Затворена предна незаоблена самогласка

Затворената предна незаоблена самогласка (висока предна незаоблена самогласка) е вид на самогласка што се јавува во многу јазици. Меѓународната фонетска азбука (МФА) го бележи гласот со симболот ⟨i⟩.

Затворена предна незаоблена самогласка
i
Слика
МФА-бр.	301
Шифрирање
Единица (дек.)	i
Уникод (хекс.)	U+0069
X-SAMPA	i
Киршенбаум	i
Звук

Во македонскиот јазик, оваа самогласка е претставена со буквата и. Јазиците што ја користат латиницата најчесто ја претставуваат со ⟨i⟩, но има и некои поважни исклучоци: англискиот оваа буква почесто се доведува во врска со /aɪ/ (bite) или /ɪ/ (bit), а /iː/ се бележи со ⟨e⟩, ⟨ea⟩, ⟨ee⟩, па дури и ⟨ei⟩. Ирскиот е сличен случај, по тоа што правописот е етимолошки, но воедно самогласките укажуваат дали согласките што им претходат се меки или тврди. Така, комбинациите ⟨aí⟩, ⟨ei⟩ и ⟨aío⟩ го претставуваат гласот /iː/.

Особености

Табела на самогласки по МФА
Предни Речиси​предни Средни Речиси​задни Задни Затворени •iy •ɨʉ •ɯu •ɪʏ •ɪ̈ʊ̈ •ʊ •eø •ɘɵ •ɤo •e̞ø̞ ə •ɤ̞o̞ •ɛœ •ɜɞ •ʌɔ •æ ɐ •aɶ •ä •ɑɒ Речиси затворени Полузатворени Средни Полуотворени Речиси отворени Отворени
Самогласките во парови се: незаоблена • заоблена
Помош за МФА • легенда • табела •  табела со звуци • погл.

• Според висината, самогласката е затворена (висока), што значи дека јазикот се става што е можно поблиску до горниот ѕид на устата без да направи препрека што би ја окарактеризирала како согласка.
• Според местото на образување (редот), самогласката е предна, што значи дека јазикот се става што е можно понапред во устата без да направи препрека што би ја окарактеризирала како согласка.
• Според обликот на усните, самогласката е незаоблена, што значи дека усните се лабави и не заземаат округол облик.

Јазици

Јазик		Збор	МФА	Значење	Белешки
адигејски		ти	[ti]	'наш'
азербејџански		dili	[dili]	'дрво'
албански		mali	[mali]	'планината'
англиски		free	[fɹiː]	'слободен'
апхаски		ажьырныҳәа	[aʑirnuħʷo]	'јануари'
арапски	литературен	دين	[d̪iːn]	'вера'
африканс		dankie	[ˈdaŋki]	'благодарам'
баскиски		bizar	[biˌs̻ar]	'брада'
бенгалски		আমি	[ami]	'јас'
велшки		hir	[hiːr]	'долг'
виетнамски		ty	[ti]	'биро'
виру		kirotas	[kʲirotas]	'тој пишува'
гварански		ha’ukuri	[haʔukuri]	'гварански'
германски		Ziel	[tsiːl]	'цел'
грузиски		სამი	[ˈsɑmi]	'три'
грчки		el|κήπος	[ˈcipos]	'градина'	Се претставува и со <ι>, <ει>, <οι> и <υι>.
дански		bilist	[b̥iˈlisd]	'автомобилист'
дахало		[ʡáɬi]		'дебел'
ерменски		իմ	[im]	'мој'
естонски		tiik	[tiːk]	'езерце'
западнофризиски		siik	[siːk]	'болен'
запотечки	тилквијапански	diza	[d̪iza]	'запотечки'
зулу		umuzi	[uˈmuːzi]	'село'
индонезиски		ini	[ini]	'ова'
ирски		sí	[ʃiː]	'таа'
исландски		líka	[liːka]	'исто така'
италијански		bile	[ˈbile]	'бес'
јапонски		銀 гин	[ɡiɴ]ⓘ	'сребро'
кабардински		ди	[di]	'наш'
каталонски		sis	[ˈsis]	'шест'
кечуански		allin	[ˈaʎin]	'добар'
кинески	кантонски	詩 si1	[siː˥]	'поема'
	мандарински	北京 Běijīng	[peɪ˨˩ tɕiŋ˥]	'Пекинг'
корејски		시장 шиџанг	[ɕiˈd͡ʑaŋ]	'глад'
корнски		hir	[hiːr]	'долг'
курдски		zîndu	[ziːndu]	'жив'
латвиски		šķīvi	[ʃkʲiːʋi]	'чинија'
литвански		įbrolis	[ˈiːbrolʲɪs]	'полубрат'
македонски		јазик	[ˈjazik]	'јазик'	Погл. Фонологија на македонскиот јазик
малајски		biru	[biru]	'син'
малтешки		bieb	[biːb]	'врата'
навахо		biwosh	[biɣʷoʃ]	'негов кактус'
норвешки		is	[iːs]	'мраз'
окситански	северно наречје	miralhar	[miraˈʎa]	'одразува'
	јужно наречје
	гасконско	polida		'убав'
паштунски		پانير	[pɑˈnir]	'сирење'
персиски		کی	[kiː]	'кој'
пираха		baíxi	[màíʔì]	'родител'
полски		miś	[ˈmʲiɕ]ⓘ	'мече' (плишено)
португалски	европски	dióspiro	[diˈɔʃpiɾu]	'рајско јаболко'	Исто така и алофон на ненагласеното /e/ или /ɛ/ во извесни наречја.
	бразилски	menininho	[meniˈnĩ ȷ̃u]	'момченце'
романски		insulă	[ˈinsulə]	'остров'
руски		лист	[lʲist]ⓘ	'лист'	Се јавува само на почетокот на зборот или по меки согласки.
свахили		miti	[miti]	'дрвја'
севернофризиски	бекингхардски	hii	[iːl]	'був'
серски		cmiique	[ˈkw̃ĩːkːɛ]	'личност'
синдски		سنڌي	[sɪndʱiː]	'синдски'
сиуански	лакота	ǧí	[ʀí]	'кафеав е'
словачки		rýchly	[ˈriːxlɪ]	'брз'
српскохрватски		милина / milina	[milina]	'милина'
тагалски		silya	[ˈsiljɐ]	'столче'
тајландски		กริช	[krìt]	'бодеж'
таџички		бинӣ	[biˈniː]	'нос'
турски		ip	[ip]	'јаже'
убишки		[ɡʲi]		'срце'	Алофон на /ə/ по меки согласки.
украински		кіт	[kit]	'мачка'
унгарски		ív	[iːv]	'свод'
фарски		il	[iːl]	'пета'
фински		viisi	[ˈviːsi]	'пет'
француски		fini	[fini]	'завршен'
хавајски		makani	[makani]	'ветрец'
хинди		तीन	[t̪iːn]	'три'
холандски		biet	[bit]	'цвекло'	Погл. Фонологија на холандскиот јазик
хебрејски		דיר	[diʁ]	'трло'	Во хебрејскиот, самогласките не се претставуваат во пишувањето.
чешки		bílý	[ˈbiːliː]ⓘ	'бел'
чиксавски		lhinko	[ɬiŋko]	'дебелост'
шведски		is	[iːs]ⓘ	'мраз'
шкотски гелски		chì	[xiː]	'ќе види'
шпански		tipo	[ˈt̪ipo̞]	'тип'	Се претставува и со <y>.

