Нормани

Нормани (или Нордијци) — германски народ кои ја населиле Скандинавија во текот на средниот век. Зборувале старонордиски јазик, кој бил класичен јазик од северногерманската гранка јазици која се развила од прагерманскиот јазик во тек на раните векови на почетокот на претходниот милениум. Живеејќи далеку од Рим, Норманите практикувале паганска религија подолго од било кои други нивни германски сродни народи.

„Гости од прекуморјето“, Николај Рерих (1899)

Развивајќи добри вештини во занаетчиството, трговијата и војувањето до кај средниот век, Норманите се прошириле на широко подрачје во тек на викиншкиот период. Овие експанзии резултирале со откривање на Исланд, Гренланд и Северна Америка, и освојување на делови од Британија, Ирска и Франција. На исток, според некои теоретичари, Нордиските Викинзи познати како Руси ја воспоставиле руската држава за контрола на трговските патишта од Балтичкото Море до Арабија, преку Волга, и до Цариград. Освен тоа, Норманите напишале неколку книжевни дела, како едите и сагите, кои на историчарите им даваат вредни сознанија за историјата и културата на раните германски народи.

Со христијанизацијата на Скандинавија и појавата на лигата „Ханза“, нордискиот начин на живот се променил, а модерните потомци на Норманите денес се нарекуваат Скандинавци.

Историја

Карта на норманската култура во бронзеното доба, околу 1200 п.н.е.

Потекло

Повеќето германски племенски општества во Скандинавија биле постојано присутни уште во неолитскиот период од 4000 п.н.е. па сè до првите векови на новата ера. Тоа биле ситни економии во рамки на селата. Промената започнала во текот на првата половина на претходниот милениум и тоа под влијание на Римското Царство. Откако завршиле со освојувачките војни и границите на нивното царство станале релативно стабилни, Римјаните почнале да тргуваат со народите надвор од окупираните територии со цел да набават голем број робови кои им биле потребни за да ја одржуваат својата економија. Веројатно како резултат на трговијата со робови и со железо, кожа, и дрво, ситната економија почнала да процветува во Скандинавија со артефакти од злато и сребро, потврдени во богатите гробници кои се појавуваат во I век п.н.е.

Етнографска карта на Скандинавија од VI век, опишана во „Гетика“ од Јорданес.

Археолозите определиле концентрични зони на разни типови гробници меѓу раните Нормани, зависно од нивната оддалеченост од римската граница. Данска каде луѓето се богателе при трговија со Рим е зона на богати гробници. Накај север, кон Норвешка, Шведска и источно долж балтичкиот брег е зона на гробници на воини кои биле посиромашни со предмети.

Накај III век постојат докази дека трговијата била во опаѓање веројатно поради присуство на пиратски напади организирани од воините кои живееле подалеку од границите на Рим. Во IV и V век почнале да се појавуваат и првите воени тврдини. Мали тврдини од кои повеќето со еден ѕид се најдени во јужна Шведска и тие се знак дека морале да се бранат од напади. Оружјто укажува на тоа дека веќе постоеле воени елити. Делото Гетика, напишано во Цариград околу 551 од римскиот историчар Јорданес, дава преглед на германските племиња од Скандинавија во VI век. Јорданес именува мноштво племиња кои живееле во Сканца, која ја нарекува „Утроба на народите“ и вели дека Скандинавците дури биле и побројни и посурови од другите Германи. Меѓу другите, Јорданес ги споменува Сведите, како Такит во неговото дело Германија кое датира од I век. Сведите биле забележани по своите силни флоти и војска. Даните исто така биле забележани како „највисоките мажи“. Во Норвешка, Јорданес ги споменува и Ругите, кои учествувале во Битката кај Недао и освојувањето на Италија од страна на Одоакар. Најверојатно, овие племиња сè уште имале контакт со својот сој низ Европа. Херулите и Готите, кои праќале морски експедиции во Црното Море против Римското Царство со векови, веројатно однеле поморска технологија назад во Скандинавија. Бродот од Нидам, најстариот пронајден клинкер кој некогаш бил изграден, покажува дека раните Нормани поседувалле напредна технологија за бродоградба веќе во III век.

Ширење

Поврзано: Викиншки период, Викиншка експанзија, и Викинзи

Викиншки експедиции низ Европа, Средоземното Море, Северна Африка, Мала Азија, Арктикот и Северна Америка

Причини за викиншкото ширење

Иако главна основа на скандинавското стопанство било земјоделство и трговијата, Скандинавците имале општествено-политичко уредување во кое војувањето одиграло централна улога слично како кај древните Келти и кај другите германски народи. Војната била посакувана како за да се покаже воинствена моќ и храброст така и за да се стекне материјална добивка. Предизвикување војни во далечните земји било исто така начин да се изгради политичката моќ. Напредните клинкери одговарале да се користат и во длабоки и во плитки води, со што се зголемувал досегот на нордиските трговци или воини долж морските брегови или долж поголемите речни долини во светот.

