Руско-украинска војна
Неутралноста на оваа содржина е оспорена. Ве молиме видете ја дискусијата на разговорната страница. Ве молиме не отстранувајте ја оваа порака сѐ додека спорот не е завршен. |
Руско-украинската војна (украински: російсько-українська війна, руски: российско-украинская война), исто така, Руска вооружена агресија против Украина, исто така, Војна за независност на Украина (украински: Війна за незалежність України) — директна и индиректна употреба на вооружена сила од страна на Руската Федерација против суверенитетот и територијалниот интегритет на Украина. Отворените компоненти на Руската вооружена агресија против Украина, која започна во 2014 година, се:
- Заземање на Крим од страна на Русија во февруари-март 2014 година (со последователниот почеток на привремената окупација на полуостровот од страна на Русија на 20 февруари 2014 година)
- Војната во источна Украина (Донбас) од април 2014 година, која започна со создавањето на таканаречените Доњецк и Луганск „народни републики“ под превезот на „народни“ говори на руските специјални служби
- Руската инвазија на Украина на 24 февруари 2022 година, која започна по долгото воено засилување и признавањето од страна на Русија на ДНР и ЛНР како државни ентитети.
| Руско-украинска војна | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Воена состојба Украина |
|||||||
|
|||||||
| Завојувани страни | |||||||
 Русија
Поддржани од: |  Украина
|
||||||
| Команданти и водачи | |||||||
  Владимир Путин
|   Владимир Зеленски
|
||||||
| Вклучени единици | |||||||
 Министерство за одбрана
|  Министерство за одбрана
Странски волонтерски единици:
|
||||||
| Сила | |||||||
| Русија: 175.000[10]–190.000[11] (во Украина) | Украина: 209.000 (вооружени сили) |
||||||
| Жртви и загуби | |||||||
Руски извори | Украински извори |
||||||
| Украински извори: 2.000+ загинати цивили, 1.684 ранети Обединети Нации: 579 загинати цивили, 1.000+ ранети |
|||||||
Оваа статија обработува тековно збиднување. Информациите можат брзо да се променат со развојот на настаните. |
Од јануари 2021 година, според Обединетите нации, вкупниот број на жртви во војната е 13.100-13.300. Ова вклучува 3.375 цивилни жртви, приближно 4.150 украински воени жртви и приближно 5.700 проруски милитанти. Скоро 1,8 милиони луѓе станаа ВРЛ.
На 27 јануари 2015 година, Врховната Рада на Украина ја призна Руската Федерација како агресор.
Предуслови
уредиГлобални предуслови и причини за спротивставување
уредиГлавните предуслови за спротивставувањето меѓу Русија и Украина, која прераснала во вооружена агресија на Русија против Украина, се системската криза на руската државност, преобразена од руските политичари во обиди за обновување на Руската Империја, проширување на контролата врз дел од светот и задржување на светот. хегемонијата изгубена со распадот на Советскиот Сојуз, економски пад.[13]
Револуција на достоинството
уреди
На 21 ноември 2013 година, во Украина започнале антивладини протести како одговор на одлуката на Кабинетот на министри на Украина да ги прекине подготовките за потпишување на Договорот за асоцијација меѓу Украина и Европската унија. Како дел од протестите на крајот на 2013 година, имаше, особено, митинзи, демонстрации, студентски штрајкови.
Во целост, овие протести имале за цел да го задржат законско воспоставениот геополитички курс на Украина кон Европа, што за Русија значело не само понатамошно повлекување на Украина од руската контрола, туку и економски, политички и, на долг рок, воени гаранции на Украина.
Победата на револуцијата водело до смена на претседателот Јанукович од власт и неговото бегство во Русија, обновување на уставот на Украина од 2004 година, укинувањето на диктаторските закони и распишувањето на предвремени претседателски избори. Промената на власта драматично го намалило влијанието на Русија во Украина.
Револуцијата на достоинството бил изговорот што Русија го искористила за да ја започне агресијата, но не и причината за војната. Постојат дури и верзии дека руските специјални служби намерно работеле на радикализирање на протестите за да ја уништат украинската државност целосно, и дека сè уште го користеле мигот на привремено отсуство на претседателот и други високи чиновници, вклучително и агенциите за спроведување на законот, за да го заземат Крим.
Подготовка на Русија за агресија и компоненти на агресија
уредиИнформативна војна
уредиКлучниот предуслов за судирот бил сѐ понепријателската политика на путинистичката Руска Федерација кон Украина. Оваа политика, со оглед на содржината на руската пропаганда во медиумите, станала едноставно непријателска во последниве години, претворајќи се од противукраинска пропаганда во воена пропаганда. Агресивноста на руската политика кон Украина водело до првите жртви на украинската страна дури и за време на режимот управуван од Русија Јануковича.[14] Со цел да се спротивстави на влијанието на руската пропаганда, Државниот комитет за телевизија и радиопренос на Украина во летото 2014 година започнал да се бори против сепаратистичките и антидржавните материјали во медиумите.
Правна војна
уредиЕден од аспектите на подготовката на Русија за агресија било правното спротивставување меѓу Русија и Украина. Правна поддршка на спротивставувањето од страна на Русија било спроведено на највисоко законодавно ниво со усвојување одредени резолуции за прашања што овозможиле најефективниот, од гледна точка на руската политика, да помогне во решавањето на проблемот со враќањето на управувањето врз Украина. Меѓу таквите прашања, најразвиени биле правниот статус на Крим, нивото на соработка на Украина со НАТО и статусот на рускиот јазик во Украина.
Економска војна
уредиПредуслов за почеток на вооружената агресија против Украина било економското крвопролевање на Украина, кое било извршено со непосреден економски притисок преку трговски и царински спротивставувања, блокирање на украинската трговија, блокирање на испораките на гас и друго. Во исто време, економското крвопролевање во Украина често се случувало во отсуство на делотворна опозиција или дури и непосредна поддршка од украинските политичари. Како пример, потпишувањето на договорот за гас од страна на Јулија Тимошенко, кој бил крајно неповолен за Украина, било претставено како значајно политичко достигнување на Кабинетот на министри на чело со неа.
Економската војна против Украина била насочена првенствено против економиите на Источна и Јужна Украина, кои поради одредени одлики зависеле од Руската Федерација, особено како приматели на суровини и енергија од Русија и како трговиште за значителен дел од сопствената производи.
Руската православна црква во војна
уредиГолем дел од населението што зборува руски во Источна Украина, силното влијание на руските медиуми и руската црква, како и хибридната природа на руската војна против Украина довело до непосредно и посредно учество на Руската православна црква во вооружена агресија против Украина. Меѓу посредните вмешаности на РПЦ во агресијата против Украина е и пораката на московскиот патријарх Кирил до цариградскиот патријарх Вартоломеј, во која патријархот Кирил изјавил дека од Мајдан, „расколниците“ (т.е. Украинска православна врква - Киевски патријархат) и Унијатите „отворено повикале на искоренување на во Украина“, а „со почетокот на непријателствата, унијатите и расколниците, примајќи оружје, под маската на противтерористичка операција почнале да вршат директна агресија против свештенството на канонската Украинска православна црква на исток“.[15][16]
Покрај посредната вмешаност на црквата, забележани се и фактите за нејзиното директно учество во агресијата. Конкретно, било откриено дека некои терористички групи во Русија биле сосредоточени во црквите, а некои „свети отци“ непосредно биле вклучени во непријателствата против Украина.
| „ | Ако имаше една црква во Украина, немаше да има војна, бидејќи Путин немаше да има поддршка во Украина. Сега го има — Московска патријаршија. Свештенството и верниците на Московската патријаршија, сепаратистите и агресорите помагаат не само со зборови, туку и со дела. | “ |
Хронологија
уреди„Законодавна поддршка“ на агресијата
уреди
На 1 март 2014 година, Советот на Федерацијата на Руската Федерација го поддржал барањето на рускиот претседател Владимир Путин за дозвола за користење на вооружените сили на Руската Федерација на територијата на Украина.[18] Во врска со руската агресија, Советот за национална безбедност и одбрана на Украина одлучил да ги доведе вооружените сили на Украина во целосна борбена готовност и развил „подробен акционен план во случај на директна воена агресија од страна на Руската Федерација“.[19]
Окупација на Крим (22 февруари — 18 март 2014 г.)
уредиНа 23 февруари 2014 година, започнале проруските и проукраинските средби (на последните присуствувале голем број кримски Татари предводени од водачот на Меџлисот Рефат Чубаров). На 27 февруари, неутврдени вооружени лица (најверојатно поранешни борци на специјалната единица Беркут биле распуштени на 25 февруари, кои учествувале во задушувањето на протестите во Киев, и руските специјални сили) ја зазеле и блокирале Врховната Рада на Крим и други административни згради, комуникациски институции, масовни медиуми итн. На нивно барање, во Парламентот на Крим дошле некои пратеници, кои гласале за референдум за проширување на автономијата на Крим на 25 мај 2014 година, на денот на претседателските избори во Украина. Сепак, присуството на кворум е под знак прашалник, бидејќи на медиумите не им било дозволено да присуствуваат на состанокот.[20] Датумот на референдумот набрзо бил сменет двапати: одложен за 30 март и потоа — на 16 март. Се променила и формулацијата на прашањето: наместо проширување на автономијата, се работело за приклучување кон Русија. Меѓутоа, бидејќи Украина е унитарна држава, прашањето за одвојување на регионот може да се реши само на национален референдум. Имајќи го ова на ум, уште пред референдумот, водачите на ЕУ, САД и многу други го прогласиле за незаконски, а неговите исходи — неважечки.
