Грузиска азбука
Грузиска азбука (грузиски: ქართული დამწერლობა) — официјално писмото на кое се пишува грузискиот јазик и останатите картвелски јазици.[1] Грузиската азбука е фонетска, како македонската, и има 33 букви.
| Грузиска азбука ქართული დამწერლობა | |
|---|---|
 | |
| Тип | азбука
|
Период | о. 430 - денес |
| Правец на пишување | од лево кон десно  |
| Јазици | грузиски и останатите картвелски јазици |
| Сродни писма | |
| ISO 15924 | |
| ISO 15924 | Geor, , Georgian (Mkhedruli and Mtavruli) |
| Уникод | |
Уникоден назив | Georgian |
| U+10A0–U+10FC, U+2D00–U+2D25 | |
Зборот „азбука“ на грузиски е ანბანი (anbani) и потекнува од првите две букви од називите за сите три верзии на грузиското писмо. Трите азбуки изгледаат многу различно една од друга, но го имаат истиот распоред на буквите и истите имиња. Карактеристично за азбуката е што не разликува голема од мала буква.
Асомтаврули (IV-V век)
уреди| асомтаврули | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Ⴀ | Ⴁ | Ⴂ | Ⴃ | Ⴄ | Ⴅ | Ⴆ | Ⴡ | Ⴇ | Ⴈ | Ⴉ | Ⴊ | Ⴋ | Ⴌ |
| Ⴢ | Ⴍ | Ⴎ | Ⴏ | Ⴐ | Ⴑ | Ⴒ | Ⴣ | ႭჃ, Ⴓ | Ⴔ | Ⴕ | Ⴖ | Ⴗ | Ⴘ |
| Ⴙ | Ⴚ | Ⴛ | Ⴜ | Ⴝ | Ⴞ | Ⴤ | Ⴟ | Ⴠ | Ⴥ | ||||
| Ќе забележите дека некои модерни грузиски фонтови не ги прикажуваат точните форми на некои асомтаврилиски букви, но користат поголеми форми од мкедрулиската варијанта. | |||||||||||||
Нусхури (IX век)
уреди| нусхури | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ⴀ | ⴁ | ⴂ | ⴃ | ⴄ | ⴅ | ⴆ | ⴡ | ⴇ | ⴈ | ⴉ | ⴊ | ⴋ | ⴌ |
| ⴢ | ⴍ | ⴎ | ⴏ | ⴐ | ⴑ | ⴒ | ⴣ | ⴍⴣ, ⴓ | ⴔ | ⴕ | ⴖ | ⴗ | ⴘ |
| ⴙ | ⴚ | ⴛ | ⴜ | ⴝ | ⴞ | ⴤ | ⴟ | ⴠ | ⴥ | ||||
Пишување на нусхури
уредиСледнава табела го прикажува начинот на пишување на секоја буква:[2]
Мхедрули (X век)
уреди| мхедрули | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ა | ბ | გ | დ | ე | ვ | ზ | ჱ | თ | ი | კ | ლ | მ | ნ |
| ჲ | ო | პ | ჟ | რ | ს | ტ | ჳ | უ | ფ | ქ | ღ | ყ | შ |
| ჩ | ც | ძ | წ | ჭ | ხ | ჴ | ჯ | ჰ | ჵ | ჶ | ჷ | ჸ | |
Пишување на мхердули
уредиСледнава табела го прикажува начинот на пишување на секоја буква:[3][4][5]
Транскрипција
уреди| Буква | Уникод | Назив | национална | ISO 9984 | BGN | Ласки | МФА | Македонски |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ა | U+10D0 | an | A a | A a | A a | A a | /ɑ/ | а |
| ბ | U+10D1 | ban | B b | B b | B b | B b | /b/ | б |
| გ | U+10D2 | gan | G g | G g | G g | G g | /ɡ/ | г |