Брзиот раст на популацијата се смета исто како причина за викиншката експанзија. Постојат археолошки докази за раст на популацијата меѓу скандинавските земјоделци. Користењето на железни орудија, потрајни од оние од бронза, довело до поефикасно земјоделство и способност да се одржува една поширока заедница. Полигамијата исто така нашироко била практикувана меѓу Норманите, со паглаварите кои најчесто имале голем број жени. Поволната клима во таканаречениот средновековен топол период веројатно исто така придонела за растот на популацијата во Скандинавија.

На почетокот на викиншкиот период во VIII век, Скандинавија, исто како и порано, била раскрстопат на трговијата. Нордислите трговци биле активни во Балтикот, собирајќи крзна од финските народи за да ги извезуваат на Запад на тогашната европска супер сила, Каролиншкото Царство на германските Франки под Карло Велики. Како северните трговци навлегле во Источна Европа и понатаму, биле дел од една трговска мрежа за транспорт на огромни количини сребро од Абасидската империја. Трговците можеби делувале како битен фактор на тој коридор за пренос на среброто до Франкиското царство на Карло Велики а тоа ја стимулирало нивната економија и им помогнало да се финансира нивниот потфат на градење многу цркви. Политичките проблеми во Абасидската империја го секнале протокот на сребро во 820-тите и 830-тите, можна причина зошто норманските трговци се свртеле кон пиратство и војување. Приказните на трговците за огромното богатство на Каролиншкото Царство, најмоќната групација во Европа после Римјаните, несомнено исто така ги охрабрило да се оддадат на војни и пљачкање. Жестокиот поход на Каролинзите против паганските германски Саксонци од северна Германија во доцниот VIII век можеби исто така довело до тоа да тргнат да војуваат против туѓинците.

Британски Острови

Најраната забележана дата на викиншки напад на Британските Острови е 787 г. кога, според „Англосаксонскиот летипис“, група луѓе од Норвешка отпловиле на островот Портланд во Дорсет. Таму, кралскиот намесник за нив помислил дека се трговци. Кога тргнал со нив да ги однесе да платат трговска такса, тие го убиле. На 8 јуни 793 манастирот Линдисфарн, кај Нортумбрија, бил опустошен од страна на Норманите. Трговијата меѓу Англија и Континентот долж Англискиот канал и Северното Море која била развиена во текот на VIII век, станала голем плен на пиратите. Нападите во ова подрачје станале позачестени во 830-тите. Во 867, Даните го освоиле Јорк, и до 870 било основано грофовството Оркни. Околу 880, викиншкиот водач Гутрум потпишал договор со англосаксонскиот крал Алфред Велики, со што му се давало на Гутрум власт врз едно пошироко подрачје на Источна Англија, наречено Данелаг.

Териториите коишто Викинзите ги освоиле во Ирска, прво во 795, биле мали меѓутоа стратешки поставени. Денешните ирски градови Даблин, Вотерфорд, Вексфорд, Арклоу, Корк и Лимерик биле основани од страна на Викинзите. Викиншкиот период, преку трговијата, вовело големо богатство во кралствата како и подобрување на средствата за комуникација што отсекогаш значело делотворна моќ на промена во некое општество. Ирска имала близок контакт со Велика Британија и со европското копно, што создало нови влијанија во политичкиот систем како и во црквата и во економските аспекти на општеството. Домородните Ирци се бранеле жестоко против Викинзите, во поголем дел Норвежани, и во 902 привремено успеале да ги избркаат од местото на кое денес се наоѓа градот Даблин. Но Викинзите веќе толку добро се утврдиле таму што почнале да ја напаѓаат Англија. Во 1014 Даните под власта на Свен I освоил голема територија во Англија. Во XII век, Викинзите го изгубиле своето влијание кога нивните градови паднале во рацете на Нормандите, друго племе што потекнува од Викинзите, кои биле повикани во Ирска како сојузници на соперничкиот претендент на ирската Kруна во XI век.

Франција и Германија

Статуа на Роло, Војвода на Нормандија.

