теодор Рихтер (1867)
Најстабилни изотопи
Главна статија: Изотопи на индиумот
изо ПЗ полураспад РР РЕ (MeV) РП
113In 4,29 % (СЦ) <24,281
115In 95,71 % 4,41×1014 г β 0,495 115Sn
Режимите на распад во загради се предвидени, но сè уште не се забележани
| наводи | Википодатоци

Поважни одлики уреди

Индиумот е многу мек, сребренобел вистински метал кој има светол сјај. Како чист метал, индиумот емитува силно чкрипење кога се витка. И галиумот, и индиумот се способни да го натопуваат стаклото.

Едно невообичаено својство на индиумот е тоа дека неговиот најчест изотоп е многу малку радиоактивен; тој брзо се распаѓа со бета емисија до калај со тек на времето. Оваа радиоактивност не се смета за опасна главно поради тоа што степенот на распаѓање на изотопот е близу 50,000 пати побавно отколку тоа на природниот ториум, со полураспад од 44×1014 години. Исто така, индиумот не е познат кумулативен отров како неговиот сосед кадмиумот и релативно редок.

Примена уреди

За првпат, индиумот се употребувал како прекривка за лежиштата во високоперформансните воздухопловни мотори за време на Втората светска војна. Потоа, неговото производство се зголемило бидејќи се пронашле нови примени во легурите, лемењето и електрониката. Во средните и доцните 1980-сетти, развојот на полупроводниците од индиум фосфид и тенките филмови од калај-индиумовиот оксид за LCD (Liquid crystal display) предизвикале голем интерес. До 1992, употребата на тенките филмови била најголема.

Историја уреди

Индиумот (именуван по индиго-линијата во неговиот атомски спектар) бил откриен од страна на Фердинанд Рајх и Херонимус Теодор Рихтер во 1863 година, додека тие ги тестирале цинковите руди со спектрограф во потрага по талиум. Интересно е да се напомене дека повеќето хемиски елементи се откриени додека се барале други. Рихтер го изолирал металот на индиумот во 1867.

Наоѓање уреди

 
Растеглива индиумова жица.

Индиумот се произведува главно од остатоците (талозите) кои се добиваат за време на преработката на цинковата руда, но тој исто така се наоѓа и во железните, оловните и бакарните руди.

До 1924 постоел само околу еден грам на изолиран индиум на планетава. Проценето е дека Земјата содржи околу 0,1 ppm индиум, што значи дека тој е распространет колку среброто, иако индиумот е всушност трипати поскап по тежина. Канада е водечки произведувач на индиум.

Претпазливост уреди

Чистиот индиум во својата метална форма најчесто се смета за нетоксичен. Ова не е случај со индиумовите соединенија: постојат некои непотврдени докази кои сугерираат дека индиумот има ниско ниво на токсичност. Но, во заварувачката и полупроводничката индустрија, каде изложувањето на индиум е релативно високо, не се забележани ефекти на токсичност на овој елемент. Некои извори се поконкретни за токсичноста на индиумот. На пример, мрежното место WebElements вели дека "Сите индиумови соединенија треба да се сметаат за високотоксични. Тие му штетат на срцето, бубрезите и црниот дроб и можат да бидат тератогени". На пример, анхидридниот индиум трихлорид (InCl3) е доста токсичен, додека индиум фосфидот (InP) е и токсичен, и карциноген.

Наводи уреди

  1. Standard Atomic Weights 2013. Commission on Isotopic Abundances and Atomic Weights
  2. Mangum, B W (1989). „Determination of the Indium Freezing-point and Triple-point Temperatures“. Metrologia. 26 (4): 211. Bibcode:1989Metro..26..211M. doi:10.1088/0026-1394/26/4/001.
  3. Guloy, A. M.; Corbett, J. D. (1996). „Synthesis, Structure, and Bonding of Two Lanthanum Indium Germanides with Novel Structures and Properties“. Inorganic Chemistry. 35 (9): 2616–22. doi:10.1021/ic951378e.
  4. Lide, D. R., уред. (2005). „Magnetic susceptibility of the elements and inorganic compounds“. CRC Handbook of Chemistry and Physics (PDF) (86th. изд.). Boca Raton (FL): CRC Press. ISBN 0-8493-0486-5.