Ноќта на 27 февруари вооружени непознати лица ги зазеле зградите на Врховната Рада и Владата на Автономната Република Крим и поставиле руски знамиња на зградите. Според народниот заменик Серхиј Куницин, административните згради биле запленети од професионално обучени луѓе вооружени со автомати, митралези, гранатомети итн.[21] Според извештаите на медиумите, центарот на Симферопол бил блокиран од службениците за спроведување на законот, кои го вклучиле алармот[22], го ограничиле движењето на јавниот превоз.[23]
На 16 март 2014 година се одржал „референдум“ за состојбата на Крим, на кој, според службените руски податоци, 96,77 % од жителите на АРЦ и градот Севастопол гласале за повторно обединување на овие територии со Руската Федерација. На 17 март, Врховната Рада на Автономната Република Крим ја прогласила независноста на Република Крим, а на 18 март во салата Свети Ѓорѓи на московскиот Кремљ, рускиот претседател Владимир Путин заедно со самопрогласениот претседател на автономната Република Крим Сергеј Аксјонов, спикер состав на Русија. На 21 март, Советот на Федерацијата на Русија усвоил закон за ратификација на Договорот од 18 март и закон за формирање на нови субјекти на федерацијата — Република Крим и градот од федерално значење Севастопол, консолидирајќи ја анексијата на овие региони кон Русија.
Проруски акции на истокот и југот на Украина
уредиЦел и методи на говори
уреди
Проруски пропагандни собири
Заземање државни институции од проруски илегални вооружени групи
Привремено одземање на подрачната државна управа
Окупирана од Русија
Од 1 март 2014 година, биле одржани голем број акции со учество на руски специјални служби во источните, централните и јужните региони на Украина во март-април 2014 година, чии учесници главно биле за одвојување на југот и истокот на Украина и приклучување на овие региони кон Руската Федерација.референдум за федералниот систем на Украина, давајќи му на рускиот јазик статус на втора држава и против новата украинска влада. За разлика од овие акции, во источните и јужните региони, проукраинските сили одржувале акции за поддршка на територијалниот интегритет на Украина и нејзиниот државен систем.
Окупацијата на Крим од страна на Руската Федерација и манифестациите на украинофобија на проруските демонстранти на југот и на истокот на Украина предизвикале големо негодување кај населението во Украина, кое за неколку дена прераснало во масовни протести.
Настапи во Доњецк и Луганск
уредиЗа време на демонстрациите, проруските активисти се обиделе да ги заземат државните установи (зградите на регионалните државни администрации во Доњецк и Луганск биле запленети). Избувнале судири меѓу учесниците на проруските и проукраинските митинзи, од кои најголемиот се одржал во Доњецк, при што десетици биле повредени, а најмалку еден загинат.[24]
Настапи во Харков
уредиЗа време на демонстрациите, проруските активисти се обиделе да ја заземат и регионалната државна управа во Харков. Избувнале судири меѓу учесниците на проруските и проукраинските митинзи: од кои најголемиот се одржал во Харков.
На 2 мај 2014 година избувнале судири, кои прераснале во масовни немири во градот Одеса. Избила тепачка меѓу проукраински граѓани, ултраси на фудбалските клубови Чорноморец и Металист од една страна и проруски сепаратистички активисти од друга страна. Спротивставувањата започнале во центарот на градот на улиците Грецкаја, Дерибасовскаја и Грецкаја, а подоцна се претвориле во прогон на проруските активисти во поголемиот дел од центарот на градот поради нивната местоположба, Куликово Поле. Токму таму, на Куликовското Поле, најмногу жртви имало, особено, поради палењето на сепаратистичкиот штаб во Домот на синдикатите.
Во пресметката загинале 48 лица, 247 биле повредени, 6 од нив загинале од прострелни рани, други при пожар во зграда на синдикат.[25]
Почеток на контратерористичката операција
уреди
На 17 март во Украина за првпат била објавена мобилизација со указ на в.д Претседателот на Украина О.В. Турчинов.
Помеѓу 12 и 14 април, терористите зазеле голем број административни згради во градовите во регионот на Доњецк: Славјанск, Краматорск, Артемивск, Лиман, Дружкивка, Јенакијево, Макеевка, Мариупол, Хорливка, Харцизск, Киров Ждановка.[26]
На 15 април, украинските трупи влегле во Славјанск и Краматорск и ја презеле контролата над аеродромите во овие градови. Од 16 април до 1 мај, терористите на „ДНР“ зазеле административни згради во градовите Новоазовск, Сиверск, Комсомолск, Красноармејск и Родинске.[27] На 28 април, во Луганск, сепаратистите го објавиле создавањето на Луганската Народна Република и почнале да ги заземаат административните згради во регионот Луганск. За периодот од 28 април — на 2 мај биле заробени: Станица Луханска, Луганск, Красни Луч, Первомаиск, Алчевск, Антрацит, Свердловск, Стаханов.[28]
На 11 мај се одржале псевдореферендуми за независноста на „ДНР“ и „ЛНР“. Според нив, за независност гласале 89,07 % лица и 96,2 % соодветно.[29]
На 22 мај бил нападнат кампот за антитерористичка операција (АТО) кај Волноваха, сепаратистите ѝ нанесле неочекуван удар на украинската војска ноќе, а 18 војници биле убиени.[30]
На 26 мај се случила битката за аеродромот во Доњецк, тоа било првата голема успешна операција на силите АТО, со помош на авиони и слетување, биле убиени до 300 сепаратисти, додека украинската војска не претрпела никакви загуби.[31]
На 4 јуни силите на контатерористичката операција целосно се ослободиле од терористите во областа Лиман во Доњецк.[32]
На 13 јуни, украинските трупи го ослободиле Мариупол.[33] На 14 јуни, сепаратистите собориле ИЛ-76 на Вооружените сили на Украина, кој превезувал војници на аеродромот во Луганск, при што загинале 49 лица, вклучително и екипажот на авионот. Истиот ден биле извршени бројни терористички напади на контролни пунктови на силите на контратерористичката операција, при што биле убиени 6 војници. Вкупно во текот на денот се загубиле 55 лица, што е најголемата воена загуба во Украина од независноста.[34]
Подготовките за примирје започнале на 19 јуни, а главните сили за контратерористичка операција биле ставени под контрола на државната граница на Донбас, што всушност било направено до вечерта.[35]
Едностран прекин на огнот (20 — 30 јуни 2014)
уреди.jpg)
На 20 јуни, Петро Порошенко наредил прекин на непријателствата на териториите окупирани од терористите, а било објавено примирје од 22:00 часот на 20 јуни до 10:00 часот на 27 јуни 2014 година. Во презентираниот план „прекин на огнот“ имало 15 задолжителни точки за негово спроведување.[36]
За време на примирјето загинале 27 украински безбедносни сили, а 69 биле ранети. Вкупниот број на сепаратистички напади врз позициите на АТО — 108 пати [37], особено терористите пукале врз позициите на украинската војска на височините на Карачун, Краматорск, Амвросиевка и Рубижне [38], борците на „ДНР“ ја зазеле воената единица на Вооружените сили 3004, сместена во Доњецк.[39], и собориле Ми-8, при што загинале 9 украински војници, вклучително и 3 члена на екипажот.[40]
За време на едностраното примирје биле разменети 10 заложници.[41]
По состанокот на Советот за национална безбедност и одбрана, Петро Порошенко донел одлука за продолжување на едностраното примирје од 27 на 30 јуни. Одлуката предизвикала широко распространет бес во општеството, армијата и доброволечките баталјони.[42]
Продолжение на контратерористичката операција
уреди_03.jpeg)
Со одлука на Советот за национална безбедност и одбрана, АТО бил обновен, во раните утрински часови на 1 јули 2014 година, украинската војска извршила воздушни и артилериски напади врз позициите на терористите во Славјанск, Краматорск, Луганск и други точки, биле нападнати вкупно 120 претходно истражени.[43][44]
Во текот на 1 јули се случиле тенковски битки во близина на Карливка и Доњецк[45], во Доњецк бил нападнат регионалниот полициски оддел на Доњецк, кој претходно се приклучил на ДНР[46][47], а терористичките минофрлачи истрелале врз украинските положби во близина на Славјанск. Словенската ТВ-кула на планината Карачун.[48]
Утрото на 2 јули, силите за антитерористичка операција влегле во Луганск, започнала битката за градот. Многу сепаратисти ѝ се предале на украинската војска.[49] 20 тенка и 122 единици оклопни возила им биле доставени на борците на ЛПР од Русија,[50] се знаело и дека се предадени 10 единици БМ-21 „Хаил“.[51]
Во битките кај Славјанск и Николаевка, на 3 јули биле уништени 6 терористички бази, загуби — најмалку 150 лица од украинската војска — 2 загинати и 4 ранети.[52]
На 5 јули, по поразот во Николаевка, терористите се повлекле од Славјанск, украинските трупи го окупирале градот, го кренале знамето на Украина.[53] Сепаратистичките колони се повлекле од Краматорск, околу 1.000 борци, и заедно со колоната на Гиркин се преселиле во Доњецк.[54] Истиот ден, Краматорск, Дружкивка и Костијантинивка биле ослободени од терористите. Сепаратистичките сили ги фрлиле сите свои сили во одбраната на Доњецк, Луганск и Хорливка, оставајќи ги другите населби.[55]
На 6 јули, украинските трупи го окупирале Артемивск, оставајќи 7 големи града во Донбас под терористичка контрола: Донецк, Хорливка, Луганск, Снижне, Антрацит, Краснодон и Северодонецк.[56]
На 10 јули, силите за контратерористичка операција извршиле серија успешни воздушни напади врз положбите на терористите, уништиле околу 100 борци, 2 тенка и инсталацијата „Град“, а за време на офанзивата го ослободиле Сиверск. Главните епицентри на борбите биле Доњецк и Луганск.[57]
На 11 јули, проруските сепаратисти пукале врз БМ-21 Град од кампот на контратерористичката операција во близина на селото Зеленопиља во Луганската Област. Во нападот загинале 19 украински војници, а 93 биле ранети.[58] Како одговор, украинската војска извршила серија воздушни напади, уништувајќи бројни терористички бази и колони. Во текот на денот биле извршени вкупно 16 лета, а биле убиени околу 1.000 борци.[59][60]
На 15 јули, во близина на селото Изварине, силите на контратерористичката операција биле гранатирани, при што загинале осум лица.[61] Руски воздушен напад уништил куќа во Снижне, регионот Доњецк. Во нападот загинале 11 лица.[62]
На 16 јули, руски ловец МиГ-29 соборил украински јуришен авион.
