Хиперинфлација

Хиперинфлацијата е најсериозната и најопасната форма на инфлација, која се јавува кога земјата се соочува со многу висока, забрзувачка и „незапирлива“ стапки на инфлација. Во таква состојба, општото ниво на цени во рамките на една економија брзо се зголемува така што валутата брзо ја губи реалната вредност. Во меѓувреме, вистинската вредност на специфичните економски добра генерално останува иста во однос на други добра, и во однос на други релативно стабилни странски валути. За разлика од инфлацијата, каде што овој процес е долготраен и генерално не се забележува, освен можеби со проучувањето на минатите пазарни цени, хиперинфлација подразбира брз и континуиран пораст на понудата на пари и цената на стоките.

Хиперинфлација во Аргентина

Хиперинфлација често се поврзува со војни, последиците од нив, со социополитички пресврти, или други кризи кои носат поголема тешкотија за владата да го оданочи населението, ова придонесува за ненадеен и остар пад на даночните приходи, сето тоа во комбинација со силен напор да се задржи статус кво може да предизвика директно активирањето на хиперинфлација.

Најпознати хиперинфлации во економската историја биле во Германија, Унгарија, во СР Југославија итн. Непосредно по Првата светска војна поразената Германија морала да плаќа големи репарации за воени штети. Во такви услови германската влада докрај ги ослободи монетарните кочници и почна неконтролирано да печати пари. Тоа предизвикало стравотна хиперинфлација. Последиците од хиперинфлацијата предизвикуваат голема прераспределба на националното богатство.

Дефиниција

Во 1956 година, Филип Кеган (Phillip Cagan) го напиша трудот „Монетарна динамика на хиперинфлацијата” истиот, генерално се смета како прва сериозна студија за хиперинфлацијата и нејзините ефекти. Во овој труд, тој ја дефинира хиперинфлацијата како состојба при која месечната стапка на инфлација надминува 50%, а истата почнува да се зауздува кога месечната стапка на инфлација паѓа под 50% и останува на тоа ниво најмалку една година. Економистите обично ја следат дефиницијата на Кеган за хиперинфлација дека тоа е состојба во економијата кога месечната стапка на инфлација е поголем од 50%.

Меѓународниот одбор за сметководствени стандарди не предвиде апсолутна стапка преку која би се препознала состојбата на хиперинфлација во економијата. Наместо тоа, тој ги наведува факторите кои укажуваат на постоење на хиперинфлација:

• Популацијата претпочита да го задржи своето богатство во немонетарни средства или во релативно стабилна странска валута. Количеството на домашна валута кое се поседува веднаш се инвестирани за да се одржи куповната моќ.
• Популацијата паричната маса која ја поседува не ја чува во домашна валута, тука во странска стабилна валута. Цените се изразуваат исто така во странска валута.
• Продажбата и купувањето на кредит се одржува по цени кои се компензирачки за очекуваната загуба на куповна моќ за време на кредитниот период, дури и ако периодот е краток;
• Каматните стапки, надоместоците и цените се поврзани со индексот на цени; и
• Кумулативната стапка на инфлација во текот на три години достигнува или дури надминува 100%.

Причини

Постојат неколку теории за причините за високата инфлација, т.е хиперинфлација

Шокови на страна на понудата

Оваа теорија, врз основа на историска анализа, тврди дека хиперинфлациите кои претходеле биле предизвикани од некој вид на екстремни шокови на страната на понудата кои често се поврзуваат со војни или природни катастрофи.

The price of gold in Germany, 1 January 1918 – 30 November 1923.

Понуда на пари

Оваа теорија тврди дека хиперинфлација се јавува кога постои континуирано, брзо зголемување на понудата на пари при што ваквото зголемување на паричната маса не е проследено со соодветен раст на производството на стоки и услуги. Зголемувањето на цените како последица на зголемената понуда на пари создава еден магичен круг, кој се изразува преку потребата од постојано печатење на нови количества пари за да се финансираат активностите на владата.

Оттука и монетарната инфлација и инфлација на цени се зголемуваат со брзо темпо. Брзото зголемување на цените предизвикува широко распространета појава каде што населението одбива да држи пари во домашна валута, која ја губи својата куповна моќ. Наместо тоа, тие брзо ги трошат парите што ги добиваат, со што се зголемува брзината на проток на пари, тоа последователно предизвикува натамошно зголемување на цените. Ова резултира во дисбаланс меѓу понудата и побарувачката за пари (вклучувајќи ја валутата и банкарските депозити), предизвикувајќи брза инфлација.

