Википедија

Економија на Србија

Економијата на Србија — економија чии приходи се базирааат на услужниот сектор зазимајќи две третини од вкупниот бруто-домашен производ (БДП) и функционира на принципите на слободниот пазар. Номиналниот БДП во 2018 година изнесувал 47,654 милијарди долари, што е 6,814 долари по жител, додека БДП врз основа на паритет на куповната моќ (ППП) изнесувал 112,512 милијарди долари, што е 16,089 долари по глава на жител[1].

Економија на Србија
Белград, финансиски центар на Србија.
Валутасрпски динар (RSD)
Фискална годинаCalendar year
Трговски организацииЦЕФТА, ОЦЕС
Статистика
БДП▲ $47.654 милијарди долари (2018)[1]
▲ $112.512 милијарди долари (ПКМ, 2018)[1]
Пораст на БДП2.8% (2016) 1.9% (2017)
3.5% (2018e) 3.5% (2019f) [2]
БДП/жит.▲ $6,814 (2018)[1]
▲ $16,089 (2018)[1]
БДП по секторУслуги: 67.9%
Индустрија: 26.1%
Земјоделство: 6.0% (2017)[3]
Инфлација2.3% (2019)[1] 
             2.0% (2018)[1]
3.1% (2017)[1]
Сиромашно население7.3% (2017)[4]
Џиниев коефициентpositive decrease 37.8 medium (2017, Евростат)[5]
Работна сила▲ 3,2 милиони (2018)[6]
Работна сила
по занимање		услуги: 56.2%
индустрија: 24.4%
земјоделство: 19.4% (2015)[7][се бара страница]
Стапка на невработеностpositive decrease 11.9% (Q2 2018)[8]
Просечна бруто плата▲ 75,296 RSD / €636 / $725 месечно (јануари 2019)[9]
Просечна нето плата▲ 54,521 RSD / €460 / $525 месечно (јануари 2019)[9]
Водечки индустриимоторно возило, основни метали, преработка на храна, машини, хемикалии, гуми, фармацевтски производи
Ранг според Индекс на леснотија48-мо (2019)[10]
Надворешност
Извоз▲ $23.1 милијарди долари (2018)[11]
Извозни добраелектрични машини ($12.549 милијарди долари), моторни возила (11.401 милијарди долари), овошје и зеленчук (10.886 милијарди долари), обоени метали (6.819 милијарди долари), производи од гума (5.759 милијарди долари)
Главни извозни партнери Италија 13.1%
 Германија 12.5%
 Босна и Херцеговина 8%
 Русија 5.8%
 Романија 4.8% (2017)[12]
Увоз▲ $26.8 милијарди долари (2018)[11]
Увозни добрамоторни возила (21.715 милијарди долари), нафта (14.392 милијарди долари), електрични машини (10.168 милијарди долари), машини за општа намена (9.814 милијарди долари), медицински и фармацевтски производи (7.765 милијарди долари)
Главни увозни партнери Германија 12.6%
 Италија 10%
 Кина 8%
 Русија 7.2%
 Унгарија 4% (2017)[12]
Странски директни инвестиции▲ $41.5 милијарди долари (2000-2016)[13]
Бруто надворешен долгpositive decrease $29.5 милијарди долари (2017)[13]
Јавни финансии
Јавен долгpositive decrease54.1% од БДП (2018)[14]
Приходи$17.7 милијарди долари (2017)[13]
Расходи$17.6 милијарди долари (2017)[13]
Економска помош€2.6 милијарди долари од ЕУ[15]
€1.5 милијарди долари of EU IPA (2014–2020)[16]
Кредитен рејтинг
Девизни резерви▲ $13.41 милијарди долари (October 2017)[20]
Главен извор на податоци: Светска книга на факти на ЦИА
Сите вредности, освен ако не е запишано поинаку, се во ам. долари

Најсилните сектори во економијата се енергетика, автомобилската индустрија, рударството и земјоделството[13]. Примарен индустриски извоз се автомобили, железо и челик, гума, облека, пченица, овошје и зеленчук, обоени метали, електрични апарати, метални производи, оружје и муниција. Трговијата игра голема улога во српското економско производство. Главните трговски партнери се Германија, Италија, Русија, Кина и соседните балкански земји[13].

Белград е главен и економски центар на Србија и е дом на повеќето големи српски и меѓународни компании кои работат во земјата, како и Народната Банка на Србија и Белградската берза. Нови Сад е втор по големина град и најважен економски центар по Белград.

Историски преглед уреди

Во доцните 1980-ти, на почетокот на процесот на економска транзиција од планирана економија во пазарна економија, српската економија имала поволна позиција во споредба со повеќето земји од Источниот блок, но таа била сериозно погодено поради Југословенските војни и санкциите на ООН и трговското ембарго за време на 1990-тите[21] Во исто време, земјата доживеа сериозен „одлив на мозоци“.[22]. По соборувањето на Слободан Милошевиќ во 2000 година, Србија поминала низ процес на транзиција кон пазарна економија и доживеала брз економски раст. За време на тој период, српската економија растела 4-5% годишно, просечните плати се зголемиле четирипати, а економските и социјалните можности драматично се подобриле. За време на Големата рецесија, Србија забележала пад на економијата од 3,1% во 2009 година, а по неколкугодишната економска стагнација предкризното ниво на БДП било постигнато само во 2016 година.

Од 2014 година, земјата е во процес на преговори за пристапување кон Европската унија[23].

Макроекономски трендови уреди

Економски раст уреди

Просечниот раст на српскиот БДП во последните пет години бил скромен 1,3% на годишно ниво. Структурата на БДП по сектори во 2015 година била : услуги 67,1%, индустрија 25,2%, земјоделство 7,7%.

БДП
Година 2000 2002 2004 2006 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017
Стапка 7.7% 7.1% 9.0% 4.9% 5.3% -3.1% 0.6% 1.4% -1.0% 2.5% -1.8% 0.8% 3.3% 2.0%
Извор: Светска банка [5]

Јавни финансии уреди

Јавниот долг на Србија во однос на БДП од 2000 до 2008 година се намалил за 140,1 процентен бод, а потоа започнал повторно да се зголемува, додека владата се бори со ефектите од светската финансиска криза во 2008 година. Во 2017 година, јавниот долг изнесувал 61,5% од БДП[24].

Јавни финансии
Year 2000 2002 2004 2006 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017
Милијарди евра 14.17 13.43 11.02 9.35 8.78 9.85 12.16 14.78 17.72 20.14 22.76 24.81 24.71 23.21
Учество на БДП 201.2% 68.3% 52.6% 35.9% 28.3% 32.8% 41.8% 45.4% 56.2% 59.6% 70.4% 74.7% 71.9% 61.5%
Извор: Министерство за финансии на Србија Архивирано на 13 мај 2018 г.