На 17 јули, руските сили за противвоздушна одбрана собориле патнички Боинг 777 на летот МХ17 Амстердам — Куала Лумпур од инсталацијата Бук-М САМ, при што загинале сите 298 луѓе во него. Соборувањето на Боингот предизвикал нов бран меѓународни санкции од Западот против Руската Федерација.
Во август 2014 година, Руската Федерација распоредила неколку баталјонски тактички групи во близина на Луганск за да го пробијат украинското опкружување околу градот. Баталјонските тактички групи била формирани врз основа на 104. воздушно-десантни јуришни полкови и 234. воздушно-десантен јуришен полк на 76-та воздушна јуришна дивизија Псков, моторизирани пешадиски бригади од 15 ОМСБР, 18 ОМСБР, 71 ОМСБР, 713 ОМСБР, 71. Моторизираните пешадиски единици на 200-та бригада користеле тенкови Т-72Б3, а 136-та бригада — Т-90А.[63]
На крајот на август, околу 1.500 доброволни единици и одреди на вооружените сили се обиделе да се пробијат до важната раскрсница Иловајск, но Русија ги искористила своите редовни трупи, опкружувајќи, убивајќи и заробувајќи голем број непријателски трупи (од 229 до 459, според според различни проценки).бранители на Украина.
Искористувајќи го поразот на единиците на вооружените сили на Украина во близина на Иловајск, руските единици напредувале на запад и, особено, ја зазеле областа Телманив со брегот на Азовското Море до Мариупол.
Овие настани набрзо станале една од причините за заклучувањето на 5 септември 2014 година стр. Минск договори за привремен прекин на огнот на фронтот и почеток на политичко решение.
Текот на спротивставувањето во 2016–2020 година
уредиНа 14 февруари 2018 година, окупаторските трупи на Руската Федерација на Крим ги отстраниле контролните пунктови на контролните пунктови. На 15 февруари 2018 година, за време на вежбите за воздушна одбрана на Вооружените сили на Украина од страна на силите и средствата на Вооружените сили на Украина, дејствата на воздушната компонента на Вооружените сили на Руската Федерација по Источната воздушна граница на Украина биле засилени.
Борбени и бомбардери на земјата на агресорот летале од аеродромите Курск, Милерово, Гвардијске и Саки со максимален пристап до државната граница на Украина и линијата за демаркација. Дополнително, група стратешки бомбардери Ту-95 придружувани од пар ловци Су-30 полетале во воздушниот простор на Крим и разработиле условни исфрлања на крстаречки ракети во правец на континентална Украина.[64][65]
Во попладневните часови на 22 март 2018 година, силите и средствата на украинската воздушна одбрана се доведени во борбена готовност по провокацијата на руските авиони во регионот на Црното Море. По вторпат за еден месец провокативни дејствија се забележани од воздушната компонента на воздушните и вселенските сили на Руската Федерација, по источната и јужната воздушна граница на Украина. Откако била утврдена закана од земјата на агресорот, сите утврдени сили и средства за противвоздушна одбрана биле ставени во борбена готовност за одбивање во случај на употреба на авиони на Военото воздухопловство на Руската Федерација. Руски ловци и бомбардери полетале од аеродромите Шајковка, Кримск и Белбек со максимален пристап до државната граница на Украина, линијата на разграничување меѓу копното на Украина и Автономната Република Крим, како и приближување до 40 километри до брегот од другата страна.лета по брегот на Романија, Република Бугарија и Република Турција. Дополнително, група стратешки бомбардери со долг дострел Ту-22, со целосна муниција, придружувани од пар ловци Су-30 полетале во воздушниот простор на Крим, Азовско и Црното Море за да изработат одредени условни задачи за извршување на удари. Според извештајот, ваквите дејствија на авијацијата на Руската Федерација се предизвикани првенствено од реакцијата на следната фаза на командно-штабна обука во воздухопловните сили и условно да се разработи блокадата на Босфорот.[66][67]
30 април — според Законот на Украина[68] — системот на мерки предвидени од АТО бил дополнет со збир на воени и специјални организациски и правни мерки на ООС, општата команда преминала од СБУ до Заедничкиот оперативен штаб на вооружените Силите на Украина под Генерал-штабот на вооружените сили. Генерал-полковник Серхиј Најев бил назначен за прв командант на дружените сили во Донбас.[69]
Случка во Керченскиот Теснец
уредиНа 25 ноември 2018 година се случила битката кај Керченскиот теснец, во која MBAC-ите Бердјанск, Никопол и шлеперот Јани Капу извршиле планиран премин од пристаништето Одеса до пристаништето Мариупол во Азовското Море. Реморкерот „Јани Капу“ бил погоден од рускиот пограничен брод „Дон“. Потоа, кога ја напуштиле зоната од 12 милји, чамци на ФСБ на Руската Федерација отвориле оган врз бродска група на поморските сили на вооружените сили на Украина.
Засилување на руската агресија
уреди.jpg)
Во 2021 година, Русија ја критикувала големата воена вежба на НАТО наречена Defender-Europe 21[71][72], една од најголемите воени вежби предводени од НАТО во Европа во последните децении, која започнала во март 2021 година. Воените вежби се состоеле од „речиси истовремени операции на повеќе од 30 места за обука“ во Средна и Источна Европа.[73][74] Олексиј Арестович, претставник на Украина во Тројната Контакт група за Донбас, рече дека почетокот на големата вежба на НАТО наречена Бранител Европа 2021 значи „одбрана на Европа“. Сценариото е дека од Балтикот до Црното Море работиме, добро, да се разбереме, војната со Русија, сценариото за вооружена конфронтација со Русија“.[71] На 15 април 2021 година, портпаролката на руското Министерство за надворешни работи Марија Захарова изјави дека само во 2021 година НАТО планира седум воени вежби во Украина. Активната фаза на вежбата Defender Europe 2021, најголемата вежба во многу години, наскоро ќе започне во близина на Украина“.[72]
На крајот на март - на почетокот на април 2021 година, руската војска префрли голем број оружје и опрема од западна и централна Русија, како и од Сибир, на окупираниот Крим и центарот за обука Погоново за 17 км јужно од Воронеж.[75] Специјалисти од Џејн разузнавачката група идентификуваа четиринаесет руски војници од Централниот воен округ кои се преселиле под руско-украинската граница, нарекувајќи го најголемото непријавено воено движење од инвазијата[76] Крим во 2014 година. Врховниот командант на вооружените сили на Украина Руслан Хомчак рече дека Русија распоредила дваесет и осум баталјонски тактички групи долж границата и дека се очекува да бидат испорачани[77] дваесет и пет, вклучително и во регионите Брјанск и Воронеж на Русија (Западен Воен округ). Следниот ден, руската државна новинска агенција ТАРС објави дека 50 од нејзините 15.000 БТГ биле собрани за обука во Јужниот воен округ, кој го опфаќа окупираниот Крим и се граничи со зоната на конфликтот Донбас.[78] Од 9 април, шефот на државната гранична служба на Украина процени дека 85.000 руски војници веќе се на Крим или во рок од 40 км од украинската граница.[79]
Претседателот на Украина Володимир Зеленски разговараше со американскиот претседател Џо Бајден и ги повика членките на НАТО да го забрзаат движењето на Украина кон членство во алијансата.[80][81] Портпаролот на Кремљ увери дека руските воени движења не претставуваат закана,[82] но рускиот официјален претставник Дмитриј Козак предупреди дека руските сили можат да дејствуваат за да ги „заштитат“ руските граѓани во Украина и секоја ескалација на конфликтот ќе значи „почеток на крајот на Украина“. - „не истрел во нога, туку во лице“.[83][84] Во тоа време, околу половина милион луѓе во самопрогласените ДНР и ЛНР добија руски пасоши.[85] Русија ја одби поканата од Украина да учествува на состанокот со Франција, Германија и ОБСЕ.[86][87][88] канцеларка Ангела Меркел го повика рускиот претседател Владимир Путин да ја спречи растечката воена закана. Портпаролката на Белата куќа на САД, Џен Псаки, на почетокот на април 2021 година објави дека концентрацијата на руски војници на границата со Украина е најголема од 2014 година.[89]
На 24 март, претседателот на Украина Зеленски го потпиша Указот № 117/2021, кој ја одобрува „стратегијата за деокупација и реинтеграција на привремено окупираната територија на Автономната Република Крим и градот Севастопол“.[90]
На 17 април, ФСБ го приведе Олександр Сосонјук, генерален конзул на Украина во Санкт Петербург, под обвинение за шпионажа, обвинувајќи го Сосонјук[91] се обидел да добие доверливи информации од бази на податоци.[92] Руското Министерство за надворешни работи соопшти дека го повикало вршителот на должноста на Украина Васил Покотил и му кажал дека Сосонјук мора да ја напушти земјата до 22 април.[93] Министерството за надворешни работи на Украина подоцна изјави дека Сосонјук бил приведен неколку часа пред да биде ослободен.[94] Министерството за надворешни работи, исто така, протестираше против притворот на Сосоњук и ги отфрли обвинувањата против Русија, додавајќи дека ќе го протера „високиот дипломат на руската амбасада во Киев“ како одговор на „провокацијата“ во рок од 72 часа од 19 април.[95]
На 22 април, рускиот министер за одбрана Сергеј Шојгу најави намалување на вежбите со враќање на војниците во базата до 1 мај, но оставање на опремата во базата за обука Погоново за годишните вежби со Белорусија во септември 2021 година.[96]
Во септември 2021 година, Украина спроведе воени вежби со силите на НАТО. Кремљ предупреди дека проширувањето на воената инфраструктура на НАТО во Украина ќе ги премине „црвените линии“ за претседателот Путин[97] Во септември, речиси 200.000 руски војници учествуваа во големата заедничка руско-белоруска воена вежба „Запад 2021“, фокусирана на „Западната стратешка насока“, како што го нарекува рускиот Генералштаб.[98][99]