Поврзано: Војводство на Нормандија, Норманди, Роло, и Данегелд

„Летописите на Франкиското кралство“, или Annales regni Francorum, анонимен збир на политичка и воена историја на Франките од 741 до 829, запишале дека првиот напад врз франкиската територија се случил во 799. Градот Руан бил нападнат во 841. Првото подрачје каде Викинзите со сиот свој интензитет нападнале било во басенот на реката Сена во 841. Првиот напад на Париз се случил во 845. Втор регион во кој нападнале Викинзите била Аквитанија. Напаѓачите продреле дури до Шпанија во 844 а Бордо бил под викиншко влијание од 848. Третата зона каде е видена нивната активност била Бретања и Неустрија во текот на 840-тите; Бретања најпосле била освоена во 914. Четврта зона на нападите на викинзите е забележана во Меза — подрачјето на Долна Рајна. Во 845 биле опседнати Хамбург и Париз. Викинзите постојано пловеле по франкиските реки, пљачкајќи и опожарувајќи ги градовите. Ваквите напади ја ослабнале франкиската економија и општество, со закана да ја донесат земјата на ниво на оние услови кои тука биле забележани после падот на Римското Царство.

Норманската експанзија до 1130 година

Дизајнот на викиншките бродови кој им овозможувал да патуваат и по речните корита, им овозможил да прават ненадејни инвазии врз тврдините на градовите кои претходно имале искуство за одбрана само од копнени трупи. Типично, Викинзите своите воени утврдувања ги правеле на устијата на реките од каде упатувале бродови до градовите кои биле под опсада. Овие воени утврдувања им служеле и како кампови каде можеле да чекаат да помине зимата кога морето било полно со бури и несигурно за пловидба. Во IX век, воените банди почнале полека да стануваат војски како резултат на обидите во Скандинавија кралеви како Харалд Убавокосиот од Норвешка да ја консолидираат политичката моќ. Подобри дефанзивни структури биле изградени во Скандинавија, како Даневирке завршен од данскиот крал Гутфред во 804 година, кој ја штител јужната граница на Данска. Нова фаза напади на Париз и неговата околина започнала во 885.

Организирана одбрана против викинзите била организирана од силни водачи како Карло Ќелавиот на Франките и Алфред Велики на Англосаксонците, кои биле способни да организираат одбрана (тврдини) на градовите, поморски патроли долж бреговите и да најмат поголема мобилна воена сила. Други христијански водачи не можеле ништо да сторат против викиншките напади па плаќале откупнини, таканаречени „данегелд“. Во 845, Франките го платиле првиот нивен данегелд на викинзите. Во замена за добра исплата на ваквата откупнина, викинзите честопати се согласувале на примирје а потоа и на трговија со противничката страна.

Моќта на Каролиншкото Царство ги насочила викинзите кон напади на Британските Острови, а нападите на франкиската територија се случувале само спорадично. Исклучок било подрачјето на устието на реката Сена, каде утврдувањата на викинзите станале основа за понатамошното војводството на Нормандија, доделено на норвешкиот викиншки поглавар со дански следбеници, наречен Роло, во 911 г. од страна на каролиншкиот крал Карло Простиот. За возврат, Роло на Карло му дал заклетва на верност, се преобратил во римокатолик, и се зафатил со тоа да го брани северниот регион на Франкија против нападите на други групи викинзи. Роло се смета за основоположник на Нормандија. Нормандите, кои биле потомци на Роло и на неговите следбеници, подоцна ќе се прошират освојувајќи ја територијата на Јужна Италија, Малта Британските Острови, Кипар и Мала Азија. Еден од тие следбеници, за кој се смета дека се викал Хиалт, ја основал тврдината Hialtus Villa (Отвиј) во Нормандија, династијата Отвиј, која директно води до Војводството од Апулија и Калабрија, кралството на Рожер II Сицилијански и Кнежевството Антиохија.

Преку Гибралтар

Од новите утврдувања или домови на Британските Острови, Нормалите праќале походи дури и појужно. Околу 858 Бјорн I, син на дански крал, и неговиот главен офицер, Хастен, повеле флота од 62 бродови во напад започнат од устието на Лоара во Франција, преку Пиринејскиот Полуостров преку Гибралтар во Средоземното Море, каде стигнале до брегот на Северна Африка, Балеарските Острови на Шпанија, и јужниот брег на Франкија. Флотата на Маврите успеала да ги потисне назад во Атлантикот, и тие се вратиле во Франција четири години по нивното заминување, а подоцна со стекнатото богатство се вратиле назад во Скандинавија.