Српските девизни резерви биле значително зголемени во периодот од 2000 до 2009 година, кога изнесувале 10,6 милијарди евра и оттогаш останале на тоа ниво.

Девизни резерви
Година 2000 2002 2004 2006 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017
Централна банка (милијарди евра) 0.55 2.19 3.10 9.02 8.16 10.60 10.00 12.06 10.91 11.19 9.91 10.38 10.20 9.96
Централна банка (милијарди евра) 0.39 0.68 0.59 0.52 0.92 1.42 1.68 0.80 1.06 0.91 1.73 1.43 1.56 1.11
Вкупно (милијарди евра) 0.95 2.86 3.70 9.54 9.08 12.03 11.69 12.87 11.97 12.10 11.64 11.81 11.76 11.07
Извор: Народна банка на Србија Архивирано на 5 април 2019 г.

Валута и инфлацијата уреди

 
Српска банкнота од 1000 динарска
 
Народна банка на Србија

Официјалната валута во Србија е српскиот динар и нејзината најраната употреба датира од 1214 година.

Србија историски се борела со високата инфлација, особено за време на 1980-тите и 1990-тите. Во 1992 и 1993 година доживеала период на хиперинфлација кој траела вкупно 25 месеци[25]. Во 1993 година, месечната стапка на инфлација изнесувала неверојатни 313 милиони проценти[25]. Од почетокот на 2000 година стапката на инфлација е стабилизирана и во последните неколку години бележи релативно ниско ниво на инфлација.

Инфлацијата и српските девизни курсеви
Година 2002 2004 2006 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018
Стапка на инфлација 19.5% 11.0% 11.7% 12.4% 8.1% 6.1% 11.1% 7.3% 7.7% 2.1% 1.4% 1.1% 3% 2%
Долари/Динари 58.98 57.94 59.98 62.90 66.73 79.28 80.87 86.18 83.13 99.46 111.25 117.13 99.11 103.39
Евра/Динари 61.51 78.89 79.00 88.60 95.89 105.50 104.64 113.72 114.64 120.96 121.63 123.47 118.45 118.19
Извор: Светска банка,Народната банка на Србија Архивирано на 3 септември 2019 г.;
Забелешка: Сите податоци се добиени на 31 декември</ small>

Странски директни инвестиции уреди

Привлекувањето на странските директни инвестиции е поставено како приоритет за владата на Србија, која обезбедува финансиски и даночни олеснувања за компании кои сакаат да инвестираат[26]. Водечките земји-инвесори во Србија се: Италија, САД, Австрија, Норвешка, Грција и Германија[27]. Поголемиот дел од СДИ влегле во автомобилската индустрија, индустријата за храна и пијалаци, машините, текстилот и облеката[27].

Фирмите со син-чип кои инвестираат во производствениот сектор се: Фијат Крајслер Автомобили, Ро̀берт Бош ГмбХ, Мишлен, Сименс, Панасоник, Континентал АГ, Шнајдер Електрик, Филип Морис, ЛафаргеХолцим, Пепсико, Кока-Кола, Карлсберг и други[28]. Во енергетскиот сектор, руските енергетски гиганти, Лукоил и Гаспром направиле големи инвестиции[29]. Финансискиот сектор привлекол инвестиции од италијански банки како Интеса Санпаоло и УниКредит, Кредит Агрикол и Сосиете Женерал од Франција, Ерсте Банка и Рајфајзен од Австрија[30], ИКТ и телекомуникациите забележале инвестиции од страна на Микрософт, Теленор, Телеком Австрија. Во малопродажниот сектор, најголемите странски инвеститори се холандскиот Ahold Delhaize, германскиот Метро АГ и Шварц Групе, грчкиот Верополос и хрватскиот Агрокор.

Странски директни инвестиции
Година 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017
Вкупно (милиони долари) 54 177 546 1,511 1,077 1,579 5,663 4,389 3,407 2,729 1,549 3,018 2,629 1,518 1,550 2,114 2,080 2,867
По глава на жител (долари) 7.2 23.6 72.8 202.0 144.3 212.2 764.0 594.6 461.5 372.8 212.5 415.8 365.2 211.9 216.7 297.7 292.9 320.6
Извор: Агенција за развој на Србија [31]

Надворешна трговија уреди

 
Графички приказ на српскиот извоз на производи во 28 бои
 
Фијат 500L – моторните возила се водечки извозен производ на Србија

Србија има договори за слободна трговија со странски земји и трговски блокови.

Србија потпишала договор за слободна трговија со Европската унија во 2008 година, со што се овозможило извоз на сите производи што потекнуваат од Србија без царински и други давачки[32]. За ограничен број на производи (говедско месо, шеќер и вино), годишните увозни квоти остануваат во сила. Почнувајќи од 2016 година, земјите на ЕУ биле најголемите трговски партнери на Србија со 64,4% од вкупната надворешно-трговска размена на земјата[33].

Србија е член на ЦЕФТА за овозможување извоз на сите производи што потекнуваат од Србија без царински и други давачки до соседните земји: Албанија, Босна и Херцеговина, Македонија, Молдавија, Црна Гора и Косово [26]. Во 2016 година, земјите од ЦЕФТА беа вториот најголем трговски партнер на Србија[34].

Србија потпишлаа договор за слободна трговија со членовите на ЕФТА (Швајцарија, Норвешка, Исланд) во 2009 година[35].

Српскиот договор за слободна трговија со Русија бил имплементиран од 2000 година; за ограничен број на производи, годишните увозни квоти остануваат во сила[32][36]. Договорот за слободна трговија со Турција се спроведува од 2010 година[36]. Трговијата со Соединетите Американски Држави се води според Генерализираниот систем на преференции (ГСП) со преференцијален влез без царина за околу 4.650 производи[37].

Надворешна трговија
Година 2000 2002 2004 2006 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018
'Извоз (милиони американски долари): ' 1,558 2,074 3,523 6,431 10,974 8,345 9,794 11,780 11,353 14,614 14,843 13,379 14,883 16,992 19,227
'Увоз (милиони американски долари): ' 5,614 5,614 10,755 13,174 24,332 15,808 16,471 19,862 19,014 20,543 20,650 18,218 19,247 21,946 25,883
'Биланс (милиони американски долари): ' -1,772 -3,540 -7,232 -6,743 -13,358 -7,463 -6,677 -8,082 -7,661 -5,929 -5,806 -4,839 -4,363 -4,954 -6,657
Увоз/извоз (%): 46.8 36.9 32.8 48.8 45.1 52.8 59.5 59.3 59.7 71.1 71.9 73.4 78.8 77.4 74.3
Извор: Завод за статистика на Србија

