Радерфордиум
Радерфордиум — синтетички хемиски елемент со симбол Rf и атомски број 104, именуван по физичарот Ернест Ратерфорд. Како синтетички елемент, не може да се најде во природата и може да се создаде само во лабораторија. Тој е радиоактивен; најстабилниот познат изотоп, 267Rf, има полуживот од околу 1.3 часа.
Во периодниот систем на елементи, тој е елемент од d-блокот и вториот од транзиционите елементи од четвртиот ред. Тој е член на 7-миот период и припаѓа на групата 4. Хемиските експерименти потврдија дека радерфордиумот се однесува како потежок хомолог на хафниум во групата 4. Хемиските својства на радерфордиумот се карактеризираат само делумно. Тие добро се споредуваат со хемијата на другите елементи од групата 4, иако некои пресметки укажуваа дека елементот може да покаже значително различни својства поради релативистичките ефекти.
Во 1960-тите, мали количини на радерфордиум биле произведени во Заедничкиот институт за нуклеарни истражувања во поранешниот Советски Сојуз и во Националната лабораторија Лоренс Беркли во Калифорнија.[5] Приоритет на откривањето, а со тоа и именувањето на елементот беше оспорен меѓу советските и американските научници, но не беше сè до 1997 година кога Меѓународната унија за чиста и применета хемија (IUPAC) го воспостави радерфордиум како официјално име за елементот.
ИсторијаУреди
ОткривањеУреди
Радерфордиумот, наводно првпат бил откриен во 1964 година во Заедничкиот институт за нуклеарни истражувања во Дубна (тогаш во Советскиот Сојуз). Истражувачите таму бомбардирале плутониум-242 мета со неон-22 јони и ги одделија реакциите со градиентна термо хроматографија по конверзија во хлориди со интеракција со ZrCl4. Тимот идентификувал активност на спонтана фисија содржана во испарливи хлориди кои покажуваат ека-хафниумови својства. Иако полуживотот не бил прецизно одреден, подоцнежните пресметки укажале дека производот е најверојатно радерфордиум-259 (скратено како 259Rf во стандардна нотација):[6]
- 242
94Pu
+ 22
10Ne
→ 264−x
104Rf
→ 264−x
104Rf
Cl4
Во 1969 година, истражувачите на Универзитетот во Калифорнија, Беркли конечно го синтетизираа елементот со бомбардирање на калифорниум-249 мета со јаглерод-12 јони и го мереа алфа распаѓањето на 257Rf, во корелација со распаѓањето на ќерката од нобелиум-253:[7]
- 249
98Cf
+ 12
6C
→ 257
104Rf
+ 4
n
Американската синтеза беше независно потврдена во 1973 година и обезбеди идентификација на радерфордиумот како родител со набљудување на K-алфа X-зраците во елементарен потпис на производот за распаѓање 257Rf decay product, nobelium-253.[8]
Контроверзно именувањеУреди
Руските научници го предложиле името kurchatovium и американските научници го предложиле името rutherfordium за новиот елемент.[9] Во 1992 година, работната група за трансфермиум IUPAC/IUPAP (ТРГ) ги оцени тврдењата за откривање и заклучи дека двата тима обезбедија истовремени докази за синтезата на елементот 104 и дека кредитот треба да се дели помеѓу двете групи.[6]
Американската група напиша остри одговори на наодите од ТРГ, наведувајќи дека тие дадоа премногу акцент на резултатите од групата Дубна. Особено тие истакнаа дека руската група неколкупати ги изменила деталите на нивните тврдења во период од 20 години, факт што рускиот тим не го негира. Тие, исто така, истакнаа дека ТРГ даде премногу доверба во хемиските експерименти што ги изведувале Русите и ја обвини ТРГ дека нема соодветно квалификуван персонал во комитетот. Одговорот на ТРГ е дека ова не е случај и оценувањето на секоја точка од американската група вели дека не нашле причина да го сменат својот заклучок во врска со приоритетот на откривањето.[10] На IUPAC конечно се користи името предложено од страна на американскиот тим (rutherfordium) кој на некој начин може да се одрази на промена на мислење.[11]