Фарски Острови

Нордиските викинзи не биле само напаѓачи туку биле и населувачи. Нивната колонизација во 860-тите на Фарските Острови, 300 милји западно од брегот на Норвешка, бил првиот чекор на нивната ваква експанзија. Се мисли дека викинзите научиле многу за водите на запад од ирските монаси, кои биле први кои пловеле таму во VII век. Податоците за раните викиншки патувања на Фарските острови и Исланд не велат ништо за нивното “откритие,” што сугерира дека тие веќе биле откриени од страна на Ирците. викинзите ги населиле Фарските острови пренесувајќи ги таму своите семејства, добиток, имот пловејќи преку 300 милји на отворено море.

Исланд

Исланд бил откриен од страна на Надодр, еден од првите населувачи на Фарските острови, кој пловел од Норвешка до Фарските острови, но се изгубил и случајно стигнал до источниот брег на Исланд. Надодр земјата ја нарекол Снаеланд (Земја на снегот). Шведскиот морепловец Гардар Сваварсон исто така случајно стигнал до брегот на Исланд. Тој открил дека земјата е остров и ја нарекол Garðarshólmi (буквално Островот на Гардар). Првиот Скандинавец кој намерно испловил кон Гардарсхолми бил Флоки Вилгердарсон, исто така познат и како Храфна-Флоки. Флоки презимил една зима во Бардастронд. Тоа било студена зима а бидејќи имало ледници во фјордовите ја нарекол Исланд (Земја на мразот). Првиот постојан жител во Исланд обично се смета дека бил норвешкиот поглавар наречен Инголфур Арнарсон. Според приказната, тој се населил во југозападниот полуостров, денес познат како Рејкјанескаги, околу 874, на местото кое го нарекол Рејкјавик (Залив на чадот) поради геотермичкиот чад кој го испуштала земјата. Сепак, некои признаваат дека Инголфур Арнарсон можеби не бил првиот кој се населил на Исланд— туку дека тоа можеби бил Натфари, роб на Гардар Сваварсон кој останал на островот додека неговиот господар се вратил во Скандинавија. Оваа новонаселена земја нудела многу можности за сточарство и лов. До последната декада на IX век, голем број доселеници патувале накај Исланд, во најголем дел од бреговите на Норвешка; имало доста и од Ирска и од Шкотските острови. Христијанизацијата на Исланд се случила околу 1000, кога кралот Олаф Тригвасон испратил мисионери да ги покрстат Исланѓаните.

Последните пишани податоци на норманските Гренланѓани се од венчавка во 1408 година во црквата во Хвалси и денес се најдобросочуваната норманска урнатина во Гренланд.

Многумина од доселениците биле викиншки поглавари. Многу поглавари имигрирале како директен резултат на походите на Харолд Убавокосиот во тек на 880-тите со цел да ја обедини Норвешка под негова власт, особено после неговата одлучувачка поморска битка во околу 890 кај Хафрсфјорд. Тој тогаш повел флота преку Северното Море до шкотските острови за оттаму да ги избрка неговите непријатели; овие бегалци исто така се доселиле на Исланд. Многумина од нив на Исланд останувале во текот на зимата а потоа на лето се враќале на брегот на Норвешка за да продолжат да војуваат. Други поглавари кои биле сојузници на Харолд, по негов совет исто така тука се доселувале. Доста од луѓето кои дошле на Исланд биле Гали. Во 930 викинзите тука основале тинг, Алтингот, кој е најстарата преживеана демократска институција на светот.

Гренланд

Две подрачја долж југозападниот брег на Гренланд биле колонизирани од нормански доселеници околу 986 кои се занимавале со сточарство, ситно земјоделство и лов на моржови. Тргувале со коската на моржовите во замена за железо и други добра кои не успевале локално да ги произведат. Гренланд станал земја-вазал на кралот на Норвешка во 1261 г. Во текот на XIII век, популацијата не била поголема од 5,000 жители поделени во два главни региона – Ејстрибигд (источно) и Вестрибигд (западно). Имало околу 250 фарми поделени во околу 14 заедници центрирани околу 14 цркви, меѓу кои една била и катедралата Гардар. Католичката епископија на Гренланд била дел од архиепископијата Нидарос. Сепак, многу бископи повеќе сакале да ја вршат службата надвор од Гренланд. Со тек на годините, климата се променила (види Мало ледено доба). Во 1379 северните делови биле нападнати од Инуити Трговијата и земјоделството полека замирале. Колонијата во Гренланд постепено пропаѓала. Докај 1450 таа изгубила контакт со Норвешка и Исланд и исчезнала, останувајќи да живее само во неколку скандинавски легенди.