Извоз и узвоз по земја 2013–2015.[38] уреди

-
Извоз по земја Вредност, мил. РСД Вредност, мил. USD
2013 2014 2015 2013 2014 2015
Вупно 1244618 1307853 1453767 14610 14845 13379
Европа 1158040 1230154 1354789 13595 13972 12469
Албанија 10037 11229 11076 118 127 102
Австрија 31543 31014 38272 371 352 352
Белгија 14484 18756 18056 170 213 166
Босна и Херцеговина 102301 116574 127374 1201 1319 1172
Бугарија 28579 33690 41411 336 384 381
Велика Британија 14468 13564 21396 170 154 197
Грција 18547 14714 16297 218 167 150
Данска 2680 4238 6284 31 48 58
Италија 202633 226282 235012 2379 2577 2163
Унгарија 34192 33311 38743 401 378 357
Германија 147852 155718 181543 1735 1773 1673
Полска 23124 26013 30604 271 296 282
Македонија 49076 53228 56983 576 604 524
Црна Гора 72620 66573 73845 851 756 679
Романија 66919 73819 80985 786 830 746
Русија 90497 90810 78838 1063 1029 725
Словачка 22907 18471 23972 269 209 221
Словенија 40728 41416 45270 479 471 417
Турција 18657 20283 27028 219 231 249
Украина 14687 8844 6923 172 101 64
Франција 29912 36722 44482 351 418 410
Холандија 13057 13202 16530 153 150 152
Хрватска 35413 40366 48198 416 459 443
Чешка 27224 31389 33285 320 358 307
Швајцарија 8804 8707 8479 104 99 78
Шведска 5004 5918 7527 59 67 69
Шпанија 8550 10943 14972 100 124 138
Други земји на Европа 23544 24360 21405 276 278 197
Азија 28657 27401 44639 337 309 411
Бангладеш 2591 543 2379 31 6 22
Ирак 1495 731 2389 17 8 22
Јапонија 539 597 4611 6 7 42
Казахстан 984 1517 2651 12 17 24
Кина 769 1258 2203 9 14 20
Саудиска Арабија 363 461 3393 4 5 31
Обединети Арапски Емирати 1216 1805 4260 14 21 39
Хонгконг 3802 6286 6799 45 70 63
Други земји на Азија 16898 14203 15954 199 161 146
Африка 10240 17340 20570 120 192 189
Алжир 1170 2515 1855 14 27 17
Ангола 728 1473 352 9 16 3
Гана 37 15 486 0 0 5
Египет 1375 3213 4613 16 35 42
Екваторска Гвинеја 683 355 357 8 4 3
Камерун 466 2003 2331 6 20 21
Кенија 943 1987 2206 11 23 20
Либија 2669 2764 3127 31 32 29
Мароко 130 126 345 2 1 3
Нигерија 262 766 1492 3 9 14
Тунис 321 155 1111 4 2 10
Уганда 9 246 660 0 3 6
Други земји на Африка 1446 1721 1636 17 20 15
Америка 46820 31926 32656 548 361 300
Аргентина 205 322 266 2 4 2
Белиз 125 134 186 1 2 2
Бразил 2222 884 794 26 10 7
Канада 883 1612 2029 10 18 19
Колумбија 106 110 224 1 1 2
Костарика 106 143 203 1 2 2
Мексико 288 386 900 3 4 8
САД 41923 27632 27287 490 313 251
Чиле 520 365 422 6 4 4
Други земји на Америка 442 337 345 5 4 3
Океанија и Поларниот регион 850 1032 1113 10 12 10
Австралија 813 928 964 10 10 9
Нов Зеланд 33 93 138 0 1 1
Други земји на Океанија и Поларниот регион 5 12 11 0 0 0
Некласифицирани по континенти 11 - - 0 - -
Увоз по земја Вредност, мил. РСД Вредност, мил. USD
2013 2014 2015 2013 2014 2015
Вупно 1749847 1815996 1978653 20550 20601 18210
Европа 1415327 1530344 1627521 16625 17363 14981
Австрија 53660 56674 57937 631 643 533
Белгија 29760 33461 38604 350 379 356
Босна и Херцеговина 41184 47357 46545 484 535 429
Бугарија 37408 36221 36387 439 411 335
Велика Британија 20314 21359 24113 239 242 222
Грција 25536 26913 29320 300 305 269
Данска 11235 10211 14310 132 116 132
Ирска 7359 7967 9187 86 91 84
Италија 200840 202411 209121 2358 2303 1922
Унгарија 86353 89806 94266 1014 1018 867
Германија 192013 213587 245268 2256 2426 2256
Полска 82821 86301 82754 973 983 762
Македонија 22518 22337 22113 264 252 203
Романија 49601 52028 56089 582 587 517
Русија 161958 205782 189227 1904 2340 1749
Словачка 31325 28057 27124 368 319 250
Словенија 48625 49636 59654 571 561 549
Турција 45143 52226 62938 531 590 579
Украина 12048 14123 17635 142 162 162
Финска 6492 10373 8692 76 117 80
Франција 51420 50586 58039 605 575 534
Холандија 27853 31605 31765 327 358 292
Хрватска 40087 48422 56088 471 546 516
Чешка 37571 40507 44335 441 460 408
Швајцарија 17330 21526 30854 204 242 284
Шведска 15700 19878 17629 184 225 162
Шпанија 19670 21296 25809 231 242 237
Други земји на Европа 39503 29694 31716 464 337 292
Азија 279121 229294 282663 3274 2599 2599
Виетнам 6509 7981 11450 76 90 105
Индија 14811 12306 15197 174 140 140
Индонезија 3426 4006 5923 40 45 54
Јапонија 10573 9459 11914 124 107 110
Казахстан 76044 17406 15631 888 198 142
Кина 128483 137780 167385 1509 1561 1540
Кореја 12021 10581 12940 141 120 119
Тајван 4413 4719 5659 52 54 52
Други земји на Азија 22843 25057 36563 268 284 336
Африка 9425 10330 11549 111 117 106
Гана 1519 1802 1699 18 20 16
Египет 820 1320 1638 10 15 15
Етиопија 95 139 76 1 2 1
Зимбабве 130 123 150 2 1 1
Јужна Африка 952 827 1019 11 9 9
Кенија 57 53 92 1 1 1
Мароко 701 849 932 8 10 9
Мозамбик 92 21 87 1 0 1
Нигерија 166 83 180 2 1 2
Брег на Слонова Коска 1269 1555 2129 15 18 20
Тунис 2731 2744 2421 32 31 22
Уганда 496 443 672 6 5 6
Други земји на Африка 398 372 453 5 4 4
Америка 44869 45243 55728 527 513 513
Аргентина 1724 1582 2109 20 18 19
Бразил 6407 9141 8633 75 104 79
Еквадор 2197 2839 3359 26 32 31
Канада 2798 2444 3066 33 28 28
Костарика 917 845 427 11 10 4
Куба 143 120 307 2 1 3
Мексико 2332 1911 2913 27 22 27
САД 26006 24645 31425 306 279 289
Чиле 566 195 2103 7 2 19
Други земји на Америка 1779 1519 1385 21 17 13
Океанија и Поларниот регион 872 596 680 10 7 6
Австралија 769 513 561 9 6 5
Нов Зеланд 94 75 98 1 1 1
Други земји на Океанија и Поларниот регион 9 8

20

0 0 0
Некласифицирани по континенти 233 190 513 3 2 5

Економски сектори уреди

Земјоделство уреди

Главна статија: Земјоделство во Србија
 
Лозови насади во Фрушка Гора; Србија била 11-тиот најголем производител на вино во Европа и 19-ти во светот во 2014 година.