Многу високите стапки на инфлација може да резултираат со губење на доверба во валутата. Обично, прекумерниот пораст на парична маса е резултат на тоа што владата или е во неможност или не постои желба државниот буџет да се финансира преку оданочување или задолжување, па наместо тоа владата прибегнува кон тоа буџетскиот дефицит да го финансира преку печатење на пари.

Владите понекогаш прибегнааваат кон искрснување од текот на монетарната политика, со што се допушта владата да ги девалвира своите долгови и води кон редуцирање на растот на даноците. Инфлацијата е делотворно регресивен данок на корисниците на пари, но сепак механизмот на нејзиното функционирање е многу покомплициран да се сфати од страна на популацијата. Инфлацијата може да ги засени квантитативните проценки за вистинската цена на живеење, како што објавениот индекс на ценисе осврнува само на податоците во ретроспектива, а може да дојде до негово зголемување само неколку месеци подоцна. Монетарната инфлација може да стане хиперинфлација ако монетарните власти не успеат да ги финансираат зголемените владини трошоци по пат на наплата на даноци, државен долг, намалување на расходите или преку други начини и средства. Бидејќи:

• Во временскиот период помеѓу воочување или наметнување на однаночливи трансакции и собирање на даноците, реалната вредноста на собраните даноци опаѓа за мал дел од оригиналните даночни побараувања; или
• Прашањата во однос на државниот долг тешко се решаваат со купувачи, единствено само преку многу големи попусти; или
• Комбинација од горенаведените.

Теориите на хиперинфлација генерално бараат однос помеѓу сењоражот и инфлацискиот данок. Во двата моделa т.е моделот на Каган( Cagan ) и нео-класичниот модел, точката на вриење се случува кога зголемувањето на понудата на пари или падот на монетарната база онеовозможуваат владата да ја подобри својата финансиска позиција.

Така откако ќе се отпечатат декретни пари, обврските на владата кои не се деноминирани во пари, се зголемуваат како трошок за повеќе од вредноста на отпечатените пари.

Од ова, може да се запрашаме зошто една рационална влада би се вклучила во активности кои ја предизвикуваат или ја продолжуваат веќе постоечката хиперинфлација. Една од причините за ваквите постапки лежи во фактот дека често алтернатива на хиперинфлацијата е или депресија или воен пораз. И двете класичната економија и монетаризмот, велат дека сето ова се должи на неодговорното задолжување на монетарните власти за да се подмират настанатите расходи. Овие модели највеќе се фокусираат на сењоражот на монетарната власт и придобивките од инфлацискиот данок.

Во нео-класичната економска теорија, хиперинфлацијата е вкоренета со влошување на монетарната база, тоа е доверба која укажува дека постои залиха на вреднсти кои валутата ќе можат да ја контролираат во иднина. Во овој модел ризикот за поседување на валута драматично се зголемува, па така продавачите бараат далеку повисоки премии за да ја прифатат валутата.

Ова всушност води кон поголем страв дека валутата ќе пропадне, предизвикувајќи дури и повисоки премии. Еден од примерите за ова е периодот на војна, граѓанска војна или интензивен внатрешен конфликт: владите се приморани да сторат сè што е потребно во име на одбрана на земјата, бидејќи се останато би претставувало пораз за земјата. Во ваква една ситуација скоро е невозможно кратење на расходите, бидејќи голем дел на средствата се трошат за вооружување.

Понатаму, во тек на граѓанска војна скоро е невозможно да се зголемат даноците, дури и наплатата на постојните даноци се одвива во отежнати услови и со поголем напор. Во подруги услови т.е во отсуство на војна дефицитите често се покриваат со продажба на обврзници, за време на војна тоа е тешко изводливо, а воедно е дозначително скапо да се позајмува. Банкарските власти, без разлика дали станува збор за централни или не, го “монетизираат” дефицитот, преку пречатење пари за потпомагање на владата да преживее.

Хиперинфлацијата предизвикана пред сè од Кинеските Националисти 1939-1945 е класичен пример како владата печати пари за да ги плати трошоците предизвикани од граѓанска војна. На крајот, валутата беше пренесена на Хималаите, а подоцна старата валута беше пренесена надвор за да се уништи.