Америка

Капетанот на норвешкиот капетан кој се викал Бјарни Херјолфсон прв стигнал до американскиот континент некаде околу 985 кога поради бура скршнал од пловидбата планирана од Исланд до Гренланд. Слични експедиции од Гренланд (некои предводени од Лејф Ериксон) го истражувале подрачјето западно од Гренланд во потрага по дрва за градба (На Гренланд имало само мали дрвја и грмушки). Редовно се пловело од Гренланд до островот Елсмир, Остров Скрилинг Скрилинг и Руин заради лов и трговија со инуитскитските групи. Жителите на Гренланд новата територија ја нарекувале Винланд. Оваа територија не била колонизирана од викинзите поради бројното домородно население – Ескимите - кои тука веќе биле населени.

Источна Европа

Викинзите кои отишле источно во најголем дел биле од шведско потекло, отпрвин потомците на племето наречено Свеар кои живееле во централниот дел на јужна Шведска, но исто така имало и од норвешко и данско потекло. Овие викинзи се именувале како Руси. Името Рус е поврзано со зборот Руоци, што значи “Шведска” на фински, произлезено од Ропсланди, старото име на Рослаген Поради шведското влијание во Русија, се нарекува Svíþjóð hin mikla ("Голема Шведска") и Svíþjóð hin kalda, ("Студена Шведска") од страна на Снори Стурлусон во Нордиските саги. Сакајќи да ги прошират своите трговски врски, шведските трговци испловиле источно долж балтичкото крајбрежје до реката Нева и по нејзиниот тек отишле дури и поисточно. Друг важен пат на викинзите кој водел јужно бил низ градот Стара Ладога на реката Волков. Мал број викинзи отпатувале дури и до Багдад; сепак, тие повеќе се фокусирале на трговските патишта низ Русија кои ги контролирале, некојпат и со употреба на сила.

Муслиманскиот дипломат и патник, Ахмад ибн Фадлан, кој ја посетил Волга Бугарија во 922, ги опишал руските викинзи (Rusiyyah) кога ги сретнал кај Волга:

(...) Никогаш не сум видел посовршени физички примероци, високи како палми, русокоси и румени; не носат ни туника ни кафтан, туку мажите носат облека која ја покрива едната страна на телото а ја остава раката слободна. Секој маж носи секира, меч и нож и тоа во секое време. Мечевите се широки и со вдлабнатина, налик на оние на Франките. Секоја жена на градата носи кутија од железо, сребро, бакар или злато; вредноста на кутијата го покажува богатството на нејзиниот маж. Секоја кутија има алка на која виси нож. Жените носат златни и сребрени огрлици. Најценети кај нив се украсите од зелени стаклени монистри. Им ги врзуваат како огрлици на нивните жени.

—Гвин Џонс, 'Историја на Викинзите

Општество

Класна поделба

Норманите манифестирале силно чувство на заедништво, со силни роднински врски формирајќи ја основата на нордиските кланови кои биле дел на проширеното семејство наречено Сипа, составено од околу 50 домаќинства. Норманите покажувале чувство за општествена организација во тек на војувањата, копањето руди, изградбата на бродови, и навигацијата, што овозможило релативно мали групи на луѓе да патуваат на огромни раздалечини низ разноразни непријателски територии за да тргуваат или за остварување на нивните мошне успешни напади заради приграбување богатства.

Моќта била центрирана во рацете на неколку успешни дротини — воени господари, кои со нивните хирдови вршеле влијание во зависност од големината на нивниот плен како и вештината да го стекнат истиот. Бидејќи поглаварите биле произлегувале од воините, а кралевите произлегувале од поглаварите, тенденцијата на најмоќниот била да се зачува моќта преку намалување на војувањата и воспоставување средства за постигнување социјална стабилност. Постојани закани за стабилноста била поединечната слобода на сите членови на воената класа и способноста на било кој воин од било која класа да привлече следбеници доколку е успешен во војна..

Поргнир Законоговорникот му ја покажува моќта на неговата служба на кралот од Шведска кај Стара Упсала, 1018. Законоговорникот го натерал кралот Олоф Шетконунг не само да прифати примирје со неговиот непријател, кралот Олаф II од Норвешка, туку исто и да му ја даде ќерката за негова жена. Илустрација од C. Krogh.

Трите главни класи кај Норманите биле: поглавари, слободни граѓани и трали. Тралите биле обично воени заробеници, кои живееле во свои куќи и работеле како фармери но биле принудувани да плаќаат одреден износ храна, добиток или текстил на нивните господари со што повеќе биле некој вид потчинети вазали отколку класичен тип робови. Секој слободен човек владеел со свој имот и куќа и директно бил потчинет на кралот, без никаква посредна хиерархија како во подоцнежниот феудализам. Професии, како верските водачи, исцелителите, трговците и занаетчиите не биле основа за класа. Норманското општество било патријархат, татковците имале апсолутен авторитет врз семејството, кое можело да вклучува повеќе од една жена. Сепак, жените имале значајно влијание и независност за тоа време, како што покажуваат фактите на голем број надгробни камења (рунски камења) за паметење по смртта. Тие ито можеле и да се разведуваат од нивните сопрузи.