Србија има многу поволни природни услови (земја и клима) за различно земјоделско производство. Има 5,056,000 херктари земјоделско земјиште (0,7 ха по глава на жител), од кои 3,294,000 ха е обработливо земјиште (0,45 ха по глава на жител)[39]. Во 2016 година, Србија извезела земјоделски и прехранбени производи во вредност од 3,2 милијарди долари, а соодносот на извозот-увозот изнесувал 178%[40]. Земјоделскиот извоз претставува повеќе од една петтина од сите продажби на Србија на светскиот пазар. Србија е еден од најголемите снабдувачи на замрзнато овошје во ЕУ (најголем на францускиот пазар, а втор по големина на германскиот пазар)[41]. Земјоделското производство е најистакнато во Војводина на плодната Панонска низина. Други земјоделски региони се Мачва, Поморавлее, Тамава, Расина и Јабланица[42]. Во структурата на земјоделското производство 70% е од производството на полето на култури, а 30% од производството на добиток[42]. Србија е втор по големина производител на сливи во светот (582.485 тони, втора по Кина), втора по големина по малини (89.602 тони, втора по Полска), а исто така е значаен производител на пченка (6.48 милиони тони, рангирана на 32. место во светот) и пченица (2,07 милиони тони, на 35 место во светот)[43][44]. Други важни земјоделски производи се: сончоглед, шеќерна репка, соја, компир, јаболко, свинско месо, говедско месо, живина и млечни производи.

Во Србија има 56.000 хектари лозови насади, кои произведуваат околу 230 милиони литри вино годишно[39][43]. Најпознатите лозарски региони се наоѓаат во Војводина и Шумадија.

Енергетика уреди

Главна статија: Енергетика во Србија
 
Хидроелектрана Ѓердап I

Енергетскиот сектор е еден од најголемите и најважните сектори во економијата на земјата. Србија е нето-извозник на електрична енергија и увозник на клучни горива (како што се нафтата и гасот).

Србија има изобилство на јаглен и значителни резерви на нафта и гас. Српските резерви со 5,5 милијарди тони јаглен лигнит се 5-тиот најголеми во светот (втор во Европа, по Германија)[45][46]. Јагленот се наоѓа во две големи депозити: Колубара (4 милијарди тони резерви) и Костолац (1,5 милијарди тони)[45]. И покрај тоа што се мали во светски рамки, српските ресурси за нафта и гас (77,4 милиони тони еквивалент на нафта и 48,1 милијарди кубни метри, соодветно) имаат одредено регионално значење бидејќи се најголеми во регионот на поранешна Југославија, како и на Балканот (со исклучок на Романија)[47]. Речиси 90% од откриените нафта и гас се наоѓаат во Банат, а тие нафтени и гасни полиња се по големина меѓу најголемите во Панонскиот басен, но се просечни на европско ниво[48].

Производството на електрична енергија во 2015 година во Србија изнесувало 36,5 милијарди киловат-часови (KWh), додека конечната потрошувачка на електрична енергија изнесувала 35,5 милијарди киловат-часови (KWh)[49]. Најголем дел од произведената електрична енергија доаѓа од термоелектраните (72,7% од целата електрична енергија) и во помала мера од хидроелектраните (27,3%)[50]. Постојат 6 термоцентрали на лигнит со инсталирана моќност од 3.936 MW; од кои најголем е Никола Тесла 1 со 1.502 MW и Никола Тесла 2со 1.160 MW и во Обреновац[51]. Вкупната инсталирана моќност на 9 хидроелектрани е 2.831 MW, од кои најголем е Хидроелектрана Ѓердап I со капацитет од 1.026 MW[52]. Освен тоа, постојат термоцентрали со мазут и гас со инсталирана моќност од 353 MW[53]. Целото производство на електрична енергија е концентрирано во Електростопанство на Србија (ЕПС), јавно претпријатие за електрична енергија.

Сегашното производство на нафта во Србија изнесува повеќе од 1,1 милион тони на нафта[54] и задоволува околу 43% од потребите на земјата, додека остатокот се увезува[55]. Националната нафтена компанија Нафтена индустрија на Србија (НИС), во 2008 година била купена од Гаспром Нефт. Компанијата ја има завршено модернизацијата на нафтената рафинерија во Панчево од 700 милиони долари (капацитет од 4,8 милиони тони) и во моментов е во средината на претворање на нафтената рафинерија во Нови Сад во само рафинерија. Исто така, функционира мрежа од 334 бензински пумпи во Србија (74% од домашниот пазар) и дополнителни 36 станици во Босна и Херцеговина, 31 во Бугарија и 28 во Романија[56][57]. Има 155 километри нафтоводи што ги поврзуваат рафинериите Панчево и Нови Сад како дел од транснационалниот нафтовод Адрија[58].

Србија е во голема мера зависна од странски извори на природен гас, со само 17% од домашното производство (вкупно 491 милиони кубни метри во 2012 година), а остатокот се увезува, главно од Русија (преку гасоводи преку Украина и Унгарија). Јавното претпријатие Србијагас управува со системот за транспорт на природен гас кој опфаќа 3.177 километри и регионалните гасоводи и 450 метри кубни метри подземно складиште за гас во Банатски двор[59].

Индустрија уреди

Главна статија: Автомобилска индустрија во Србија

Индустријата е сектор на економијата, кој бил најтешко погоден од санкциите и трговското ембарго на ООН и бомбардирањето на НАТО во текот на 1990-тите и транзицијата кон пазарна економија во текот на 2000-тите[60]. Индустриското производство забележало драматично намалување: во 2013 година се очекувало да биде само половина од онаа од 1989 година[61]. Главните индустриски сектори вклучуваат: автомобилска индустрија, рударство, обоени метали, преработка на храна, електроника, лекови, облека. Србија има 14 слободни економски зони од септември 2017[62], во кои се реализираат многу странски директни инвестиции.