Како последица на првичните натпреварувачки тврдења за откривање, се појави елемент на контроверзно именување. Бидејќи Советите тврдеа дека прв го откриле новиот елемент, тие го предложиле името kurchatovium (Ku) во чест на Игор Курчатов (1903–1960), поранешен шеф на советското нуклеарно истражување. Ова име се користело во книгите на Советскиот блок како официјално име на елементот. Американците, сепак, предложија радерфордиум (Rf) за новиот елемент во чест на Ернест Радерфорд, кој е познат како "татко" на нуклеарната физика. Меѓународната унија за чиста и применета хемија (IUPAC) го усвои unnilquadium (Unq) како привремено, систематско име на елементот, добиени од латинските имиња за броевите 1, 0, и 4. Во 1994 година, IUPAC предложи да се користи името dubnium (Db) бидејќи rutherfordium беше предложен за елемент 106 и IUPAC сметаше дека тим Дубна треба да биде препознаен за нивните придонеси. Сепак, сè уште постои спор околу имињата на елементите 104–107. Во 1997 година, вклучените тимови го решија спорот и го прифатија тековното име радерфордиум. Името dubnium беше дадено на елементот 105 во исто време.[11]
ИзотопиУреди
| Изотоп |
Полуживот [12] |
Распаден мод[12] |
Откриен во | Реакција |
|---|---|---|---|---|
| 253Rf | 48 μs | α, SF | 1994 | 204Pb(50Ti,n)[13] |
| 254Rf | 23 μs | SF | 1994 | 206Pb(50Ti,2n)[13] |
| 255Rf | 2.3 s | ε?, α, SF | 1974 | 207Pb(50Ti,2n)[14] |
| 256Rf | 6.4 ms | α, SF | 1974 | 208Pb(50Ti,2n)[14] |
| 257Rf | 4.7 s | ε, α, SF | 1969 | 249Cf(12C,4n)[7] |
| 257mRf | 4.1 s | ε, α, SF | 1969 | 249Cf(12C,4n)[7] |
| 258Rf | 14.7 ms | α, SF | 1969 | 249Cf(13C,4n)[7] |
| 259Rf | 3.2 s | α, SF | 1969 | 249Cf(13C,3n)[7] |
| 259mRf | 2.5 s | ε | 1969 | 249Cf(13C,3n)[7] |
| 260Rf | 21 ms | α, SF | 1969 | 248Cm(16O,4n)[6] |
| 261Rf | 78 s | α, SF | 1970 | 248Cm(18O,5n)[15] |
| 261mRf | 4 s | ε, α, SF | 2001 | 244Pu(22Ne,5n)[16] |
| 262Rf | 2.3 s | α, SF | 1996 | 244Pu(22Ne,4n)[17] |
| 263Rf | 15 min | α, SF | 1999 | 263Db( e− , ν e)[18] |
| 263mRf ? | 8 s | α, SF | 1999 | 263Db( e− , ν e)[18] |
| 265Rf | 1.1 min[19] | SF | 2010 | 269Sg(—,α)[20] |
| 266Rf | 23 s? | SF | 2007? | 266Db( e− , ν e)?[21][22] |
| 267Rf | 1.3 h | SF | 2004 | 271Sg(—,α)[23] |
| 268Rf | 1.4 s? | SF | 2004? | 268Db( e− , ν e)?[22][24] |
| 270Rf | 20 ms?[25] | SF | 2010? | 270Db( e− , ν e)?[26] |
Радерфордиумот нема стабилни или природни изотопи.Неколку радиоактивни изотопи се синтетизирани во лабораторијата, било со спојување на два атома или со следење на распаѓањето на потешките елементи. Шеснаесет различни изотопи се пријавени со атомски маси од 253 до 270 (со исклучок на 264 и 269). Повеќето од овие распаѓања се претежно преку спонтани патишта на фисија.[12][27]
Животен векУреди
Од изотопите чии полуживоти се познати, полесните изотопи обично имаат пократок полуживот; биле забележани полуживоти под 50 μs за 253Rf и 254Rf. 256Rf, 258Rf, 260Rf се постабилни на околу 10 ms, 255Rf, 257Rf, 259Rf, и 262Rf живеат помеѓу 1 и 5 секунди, а 261Rf, 265Rf, и 263Rf се постабилни, околу 1.1, 1.5, и 10 минути соодветно. Најтешките изотопи се најстабилни, при што 267Rf имаат измерено полуживот од околу 1,3 часа.[12]