Власт

Норманската монархија била изборна; бил избиран за крал некој кој бил дел од слободните луѓе, соодветен кандидат од семејство чие потекло водело од некој божествен или полубожествен основоположник на соодветното племе. За да се постигне јавна одлука, Норманите се состанувале во собрание познато како Тинг. Водачите и слободните луѓе се состанувале во Тингстидот, некое свето или историско место, за да сослушаат мислења, за да гласаат за водачите, да разрешат спорови и кавги, да ги казнат престапниците и за да определат политики и стратегии. Алтингот на Исланд, основан во 930 како Тингветлир, е најстарата постоечка демократска институција на светот.

Во случај на сомнителен криминал, обвинетиот можел да избегне казна со претставување на определен број слободни луѓе (нивниот број зависел од сериозноста на криминалот) подготвени да се заколнат во неговата невиност. Доколку ова не успее, тој можел да ја докажува својата невиност на судски двобој наречен Холмганг. Телесните или смртната казна за слободните луѓе не фигурира во хордискиот законик а официјално најстрогата казна била протерување.

Воени практики

Шлемот пронајден во близина на Хаугсбигд, Бускеруд, е единствениот пронајден шлем од викиншкиот период.

Во текот на првите години кога започнале за првпат грабежите, бандите на Норманите биле мали, честопати водени со само еден брод и не биле кралски експедиции или некакви големи инвазии. Викинзите главно биле пешадијци бидејќи нивните коњи не биле крупни (како последица од неисхранетост). Секој воин носел секира, меч, долг нож, a spear, и тркалезен штит. Лакот и стрелата исто така биле користени иако тоа во очите на многу војници се сметало за кукавичлук. Само воените водачи носеле шлемови. После IX век кога моќта почнала да се консолидира во рацете на големите поглавари и кралеви, ситните банди од минатото се претвориле во широки војски. Војските можеле да бројат и до 7,000 војници за одредена битка или воен поход. Откако ќе завршел воениот поход војниците се враќале на својата вообичаена професија: фармери или трговци. Во доцниот XX век во Скандинавија претходните многубројни мали воени утврдувања се претвориле во поголеми тврдини, сите изградени на ссличен начин и со можност да соберат од 6,000 до 9,000 луѓе. Тие можеби биле кралски одбраамбени и административни центри, веројатно изградени од страна на Харалд II, крал на Данска, како одбрана против Германското Царство. Се чини дека биле користени само околу 30 години.

Стопанство

Гранки

Норманите одгледувале добиток, ловеле риби и диви животни за да го одржат своето општество. Во тек на железното доба нивните земјоделски методи станале порафинирани поради користењето на железните орудија. Садењето на земјоделските култури зависело од географската ширина. Имено, во Скандинавија седум месеци траелa сезоната на сеидби и можеле да успеваат разноразни култури но сепак, посеверно каде климата била посурова успевале мал број овошја или зеленчуци. Стиочарството затоа била поважна гранка од градинарството. Тие одгледувале најчесто свињи, но честопати и кози и овци.

Периодично, норманските ловци со бродови патувале накај север во лов на моржови, кои ги ловеле поради нивното месо, кожа и коска – односно забите. Ловеле и други крзнени животни најчесто поради трговија. англосаксонскиот крал Алфред Велики, кој напишал извештај за патувањата на еден Норвежанец наречен Отер, Норман, вешти риболовец, познат и по тоа дека лови китови.

Норманите биле исто така и вешти производители на железо а тоа подразбирало и рударство. Железото го користеле за земјоделски алатки, оружје, клинови за градба и за прицврстување на своите бродови (клинкери). Железните секири овозможиле и дрводелство и употреба на широко пространите шуми во регионот заради дрва за огрев или градба.

Вио XI век, се појавиле тензии кога поглаварите кои се обидувале да постанат кралеви се бореле да ја консолидираат и да ја зголемат нивната моќ па со тоа почнале да ја вршат својата експанзија низ Европа, преку трговија, но исто така и со грабежи и војувања. Се чини како во исто време да биле и трговци и воини. Ако наидувале на обични цивили, на пример монаси кои живееле во богати манастири, ги напаѓале и им го одземале богатството. Ако наиделе на посилни војски од нивната, тие преговарале за примирје и почнувале да тргуваат. Трговијата често е придружувана со насилство имајќи в обзир дека Викинзите се бореле и меѓусебно заради контрола врз трговските патишта кои носеле и богати приходи.