Во автомобилската индустрија (со Fiat Chrysler Automobiles како претходник) доминира кластерот кој се наоѓа во Крагуевац и неговата околина и придонесува за извоз со околу 2 милијарди долари[63]. Рударската индустрија во Србија е релативно силна: Србија е 18-тиот најголем производител на јаглен (7-ми во Европа) извлекувајќи големи депозити во Колубара и Костолац. Исто така е 23-тиот најголем производител на бакар во светот (трет во Европа), кој е извлечен од Бор, голем домашен производител на бакар. Значајно злато се развива околу Мајданпек. Србија, всушност, произведува паметни телефони наречени Теслини паметни телефони[64].

Прехранбената индустрија е добро позната и на регионално и на меѓународно ниво и е една од силните точки на економијата[65]. Некои од светските имиња на брендови воспоставиле свое производство во Србија: Пепсико и Нестле во прехранбениот сектор; Кока-Кола (Белград), Хајнекен (Нови Сад) и Карлсберг (Бачка Паланка) во прехранбената индустрија; Нордзакер во индустријата за шеќер[41]. Српската електронска индустрија го имала својот врв во 1980-тите години, а индустријата денес е само една третина од она што претставувала тогаш, но е сведок на заживување во последната деценија со инвестиции на компаниите како Сименс (турбини на ветер) во Суботица, Панасоник уреди за осветлување) во Свилајнац и Горење (електрични апарати за домаќинство) во Ваљево[66]. Фармацевтската индустрија во Србија се состои од десетина производители на генерички лекови, од кои Хемофарм во Вршац и Галеника во Белград, сочинуваат 80% од производството. Домашното производство се среќава со над 60% од локалната побарувачка[67].

Телекомуникации и ИТ индустријата уреди

Главна статија: Телекомуникации на Србија
 
Кула Авала

Фиксни телефонски линии поврзуваат 89% од домаќинствата во Србија, а со околу 8,82 милиони корисници бројот на мобилните телефони го надминува вкупното население на Србија за 25%. Најголем мобилен оператор е Телеком Србија со 4.06 милиони претплатници, по што следуваат Теленор со 2.73 милиони корисници и Вип Мобиле со околу 2.03 милиони[68]. Околу 58% од домаќинствата имаат фиксни (немобилни) интернет-врски, додека 67% се обезбедени со платежни телевизиски услуги (т.е. 38% кабелска телевизија, 17% IPTV и 10% сателитска)[69]. Транзицијата на дигитална телевизија е завршена во 2015 година со DVB-T2 стандард за пренос на сигнали[70].

Српската ИТ индустрија брзо се развива и се менува. Во 2017 година, извозот на ИТ услуги достигнало 1,1 милијарда долари[71]. Со 6.924 компании во ИТ секторот (податоци за 2013 година), Белград е еден од центрите за информатичка технологија во овој дел од Европа, со силен раст[72]. Центарот за развој на Мајкрософт, кој се наоѓа во Белград, бил во времето на своето основање петти ваков центар во светот[73]. Многу светски ИТ компании го избираат Белград како регионален или европски центар, како што се [74] Intel,[75] Dell,[76] Huawei, NCR[77]. Овие компании ги искористиле големите инженери во Србија и релативно ниските плати.

Големите инвестиции на глобалните технолошки компании како Мајкрософт, типични за 2000-тите, се затворени од сè поголемиот број домашни почетни бизниси кои добиваат финансиски средства од домашни и меѓународни инвеститори. Она што ги донело компаниите како Мајкрософт на прво место бил голем базен на талентирани инженери и математичари[78]. Во самото прво тримесечје од 2016 година, повеќе од 65 милиони американски долари биле подигнати од српските стартапи, вклучувајќи 45 милиони долари за Седум мостови (фирма за биоинформатика) и 14 милиони американски долари за Васт (фирма за анализа на податоци)[79][80]. Некои од најуспешните стартапи се Нордеус, кој бил основан во Белград во 2010 година и е инвеститор на Top Eleven Football Manager, играна од над 20 милиони луѓе.

Туризам уреди

Главна статија: Туризам во Србија

Туристичкиот сектор изнесувал малку повеќе од 1% од БДП во 2016 година[81]. Туризмот во Србија вработува околу 75.000 луѓе, околу 3% од работната сила во земјата[82]. Девизните приходи од туризмот во 2017 година се проценети на 1,44 милијарди долари[83].

Србија не е одредиште за масовен туризам, но сепак има различни видови туристички понуди[84]. Во 2017 година, вкупно 3 милиони туристи биле регистрирани во сместувачките капацитети, од кои околу 1,5 милиони биле странски[85].

Туризмот главно е фокусиран на планините и бањите на земјата, кои најмногу ги посетуваат домашните туристи, како и Белград, кој е најпосакуван избор на странски туристи. Најпознати планински одморалишта се Копаоник, Стара Планина и Златибор. Исто така, постојат многу бањи во Србија, од кои најголема е Врњачка Бања, Соко Бања и Бања Ковиљача. Во Белград се разви туристички туризам и конференциски туризам (кој го посетиле 835.791 странски туристи во 2017 година, повеќе од половина од сите меѓународни посети во земјата) и во помал степен Нови Сад. Другите туристички понуди што ги нуди Србија се природни чуда како што се Ѓавоља Варош, христијанско поклонение кај многуте православни манастири низ целата земја и крстарење долж Дунав. Во Србија се одржуваат неколку меѓународно популарни музички фестивали, како што е ЕГЗИТ (со 25-30.000 странски посетители кои доаѓаат од 60 различни земји) и фестивалот Гуча[86].

 
Голубачка тврдина
 
Стара Планина

Сообраќај уреди

Главна статија: Сообраќај во Србија

Србија има стратешка местоположба за транспорт, бидејќи низ земјата поминува Голема Морава, и претставува далеку најлесниот пат на копнено патување од континентална Европа до Мала Азија и Блискиот Исток.

Српската патна мрежа го носи најголемиот дел од сообраќајот во земјата. Вкупната должина на патиштата е 45.419 км, од кои 782 км се „државни патишта од класа I“ (т.е. автопати); 4.481 км се „државни патишта од класа Иб“ (национални патишта); 10.941 км се „државни патишта од класа II“ (регионални патишта) и 23.780 км се „општински патишта“[87][88][89]. Патичната мрежа, со исклучок на поголемиот дел од патиштата од класа Iа, е со релативно понизок квалитет од западноевропските стандарди поради недостаток на финансиски средства за нивно одржување во последните 20 години.

 
Air Serbia Ербас А330

Во тек се изградба на 124 километри автопати: две делници долги 34 километри од автопатот А1 (од јужниот дел на Лесковац до Бујановац), сегмент од А2 оддалечен од 67 километри (помеѓу Белград и Љиг) и 23 километри на А4 источно од Ниш до бугарската граница[90][91][92]. Речиси секое место во земјата е поврзано со автобус, од најголемите градови до селата; покрај тоа, постојат меѓународни правци (главно во земјите од Западна Европа со голема српска дијаспора). На патиштата, домашни и меѓународни, опслужуваат повеќе од 100 автобуски компании, од кои најголеми се Ласта и Ниш-Експрес. Од 2015 година, имало 1.833.215 регистрирани патнички автомобили или 1 патнички автомобил за 3.8 жители.