Најлесните изотопи се синтетизираат со директна фузија помеѓу две полесни јадра и како продукти за распаѓање. Најтешкиот изотоп произведен со директна фузија е 262Rf; потешките изотопи се забележани само како продукти за распаѓање на елементи со поголеми атомски броеви, од кои само 267Rf е потврден. Тешките изотопи 266Rf и 268Rf исто така, се забележани како електронски фати-ќерки од изотопите на дубниум 266Db и 268Db, но имаат кратки полуживоти на спонтана фисија. Се чини веројатно дека истото важи и за 270Rf, најверојатно ќерка од 270Db.[26]
Во 1999 година, американските научници од Универзитетот во Калифорнија, Беркли, објавија дека успеале да синтетизираат три атоми од 293Og.[28] За овие матични јадра биле пријавени последователно да испуштаат седум алфа-честички за да формираат јадра од 265Rf, но нивното барање беше повлечено во 2001 година.[29] Овој изотоп бил подоцна откриен во 2010 година како конечен производ на распадот на 285Fl.[19][20]
Предвидени својстваУреди
ХемискиУреди
Радерфордиумот е првиот трансактиниден елемент , а вториот член на шестата серија на транзициони метали. Пресметките за неговите потенцијали за јонизација, атомскиот радиус, како и радиусните, орбиталните енергии и нивоата на земјата во јонизираните состојби се слични на оние на хафниумот и се многу различни од оние на оловото. Затоа, беше заклучено дека основните својства на радерфордиумот ќе личат на оние од другите елементи од , групата 4, под титан, циркониум, и хафниум.[18][30] Некои од неговите својства беа определени со експерименти со гасна фаза и водена хемија. Оксидациската состојба +4 е единствената стабилна состојба за последните два елементи и затоа радерфордиумот, исто така, треба да покаже стабилна +4 состојба.[30] Покрај тоа, се очекува радерфордиумот да може да формира помала стабилна +3 состојба.[2] Предвидено е дека стандардниот редукциски потенцијал на парот Rf4+/Rf е поголем од −1.7 V.[3]
Првичните предвидувања за хемиските својства на радерфордиумот се врз основа на пресметките што укажуваа дека релативистичките ефекти врз електронската обвивка би можеле да бидат доволно силни за да 7p орбиталите би имале пониско ниво на енергија од 6d орбиталите, што ќе им даде валентна електронска конфигурација на 6d1 7s2 7p1 или дури и на 7s2 7p2, поради што елементот се однесува повеќе како олово отколку како хафниум. Со подобри методи за пресметка и експериментални испитувања на хемиските својства на соединенија на радерфордиумот, може да се покаже дека ова не се случува и дека радерфордиумот напротив, може да се однесува како остатокот од групата 4.[30][2]
На аналогни начини на циркониум и хафниум, радерфордиумот е проектиран да формира многу стабилен огноотпорен оксид, RfO2. Реагира со халогени елементи за да се формираат тетрахалиди, RfX4, кои хидролизираат при контакт со вода за да формираат оксихариди RfOX2. Тетрахалидите се испарливи материи што постојат како мономерни тетрахерални молекули во фазата на пареа.[30]
Во водната фаза, Rf4+ јоните хидролизираат помалку од титанот(IV) и до сличен степен како циркониум и хафниум, што резултира со RfO2+ јон. Третманот на халидите со халидните јони го промовира формирањето на комплексни јони. употребата на хлориди и бромидни јони ги создава комплексите на хексахлорид RfCl2−
6 и RfBr2−
