Монах[1] или калуѓер[2] — лице кое по сопствена волја стапило во манастир. Зборот монах потекнува од старогрчки: μοναχός, односно од μόνος, што значи „еден“. Зборот, пак, калугер потекнува од καλό(ς)-γῆρος, што значи „добар старец“.

Монаштвото во христијанството

уреди
 
Св. Антониј Велики, татко на христијанското монаштво

Монасите се појавиле за време на гонењето на христијаните при што некои толку свикнале на одвоен живот од другите луѓе, што и понатаму останале во пустините. Постојат два вида монаштво: анхоретски или пустински; и општожитие. Како основачи на монаштвото се сметаат св. Антониј Велики и св. Пахомиј Велики. Пред замонашувањето се поминува извесно време во послушание (искушеништво), задолжително под надзор на некој духовен отец. Потоа, искушеникот се постригува во мала схима и така станува монах. Поради огромниот углед на монасите, епископите ги земаат за свои советници (наречени сингели или протосингели) и од нив се бираат кандидатите за епископ од монасите. Монасите полагаат три завети при замонашувањето: сиромаштво, безбрачност и беспрекорно послушание. Главниот монах во манастирот се вика игумен, а во поголемите манастири тој се вика рхимандрит. исто така, и кај монасите постојат степени на напредувања, како: свештеноѓакон (јероѓакон), свештеномонах (јеромонах) итн. Целта на монахот е да се моли за сите луѓе. Кога христијанството било прогонувано од византиските цареви или од другите владетели, монасите се јавувале како бескомпромисни борци за верата и голем од нив пострадале во маченичка смрт.

Калуѓерите како мотив во уметноста и во популарната култура

уреди

Наводи

уреди
  1. „монах“Дигитален речник на македонскиот јазик
  2. „калуѓер“Дигитален речник на македонскиот јазик
  3. Никола Гелевски и Владимир Мартиновски (приредувачи), Џинџуџе во земјата на афионите: Антологија на македонскиот краток расказ. Скопје: Темплум, 2022, стр. 316-317.
  4. Јован Јовановиħ Змај, Песме. Београд: Рад, 1963, стр. 209-215.
  5. Анте Поповски, Дрво што крвави. Скопје: Детска радост, Наша книга, Македонска книга, Култура, Мисла, 1991, стр. 95.
  6. Discogs, Red Hot Chili Peppers ‎– Blood Sugar Sex Magik (пристапено на 8 март 2021)
  7. Discogs, The Sisters Of Mercy (пристапено на 9 ноември 2021)