Хиперинфлација се смета за сложен феномен и едно објаснување не може да се примени за сите случаи. Меѓутоа и во двата модела, без разлика дали како прва причина се појавува губењето доверба, или сењоражот на централната банка, веќе во втората фаза се случуваат видни промени. Во случај на брза експанзија на понуда на пари, цените се зголемуваат нагло како одговор на зголемената понуда на пари наспроти понудата на добра и услуги, и во случај на губење на доверба, монетарната власт реагира преку премиите за ризик кои треба да се платат преку создавање “пресии за печатње пари”.

Сепак огромниот забрзувачки процес кој се случува за време на хиперинфлација (како во времето на германската хиперинфлација 1922/23) останува нејасен, недообјаснет и непредвидлив. Трансформацијата на инфлаторниот развој во хиперинфлација мора да биде идентификувана како многу сложен феномен, кој треба да биде подложен на длабоки анализи и економски истражувања.

Модели

Откако хиперинфлацијата е воочена како монетарна ефект, моделите на хиперинфлација се концентрираат најмногу на побарувачката за пари. Економистите ги лоцираат брзото зголемување на понудата на пари и зголемувањето на брзината на пари, доколку монетарните инфлаторни ефекти не се стопирани, како една од причините за појава на инфлација, дејствувајќи одделно или пак заедно во пар доведуваат и до хиперинфлација.

Драматично зголемување на брзината на пари како причина за хиперинфлација е од централно значење за моделот на хиперинфлација "криза на доверба", каде премијата за ризик која продавачите ја бараат за книжната валута во однос на номиналната вредност нагло расте. Втората теорија е дека прво постои радикално зголемување на износот на циркулирачкиот медиум, кој може да се нарече "монетарен модел" на хиперинфлација. Во секој модел, вториот ефект следи од првиот – или премногу мала доверба која поттикнува зголемување на понудата на пари, или пак преголемо количество на пари кое ја руши довербата

Во моделот на доверба, некои настани, или серија од настан, како пораз во војна, или покренување на еден вид на акција која ја уназадува валутата, ги оттргнува верувањата дека органот што ги издал парите ќе остане солвентен – небитно дали е тоа банка или влада. Затоа што луѓето не сакаат да држат белешки кои можат да станат незначителни, тие ќе претендираат да ги потрошат. Продавачите, сфаќаат дека постои сè поголем и поголем ризик за валутата, па бараат сè поголема и поголема премија во однос на оригиналната вредност. Според овој модел, методот на ставање крај на хиперинфлацијата е менувањето на основата на валутата, често со издавање на сосема нова. Војната е една од најчесто посочуваните причини за губењето на доверба, особено поразот во војна, како што се случи за време на Наполеоновите – Виена, и одливот на капитал, понекогаш и заради “заразите” е уште една причина. Во овој поглед, зголемувањето на прометните средства е резултат на тоа што владата се обидува да добие на време без притоа да се соочи со коренот на проблемот т.е недостатокот на доверба.

Во монетарниот модел, хиперинфлацијата е позитивен фидбек - циклус на брзата монетарна експанзија. Таа има иста цел како секоја друга инфлација: телата овластени за издавање на пари, централни или пак други произведуваат валута за плаќање на растечките расходи, често преку лабилната фискална политка, или заради растечките воени расходи. Кога стопанствениците сметаат дека издавачот е посветен на политика на брза валутна експанзија, тие ги покачуваат цените за да ги покријат очекуваните опаднувања на вредноста на валутата. Издавачот тогаш мора да ја забрза експанзијата за да ги покрие цените, што впрочем води кон туркање на вредноста на валутата надолу дури и побрзо од порано.

Според овој модел издавачот не може да “победи” и единствено решение е да се запре со наглото зголемување на валутата. За жал крајот на експанзијата може да предизвика сериозен финансиски шок за оние кои ја користат валутата. Оваа политика, во комбинација со намалување на пензиите, платите, како и владините трошоци, формира дел од Вашингтонскиот консензус од 1990-тите.