Во ноември 2021 година, руското Министерство за одбрана го нарече распоредувањето на бродови на американската морнарица во Црното Море „закана за регионалната безбедност и стратешката стабилност“. Во соопштението на министерството се вели: „Вистинската цел на американската акција во регионот на Црното Море е да се проучи театарот на операции во случај Киев да се обиде насилно да го реши конфликтот на југоисток“.[100]
Украинскиот претседател Володимир Зеленски на 13 ноември изјави дека Русија повторно собрала 100.000 војници во пограничната област, повеќе од проценките на САД на околу 70.000. На почетокот на ноември, извештаите за засилување на руската војска ги поттикнаа американските власти да ја предупредат ЕУ дека Русија може да планира да ја нападне Украина. Портпаролот на Кремљ, Дмитриј Песков, ги отфрли обвинувањата дека Русија се подготвува да ја нападне Украина. Тој ја обвини Украина дека „планира агресивни акции против Донбас“. Песков го повика НАТО да престане да ја „концентрира својата воена тупаница“ на границите на Русија и да престане да ја вооружува Украина со модерно оружје.[101]
На 26 ноември, претседателот Зеленски ја обвини Русија дека го поддржува планот за соборување на неговата влада.[102] Русија ги негираше неговите обвинувања.[103]
На 1 декември Русија ја обвини Украина дека распоредила половина од нејзината армија - околу 125 илјади војници - во Донбас да се спротивстави на проруските сепаратисти.[104] На 3 декември, претседателот Путин ја критикуваше Украина за користење на беспилотно летало Bayraktar TB 2 од турско производство против проруските сепаратисти во Донбас, велејќи дека тој потег ги прекрши мировните договори од Минск.[105] На 9 декември, Русија ја обвини Украина дека преместува тешка артилерија на линијата на фронтот, каде што руските окупациски сили се бореле против украинските сили.[106] Началникот на рускиот Генералштаб Валериј Герасимов изјави дека испораката на [НАТО] за Украина со хеликоптери, беспилотни летала и авиони ги турка украинските власти на остри и опасни чекори. Сите провокации на украинските власти со насилно решавање на проблемите на Донбас ќе бидат потиснати“.[107]
На 17 јануари, руските трупи и оружје почнаа да пристигнуваат во Белорусија за заедничката вежба „Одлучност на сојузниците“, закажана за февруари 2022 година[108] Британскиот министер за одбрана Бен Валас најави дека Велика Британија ќе и достави на Украина со противтенковско оружје по воздушен пат.[109]
Соединетите Американски Држави проценуваат дека Русија може да собере 175.000 војници за да ја нападне Украина[110] Министерот за одбрана на Украина Олексеј Резников даде изјава дека „имаме 250.000 официјални војници, 400.000 ветерани и 200.000 резервисти. 175 илјади (не) се доволни за да одат во Украина“.[111] Резников исто така рече дека Русија би можела да изврши голем напад врз Украина кон крајот на јануари 2022 година.[112]
Соединетите Американски Држави ја обвинија Русија дека испраќа диверзанти во Украина за да спроведат „операција со лажно знаме“ што ќе создаде изговор за руската инвазија на Украина. Рускиот министер за надворешни работи Сергеј Лавров ги отфрли обвинувањата[113] „целосна дезинформација“ од страна на САД. Кремљ постојано негираше какви било планови за инвазија[114] Украина.[115]
.png)
На 15 февруари 2022 година, Русија објави дека повлекла дел од своите војници од украинската граница, што некои го гледаа како обид за деескалација. Сепак, ситуацијата остана неизвесна. Потегот на Русија предизвика сомнеж кај западните лидери, кој се интензивираше по сајбер нападот врз Украина, за кој се верува дека го организира Русија, истиот ден.[117] Американскиот претседател Џо Бајден не беше сигурен дека Русија нема да изврши инвазија и ги повика сите Американци во Украина веднаш да се евакуираат. Полскиот министер за надворешни работи Збигњев Рау ја посети Москва за да разговара за актуелната ситуација со уште еден обид да се спречи војна.[118] Некои извори тврдат дека руските војници уште повеќе се доближиле до границата со Украина, биле обезбедени медицински материјали и биле на позиции за гаѓање.[119]
На 17 февруари 2022 година, зградата на украинската градинка беше гранатирана со артилерија. Беше изразено сомневање дека гранатирањето го извршиле руски војници.[120] Никој не загинал во гранатирањето, а Москва негираше вмешаност во инцидентот. Западните лидери предупредија дека гранатирањето може да биде операција со „лажно знаме“ што Русија би можела да ја искористи за да ја оправда инвазијата на Украина.[121]
На 22 февруари 2022 година, САД и Велика Британија објавија дека ќе воведат санкции против Русија во наредните денови.[122] Ова се случи еден ден откако Путин објави дека официјално ги признава „ДНР“ и „ЛНР“ како независни региони и почна да распоредува војници во овие делови на источна Украина.[123][124] Путин тврдеше дека присуството на повеќе руски сили е едноставно за одржување на мирот, но тоа предизвика сериозна реакција кај светските лидери.[125] Истиот ден, претседателот на Украина Володимир Зеленски изјави дека ќе размисли за прекин на дипломатските односи на Украина со Русија.[126]
На 23 февруари 2022 година, претседателот на Украина Володимир Зеленски прогласи вонредна состојба од 30 дена за цела Украина, освен за регионите Доњецк и Луганск, кои се во вонредна состојба од 2014 година.[127]
Инвазија 2022 година
уредиНа 21 февруари 2022 година, со декретот на Владимир Путин се признаваат терористичките квазидржави „ДНР“ и „ЛНР“ како независни државни субјекти, официјално е воведена редовната армија на територијата на Украина и потпишан е Договорот за пријателство, соработка и взаемна помош со таканаречените „ДНР“ и „ЛНР“.
Вечерта на 23 февруари 2022 година, водачите на „ДНР“ и „ЛНР“, Денис Пушилин и Леонид Пасичник, апелираа до Владимир Путин за воена помош.
24 февруари 2022 година околу 5 часот. Утрото Владимир Путин и објави војна на Украина. Во исто време , руските трупи започнаа интензивно гранатирање на единиците на украинските вооружени сили на исток, ја преминаа североисточната граница и истрелаа ракети и бомби врз аеродроми и складишта за оружје речиси низ цела Украина. Врховната рада на Украина едногласно го одобри воведувањето на воена состојба.[128] Поголемиот дел од денот низ цела Украина се слушаа сирени за воздушен напад.[129] ИКТ инфраструктурата во Украина е влошена како резултат на сајбер напади и бомбардирања од страна на руската армија.[130][131] Беа окупирани неколку украински градови и згради, вклучително и атомската централа Чернобил.[132][133][134] Сепак, според претставник на американската одбрана, руската армија „се соочува со поголем отпор“ (особено во правец на Киев), „отколку што очекуваа“.[135]
Реакција
уредиМеѓународна реакција на руската вооружена агресија
уредиВо октомври 2021 година, Самитот Украина-ЕУ потврди дека ќе продолжи да ја нарекува Русија агресор за нејзините акции против Украина и дека Русија е одговорна за настаните во Донбас и нарушувањето на примирјето. Страните ја истакнаа важноста од целосно спроведување на договорите од Минск, нагласувајќи ја „одговорноста на Русија како страна во конфликтот“.[136]
Доброволно движење во Украина
уредиСо почетокот на војната, украинската војска била слабо снабдена, немала дури и храна и униформа. Како последица на тоа, во Украина се појавило моќно доброволно движење, кое почнало да обезбедува разновидна помош за војската — од храна и лекови до скапа опрема (топлински слики, нишани, беспилотници, екрани против акумулација итн.). Други доброволци обезбедуваат медицинска помош на жртвите, поддршка за раселените лица, бараат исчезнати лица и работат на ослободување на затворениците. Големите доброволни групи вообичаено се финансираат, а некои постигнале стандарди на провидност што далеку ги надминуваат државните стандарди. Доброволни организации работат во сите големи градови и многу други населби управувани од Украина; Значајна поддршка дава и украинската дијаспора.
Санкции против Русија
уредиЅид проект
уредиСо цел да се зголеми нивото на безбедност на копнената граница меѓу Украина и Руската Федерација, на 3 септември 2014 година, премиерот на Украина Арсениј Јацењук го претставил проектот за утврдување „Ѕид“ (Европски ѕид). На 10 септември проектот бил одобрен од претседателот на Украина Петро Порошенко. Проектот предвидува изградба на 2 одбранбени линии, околу 1.500 километри ровови и премини, повеќе од 8.000 ровови за опрема, повеќе од 4.000 копани и неизбувлива бариера долга 60 километри. Во врска со контролата на дел од граничната територија на Украина од незаконски вооружени проруски формации и руски војници, проектот се спроведува во две фази: во првата фаза изградба на утврдувања на украинско-руската граница во Чернихив, Суми и Харков региони; на секунда — во регионите Луганск и Донецк. Од 1 октомври, според Државната гранична служба на Украина, се спроведува првата фаза од проектот Ѕид.[137][138][139][140][141]
Последици
уредиЧовечки жртви
уредиОд 31 јануари 2021 година, според Канцеларијата на Високиот комесаријат за човекови права на ОН, вкупниот број на жртви е 42-44 илјади луѓе, од кои 13.100-13.300 загинале, а 29.500-33.500 биле повредени. Во оваа бројка се вклучени 3.375 цивили. убиени и 7.000-9.000 ранети, околу 4.150 убиени и 9.700-10.700 ранети украински војници и околу 5.700 убиени и 12.700-13.700 ранети проруски милитанти.[142] Меѓу загинатите има и убиени директно од воени дејствија и како резултат на невнимателно ракување со оружје и експлозиви, сообраќајни несреќи, болести додека служат во зоната на конфликтот, како и убиства и самоубиства.
Според Книгата за сеќавање на паднатите за Украина, од 2 ноември 2021 година, загинале 4.480 украински војници.
Окупација на територии
уредиОд 2019 година, Русија окупираше околу 7 % од територијата на Украина.[143][144]
Еколошки последици
уредиОва е најмалку проучуваната тема денес. Сепак, има повеќе од илјада извори на јонизирачко зрачење (IRS) на Крим и окупираниот дел на Донбас.