Србија има 3.819 километри железнички пруги, од кои 1.279 се електрифицирани и 283 километри се со двонасочна пруга[43]. Главниот железнички центар е Белград (а во помал дел и Ниш), додека најважните железнички пруги се: Белград-Бар (Црна Гора), Белград-Шид-Загреб (Хрватска) / Белград-Ниш-Софија (Бугарија) -Европскиот коридор X), Белград-Суботица-Будимпешта (Унгарија) и Ниш-Солун (Грција). Иако сè уште е главен модел на товарен транспорт, железничките пруги се соочуваат со зголемени проблеми со одржувањето на инфраструктурата. Железничките услуги се управувани од Србија Воз (патнички транспорт) и Србија Карго (товарен транспорт)[93]. Постојат само два аеродроми со редовен патнички сообраќај: Белградскиот аеродром Никола Тесла во 2016 година опслужил скоро 5 милиони патници и е центар на водечкиот авиопревозник Ер Србија, кој во 2016 година превезувал околу 2,6 милиони патници[94][95]. Аеродромот Константин Велики е главно за нискобуџетни авиокомпании[96].

Србија има развиен внатрешен воден транспорт бидејќи има 1.716 километри пловни внатрешни водни патишта (1.043 километри од пловни реки и 673 километри пловни канали), кои речиси се наоѓаат во северна третина од земјата[43]. Најважниот внатрешен воден пат е Дунав (дел од Пан-европскиот Коридор VII). Други пловни реки ги вклучуваат Сава, Тиса, Бегеј и Тамиш, од кои сите ја поврзуваат Србија со Северна и Западна Европа преку каналот Рајна-Мајна-Дунав и Северното Море, кон Источна Европа преку патиштата Тиса, Бегеј и Дунав до Црно Море, и до Јужна Европа преку реката Сава. Повеќе од 2 милиони тони товар биле транспортирани на српските реки и канали во 2016 година, додека најголеми речни пристаништа се: Нови Сад, Белград, Панчево, Смедерево, Прахово и Шабац[43][97].

Работна сила уреди

Во 2015 година работната сила била проценета на 3,1 милиони; 19,4% работеле во земјоделството, 24,4% во индустријата и 56,2% во услугите. Стапката на невработеност е двоцифрена низ посткомунистичката ера, достигнувајќи врв на околу 25% за време на раните 2000-ти години. Од тогаш, стапката значително се намалила, со создавање на нови работни места во примарно приватниот сектор, достигнувајќи 14,7% во 2017 година[98].

Забелешка: областите во сина боја на мапата имале стапка на невработеност во 2016 година - под 10%, портокалово во опсег од 10% - 15%; и црвено - 15% и повеќе.[99]

Според последниот годишен извештај на Заводот за статистика на Република Србија, нето просечната месечна плата во јануари 2019 година изнесувала 54.521 српски динари или 460 евра.[100]

Забелешка: областите во виолетова на картата имале нето просечна месечна плата во 2019 година - 450 евра и повеќе, сина во опсег од 400 до 450 евра; портокалово во опсег од 350 до 400 евра и црвено - под 350 евра.[100]

Регионални економии уреди

Списокот ги вклучува статистичките региони на Србија според БДП и БДП по глава на жител во 2017:[101]

Место Регион Вкупен БДП (милјадри долари) БДП по глава на жител ($)
1 Белградски регион 36.24 20,634
2 Војводина 15.66 8,700
3 Шумадија и Западна Србија 17.72 8,975
4 Јужна и Источна Србија 10.54 6,045

Компании уреди

Списокот вклучува десет најголеми српски компании по приход во 2017 година (приходи без подружници, исклучувајќи ги банките)[102][103]:

Место Име на компанија Седиште Индустрија Приходи (милиони евра) Вработени
1 Електропривреда Србије   Белград Електрична енергија 2,132 26,485
2 Нафтена индустрија на Србија   Нови Сад Петролеум 1,825 4,045
3 Фијат Автомобили Србија   Крагуевац Автомобилство 945 2,364
4 Макси   Белград Малопродажба 802 10,686
5 Меркатор Србија   Нови Сад Малопродажба 767 8,345
6 Телеком Србија   Белград Телекомуникации 726 7,919
7 ЕПС Дистрибуција   Белград Електрична енергија 696 3,566
8 Смедеревска железара   Белград Металургија 660 5,005
9 Нелт   Белград Трговија 659 1,825
10 Србија-гас   Нови Сад Природен гас 599 1,101