6. За флуоридните комплекси, циркониум и хафниум имаат тенденција да формираат хепта-и окта-комплекси. Така, за поголемиот радерфордиумовот јон, се можни комплексите RfF2−
6, RfF3−
7 и RfF4−
8.[30]
Физички и атомскиУреди
Се очекува радерфордиумот да биде цврст во нормални услови и да има шестаголна кристална структура (c/a = 1.61), слична на нејзиниот полесен кондензатор хафниум.Тоа треба да биде многу тежок метал со густина од околу 23.2 g/cm3; за споредба, густиот познат елемент кој ја има измерената густина, осмиум, има густина од 22.61 g/cm3. Ова се должи на високата атомска тежина на радерфордиумот, на контракциите на лантанид и актинид, и на релативистичките ефекти, иако производството на доволно радерфордиум за мерење на оваа количина би било непрактично, а примерокот брзо ќе се распаѓа. Атомскиот радиус за радерфордиумот се очекува да биде околу 150 pm. Поради релативистичката стабилизација на 7-орбитала и дестабилизација на 6-орбитален дел, се предвидува Rf+ и Rf2+ јони да се откажат од 6d електрони наместо 7s електрони, што е спротивно на однесувањето на неговите полесни хомолози.[2]
Експериментална хемијаУреди
| Формула | Имиња |
|---|---|
| RfCl4 | радерфордиум тетрахлорид, радерфордиум(IV) хлорид |
| RfBr4 | радерфордиум тетрабромид, радерфордиум(IV) бромид |
| RfOCl2 | радерфордиум оксихлорид, радерфордиум(IV) хлорид, радерфордиум(IV) дихлорид оксид |
| [RfCl6]2− | хексахлор радерфордиум(IV) |
| [RfF6]2− | хексафлуоро радерфордиум(IV) |
| K2[RfCl6] | калиумхексахлорен радерфордиум(IV) |
Гасна фазаУреди
Рана работа на студијата за хемијата на радерфордиумот фокусирана на гасна термохроматографија и мерење на кривата на адсорпција на релативната апсорпција на температурата. Првичната работа беше спроведена во Дубна, во обид да го потврди нивното откривање на елементот. Неодамнешната работа е посигурна во однос на идентификацијата на родителските радиоизотопи од радерфордиумот. Изотопот 261mRf е користен за овие студии,[30] иако долгиот изотоп 267Rf (произведен во синџирите на распаѓање на 291Lv, 287Fl, и 283Cn) може да биде корисен за идните експерименти.[31] Експериментите се потпираа на очекувањата дека радерфордиумот ќе започне со нова 6d серија на елементи и затоа треба да формира испарлив тетрахлорид поради тетрахералната природа на молекулата.[30][32][33] Радерфордиум (IV) хлоридот е повеќе испарлив отколку неговиот полесен хомолог хафниум(IV) хлорид (HfCl4) бидејќи неговите врски се повеќе ковалентни.[2]
Серија на експерименти потврдија дека радерфордиумот се однесува како типичен член од групата 4, формирајќи тетравалентен хлорид (RfCl4) и бромид (RfBr4) како и оксихлорид (RfOCl2). Намалена нестабилност беше забележана кај RfCl4 кога калиум хлоридот е обезбеден како цврста фаза наместо гас, многу индикативно за формирање на нетермички K2RfCl6 мешани соли.[18][30][34]
Водена фазаУреди
Се очекува радерфордиумот да има електронска конфигурација [Rn]5f14 6d2 7s2 и затоа се однесува како потежок хомолог на хафниум во групата 4 од периодниот систем. Поради тоа, треба да се формира хидрирани Rf4+ јони во силен киселински раствор и треба лесно да се формираат комплекси во хлороводородна киселина, раствор со хидробром или со флуороводородна киселина.[30]
