Меч
Меч — остро ладно оружје наменето за сечење и бодење кое е подолго од нож.[1] Мечот е изграден од долго сечиво и дршка. Сечивото може да е право или закривено. Мечевите за бодење често имаат остар крај на сечивото, и често се прави, додека пак мечевите за сечење имаат остро сечиво на една или од двете страни, и почесто се закривени. Но сепак голем дел од мечевите се наменети и за сечење и за бодење.
Мечот бил направен во бронзениот век, и претходник му бил ножот. Најраните видови мечеви се појавиле во околу 1600 година пред наша ера. Подоцнешните мечеви во железниот век биле пократки и без штитник. Дури во развиениот среден век се појавува најпознатиот вид на меч со штитник. Употребувањето на меч е познато како мечување. Во раниот модерен период, западните мечеви се дизајнирани во две форми: за бодење и за сечење. Подоцните бодежи биле направени за брзо елиминирање на метата со тешки повреди и посакотини.
Мечевите за сечење често биле потешки и биле почесто употребени во војна и биле направени за сечење на повење противници, најчесто од коњ. Поголем дел од овие мечеви исто така имале остри краеви и биле остри на двете страни, со што имале повеќе функционалност. Овие мечеви биле употребувани дури до Втората светска војна.
Некои од не-европските оружја познати како мечеви се кинескиот дао, јапонската катана и кинескиот џиан се примери на не-европски дво страни мечеви, слични на европскиот модел од железниот век.
Историја
уредиБронзено време
уредиМечот се појавил кога подолги сечива станале можност (на крајот на 3 милениум пред наша ера). Мечеви подолги од 60 цантиметри биле многу ретки бидејќи подолги мечеви направени од тогашната бронза лесно би се закривеле. Смената од ножови до мечеви била бавна, и првите оружја кои би биле сметани како мечеви без прашање се од околу 1700 г.п.н.е. кои имале должина подолга од 100 цантиметри. Еден од најважните и најдолго трајните тип на мечеви биле „Науе II“ (кои биле именувани по Јулиус Науе кој прв ги опишал). Овој тип меч првпат се појавил во 1300 г.п.н.е. во северна Италија, и било во употреба дури и во железниот век.
Мечеви од овој тип биле испраќани од Европа до земјите околу Егејско Море, па дури и до Угарит.[2] Науе II мечеви биле до 85 цантиметри долги, но почесто биле меѓу 60 до 70. Науе II мечеви заедно со нордискиот меч биле направени за да се функционални и да личат убави.[3] Штитниците на овие мечеви биле украсени и имале украсни метални копчиња кои немале функционалност, само за мечот да личи по убав. Мечеви од северна Данска и северна Германија често имале 3 или пак повеќе украсни метални копчиња само на штитникот.[4]
Кинески мечеви биле многу важни во бронзениот век[5] бидејќи имало многу војни, поради тоа технологијата за мечеви била нај развиена во Кина.
Железно време
уредиЖелезо станало постепено почесто употребувано од 13 век п.н.е. Пред што мечевите било поретко. Железото не било калено туку биле обработени со чекан како бронза и ако сепак имало доволно јаглен. Поради ова била само малце подобри од бронзените мечеви во сила и сепак сред борба можеле да се искриват. Но поради нивната полесна продукција овозможило цели армии да се во метална опрема, што претходно само Египет постигнувал.[6] Голем дел од мечевите билр пронајдени во античките гробишта, и честопати биле оставени на десната страна од телото или врз телото.
Стариот век
уредиВо класичното време веќе мечевите биле многу често оружје во Персиската Империја и Сасанидското Царство. Додека во Европа, грчкиот ксифос и римскиот гладиус се познати мечеви од тој период, од кои некои биле од 60 до 70 см.[7][8] Додека пак персиските и сасанидските мечеви биле подолги, а некои сасанидски мечеви биле речиси метар долги. Исто така мечевите честопати биле употребувани за законски казни како на пример, да се ампутира или пак да се исече главата. По класичниот период мечот се сметал за витешко оружје во Европа и бил привилегија за благородништвото. Исто така постоеле мечеви направени од дамаскиски челик.[9]
Мечот како мотив во уметноста и во популарната култура
уреди- „Таинственото момче и неговиот мал меч“ — унгарска народна приказна.[10]
- „Шпагети и меч“ — драма на полскиот поет Тадеуш Ружевич.[11]
- „Умри од мечот“ (Die By The Sword) — песна на американската хеви-метал група „Слеер“ (Slayer).[12]
- „Чудотворниот меч“ (српскохрватски: Чудотворни мач) — филм од 1950 година, режиран.[13]
Наводи
уреди- ↑ „меч“ — Дигитален речник на македонскиот јазик
- ↑ R. Jung, M. Mehofer, A sword of Naue II type from Ugarit and the Historical Significance of Italian type Weaponry in the Eastern Mediterranean, Aegean Archaeology 8, 2008, 111–136.
- ↑ Melheim, Lene (June 2014). „Tales of Hoards and Swordfighters in Early Bronze Age Scandinavia: The Brand New and the Broken“. Norwegian Archaeological Review 47. 1: 18–41 – преку EBSCO host.
- ↑ Bunnefeld, Jan-Heinrich (December 2016). „Crafting Swords. The emergence and production of full-hilted swords in the Early Nordic Bronze Age“. Praehistorische Zeitschrift. 91: 384 – преку EBSCO host.
- ↑ Chang, K. C. (1982). „Studies of Shang Archaeology“. Yale University Press: 6–7. ISBN 0-300-03578-0. Наводот journal бара
|journal=(help) - ↑ Burton, p.78
- ↑ Hanson, Victor Davis (1993). Hoplites: the classical Greek battle experience. Routledge Publishing. стр. 25–27. ISBN 0-415-09816-5. Архивирано од изворникот на 17 мај 2016. Посетено на 18 ноември 2010.
- ↑ Goldsworthy, Adrian Keith (1998). The Roman army at war: 100 BC-AD 200. Oxford University Press. стр. 216–217. ISBN 0-19-815090-3. Архивирано од изворникот на 19 мај 2016. Посетено на 18 ноември 2010.
- ↑ Грешка во наводот: Погрешна ознака
<ref>; нема зададено текст за наводите по имеPrasad, chapter IX. - ↑ Мађарске бајке. Београд: Народња књига, 1974, стр. 140-153.
- ↑ „Napomena priređivača“, во: Tadeuš Ruževič, Izabrane pesme. Beograd: Treći trg / Čigoja štampa, 2013, стр. 329.
- ↑ Discogs, Slayer – Decade Of Aggression Live (пристапено на 6.10.2019)
- ↑ РТС, Чудотворни мач (пристапено на 10.5.2022)