Библиографија

• Carbonell, Joan F.; Llisterri, Joaquim (1992), „Catalan“, Journal of the International Phonetic Association, 22 (1–2): 53–56, doi:10.1017/S0025100300004618, ISSN 0025-1003
• Cruz-Ferreira, Madalena (1995), „European Portuguese“, Journal of the International Phonetic Association, 25 (2): 90–94, doi:10.1017/S0025100300005223, ISSN 0025-1003
• Fougeron, Cecile; Smith, Caroline L (1993), „Illustrations of the IPA:French“, Journal of the International Phonetic Association, 23 (2): 73–76, doi:10.1017/S0025100300004874, ISSN 0025-1003
• Gussenhoven, Carlos (1992), „Dutch“, Journal of the International Phonetic Association, 22 (2): 45–47, doi:10.1017/S002510030000459X, ISSN 0025-1003
• Iivonen, Antti; Harnud, Huhe (2005), „Acoustical comparison of the monophthong systems in Finnish, Mongolian and Udmurt“, Journal of the International Phonetic Association, 35 (1): 59–71, doi:10.1017/S002510030500191X, ISSN 0025-1003
• Jassem, Wiktor (2003), „Polish“, Journal of the International Phonetic Association, 33 (1): 103–107, doi:10.1017/S0025100303001191, ISSN 0025-1003
• Jones, Daniel; Dennis, Ward (1969), The Phonetics of Russian, Cambridge University Press
• Martínez-Celdrán, Eugenio; Fernández-Planas, Ana Ma.; Carrera-Sabaté, Josefina (2003), „Castilian Spanish“, Journal of the International Phonetic Association, 33 (2): 255–259, doi:10.1017/S0025100303001373, ISSN 0025-1003
• Merrill, Elizabeth (2008), „Tilquiapan Zapotec“, Journal of the International Phonetic Association, 38 (1): 107–114, doi:10.1017/S0025100308003344, ISSN 0025-1003
• Okada, Hideo (1991), „Japanese“, Journal of the International Phonetic Association, 21 (2): 94–96, doi:10.1017/S002510030000445X, ISSN 0025-1003
• Roach, Peter (2004), „British English: Received Pronunciation“, Journal of the International Phonetic Association, 34 (2): 239–245, doi:10.1017/S0025100304001768, ISSN 0025-1003
• Rogers, Derek; d'Arcangeli, Luciana (2004), „Italian“, Journal of the International Phonetic Association, 34 (1): 117–121, doi:10.1017/S0025100304001628, ISSN 0025-1003
• Rood, David S; Taylor, Allan R. (2006), „Sketch of Lakhota, a Siouan Language, Part I“, Handbook of North American Indians, 17: 440–482
• Shosted, Ryan K.; Vakhtang, Chikovani (2006), „Standard Georgian“, Journal of the International Phonetic Association, 36 (2): 255–264, doi:10.1017/S0025100306002659, ISSN 0025-1003
• Szende, Tamás (1994), „Illustrations of the IPA:Hungarian“, Journal of the International Phonetic Азбука, 24 (2): 91–94, doi:10.1017/S0025100300005090, ISSN 0025-1003
• Tingsabadh, M.R. Kalaya; Abramson, Arthur S. (1993), „Thai“, Journal of the International Phonetic Association, 23 (1): 24–26, doi:10.1017/S0025100300004746, ISSN 0025-1003
• Thelwall, Robin (1990), „Illustrations of the IPA: Arabic“, Journal of the International Phonetic Association, 20 (2): 37–41, doi:10.1017/S0025100300004266, ISSN 0025-1003