Наводи уреди

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 1,6 1,7 „World Economic Outlook Database, October 2018“. IMF.org. International Monetary Fund. Посетено на 19 March 2019.
  2. ↑ „January 2019 Global Economic Prospects -- Darkening Skies p. 74“ (PDF). openknowledge.worldbank.org. World Bank. Посетено на 19 March 2019.
  3. ↑ http://publikacije.stat.gov.rs/G2018/PdfE/G20181271.pdf
  4. ↑ „архивски примерок“. Архивирано од изворникот на 2018-08-24. Посетено на 2019-04-05.
  5. ↑ „Gini coefficient of equivalised disposable income - EU-SILC survey“. ec.europa.eu. Eurostat. Посетено на 19 March 2019.
  6. ↑ http://www.stat.gov.rs/en-us/oblasti/trziste-rada/anketa-o-radnoj-snazi/
  7. ↑ „Statistical Yearbook“ (PDF). Statistical Office of the Republic of Serbia. 2016. Посетено на 2018-07-12.
  8. ↑ http://www.stat.gov.rs/en-us/vesti/20180831-anketa-o-radnoj-snazi-ii-kvartal-2018-prethodni-rezultati/
  9. ↑ 9,0 9,1 „Prosečna zarada u Srbiji u januaru 54.521 dinar“ [Average January salary in Serbia 54.521 dinar] (српски). 2019-03-26. Архивирано од изворникот на 2019-03-31. Посетено на 2019-03-25. Укажано повеќе од еден |accessdate= и |access-date= (help)
  10. ↑ http://www.doingbusiness.org/rankings
  11. ↑ 11,0 11,1 „Key Macroeconomic Indicators“. www.nbs.rs. National Bank of Serbia. Архивирано од изворникот на 2019-04-05. Посетено на 2 April 2019.
  12. ↑ 12,0 12,1 [1]Предлошка:Date=April 2019
  13. ↑ 13,0 13,1 13,2 13,3 13,4 13,5 „The World Factbook — Central Intelligence Agency“. The World Factbook. Central Intelligence Agency. Архивирано од изворникот на 2018-12-15. Посетено на 2019-04-02.
  14. ↑ https://www.b92.net/biz/vesti/srbija.php?yyyy=2018&mm=12&dd=04&nav_id=1477694
  15. ↑ „Serbia to get EUR 178.7 million under IPA“. b92.net. Посетено на 2 August 2014.
  16. ↑ „EUR 1.5 милијарди долари from IPA funds available until 2020“. b92.net. Посетено на 29 August 2017.
  17. ↑ 17,0 17,1 17,2 17,3 17,4 „архивски примерок“. Архивирано од изворникот на 2019-04-05. Посетено на 2019-04-05.
  18. ↑ „Fitch — Complete Sovereign Rating History“. Посетено на 4 August 2014.
  19. ↑ [2]
  20. ↑ „архивски примерок“. Архивирано од изворникот на 2019-04-05. Посетено на 2019-04-05.
  21. ↑ Dobbs, Michael. „NATO's Latest Target: Yugoslavia's Economy“. hartford-hwp.com. Washington Post. Посетено на 3 August 2014.
  22. ↑ Bibić, Bilsana (17 March 2015). „Brain drain in the Western Balkans“. opendemocracy.net. Архивирано од изворникот на 2018-11-18. Посетено на 29 June 2015.
  23. ↑ „Serbia starts negotiations to join EU“. B92. 2014-01-21. Посетено на 2014-01-21.
  24. ↑ „Macroeconomic Data“ (PDF). javnidug.gov.rs (српски). Архивирано од изворникот (PDF) на 2014-05-03. Посетено на 2 May 2014.
  25. ↑ 25,0 25,1 Ivana Bajić-Hajduković (2014). „Remembering the "Embargo Cake:" The Legacy of Hyperinflation and the UN Sanctions in Serbia“ (PDF). Посетено на June 26, 2017.
  26. ↑ „Investment Incentives“. siepa.gov.rs. Архивирано од изворникот на June 18, 2012. Посетено на 3 August 2014.
  27. ↑ 27,0 27,1 „Join the Pool of the Succsesful“. ras.gov.rs. Посетено на 2018-07-12.
  28. ↑ „Success Stories“. siepa.gov.rs. Архивирано од изворникот на March 7, 2010. Посетено на 2 August 2014.
  29. ↑ „Why Invest: Serbia“. doingbusinessinserbia.com. Архивирано од изворникот на 2014-08-09. Посетено на 3 August 2014.
  30. ↑ „List of Banks“. nbs.rs. Архивирано од изворникот на 2019-09-26. Посетено на 3 August 2014.
  31. ↑ „STRONG FDI FIGURES“. siepa.gov.rs. Serbia Investment and Export Promotion Agency (SIEPA). Архивирано од изворникот на 2016-01-16. Посетено на 3 August 2014. https://en.portal.santandertrade.com/establish-overseas/serbia/investing
  32. ↑ 32,0 32,1 „LIBERALIZED TRADE“. siepa.gov.rs. Архивирано од изворникот на April 29, 2012. Посетено на 3 August 2014.
  33. ↑ „Statistical Office of the Republic of Serbia“. Statistical Office of the Republic of Serbia. Посетено на 19 July 2017.
  34. ↑ Спољнотрговинска робна размена Републике Србије, децембар 2014.. stat.gov.rs (српски). епублички завод за статистику. Посетено на 16 February 2015.
  35. ↑ „Potpisan sporazum sa zemljama EFTA“. b92.net (српски). Fonet. Посетено на 3 August 2014.
  36. ↑ 36,0 36,1 „SERBIA“ (PDF). mtt.gov.rs. Ministry of Foreign and Internal Trade and Telecommunications. Архивирано од изворникот (PDF) на 2014-06-24. Посетено на 3 August 2014.
  37. ↑ „America Open for Trade, Serbia for Investments“ (PDF). promoney.rs. Ministry of Economy of Serbia. Архивирано од изворникот (PDF) на 2014-08-08. Посетено на 3 August 2014.
  38. ↑ Грешка во наводот: Погрешна ознака <ref>; нема зададено текст за наводите по име Извоз и узвоз робе по земљама, 2013–2015..
  39. ↑ 39,0 39,1 „Privreda u Srbiji“. Посетено на 27 October 2014.
  40. ↑ http://www.ekonomski.net/rekordan-izvoz-poljoprivrednih-proizvoda-32-milijarde-dolara
  41. ↑ 41,0 41,1 „Food“. Архивирано од изворникот на 2014-10-09. Посетено на 27 October 2014.
  42. ↑ 42,0 42,1 „Agriculture“. Government of Serbia. Архивирано од изворникот на 16 June 2013. Посетено на 19 March 2013.
  43. ↑ 43,0 43,1 43,2 43,3 43,4 http://pod2.stat.gov.rs/ObjavljenePublikacije/G2012/pdf/G20122007.pdf
  44. ↑ „Serbia Overview“. Food and Agriculture Organization of the United Nations. Архивирано од изворникот на 2013-04-01. Посетено на 14 June 2013.
  45. ↑ 45,0 45,1 „Biz – Vesti – Srbija ima uglja za još jedan vek“ [Biz - News - Serbia has coal for another one] (хрватски). B92.
  46. ↑ „Архивиран примерок“ (PDF). Архивирано од изворникот (PDF) на 24 август 2013. Посетено на 20 август 2013.
  47. ↑ [3] Архивирано на 9 март 2013 г.
  48. ↑ „Exploration, production pace faster in Serbia, Bosnia and Herzegovina – Oil & Gas Journal“. Ogj.com.
  49. ↑ „Архивиран примерок“. Архивирано од изворникот на 2017-09-24. Посетено на 2017-05-08.