Најконклузивните водни хемиски студии на радерфордиумот се изведуваат од јапонскиот тим во Јапонскиот институт за истражување на атомска енергија со користење на изотопот 261mRf. Експериментите за екстракција од раствори со хлороводородна киселина, со користење на изотопи на рутерфордиум, хафниум, циркониум, како и ториум на елементот псевдо-група 4, се покажаа како не-актинидно однесување за радерфордиумот. Споредбата со неговите полесни хомолози цврсто го насочувала радерфордиумот во групата 4 и укажала на формирање на хексахлороуреформфорд комплекс во раствори за хлориди, на начин сличен на хафниум и циркониум.[30][35]
- 261mRf4+ + 6 Cl− → [261mRfCl6]2−
Многу слични резултати беа забележани во растворите на флуороводородна киселина. Разликите во кривите на екстракција се толкуваа како послаб афинитет за јон на флуорид и формирање на хексафлуорофурерофонатен јон, додека хафиумовите и циркониумови јони сложени седум или осум флуориди јони во користени концентрации:[30]
- 261mRf4+ + 6 F− → [261mRfF6]2−
НаводиУреди
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 1,6 Chemical Data. Rutherfordium - Rf, Royal Chemical Society
- ↑ 2,00 2,01 2,02 2,03 2,04 2,05 2,06 2,07 2,08 2,09 2,10 2,11 Hoffman, Darleane C.; Lee, Diana M.; Pershina, Valeria (2006). „Transactinides and the future elements“. Во Morss; Edelstein, Norman M.; Fuger, Jean (уред.). The Chemistry of the Actinide and Transactinide Elements (изд. 3rd.). Dordrecht, The Netherlands: Springer Science+Business Media. ISBN 1-4020-3555-1.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 Fricke, Burkhard (1975). „Superheavy elements: a prediction of their chemical and physical properties“. Recent Impact of Physics on Inorganic Chemistry. 21: 89–144. doi:10.1007/BFb0116498. Посетено на 4 October 2013.
- ↑ Östlin, A.; Vitos, L. (2011). „First-principles calculation of the structural stability of 6d transition metals“. Physical Review B. 84 (11). Bibcode:2011PhRvB..84k3104O. doi:10.1103/PhysRevB.84.113104.
- ↑ „Rutherfordium - Element information, properties and uses | Periodic Table“. www.rsc.org. Посетено на 2016-12-09.
- ↑ 6,0 6,1 6,2 Barber, R. C.; Greenwood, N. N.; Hrynkiewicz, A. Z.; Jeannin, Y. P.; Lefort, M.; Sakai, M.; Ulehla, I.; Wapstra, A. P.; и др. (1993). „Discovery of the transfermium elements. Part II: Introduction to discovery profiles. Part III: Discovery profiles of the transfermium elements“. Pure and Applied Chemistry. 65 (8): 1757–1814. doi:10.1351/pac199365081757.
- ↑ 7,0 7,1 7,2 7,3 7,4 7,5 Ghiorso, A.; Nurmia, M.; Harris, J.; Eskola, K.; Eskola, P. (1969). „Positive Identification of Two Alpha-Particle-Emitting Isotopes of Element 104“. Physical Review Letters. 22 (24): 1317–1320. Bibcode:1969PhRvL..22.1317G. doi:10.1103/PhysRevLett.22.1317.
- ↑ Bemis, C. E.; Silva, R.; Hensley, D.; Keller, O.; Tarrant, J.; Hunt, L.; Dittner, P.; Hahn, R.; и др. (1973). „X-Ray Identification of Element 104“. Physical Review Letters. 31 (10): 647–650. Bibcode:1973PhRvL..31..647B. doi:10.1103/PhysRevLett.31.647.
- ↑ „Rutherfordium“. Rsc.org. Посетено на 2010-09-04.
- ↑ Ghiorso, A.; Seaborg, G. T.; Organessian, Yu. Ts.; Zvara, I.; Armbruster, P.; Hessberger, F. P.; Hofmann, S.; Leino, M.; Munzenberg, G.; Reisdorf, W.; Schmidt, K.-H. (1993). „Responses on 'Discovery of the transfermium elements' by Lawrence Berkeley Laboratory, California; Joint Institute for Nuclear Research, Dubna; and Gesellschaft fur Schwerionenforschung, Darmstadt followed by reply to responses by the Transfermium Working Group“. Pure and Applied Chemistry. 65 (8): 1815–1824. doi:10.1351/pac199365081815.