Без оглед на причината, хиперинфлацијата ги вклучува и понудата и брзината на парите. Кој од нив се наоѓа на прво место е прашање на дебата каде што не постои универзална приказна која може да се примени во сите случаи. Но кога веќе ќе се утврди хиперинфлацијата, моделот на зголемување на парична маса, без разлика кој е осластен за тоа, е универзален.

Бидејќи оваа практика неминовно ја зголемува понудата на пари, без притоа да постои соодветна побарувачка, цената на валутата, т.е девизниот курс, природно опаѓа во однос на другите валути. Инфлацијата се претвора во хиперинфлација кога зголемувањето на паричната маса води кон тоа цените како показатели во економијата да ја изгубат својата функција, така што сè се сведува на бесно трошење на пари пред тие да ја изгубат својата вредност. Куповната моќ на валутата опаѓа толку брзо, така што држењето на готовина дури и на само еден ден предизвикува неповратно губење на куповната моќ на парите. Како резултат на тоа, сите “бегаат” од валутата, а самото тоа води кон влошување на кризата.

Затоа што брзо растечките цени ја поткопуваат улогата на парите, како средство за изразување на вредноста на стоките и услугите, луѓето се обидуваат да ги потрошат на реални добра и услуги во што е можно покус временски период. Аналогно на ова, монетарниот модел предвидува дека брзината на парите ќе се зголеми како резултат на прекумерно зголемување на понудата на пари.

Во моментот кога брзината на парите и цените рапидно се зголемуваат во еден маѓепсан круг, хиперинфлацијата излегува надвор од контрола, заради тоа што обичните политичките механизми, како што се зголемување на задолжителната резерва, зголемување на каматните стапки или намалување на владините трошоци постануваат неефикасни и се оди кон заменување на девалвираните пари за други [средства за размена].

За време на хиперинфлација, банките лансираат кредири за 24–часовен период, ориентирајќи се кон алтернативни валути, се применува дури и употреба на злато или сребро, па дури и размената се става во функција. Многу од луѓето кои имаат резерви на злато денес очекуваат хиперинфлација. Исто така можно е да постои екстензивен одлив на капитал, односно одлив во стабилна валута како што е американскиот долар. Ова понекогаш се коси со контролата на капиталот, идеја која од стандард, премина на анатема, и назад во полууглед. Сето ова претставува економија која работи на “абнормален” начин, што дефинитивно може да доведе до намалување на реалното производство. Ако е така, тогаш интензивирањето на хиперинфлацијата, што би значело дека износот на стоки во “премногу пари следејќи премалку стоки” формулацијата е исто така намален. Ова е исто така дел од маѓепсаниот круг на хиперинфлацијата.

Откако маѓепсаниот круг на хиперинфлација се интензивира, драматичните политички средства речиси секогаш се потребни. Едноставно зголемувањето на каматните стапки не е доволно.Боливија, на пример, беше подложена на еден период на хиперинфлација во 1985 година, каде што цените се зголемија [12.000%] во период помал од една година. Владата ја зголеми цената на бензинот, после тоа хиперинфлацијата се заузди скоро веднаш, кога се создаде можност да се стабилизира валутата преку продажба на нафтата во странство.

Кризата на доверба заврши, а луѓето ги вратија депозитите во банките. Германската хиперинфлација (1919-ноември 1923) заврши со производство на валута врз основа на позајмени средства од банките, наречени Rentenmark. На хиперинфлација често и се става крај кога граѓанскиот конфликт завршува со победа на една од завојуваните страни.

Иако контролирањето на платите и цените понекогаш се користи за да се воспостави контрола или да се спречи инфлацијата, сепак ниедна епизода на хиперинфлација не е завршена единствено само преку контрола не цените, бидејќи контролата врз цените ги форсира трговците да продаваат по цени далеку пониски од нивните трошоци, што резултира со недостаток кој води до уште повисоки цени.

Нобеловецот Милтон Фридман рече: "Ние економистите не знаеме многу, но ние знаеме како да создадеме недостаток. Ако сакате да создадете недостаток на домати, на пример, треба само да се донесе закон дека трговците не можат да продаваат домати за повеќе од две центи по килограм. Веднаш ќе имате недостаток на домати. Истото може да се постигне и со маслото или гасот."

Ефекти

Хиперинфлацијата делотворно ја црпе куповната моќ на приватните и јавни заштеди, предизвикува дисторзии во економијата на сметка на фаворизирање на недвижностите, предизвикува монетарна база, без разлика дали е лабилна или цврста валутата, прави истата да ја напушти земјата и ги прави погодените области анатема за инвестициите.