Превоз

Бродот Гоктад во Музејот на викиншки бродови во Осло, Норвешка.

Повеќе информации: Викиншки брод

Бродоградбата била развиена многу полесно со развојот на железната индустрија и изработката на железните алати. Докај VIII век веќе биле градени бродови кои пловеле по океанот, изградени така да го оддржат својот курс во мориња тешки за пловидба кои пловеле дури и спроти ветровите. Викиншките бродови биле одлично конструирани за пловење во длабоките води на океанот и во плитките води на реките. Нивната тежина била мала па така лесно биле транспортирани со влечење од едно во друго речно корито. Се проценува дека во однос на брзината и маневарот, бродовите на Викинзите можеле да достигнат брзини од 10 до 11 јазли ако не и повеќе.

Видови викиншки бродови

Имало повеќе видови викиншки бродови кои биле користени за разни цели:

• • долг брод, исто така познат и како дракар, или брод “змеј” – се користел за војување;
  • кнар – поширок и постабилен од долгите бродови, единствен прилагоден за долги прекуокеански патувања – се користел за транспорт;
  • карвес – помал брод за превоз на луѓе и животни намирници, наменет за пловидба по плитките води;

Односот на Викинзите кон нивните бродови бил дури по малку и мистичен. Жените учествувале во декорирањето на бродовите а на мажите им се давало да командуваат со бродовите за да ја проверат нивната мажевност или да ја докажуваат својата вештина да бидат водачи.

Култура

Поврзано: Германски народи

Облека

Сознанија за облеката на Норманите е добиено од надгробните камења и гробниците. Делови од облека во гробовите биле сочувани исто како и накитот што го носеле луѓето. Бојата на текстилот кој најчесто е волна, биле со светли бои. Се чини одредени бои се претпочитале во различни региони: црвени во Данелаг, виолетови во Ирска, сино-зелени во Скандинавија. Друг вид на текстил кој го употребувале бил ленот и свилата. Главно кројот на облеката не се променил многу во тек на викиншкиот период, додека стилот на украсите се менувал. Мажите ноделе долги панталони, туники врз кои носеле некој вид палто, и наметка прикачена на едното рамо, обично со брош во форма на прстен. Жените носеле долги фустани покриени со некој вид кецела прикачена на рамењата со овални брошови. Овие брошови честопати биле вешто украсени и изработени од скапоцени метали. Идентификувани се повеќе од 50 стилови на брошови; оваа голема разноликост можеби значела дека брошовите на некој начин ја покажувале регионалната припадност или социјална класа на оној што го носел. Мажените жени носеле бела ткаенина околу главата прицврстена зад секое уво со јазол.

Јазик

Норманите зборувале нордиски кој е северногермански јазик. Современите северногермански јазици почнале да се развиваат после XIV век, па така, секоја форма на тој јазик претходно се нарекува старонордиски јазик. Постои дијалектна разлика меѓу „источен нордиски јазик“, „старозападен нордиски јазик“ и „старогутнишки дијалект“. Траги на староисточен нордиски се најдени во источниот дел на Норвешка, додека траги од старозападен нордиски дијалект е најден во западниот дел на Шведска. Поголемиот дел што зборувале на старонордиски, го користеле „староиточниот нордиски дијалект“, од кој потекнуваат денес јазиците во Данска и Шведска.

Староисландскиот главно бил идентичен со старонорвешкиот, и заедно тие го формирале старозападниот нордиски дијалект на старонордискиот јазик. Овој дијалект бил зборуван во Ирска, Шкотска, во нордиките утврдувања во Нормандија. Староисточниот нордиски дијалект се зборувал во Данска, Шведска, утврдувањата во Русија, Англија, и данските утврдувања во Нормандија. Во XI век, старонордискиот јазик бил најшироко распространет во Европа, и се простирал од Винланд на запад па сè до Волга на исток. Во Русија, тој најдолго преживеал во Новгород, сè до XIII век.

Литература

Текстовите на рунските камења се доказ за историските случувања. После христијанизацијата и прифаќањето на латинската азбука тие започнале да ги пишуваат своите саги, кои исто така се богат извор на информации. Најстарата старонордиска поезија која датира од околу 850 и е позната бидејќи подоцнежни поети како Снори Стурлусон ја запишал. Бидејќи рунската азбука не се користела за литературни пишувања, раната нордиска поезија била пренесувана усно од страна на скалдите, кои уживале висок социјален статус. После христијанизацијата, Норманите својата литература почнале да ја творат на латински јазик, некаде кај XII век. Повеќето ракописи сепак датираат од XIII и XIV век.