Одлики на ситуацијата од SNRCU: „На територијата на Украина од 2014 г. имало 11.784 радионуклидни извори на јонизирачко зрачење. Пред нејзината нелегална анексија од страна на Руската Федерација, 296 од нив беа во Автономната Република Крим. Како резултат на воената агресија на Руската Федерација и непријателствата во источна Украина, во отсуство на државна регулаторна контрола на јадрената и радијационата безбедност, на територијата на ОРДЛО се најдоа 73 економски субјекти кои користеа 1.192 единици затворен радионуклид IRS. Од септември 2014 г Во окупираниот дел на Доњецката област имало 914 радионуклиди IRS, во неконтролираните области на регионот Луганск - 278 радионуклиди IRS...».[145]
Постои опасност од еколошка катастрофа во Донбас како резултат на поплавување на рудникот Млад комунард (Јунком) (тука 1979 г. Тест за употреба на јадрена експлозија за потребите на индустријата за јаглен се одржа во 2006 година)[146], предизвикана од вооружената агресија на Руската Федерација, која ќе биде еколошка катастрофа за цела Европа.[147][148]
Парадоксално, МААЕ продолжува да се придржува до ставот дека Украина (според резолуцијата на Генералното собрание на ОН № 68/262, кој го призна суверенитетот и територијалниот интегритет на Украина) мора да обезбеди безбедност на сите јадрени постројки и материјали на нејзината територија во согласност со Договорот меѓу Украина и МААЕ. Затоа, Украина е одговорна пред МААЕ дури и за оние јадрени постројки сместени на незаконски анектирана територија на АРЦ и окупираните територии на регионите Доњецк и Луганск, и покрај недостатокот на пристап на украински специјалисти до такви објекти.[149]
Дополнително, опасноста за животната средина претставува и ненадлежните одлуки на окупациската управа за затворање на рудници без да се води сметка за опасноста од навлегување на рудната вода во водоносни слоеви и над голем број складишни капацитети (депонии) на високотоксични материи. „Пред почетокот на воениот конфликт во Донбас имаше 4.240 потенцијално опасни објекти (ПНО), вклучувајќи 227 рудници, 174 хидраулични објекти, 784 бензински пумпи, 15 каменоломи, 13 железнички станици, 128 мостови и надвозници, 18 главни цевководи, 4 нафта. полиња. Статус на експлозив имале 2160 објекти, 24 - зрачење, 1320 година - оган-, 176 - хидродинамика, 34 - биолошки и 334 - хемиски опасни. Денес, експертите идентификуваа 176 PNO, од кои 99 се наоѓаат на неконтролирана територија.[150][151][152]
Проценки и класификација на војната
уредиНа 27 јануари 2015 година, Врховната Рада на Украина во својата резолуција апелираше до меѓународните организации да ја признаат Русија како земја агресор, истакнувајќи го продолжувањето на воената агресија врз Украина од страна на Руската Федерација.[153]
Наводи
уреди- ↑ Грешка во наводот: Погрешна ознака
<ref>; нема зададено текст за наводите по имеtyzh. - ↑ Колишній радник російського президента А. Ілларіонов та журналіст Ю. Колесніков вважають початком конфлікту 20 лютого 2014 року
- ↑ 3,0 3,1 „South Ossetia recognises independence of Donetsk People's Republic“. Information Telegraph Agency of Russia. 27 June 2014. Архивирано од изворникот 17 November 2016. Посетено на 31 January 2022.
- ↑ 4,0 4,1 Rodionov, Maxim; Balmforth, Tom (25 February 2022). „Belarusian troops could be used in operation against Ukraine if needed, Lukashenko says“. Reuters. Архивирано од изворникот 25 February 2022. Посетено на 25 February 2022.
- ↑ Intellinews, bne (24 February 2022). „Moldova tightens security after explosions heard close to Russia-backed Transnistria“. bne Intellinews (англиски). bne Intellinews. Архивирано од изворникот на 24 February 2022. Посетено на 24 February 2022.
Residents of the Russia-backed separatist republic of Transnistria in eastern Moldova and towns in territory controlled by Chisinau reported hearing explosions earlier today. Social media was flooded with reports of loud blasts, which were initially thought to have been an attack from within Transnistria, where Russia has around 1,500 troops, on Ukraine. A video described as a rocket attack from Transnistria has been circulating on Twitter.
- ↑ „Президент Венесуэлы поддержал военную операцию РФ в Украине“. Архивирано од изворникот на 2022-02-25. Посетено на 2022-02-25. Занемарен непознатиот параметар
|deadlink=(се препорачува|url-status=) (help) - ↑ „Телефонный разговор с Президентом Сирии Башаром Асадом“. kremlin.ru (руски). 2022-02-25. Посетено на 2022-02-25. Занемарен непознатиот параметар
|deadlink=(се препорачува|url-status=) (help) - ↑ https://www.confidencial.com.ni/english/ortega-supports-putins-deployment-of-troops-to-ukraine-after-recognizing-separatist-regions/. Отсутно или празно
|title=(help) - ↑ https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-regime-backs-russias-invasion-of-ukraine.html. Отсутно или празно
|title=(help) - ↑ Barnes, Julian E.; Crowley, Michael; Schmitt, Eric (10 January 2022). „Russia Positioning Helicopters, in Possible Sign of Ukraine Plans“. The New York Times (англиски). Архивирано од изворникот 22 January 2022. Посетено на 20 January 2022.
American officials had expected additional Russian troops to stream toward the Ukrainian border in December and early January, building toward a force of 175,000.
- ↑ Bengali, Shashank (18 February 2022). „The U.S. says Russia's troop buildup could be as high as 190,000 in and near Ukraine“. The New York Times (англиски). Архивирано од изворникот 18 February 2022. Посетено на 18 February 2022.
- ↑ The military balance 2021. Abingdon, Oxon: International Institute for Strategic Studies. 2021. ISBN 978-1032012278.
- ↑ „Український вектор геополітики Росії: Передумови війни. Частина 2“. Архивирано од изворникот на 7 листопада 2017. Посетено на 4 листопада 2017. Проверете ги датумските вредности во:
|accessdate=, |archive-date=(help) - ↑ Див.: Євромайдан
- ↑ „Святейший Патриарх Кирилл призвал Предстоятелей Поместных Церквей возвысить голос в защиту православных христиан востока Украины“. Архивирано од изворникот на 9 квітня 2016. Посетено на 23 грудня 2016. Проверете ги датумските вредности во:
|accessdate=, |archive-date=(help) - ↑ „РПЦ замітає в Інтернеті сліди вчорашнього скандального листа свого патріарха“. Архивирано од изворникот на 30 червня 2017. Посетено на 23 грудня 2016. Проверете ги датумските вредности во:
|accessdate=, |archive-date=(help) - ↑ „Якби не УПЦ МП, в Україні не було б війни — Філарет“. Суспільство (украински). Архивирано од изворникот на 2019-01-17. Посетено на 2019-03-20.
- ↑ Росія оголосила Україні війну [{{{1}}} Архивирано] на {{{2}}}. // Українська правда. — Субота, 01 березня 2014, 17:23.