- ↑ 11,0 11,1 „Names and symbols of transfermium elements (IUPAC Recommendations 1997)“. Pure and Applied Chemistry. 69 (12): 2471–2474. 1997. doi:10.1351/pac199769122471.
- ↑ 12,0 12,1 12,2 12,3 Грешка во наводот: Погрешна ознака
<ref>; нема зададено текст за наводите по имеnuclidetable. - ↑ 13,0 13,1 Heßberger, F. P.; Hofmann, S.; Ninov, V.; Armbruster, P.; Folger, H.; Münzenberg, G.; Schött, H. J.; Popeko, A. K.; и др. (1997). „Spontaneous fission and alpha-decay properties of neutron deficient isotopes 257−253104 and 258106“. Zeitschrift für Physik A. 359 (4): 415. Bibcode:1997ZPhyA.359..415A. doi:10.1007/s002180050422.
- ↑ 14,0 14,1 Heßberger, F. P.; Hofmann, S.; Ackermann, D.; Ninov, V.; Leino, M.; Münzenberg, G.; Saro, S.; Lavrentev, A.; и др. (2001). „Decay properties of neutron-deficient isotopes 256,257Db, 255Rf, 252,253Lr“. European Physical Journal A. 12 (1): 57–67. Bibcode:2001EPJA...12...57H. doi:10.1007/s100500170039.
- ↑ Ghiorso, A.; Nurmia, M.; Eskola, K.; Eskola P. (1970). „261Rf; new isotope of element 104“. Physics Letters B. 32 (2): 95–98. Bibcode:1970PhLB...32...95G. doi:10.1016/0370-2693(70)90595-2.
- ↑ Dressler, R. & Türler, A. „Evidence for isomeric states in 261Rf“ (PDF). PSI Annual Report 2001. Архивирано од изворникот (PDF) на 2011-07-07. Посетено на 2008-01-29. Наводот journal бара
|journal=(help) - ↑ Lane, M. R.; Gregorich, K.; Lee, D.; Mohar, M.; Hsu, M.; Kacher, C.; Kadkhodayan, B.; Neu, M.; и др. (1996). „Spontaneous fission properties of 104262Rf“. Physical Review C. 53 (6): 2893–2899. Bibcode:1996PhRvC..53.2893L. doi:10.1103/PhysRevC.53.2893.
- ↑ 18,0 18,1 18,2 18,3 Kratz, J. V.; Nähler, A.; Rieth, U.; Kronenberg, A.; Kuczewski, B.; Strub, E.; Brüchle, W.; Schädel, M.; и др. (2003). „An EC-branch in the decay of 27-s263Db: Evidence for the new isotope263Rf“ (PDF). Radiochim. Acta. 91 (1–2003): 59–62. doi:10.1524/ract.91.1.59.19010. Архивирано од изворникот (PDF) на 2009-02-25.
- ↑ 19,0 19,1 Грешка во наводот: Погрешна ознака
<ref>; нема зададено текст за наводите по имеPuCa2017. - ↑ 20,0 20,1 Ellison, P.; Gregorich, K.; Berryman, J.; Bleuel, D.; Clark, R.; Dragojević, I.; Dvorak, J.; Fallon, P.; и др. (2010). „New Superheavy Element Isotopes: 242Pu(48Ca,5n)285114“. Physical Review Letters. 105 (18): 182701. Bibcode:2010PhRvL.105r2701E. doi:10.1103/PhysRevLett.105.182701. PMID 21231101.
- ↑ Oganessian, Yu. Ts.; и др. (2007). „Synthesis of the isotope 282113 in the Np237+Ca48 fusion reaction“. Physical Review C. 76 (1): 011601. Bibcode:2007PhRvC..76a1601O. doi:10.1103/PhysRevC.76.011601.