Стапувањето на сила на контролата на цените за да се спречи дисконтирање на вредноста на книжните пари во однос на златото, среброто, стабилната валута, или стоките, не успева да го принуди прифаќањето на книжните пари коишто немаат внатрешна вредност. Ако лицата кои се одговорни за печатење пари промовираат прекумерно печатње пари, заедно со други фактори кои придонесуваат за зајакнување на ефектот, придонесуваат хиперинфлација да продолжи. Хиперинфлацијата генерално е поврзана со книжните пари, кои лесно може да се искористат за зголемување на понудата на пари. Додадете повеќе нули и печатете, или пак печатете стари банкноти, само со нови броеви. Историски гледано, имало бројни епизоди на хиперинфлации во различни земји проследени со враќање на “тешките пари”. Постарите економии ќе се вратат на стабилната валута и размената кога прометните средства ќе станат премногу девалвирани, обично после исцрпувањето на вредностите на залиха.

Последици

Хиперинфлацијата завршува со драстични правни лекови, како што се наметнување на шок терапија на намалување на владините трошоци или менување на основата на валутата. Една од формите е извршувње на доларизација, користење на туѓа странска валута ( не мора тоа да е американскиот долар) како национална валута. Еден пример е доларизацијата во Еквадор, која стартуваше во септември 2000 година со одговор на 75% загуба на вредноста на Ecuadorian sucre во почетокот на 2000 година.

Хиперинфлацијата секогаш била трауматично искуство за областите кои биле погодени, а следниот политички режим скоро секогаш донесува политики за да се спречи нејзиното повторување. Често тоа значи дека централната банка станува многу агресивна во бранење на политика за одржување на ценовната стабилност, како што беше случај со германската Бундесбанка или пак преостанува да се пресели во некоја тешка основа за валутата како што е валутниот одбор. Многу влади имаат донесено исклучително стабилни износи на плати и контрола на цените во пресрет на хиперинфлација, но тоа не спречи понатамошно надувување на паричната маса од страна на централната банка, како и секогаш сето ова води кон широко распространет недостаток на потрошувачки добра за широката потрошувачка ако контролите строго се спроведуваат.

Валута

Germany, 1923: banknotes had lost so much value that they were used as wallpaper.

Во земјите кои доживеале хиперинфлација, централната банка често печати пари во поголеми и поголеми деноминации како што помалите белешки со апоени стануваат безвредни. Ова може да резултира со производство на некои интересни банкноти, вклучувајќи ги и оние деноминираните во износ од [1000000000] или повеќе.

• До крајот на [1923] година, во Вајмарска [Република Германија] беа издадени два трилиони [марки] во банкноти и поштенски марки со номинална вредност од педесет милијарди марки. Највисоката вредност на банкнота издадена од Вајмарската владина Reichsbank имаше номиналната вредност на 100000000000000 Марки (100,000,000,000,000; 100.000.000 милиони евра) Во екот на инфлацијата, $ 1 вредеше 4 трилиони германски марки. Една од фирмите за печатење на овие банкноти поднесе фактура за работата на Reichsbank за 32,776,899,763,734,490,417.05 (3,28 × 1019) трговски марки.
• Најголемата деноминација на Банкнота некогаш официјално издадена за циркулација е во [1946] година од страна на унгарската [Народната банка] за износ од 100 трлиона pengő (100,000,000,000,000,000,000, или 1020; 100 милиони милиони евра), Но банкнотите сепак не го отсликауваа бројот, "сто милиони Б-pengő" ("сто милиони трилиони pengő ") и една милијарда Б-pengő "беа формулирани наместо тоа. Ова го прави 100.000.000.000.000 долар на Зимбабве, банкнота со најголем број на нули прикажани.
• После Втората светска војна хиперинфлацијата на Унгарија го држеше рекордот за најекстремните месечни стапки на инфлација некогаш -41,900,000,000,000,000% (4,19 × 1016% или 41,9 квадрилион проценти) за јули [1946] година, во износ цените се удвојуваа на секои 15,3 часа. За споредба, последните бројки (како што од [14 ноември 2008]) ја проценуваа годишната стапка на инфлација во Зимбабве 89,7 сектиллион (1021) проценти. што одговара на месечната стапка од 5473%, а времето за удвојување од околу пет дена. Во бројки, тоа е 89.700.000.000.000.000.000.000%.