  50. ↑ „Sectors >> Energy Sector .:: Italy-Serbia: Enhancing Entrepreneurial Development ::“ (италијански). Forumserbia.eu. 6 март 2012. Архивирано од изворникот на 29 октомври 2013.
  51. ↑ „TENT – Responsibility and Privilege“. Tent.rs. Архивирано од изворникот на 2013-10-29. Посетено на 2019-04-06.
  52. ↑ „HE Đerdap 1 – Tehničke karakteristike“. Djerdap.rs. Архивирано од изворникот на 25 октомври 2013.
  53. ↑ „Serbia Energy Business Magazine – Energy Sector Serbia“. Serbia-energy.eu. Архивирано од изворникот на 2019-04-28. Посетено на 2019-04-06.
  54. ↑ „НИС у бројкама | НИС“. Nis.rs. Архивирано од изворникот на 2013-10-29. Посетено на 2019-04-06.
  55. ↑ „Practical Law“. Uk.practicallaw.com. 1 February 2013.
  56. ↑ „Biz – Vesti – Kravčenko: NIS je već sada broj 1“. B92.
  57. ↑ „НИС данас | НИС“. Nis.rs. Архивирано од изворникот на 29 октомври 2013.
  58. ↑ „Transnafta – Home – About us – Company's activity“. Transnafta.rs. Архивирано од изворникот на 2013-10-29. Посетено на 2017-09-24.
  59. ↑ „Transport prirodnog gasa“. Srbijagas. 31 July 2013.
  60. ↑ „NATO's Latest Target: Yugoslavia's Economy“.
  61. ↑ „Deindustrijalizacija Srbije – Kolumne“. AKTER. 28 април 2013. Архивирано од изворникот на 29 октомври 2013.
  62. ↑ Mikavica, A. (3 September 2017). „Slobodne zone mamac za investitore“. politika.rs (српски). Посетено на 17 March 2019.
  63. ↑ „Biz – Vesti – Auto-industrija za Srbiju kao IT“. B92. 4 October 2013.
  64. ↑ „All about the Tesla Telephone“. telegraf.rs.
  65. ↑ „Serbian Development Agency – RAS“ (PDF). siepa.gov.rs. Архивирано од изворникот (PDF) на 2016-04-25. Посетено на 2019-04-06.
  66. ↑ „Electronics“. Siepa.gov.rs. Архивирано од изворникот на 2016-03-03. Посетено на 2019-04-06.
  67. ↑ „Pharmaceutical“. Siepa.gov.rs. Архивирано од изворникот на 2016-03-04. Посетено на 2019-04-06.
  68. ↑ http://www.ratel.rs/upload/documents/Kvartalni%20pregled%20podatka%20o%20stanju%20trzista%20elektronskih%20komunikacija%20Q3%202017%20-%20ZA%20SAJT.pdf
  69. ↑ http://www.ratel.rs/upload/documents/Pregled_trzista/Pregled%20trzista%202016.pdf
  70. ↑ „ZAVRŠENA DIGITALIZACIJA!“. Архивирано од изворникот на 2016-03-04.
  71. ↑ https://startit.rs/izvoz-softverskih-usluga-dostigao-899-miliona-evra-rast-od-21-u-odnosu-na-proslu-godinu/
  72. ↑ „U Beogradu radi 120.000 firmi“. Večernje Novosti. 23 April 2013. Посетено на 4 November 2013.
  73. ↑ „Microsoft Development Center Serbia“. Microsoft.com. 1 April 2011. Посетено на 15 May 2013.
  74. ↑ „Asus otvorio regionalni centar u Beogradu“. Emportal.rs. Архивирано од изворникот на 22 May 2011. Посетено на 16 November 2010.
  75. ↑ „Centar kompanije 'Intel' za Balkan u Beogradu – Srbija deo 'Intel World Ahead Program'“. E kapija. Посетено на 7 July 2009.
  76. ↑ Beograd, Ana Vlahović (25 September 2011). „Srbija centar IT industrije“. Pressonline.rs. Архивирано од изворникот на 2015-09-26. Посетено на 12 March 2013.
  77. ↑ NCR planira da udvostruči broj zaposlenih u Srbiji u 2014 (српски), eKapija, 24 July 2013, Посетено на 4 November 2013
  78. ↑ [4]
  79. ↑ „Srpsko-američki Seven Bridges uzeo investiciju od 45 miliona dolara za brži razvoj lečenja raka — startit“. startit.rs. Посетено на 2016-11-03.
  80. ↑ „Vast uzeo investiciju od 14 miliona dolara za razvoj B2C proizvoda i širenje u Beogradu — startit“. startit.rs. Посетено на 2016-11-03.
  81. ↑ http://www.stat.gov.rs/WebSite/repository/documents/00/02/61/98/NR30_267_srb_cir.pdf
  82. ↑ Serbia, in: Alain Dupeyras (ed.) (2012). OECD tourism trends and policies 2012. Paris: Organization for Economic Cooperation & Development. ISBN 9789264177567. p. 403–407.doi:10.1787/tour-2012-56-en
  83. ↑ https://www.blic.rs/vesti/ekonomija/ljajic-prihodi-od-turizma-skoro-12-milijarde-evra/ydc23vx
  84. ↑ „Serbia Times Daily News – Dacic: Tourism records positive growth rates“. Serbia-times.com. 28 May 2013. Архивирано од изворникот на 1 November 2013.
  85. ↑ http://www.srbija.travel/vesti.n-6418.523.html
  86. ↑ „Kultura – Vesti – Na Exitu oko 25 hiljada stranaca“. B92. Nishille is a jazz fastival
  87. ↑ „Архивиран примерок“ (PDF). Архивирано од изворникот (PDF) на 2013-04-19. Посетено на 2013-10-26.
  88. ↑ http://www.putevi-srbije.rs/sr/putna-mrea-republike-srbije Архивирано на 17 декември 2011 г.
  89. ↑ „Архивиран примерок“. Архивирано од изворникот на 2017-12-30. Посетено на 2017-09-24.
  90. ↑ „архивски примерок“. Архивирано од изворникот на 2020-11-29. Посетено на 2019-04-06.
  91. ↑ „архивски примерок“. Архивирано од изворникот на 2018-04-30. Посетено на 2019-04-06.
  92. ↑ „архивски примерок“. Архивирано од изворникот на 2019-07-03. Посетено на 2019-04-06.
  93. ↑ „General Information“. Serbian Railways. Архивирано од изворникот на 2016-05-18.
  94. ↑ „архивски примерок“. Архивирано од изворникот на 2018-07-27. Посетено на 2019-04-06.
  95. ↑ http://www.exyuaviation.com/2017/02/air-serbia-posts-improved-2016-results.html#comment-form
  96. ↑ „Niš Airport to expand“. EX-YU Aviation News. 25 July 2015.
  97. ↑ „Investing in Serbia: Modern Infrastructure, Transport“. SIEPA. Архивирано од изворникот на 6 November 2009. Посетено на 28 April 2010.
  98. ↑ http://www.stat.gov.rs/WebSite/public/PublicationView.aspx?pKey=41&pLevel=1&pubType=2&pubKey=4624
  99. ↑ http://pod2.stat.gov.rs/ObjavljenePublikacije/G2017/pdf/G20172023.pdf
  100. ↑ 100,0 100,1 http://www.stat.gov.rs/vesti/20190325-prosecne-zarade-januar/
  101. ↑ http://publikacije.stat.gov.rs/G2018/Pdf/G20181330.pdf
  102. ↑ http://www.apr.gov.rs/Portals/0/GFI%202018/Top100%2012092018.pdf
  103. ↑ „100 naj... privrednih društava u Republici Srbiji u 2017“ (PDF).

Надворешни врски уреди

Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Економија_на_Србија&oldid=5175236“