Старонордиската поезија, како и целата старогерманска поезија, е алитеративна; односно, користи серија на зборови кои почнуваат на иста согласка. Се разликува од староанглиската и и старогерманска поезија по тоа што оваа почесто има строфи отколку да е напишана во епски стил. Најстарите и најзначајни споменици на старонордиската поезија е делото Еда. Еда е колекција на поеми со тематика инспирирана од нордиската митологија и серија на јуначки епови (т.е наративни поеми) напишани од анонимен автор околу 1250.

Друг стил на нордиската поезија е скалдиското пеење. Скалдите биле поети кои компонирале дела за слава на боговите, во чест на значајни фигури во општеството и за своите животни искуства. Додека поезијата на Еда е анонимна, скалдиските поеми се именувани. Скалдиската поезија била уметност за кралските дворови, во подоцнежниот период на викиншката ера, кога моќта на кралевите се зголемила.

Архитектура

Реконструирана медовска куќа од викиншки период.

Првите фармери во централно-еверната европска низина живееле во долги куќи изградени од дрво. Странично биле заоблени, имале зашилен кров кој го држеле попречни и надолжни дрвени греди така што наликувале на бродови свртени наопаку. Во ваквиот тип долги куќи внатрешноста била поделена на повеќе простории а луѓето живееле под ист кров заедно со добитокот. Подоцна во викиншкиот период, животните се чувале во одделни простории (штали). Долж ѕидовите имало ниски клупи. Околу X век, Викинзите почнале да градат бунгалови, односно, дрвени колиби. Куќите на фармерите обично имале и надворешни дополнителни простории освен долгата куќа кои се користеле за готвење, предење, ткаење и друг вид занаети или како складишта за храната на животните.

Уметност

Поврзано: Нордиска уметност

Нордиската уметност била тесно поврзана со нивната религија. Норманите верувале дека духовниот свет го опкружува секој аспект од нивниот живот. Многу декоративни предмети се приказ на нордиските митови. Бројни декоративни стилови се развиле низ вековите. Тие разни стилови се именувани според археолошките наоѓалишта, како на пример Озеберг, Бор, Џелинг, Мамен, и Урнес.

Религија

Главна статија: Нордиско паганство

Германските народи, вклучително и Норманите, обожувале разноразни божества. Напишано после христијанизацијата на Исланд, делото Еда дава богат и детален попис на нордиската митологија, заедно со разни други извори кои се потврда за нордиското паганство.

Старонордиската религија (или нордиско паганство) е збир на верувања и верски практики на скандинавските народи, од бронзеното доба сè до викиншката ера, и траела до христијанизацијата на Скандинавија, околу 1000 година. Овие верувања се без свештеници, без догми, без места за култови. Посебен статус и се давала на природата, на жената, но исто така и на одредени животни како мечката, коњот, вепарот и гавранот, на кои им се придавале чудесни моќи и имале значајно место во ритуалите и традициите. Скандинавците немале име за својот култ пред доаѓањето на христијанството. По доаѓањето на мисионерите околу 829 и кралот Харалд од Данска кој успеал да им го наметне христијанството околу 960, средновековните текстови од Скандинавија го спомнуваат терминот forn siðr за да ја опишат првобитната религија на овие народи. Изразот буквално значи ’’стар обичај, стара практика’’ на старонордиски јазик.

Антички извори

Тие (Германите од север) немаат ниту друиди кои раководат со култот на боговите, ниту пак некаква желба да положуваат жртви, тие за богови ги сметаат само оние нешта што ги гледаат и од кои нешта видно чувствуваат добробит, сонцето, огнот, месечината. Тие дури и не слушнале да се зборува за некакви други богови

— Цезар, De Bello Gallico, VI, 21

Тие не сакаат да ги претставуваат нивните Богови во човечки облик (...) Ниеден од овие народи со ништо посебно не се разликува од другите, и сите општо ја почитуваат Нертус, односно, Мајката Земја и веруваат дека таа се меша во работите на луѓето и се движи меѓу народот

— Такит, Германија, IX, 3

Поврзано

• Скандинавци
• Скандинавија
• Викинзи
• Викиншки период
• Сведи
• Готи
• Дани
• Швеѓани
• Данци
• Норвежани
• Исланѓани
• Норманди

Наводи

Статијата „Нормани“ е избрана статија. Ве повикуваме и Вас да напишете и предложите избрана статија (останати избрани статии).