Примери за хиперинфлација

Југославија

A 500 billion Yugoslav dinar banknote circa 1993, the largest nominal value ever officially printed in Yugoslavia, the final result of hyperinflation.

Хиперинфлацијата во Југославија во периодот 1991-1993 е една од највисоките и најдолги епизоди воопшто забележана во економската историја. Монетарната динамиката на хиперинфлацијата е добро карактеризира со моделот на Кеган. Во моделот се откри коинтеграцијата помеѓу вистинските пари и инфлацијата, тој е прифатена без оглед на основните очекувања на формирањето на процесот воедно и подразбира статична брзина на шоковите.

Во периодот помеѓу 1992 и 1994 година Југославија доживеа хиперинфлација која во светската економска историја е на трето место во однос на нејзиниот 22-месечен период (март 1992- јануари 1994), како и во однос на месечно ниво од 314 милиони, или поточно 313,563,558 проценти (јануари 1994), дневната инфлација беше 62%, односно за само еден час таа изнесувала 2.03%, што е повисока годишна стапка на инфлација на многу развиени земји. Битно е да се напомене, само поради согледување на вистинските размери на хиперинфлацијата дека во јануари 1994 инфлацијата беше 116.545.906.563.330 отсто на годишно ниво.

За време на почетокот на деведесеттите години од минатиот век имало пет динарски деноминации, од кои последните три се случија во период од само неколку месеци. Во почетокот на октомври 1993 година, 1 000 000 денари беа заменети со еден нов динар, а до крајот на истата година еден динар беше заменет за 1000 000 000 динари. Додека на 24 јануари 1994 година, преку нова деноминација, 12 милион динари беа заменети со нов динар (популарно наречен “Аврам”, по гувернерот на Народната банка на Југославија- проф. Драгослав Аврамовиќ, д-р)

(1)Почеток и крај Датум: септември 1989 - декември 1989

(1)Врв-Месец и стапката на инфлација: декември 1989 година, 59,7%

(2)Почеток и крај Датум: Април 1992 - јануари 1994

(2)Врв-Месец и стапката на инфлација: јануари 1994 година, 313.000.000.000 проценти

Босна и Херцеговина

Босна и Херцеговина помина низ својата најлоша инфлација во 1992 година. Во 1992 година, највисоката деноминација беше 1000 динари. Од 1993 година, највисоката деноминација беше 100.000.000 динари. Во Република Српска највисоката деноминација беше 10.000 динари во 1992 година и 10000000000 динари во 1993 година. 50000000000 динарски банкноти исто така беа испечатени во 1993 година, но никогаш не беа издаде

(1)Почеток и крај датум: Април 1992 - Јуни 1993

(2)Врв-месец и стапката на инфлација: јуни 1992, 322%

Бугарија

Бугарија искуси хиперинфлација само во месец февруари 1997 година. Сепак, тој месец имаше висока инфлација која последователно се провлекуваше и другите години продолжувајќи ја оваа епизода. Со цел спречување на инфлацијата, Бугарија спроведе валутен одбор во јули истата година. Инфлацијата потоа падна речиси веднаш.

(1)Почеток и крај датум: февруари 1997- февруари 1997

(2)Врв-месец и стапката на инфлација: февруари 1997 година, 123%

Најтешките хиперинфлации во светската историја

Највисоките месечни стапки на инфлација во историјата
Земја	Име на валутата	Месец со највисока стапка на инфлација	Највисока месечна стапка на инфлација	Еквивалентна дневна стапка на инфлација	Времето потребно за цените да се зголемат
Унгарија	унгарски пенго	јули 1946	4.19 × 1016 %	207.19%	15 часа
Зимбабве	зимбавејски долар	ноември 2008	7.96 × 1010 %	98.01%	24.7 часа
Југославија	Југословенски динар	јануари 1994	3.13 × 108 %	64.63%	1.4 дена
Република Српска	динарот на Република српска	јануари 1994	2.97 × 108 %	64.3%	1.4 дена
Германија	германска книжна марка	октомври 1923	29,500%	20.87%	3.7 дена
Грција	Грчка драхма	октомври 1944	13,800%	17.84%	4.3 дена