- ↑ „Турчинов доручив привести ЗСУ у повну бойову готовність“. Архивирано од изворникот на 27 червня 2014. Посетено на 11 липня 2014. Проверете ги датумските вредности во:
|accessdate=, |archive-date=(help) - ↑ „ЗМІ: Рада АРК не може розглянути питання про всекримський референдум — у депутатів немає кворуму“. Архивирано од изворникот на 30 вересня 2014. Посетено на 11 липня 2014. no-break space character во
|title=во положба 69 (help); Проверете ги датумските вредности во:|accessdate=, |archive-date=(help) - ↑ „Кримську Раду захопили професіонали з озброєнням на місяць оборони – нардеп“. ТСН. 27 лютого 2014. Архивирано од изворникот на 14 липня 2014. Посетено на 28 лютого 2014. Не се допушта закосување или задебелување во:
|publisher=(help); Проверете ги датумските вредности во:|accessdate=, |date=, |archive-date=(help) - ↑ „У Криму по тривозі підняли внутрішні війська і весь особовий склад міліції“. Український тиждень. 27 лютого 2014. Архивирано од изворникот на 6 жовтня 2014. Посетено на 28 лютого 2014. Проверете ги датумските вредности во:
|accessdate=, |date=, |archive-date=(help) - ↑ „У Сімферополі невідомі бойовики захопили парламент та уряд Криму і вивісили над ними прапор РФ“. Український тиждень. 27 лютого 2014. Архивирано од изворникот на 15 жовтня 2018. Посетено на 28 лютого 2014. Проверете ги датумските вредности во:
|accessdate=, |date=, |archive-date=(help) - ↑ „Вторжение России в Украину: хроника за 26 февраля — 13 марта“. Архивирано од изворникот на 6 липня 2014. Посетено на 11 липня 2014. no-break space character во
|title=во положба 50 (help); Проверете ги датумските вредности во:|accessdate=, |archive-date=(help) - ↑ В Одесі під час пожежі в Будинку профспілок загинули 38 людей, 8 із них вистрибнули з вікон Архивирано на 4 травня 2014. // 02.05.2014 | 22:40
- ↑ „Вторжение в Украину: хроника за 5-15 апреля“. Архивирано од изворникот на 13 липня 2014. Посетено на 2 липня 2014. Проверете ги датумските вредности во:
|accessdate=, |archive-date=(help) - ↑ „Вторжение России в Украину: хроника за 16-24 апреля“. Архивирано од изворникот на 13 липня 2014. Посетено на 2 липня 2014. Проверете ги датумските вредности во:
|accessdate=, |archive-date=(help) - ↑ „Антитеррористическая операция в Донбассе: хроника за 1-31 мая“. Архивирано од изворникот на 14 липня 2014. Посетено на 2 липня 2014. Проверете ги датумските вредности во:
|accessdate=, |archive-date=(help) - ↑ „Сепаратисти оголосили остаточні результати «референдуму»: За ДНР проголосувало 89 %“. Архивирано од изворникот на 14 липня 2014. Посетено на 2 липня 2014. no-break space character во
|title=во положба 82 (help); Проверете ги датумските вредности во:|accessdate=, |archive-date=(help) - ↑ „Силы АТО понесли большие потери: фото и видео из Волновахи“. Архивирано од изворникот на 29 травня 2014. Посетено на 6 липня 2014. Проверете ги датумските вредности во:
|accessdate=, |archive-date=(help) - ↑ „В аэропорту Донецка началась антитеррористическая операция“. Архивирано од изворникот на 14 липня 2014. Посетено на 6 липня 2014. Проверете ги датумските вредности во:
|accessdate=, |archive-date=(help) - ↑ „Українські війська звільнили Красний Лиман від терористів“. Архивирано од изворникот на 14 липня 2014. Посетено на 8 липня 2014. Проверете ги датумските вредности во:
|accessdate=, |archive-date=(help) - ↑ „Погибших и раненых среди военнослужащих ВСУ в Мариуполе нет“. Архивирано од изворникот на 14 липня 2014. Посетено на 6 липня 2014. Проверете ги датумските вредности во:
|accessdate=, |archive-date=(help) - ↑ „День жалоби в Україні за військовими, які загинули на збитому бойовиками літаку“. Архивирано од изворникот на 14 липня 2014. Посетено на 8 липня 2014. Проверете ги датумските вредности во:
|accessdate=, |archive-date=(help) - ↑ „Турчинов: Кордон з Росією «фактично» закрит“. Архивирано од изворникот на 14 липня 2014. Посетено на 8 липня 2014. Проверете ги датумските вредности во:
|accessdate=, |archive-date=(help) - ↑ „Мирний план для Донбасу передбачає широкомасштабну амністію — Порошенко“. Архивирано од изворникот на 9 липня 2014. Посетено на 2 липня 2014. no-break space character во
|title=во положба 60 (help); Проверете ги датумските вредности во:|accessdate=, |archive-date=(help) - ↑ „За время перемирия погибли 27 и ранены 69 украинских силовиков“. Архивирано од изворникот на 7 липня 2014. Посетено на 30 червня 2014. Проверете ги датумските вредности во:
|accessdate=, |archive-date=(help) - ↑ „Боевики обстреляли пограничников и блокпосты АТО, есть раненые“. Архивирано од изворникот на 24 червня 2014. Посетено на 1 липня 2014. Проверете ги датумските вредности во:
|accessdate=, |archive-date=(help) - ↑ „Террористы захватили воинскую часть в Донецке“. Архивирано од изворникот на 29 червня 2014. Посетено на 1 липня 2014. Проверете ги датумските вредности во:
|accessdate=, |archive-date=(help) - ↑ „Под Славянском террористы сбили вертолет Ми-8 украинской армии“. Архивирано од изворникот на 27 червня 2014. Посетено на 1 липня 2014. Проверете ги датумските вредности во:
|accessdate=, |archive-date=(help) - ↑ „За дни перемирия произведен обмен десятью заложниками — Коваль“. Архивирано од изворникот на 2 липня 2014. Посетено на 1 липня 2014. no-break space character во
|title=во положба 54 (help); Проверете ги датумските вредности во:|accessdate=, |archive-date=(help) - ↑ „Порошенко отсрочил АТО: Украина присоединилась к ультиматуму ЕС“. Архивирано од изворникот на 30 червня 2014. Посетено на 1 липня 2014. Проверете ги датумските вредности во:
|accessdate=, |archive-date=(help) - ↑ „На Донбасі силовики обстрілюють терористів — джерело“. Архивирано од изворникот на 14 липня 2014. Посетено на 1 липня 2014. no-break space character во
|title=во положба 43 (help); Проверете ги датумските вредности во:|accessdate=, |archive-date=(help) - ↑ „Коваль: Ми ведемо сьогодні вогонь по 120 розвіданих цілях“. Архивирано од изворникот на 6 липня 2014. Посетено на 2 липня 2014. Проверете ги датумските вредности во:
|accessdate=, |archive-date=(help) - ↑ „Под Донецком идет танковый бой“. Архивирано од изворникот на 1 липня 2014. Посетено на 1 липня 2014. Проверете ги датумските вредности во:
|accessdate=, |archive-date=(help) - ↑ „Боевики напали на Донецкое облуправление милиции, есть заложники“. Архивирано од изворникот на 7 липня 2014. Посетено на 1 липня 2014. Проверете ги датумските вредности во:
|accessdate=, |archive-date=(help) - ↑ „Сегодня в Донецке: нападение на здание УВД“. Архивирано од изворникот на 7 липня 2014. Посетено на 2 липня 2014. Проверете ги датумските вредности во:
|accessdate=, |archive-date=(help) - ↑ „Операция по антитеррору: последние события в Донбассе“. Архивирано од изворникот на 27 червня 2014. Посетено на 28 червня 2014. Проверете ги датумските вредности во:
|accessdate=, |archive-date=(help) - ↑ „Сили АТО увійшли в Луганськ“. Архивирано од изворникот на 2 липня 2014. Посетено на 2 липня 2014. Проверете ги датумските вредности во:
|accessdate=, |archive-date=(help) - ↑ „Боевикам ЛНР из России поставили 20 танков и 122 единицы бронетехники. Об этом в эфире 5 канала заявил руководитель управления информационной безопасности Национальной гвардии Юрий Стець“. Архивирано од изворникот на 4 липня 2014. Посетено на 4 липня 2014. Проверете ги датумските вредности во:
|accessdate=, |archive-date=(help) - ↑ „Минобороны насчитало в Украине 10 российских установок «Град»“. Архивирано од изворникот на 7 липня 2014. Посетено на 4 липня 2014. Проверете ги датумските вредности во:
|accessdate=, |archive-date=(help) - ↑ „В боях под Славянском силы АТО уничтожили 150 боевиков — Тымчук“. Архивирано од изворникот на 4 липня 2014. Посетено на 4 липня 2014. no-break space character во
|title=во положба 55 (help); Проверете ги датумските вредности во:|accessdate=, |archive-date=(help) - ↑ „Заложники в Славянске: Боевики бросили оружие и деньги“. Архивирано од изворникот на 7 липня 2014. Посетено на 5 липня 2014. Проверете ги датумските вредности во:
|accessdate=, |archive-date=(help) - ↑ „Операция по антитеррору: последние события в Донбассе“. Архивирано од изворникот на 4 липня 2014. Посетено на 5 липня 2014. Проверете ги датумските вредности во:
|accessdate=, |archive-date=(help) - ↑ „В Краматорске подняли флаги Украины: фото из города“. Архивирано од изворникот на 7 липня 2014. Посетено на 5 липня 2014. Проверете ги датумските вредности во:
|accessdate=, |archive-date=(help) - ↑ „Террористы контролируют семь крупных городов Донбасса“. Архивирано од изворникот на 9 липня 2014. Посетено на 7 липня 2014. Проверете ги датумските вредности во:
|accessdate=, |archive-date=(help) - ↑ „Авиация сил АТО нанесла ряд успешных ударов по террористам“. Архивирано од изворникот на 13 липня 2014. Посетено на 10 липня 2014. Проверете ги датумските вредности во:
|accessdate=, |archive-date=(help) - ↑ „Бойовики обстріляли військових з «Градів». Загинули близько 30 бійців“. Архивирано од изворникот на 11 липня 2014. Посетено на 11 липня 2014. Проверете ги датумските вредности во:
|accessdate=, |archive-date=(help) - ↑ Украинская авиация уничтожила две базы террористов в Донбассе
- ↑ „Черная пятница: что происходит в зоне АТО“. Архивирано од изворникот на 13 липня 2014. Посетено на 12 липня 2014. Проверете ги датумските вредности во:
|accessdate=, |archive-date=(help) - ↑ „Бойовики з гранатометів обстріляли силовиків біля Ізвариного: 8 загиблих — ЗМІ“. Архивирано од изворникот на 18 липня 2014. Посетено на 18 липня 2014. no-break space character во
|title=во положба 73 (help); Проверете ги датумските вредности во:|accessdate=, |archive-date=(help) - ↑ „Кількість загиблих під завалами в Сніжному збільшилась до 11 осіб“. Архивирано од изворникот на 18 липня 2014. Посетено на 18 липня 2014. Проверете ги датумските вредности во:
|accessdate=, |archive-date=(help) - ↑ Veli-Pekka Kivimäki (April 2, 2017). „Tankspotting: T-90As in the Donbass“. Архивирано од изворникот на квітень 5, 2017. Посетено на травень 4, 2017. Проверете ги датумските вредности во:
|accessdate=, |archive-date=(help) - ↑ „Росія направила винищувачі та бомбардувальники до кордонів України“. УНІАН. 2018-02-15. Архивирано од изворникот на 2018-02-15. Посетено на 15 лютого 2018. Проверете ги датумските вредности во:
|accessdate=(help) - ↑ „ЗСУ: літаки Росії вилетіли з аеродромів і максимально наблизились до кордону“. Радіо «Свобода». 2018-02-15. Архивирано од изворникот на 2018-02-16. Посетено на 15 лютого 2018. Проверете ги датумските вредности во:
|accessdate=(help) - ↑ „Росія провокує літаками: Українські ППО привели в бойову готовність“. Українська правда. 2018-03-22. Архивирано од изворникот на 2018-03-23. Посетено на 22 березня 2018. Проверете ги датумските вредности во:
|accessdate=(help) - ↑ „Бойову готовність української ППО зняли“. Українська правда. 2018-03-22. Архивирано од изворникот на 2018-03-23. Посетено на 22 березня 2018. Проверете ги датумските вредности во:
|accessdate=(help) - ↑ „Закон України «Про внесення змін до розділу XX „Перехідні положення" Податкового кодексу України щодо відносин, пов'язаних із здійсненням заходів із забезпечення національної безпеки і оборони, відсічі і стримування збройної агресії Російської Федерації у Донецькій та Луганській областях»“. Архивирано од изворникот на 6 лютого 2021. Посетено на 6 вересня 2020. Проверете ги датумските вредности во:
|accessdate=, |archive-date=(help) - ↑ „Командувачем Об'єднаних сил на Донбасі призначено генерал-лейтенанта Сергія Наєва“. Архивирано од изворникот на 4 травня 2021. Посетено на 6 вересня 2020. Проверете ги датумските вредности во:
|accessdate=, |archive-date=(help) - ↑ Harris, Shane; Sonne, Paul (3 грудня 2021). /12/03/98a3760e-546b-11ec-8769-2f4ecdf7a2ad_story.html „Росія планує масований військовий наступ проти України за участю 175 000 військових, попереджує розвідка США“ Проверете ја вредноста
|url=(help). Washington Post. Посетено на 12 січня 2022. Проверете ги датумските вредности во:|access-date=, |date=(help) - ↑ 71,0 71,1 „Україна: мета майбутнього Defender Europe 2021 вправа полягає у вправі до війни з Росією“. UAWire. 4 квітня 2021. Проверете ги датумските вредности во:
|date=(help) - ↑ 72,0 72,1 „Брифінг речника МЗС Марії Захарової, Москва, 15 квітня 2021 р.“. Міністерство закордонних справ Російської Федерації. 15 квітня 2021. Архивирано од изворникот на 18 квітня 2021. Проверете ги датумските вредности во:
|date=, |archive-date=(help) - ↑ „Почалося масштабне навчання НАТО Defender Europe під проводом армії“. Army Times. 15 березня 2021. Проверете ги датумските вредности во:
|date=(help) - ↑ „Німеччина каже, що Росія прагне «спровокувати» нарощування військ на кордоні України“. Radio Free Europe/Radio Liberty. 14 квітня 2021. Проверете ги датумските вредности во:
|date=(help) - ↑ „ЄС та Великобританія обіцяють підтримку Україні після нарощування російських військ“. The Guardian. Посетено на 10 квітня 2021. Проверете ги датумските вредности во:
|access-date=(help) - ↑ „Janes виявив на кордоні з Україною підрозділи Сухопутних військ Росії та балістичні ракети «Іскандер»“. Посетено на 10 квітня 2021. Проверете ги датумските вредности во:
|accessdate=(help) - ↑ „Хомчак: Двадцять вісім російських батальйонних тактичних груп дислокуються на кордоні з Україною“. Посетено на 10 квітня 2021. Проверете ги датумските вредности во:
|accessdate=(help) - ↑ „Понад 50 батальйонних тактичних груп для боротьби з безпілотниками противника на навчаннях на півдні Росії“. TASS. Посетено на 10 квітня 2021. Проверете ги датумските вредности во:
|accessdate=(help) - ↑ Morris, Loveday (9 квітня 2021). /europe/russia-ukraine-military-biden-donbas/2021/04/09/99859490-96d3-11eb-8f0a-3384cf4fb399_story.html „На порозі України Росія посилює війська та надсилає Байдену повідомлення про регіональний вплив“ Проверете ја вредноста
|url=(help). The Washington Post. Посетено на 11 квітня 2021. Проверете ги датумските вредности во:|access-date=, |date=(help) - ↑ Шиленко, Ольга (8 квітня 2021). „Зеленський на передовій, оскільки Меркель закликає Путіна відвести війська“. Посетено на 10 квітня 2021. Проверете ги датумските вредности во:
|accessdate=, |date=(help) - ↑ Washington (2 квітня 2021). „Президент Байден провів розмову з президентом України Зеленським в рамках зусиль заспокоїти Київ“. The Wall Street Journal. ISSN 0099-9660. Посетено на 10 квітня 2021. Проверете ги датумските вредности во:
|access-date=, |date=(help) - ↑ „Кремль каже, що військові переміщення поблизу України є оборонними, не становлять загрози“. Reuters. 1 квітня 2021. Посетено на 12 квітня 2021. Проверете ги датумските вредности во:
|access-date=, |date=(help) - ↑ Макіннон, Емі. „Чи готується Росія воювати в Україні?“. Foreign Policy. Посетено на 10 квітня 2021. Проверете ги датумските вредности во:
|access-date=(help) - ↑ „Конфлікт в Україні: Москва може «захищати» повстанців, підтримуваних Росією“. BBC News. 9 квітня 2021. Посетено на 12 квітня 2021. Проверете ги датумските вредности во:
|access-date=, |date=(help) - ↑ Чому Росія, можливо, не планує вторгнення, якого боїться Україна, BBC News (15 квітня 2021 р.)
- ↑ „Західні країни нокаутують Росію за те, що вона не бере участь у переговорах щодо України“. MSN. Посетено на 10 квітня 2021. Проверете ги датумските вредности во:
|accessdate=(help) - ↑ Amt, Auswärtiges. „Заява Німеччини та Франції з нагоди зустрічі держав-учасниць ОБСЄ щодо незвичної військової активності на українсько-російському кордоні“. Архивирано од изворникот на 2022-02-12. Посетено на 11 квітня 2021. Проверете ги датумските вредности во:
|accessdate=(help) - ↑ „Меркель вимагала від Путіна скоротити російські війська навколо України: заява Німеччини“. Reuters. 8 квітня 2021. Посетено на 10 квітня 2021. Проверете ги датумските вредности во:
|access-date=, |date=(help) - ↑ „Конфлікт в Україні: Москва може «захищати» повстанців, підтримуваних Росією“. BBC News. 9 квітня 2021. Посетено на 10 квітня 2021. Проверете ги датумските вредности во:
|access-date=, |date=(help) - ↑ „Зеленський запроваджує стратегію деокупації та реінтеграції Криму“. Укрінформ. 24 березня 2021. Проверете ги датумските вредности во:
|date=(help) - ↑ „Росія затримала консула України через секретну інформацію“. Associated Press. 17 квітня 2021 р. Посетено на 17 квітня 2021. Проверете ги датумските вредности во:
|accessdate=, |date=(help) - ↑ Teslova, Elena (17 квітня 2021). „Росія затримала генерального консула України“. Anadolu Agency. Посетено на 17 квітня 2021. Проверете ги датумските вредности во:
|accessdate=, |date=(help) - ↑ „Росія та Україна видворять дипломатів на тлі зростання напруженості“. Al Jazeera. 17 квітня 2021. Посетено на 18 квітня 2021. Проверете ги датумските вредности во:
|accessdate=, |date=(help) - ↑ „Росія: ФСБ затримала українця дипломата через секретну інформацію“. Deutsche Welle. 17 квітня 2021. Посетено на 17 квітня 2021. Проверете ги датумските вредности во:
|accessdate=, |date=(help) - ↑ „Росія та Україна висилають дипломатів через зростання напруженості“. France 24. 17 квітня 2021 р. Посетено на 18 квітня 2021. Проверете ги датумските вредности во:
|accessdate=, |date=(help) - ↑ Heather A Conley; Matthew P Funaiole (22 квітня 2021). „Розпакування російських військ, які нарощуються вздовж кордону України“. Центр стратегічних та міжнародних досліджень. Посетено на 27 грудня 2021. Проверете ги датумските вредности во:
|accessdate=, |date=(help) - ↑ „Розширення НАТО в Україні – «червона лінія» для Путіна, каже Кремль“. The Hill. 27 вересня 2021. Проверете ги датумските вредности во:
|date=(help) - ↑ „Захід-2021: Росія демонструє військову міць за допомогою масштабних навчань разом із силами Білорусі“. Sky News. 14 вересня 2021. Проверете ги датумските вредности во:
|date=(help) - ↑ „Захід 2021: чого нас навчили російські масові військові навчання“. The Moscow Times. 23 вересня 2021. Проверете ги датумските вредности во:
|date=(help) - ↑ „Кремль заперечує плани вторгнення в Україну, звинувачує в загрозах НАТО“. Astews_21.
- ↑ „Кремль звинувачує Захід у штучному нагнітанні напруженості в Україні“. Reuters. 21 листопада 2021. Проверете ги датумските вредности во:
|date=(help) - ↑ „Зеленський попереджає, що Україна "повністю готова" до нападу Росії“. France 24. 26 листопада 2021. Проверете ги датумските вредности во:
|date=(help) - ↑ „Зеленський заявив, що готовий до російської ескалації, та заявляє про розкриття змови щодо перевороту“. The Moscow Times. 27 листопада 2021. Проверете ги датумските вредности во:
|date=(help) - ↑ „Росія каже, що Україна перекинула половину своєї армії в зону конфлікту на Донбасі“. Reuters. 1 грудня 2021 року. Проверете ги датумските вредности во:
|date=(help) - ↑ „Україна розлютила Росію, купуючи турецькі дрони, і хоче отримати більше“. Bloomberg. 3 грудня 2021. Проверете ги датумските вредности во:
|date=(help) - ↑ „Росія звинувачує Україну в мобілізації артилерії, імітації переговорів“. Euronews. 10 грудня 2021. Проверете ги датумските вредности во:
|date=(help) - ↑ „Росія звинувачує Україну в мобілізації артилерії, симуляції переговорів“. Reuters. 9 грудня 2021. Проверете ги датумските вредности во:
|date=(help) - ↑ „Російські війська прибувають до Білорусі для спільних військових навчань“. Reuters. 17 січня 2022. Проверете ги датумските вредности во:
|date=(help) - ↑ „Британські літаки уникають Німеччини при постачанні зброї Україні“. 17 січня 2022. Проверете ги датумските вредности во:
|date=(help) - ↑ „Розвідка США стверджує, що Росія готує 175 000 військових до наступу на Україну“. Forbes. 3 грудня 2021. Проверете ги датумските вредности во:
|date=(help) - ↑ „Міністр оборони України попереджає про «криваву різанину» у разі вторгнення Росії“. The Hill. 7 грудня 2021. Проверете ги датумските вредности во:
|date=(help) - ↑ „Російське вторгнення, ймовірно, "в кінці січня", попереджає міністр оборони України“. Національна пошта. 3 грудня 2021. Проверете ги датумските вредности во:
|date=(help) - ↑ russia-officials-ukraine-invasion-f58cbbd7eca51cccf74ebd4be68484e8 „Росія заперечує, що шукала привід для вторгнення в Україну“ Проверете ја вредноста
|url=(help). Associated Press. 17 січня 2022. Проверете ги датумските вредности во:|date=(help) - ↑ „Джо Байден вважає, що Росія нападе на Україну, але заплатить «високу ціну»“. The Guardian. 20 січня 2022. Проверете ги датумските вредности во:
|date=(help) - ↑ „Кремль заперечує плани вторгнення в Україну, звинувачує в загрозах НАТО“. Politico. 12 Листопад 2021 р. Проверете ги датумските вредности во:
|date=(help) - ↑ „BILD exklusiv: Russlands Kriegspläne, So könnte Putin die Ukraine vernichten“ (германски). 3 December 2021. Архивирано од изворникот на 25 January 2022. Посетено на 25 January 2022.