- ↑ 22,0 22,1 http://iopscience.iop.org/1742-6596/337/1/012005/pdf/1742-6596_337_1_012005.pdf
- ↑ Hofmann, S. (2009). „Superheavy Elements“. The Euroschool Lectures on Physics with Exotic Beams, Vol. III Lecture Notes in Physics. Lecture Notes in Physics. 764. Springer. стр. 203–252. doi:10.1007/978-3-540-85839-3_6. ISBN 978-3-540-85838-6.
- ↑ „CERN Document Server: Record#831577: Chemical Identification of Dubnium as a Decay Product of Element 115 Produced in the Reaction $\rm {^{48}Ca}+{^{243}Am}$“. Cdsweb.cern.ch. Посетено на 2010-09-19.
- ↑ Fritz Peter Heßberger. „Exploration of Nuclear Structure and Decay of Heaviest Elements at GSI - SHIP“. agenda.infn.it. Посетено на 2016-09-10.
- ↑ 26,0 26,1 Reinhard Stock (13 September 2013). Encyclopedia of Nuclear Physics and its Applications. John Wiley & Sons. стр. 305. ISBN 978-3-527-64926-6.
- ↑ „Six New Isotopes of the Superheavy Elements Discovered | Berkeley Lab News Center“. Newscenter.lbl.gov. Посетено на 2011-02-27.
- ↑ Ninov, Viktor; и др. (1999). „Observation of Superheavy Nuclei Produced in the Reaction of 86
Kr
with 208
Pb
“ (PDF). Physical Review Letters. 83 (6): 1104–1107. Bibcode:1999PhRvL..83.1104N. doi:10.1103/PhysRevLett.83.1104. - ↑ Public Affairs Department (2001-07-21). „Results of element 118 experiment retracted“. Berkeley Lab. Архивирано од изворникот на 2008-01-29. Посетено на 2008-01-18.
- ↑ 30,00 30,01 30,02 30,03 30,04 30,05 30,06 30,07 30,08 30,09 30,10 Kratz, J. V. (2003). „Critical evaluation of the chemical properties of the transactinide elements (IUPAC Technical Report)“ (PDF). Pure and Applied Chemistry. 75 (1): 103. doi:10.1351/pac200375010103. Архивирано од изворникот (PDF) на 2011-07-26.
- ↑ Moody, Ken (2013-11-30). „Synthesis of Superheavy Elements“. Во Schädel, Matthias; Shaughnessy, Dawn (уред.). The Chemistry of Superheavy Elements (изд. 2nd.). Springer Science & Business Media. стр. 24–8. ISBN 9783642374661.
- ↑ Oganessian, Yury Ts; Dmitriev, Sergey N. (2009). „Superheavy elements in D I Mendeleev's Periodic Table“. Russian Chemical Reviews. 78 (12): 1077. Bibcode:2009RuCRv..78.1077O. doi:10.1070/RC2009v078n12ABEH004096.
- ↑ Türler, A.; Buklanov, G. V.; Eichler, B.; Gäggeler, H. W.; Grantz, M.; Hübener, S.; Jost, D. T.; Lebedev, V. Ya.; и др. (1998). „Evidence for relativistic effects in the chemistry of element 104“. Journal of Alloys and Compounds. 271–273: 287. doi:10.1016/S0925-8388(98)00072-3.
- ↑ Gäggeler, Heinz W. (2007-11-05). „Lecture Course Texas A&M: Gas Phase Chemistry of Superheavy Elements“ (PDF). Архивирано од изворникот (PDF) на 2012-02-20. Посетено на 2010-03-30.
- ↑ Nagame, Y.; и др. (2005). „Chemical studies on rutherfordium (Rf) at JAERI“ (PDF). Radiochimica Acta. 93 (9–10_2005): 519. doi:10.1524/ract.2005.93.9-10.519. Архивирано од изворникот (PDF) на 2008-05-28.
Надворешни врскиУреди
- Rutherfordium at The Periodic Table of Videos (University of Nottingham)
- WebElements.com – Rutherfordium