- ↑ Tsvetkova, Maria; Antonov, Dimitry; Shalal, Andrea. „Ukraine hit by cyber attack as U.S. questions Russian troop pullback“. Reuters. Посетено на 16 February 2022.
- ↑ Lock, Samantha; Rankin, Jennifer; Holmes, Oliver. „Ukraine crisis: Russia says it is returning some troops to base in possible de-escalation – live news“. The Guardian. Посетено на 15 February 2022.
- ↑ Cathey, Libby; Winsor, Morgan; Deliso, Meredith. „Russia-Ukraine live updates: Biden says Russian troops remain in 'threatening position'“. abcNews. Посетено на 16 February 2022.
- ↑ „Shelling by Russian-backed separatists raises tensions in east Ukraine“. The Guardian. Посетено на 18 February 2022.
- ↑ „Ukraine kindergarten attack was 'false flag' : PM Johnson“. WION. Посетено на 18 February 2022.
- ↑ Jon Healy, Mick Doyle and Jacqueline Howard (22 February 2022). „Russia-Ukraine updates: British Prime Minister Boris Johnson announces raft of sanctions against Russia — as it happened“. ABC News. Посетено на 25 February 2022.
- ↑ „Ukraine-Russia: Putin mulls recognising independence of breakaway regions“. BBC. Посетено на 22 February 2022.
- ↑ „Ukraine crisis: Russia orders troops into rebel-held regions“. BBC. Посетено на 22 February 2022.
- ↑ „Putin orders forces to 'maintain peace' in eastern Ukraine“. 9 NEWS. Посетено на 22 February 2022.
- ↑ „Zelensky to consider Foreign Ministry's proposal of breaking off diplomatic relations with Russia“. Interfax. 22 February 2022.
- ↑ „kraine announces nationwide state of emergency as Russia troops build near border“. abcNEWS. Посетено на 24 February 2022.
- ↑ „Zelensky introduces martial law in Ukraine as sirens blare in Kyiv – video“. The Guardian. Посетено на 24 February 2022.
- ↑ „Hear air raid sirens go off in Ukraine's capital“. CNN. Посетено на 24 February 2022.
- ↑ „Real-time impact of Russian bombardments on Ukraine's internet space“. Monash IP Observatory. Посетено на 24 February 2022.
- ↑ Reuters (2022-02-24). „Ukraine computers hit by data-wiping software as Russia launched invasion“. Reuters (англиски). Посетено на 2022-02-24.
- ↑ „Zelenskiy Says Russian Forces Trying To Take Over Chernobyl Nuclear Power Plant“ (англиски). Посетено на 2022-02-24.
- ↑ „Fighting breaks out near Chernobyl, says Ukrainian president“ (англиски). 2022-02-24. Посетено на 2022-02-24.
- ↑ CNN, Aditi Sangal, Meg Wagner, Adrienne Vogt, Melissa Macaya, Rob Picheta, Lauren Said-Moorhouse, Ed Upright and Maureen Chowdhury (2022-02-24). „Russian troops seize Chernobyl nuclear power plant, Ukrainian official says“ (англиски). Посетено на 2022-02-24.
- ↑ Kaufman, Ellie. „Russians "meeting more resistance" in advance towards Kyiv "than they expected," US defense official says“. CNN. CNN. Посетено на 25 February 2022.
- ↑ „Саміт Україна-ЄС підтвердив, що вважає Росію агресором“ (украински). Архивирано од изворникот на 2021-11-13. Посетено на 2021-11-13.
- ↑ „Арсеній Яценюк представив План дій «Відновлення України»“. Департамент інформації та комунікацій з громадськістю. 2014-09-03. Архивирано од изворникот на 2014-09-07. Посетено на 2014-09-07.
- ↑ „Український уряд розглядає проект «Стіна»“. Українська служба. 2014-09-05. Архивирано од изворникот на 2014-09-06. Посетено на 2014-09-07.
- ↑ „Виконання проекту облаштування кордону «Стіна» здійснюватимуть в два етапи“. Департамент інформації та комунікацій з громадськістю. 2014-09-05. Архивирано од изворникот на 2014-09-07. Посетено на 2014-09-07.
- ↑ „«Стіну» з Росією будують у Чернігівській, Сумській і Харківській областях“. Архивирано од изворникот на 4 березня 2016. Посетено на 31 серпня 2016. Проверете ги датумските вредности во:
|accessdate=, |archive-date=(help) - ↑ „Україна почала зводити оборонну стіну на кордоні з Росією (ПРОЕКТ)“. Архивирано од изворникот на 4 березня 2016. Посетено на 31 серпня 2016. Проверете ги датумските вредности во:
|accessdate=, |archive-date=(help) - ↑ „ООН підрахувала кількість жертв бойових дій на Донбасі“ (украински). Архивирано од изворникот на 2021-02-24. Посетено на 2021-02-25.
- ↑ „Росія окупувала 7% території України - Президент“ (украински). Архивирано од изворникот на 2021-05-08. Посетено на 2021-02-22.
- ↑ „Від російської агресії в Україні загинули майже 10 тис. громадян України – МЗС“. 21.02.2017. Архивирано од изворникот на 21.02.2017. Посетено на 21.02.2017. Проверете ги датумските вредности во:
|accessdate=, |date=, |archive-date=(help) - ↑ „/ «Дзеркало тижня» Випуск № 15, 21 квітня-27 квітня 2018 р. / Мутації небезпеки, або Радіаційні загрози окупованих територій“. Архивирано од изворникот на 27 листопада 2021. Посетено на 2 вересня 2018. no-break space character во
|title=во положба 28 (help); Проверете ги датумските вредности во:|accessdate=, |archive-date=(help) - ↑ Гірнича енциклопедія
- ↑ „/ «Дзеркало тижня» Випуск № 15, 21 квітня-27 квітня 2018 р. / Мутації небезпеки, або Радіаційні загрози окупованих територій“. Архивирано од изворникот на 27 листопада 2021. Посетено на 2 вересня 2018. no-break space character во
|title=во положба 28 (help); Проверете ги датумските вредности во:|accessdate=, |archive-date=(help) - ↑ „/ А.Акаков. «Дзеркало тижня», Випуск № 32, 1 вересня-7 вересня 2018. / Mayday! Донбас: загроза екологічної катастрофи у центрі Європи“. Архивирано од изворникот на 1 вересня 2018. Посетено на 2 вересня 2018. no-break space character во
|title=во положба 39 (help); Проверете ги датумските вредности во:|accessdate=, |archive-date=(help) - ↑ „/ «Дзеркало тижня» Випуск № 15, 21 квітня-27 квітня 2018 р. / Мутації небезпеки, або Радіаційні загрози окупованих територій“. Архивирано од изворникот на 27 листопада 2021. Посетено на 2 вересня 2018. no-break space character во
|title=во положба 28 (help); Проверете ги датумските вредности во:|accessdate=, |archive-date=(help) - ↑ „Екологічний аспект реінтеграції окупованих районів Донецької та Луганської областей“ (PDF). Архивирано од изворникот (PDF) на 23 листопада 2021. Посетено на 27 листопада 2021. Проверете ги датумските вредности во:
|accessdate=, |archive-date=(help) - ↑ „ОЦІНКА ЕКОЛОГІЧНОЇ ШКОДИ ТА ПРІОРИТЕТИ ВІДНОВЛЕННЯ ДОВКІЛЛЯ НА СХОДІ УКРАЇНИ“. Архивирано од изворникот на 29 січня 2018. Посетено на 2 вересня 2018. Проверете ги датумските вредности во:
|accessdate=, |archive-date=(help) - ↑ „что происходит с экологией на неподконтрольном Донбассе“. Архивирано од изворникот на 12 вересня 2018. Посетено на 12 вересня 2018. Проверете ги датумските вредности во:
|accessdate=, |archive-date=(help) - ↑ „Постанова Верховної Ради України. Про Звернення Верховної Ради України до Організації Об'єднаних Націй, Європейського Парламенту, Парламентської Асамблеї Ради Європи, Парламентської Асамблеї НАТО, Парламентської Асамблеї ОБСЄ, Парламентської Асамблеї ГУАМ, національних парламентів держав світу про визнання Російської Федерації державою-агресором. № 129-19 від 27.01.2015“. Архивирано од изворникот на 1.02.2015. Посетено на 28.01.2015. no-break space character во
|title=во положба 351 (help); Проверете ги датумските вредности во:|accessdate=, |archive-date=(help)
Надворешни врски
уреди- Ажурирана онлајн мапа на војната на Liveuamap
- Најкратката историја на руско-украинската војна: каде и како започна конфликтот во Донбас
- Виртуелен музеј на руската агресија
- Русија ја нападна Украина (24 февруари 2022 година): хронологија на главните настани
Наводи
уреди- Меѓународен вооружен конфликт во (англиски) (англиски) // Рулац: Владеењето на правото во вооружените конфликти
- Конфликт во (англиски) (англиски) // Совет за надворешни односи
Новинарство и аналитика
уреди- Володимир Хорбулин, Апстракти за втората годишнина од руската агресија против Украина // Украински кризен медиумски центар, 20 февруари 2016 година
Видео
уреди„Україна. 100 днів над прірвою“. 1+1. 2018-03-13. Посетено на 14 березня 2018. Проверете ги датумските вредности во: |accessdate= (help)
Грешка во наводот: Има ознаки <ref> за група именувана како „б“, но нема соодветна ознака <references group="б"/>.