| დ | U+10D3 | don | D d | D d | D d | D d | /d/ | д |
| ე | U+10D4 | en | E e | E e | E e | E e | /ɛ/ | е |
| ვ | U+10D5 | vin | V v | V v | V v | V v | /v/ | в |
| ზ | U+10D6 | zen | Z z | Z z | Z z | Z z | /z/ | з |
| თ | U+10D7 | tan | T t | T' t' | T' t' | T t | /tʰ/ | т (аспиративно т) |
| ი | U+10D8 | in | I i | I i | I i | I i | /i/ | и |
| კ | U+10D9 | k'an | K' k' | K k | K k | K' k' | /kʼ/ | к (исфрлувачко к) |
| ლ | U+10DA | las | L l | L l | L l | L l | /l/ | л |
| მ | U+10DB | man | M m | M m | M m | M m | /m/ | м |
| ნ | U+10DC | nar | N n | N n | N n | N n | /n/ | н |
| ო | U+10DD | on | O o | O o | O o | O o | /ɔ/ | о |
| პ | U+10DE | p'ar | P' p' | P p | P p | P' p' | /pʼ/ | п (исфрлувачко п) |
| ჟ | U+10DF | žan | Zh zh | Ž ž | Zh zh | J j | /ʒ/ | ж |
| რ | U+10E0 | rae | R r | R r | R r | R r | /r/ | р |
| ს | U+10E1 | san | S s | S s | S s | S s | /s/ | с |
| ტ | U+10E2 | t'ar | T' t' | T t | T t | T' t' | /tʼ/ | т (исфрлувачко т) |
| უ | U+10E3 | un | U u | U u | U u | U u | /u/ | у |
| ფ | U+10E4 | par | P p | P' p' | P' p' | P p | /pʰ/ | п (аспиративно п) |
| ქ | U+10E5 | kan | K k | K' k' | K' k' | K k | /kʰ/ | к (аспиративно к) |
| ღ | U+10E6 | ḡan | Gh gh | Ḡ ḡ | Gh gh | Ğ ğ | /ɣ/ | г (грлен глас) |
| ყ | U+10E7 | q'ar | Q' q' | Q q | Q q | Q q | /qʼ/ | тврдо к (исфрлувачко к) |
| შ | U+10E8 | šin | Sh sh | Š š | Sh sh | Ş ş | /ʃ/ | ш |
| ჩ | U+10E9 | čin | Ch ch | Č' č' | Ch' ch' | Ç ç | /tʃ/[6] | ч |
| ც | U+10EA | can | Ts ts | C' c' | Ts' ts' | Ts ts | /ts/[6] | ц |
| ძ | U+10EB | jil | Dz dz | J j | Dz dz | Ž ž | /dz/ | ѕ |
| წ | U+10EC | c'il | Ts' ts' | C c | Ts ts | Ts' ts' | /tsʼ/ | ц (исфрлувачко ц) |
| ჭ | U+10ED | č'ar | Ch' ch' | Č č | Ch ch | Ç' ç' | /tʃʼ/ | ч (исфрлувачко ч) |
| ხ | U+10EE | xan | Kh kh | X x | Kh kh | X x | /x/ | х |
| ჯ | U+10EF | ǰan | J j | J̌ ǰ | J j | C c | /dʒ/ | џ |
| ჰ | U+10F0 | hae | H h | H h | H h | H h | /h/ | х (мека х) |
Поврзано
уредиНаводи
уреди- ↑ Georgian alphabet (Mkhedruli), Omniglot.com, Посетено на 2009-04-22
- ↑ Mchedlidze 2013, стр. 107.
- ↑ Aronson 1990, стр. 21–25.
- ↑ Paolini & Cholokashvili 1629.
- ↑ Mchedlidze 2013, стр. 110.
- ↑ 6,0 6,1 Aronson (1990) depicts the two affricates as aspirated, though other scholars, like Shosted & Chikovani (2006) describe them as voiceless.
Користена литература
уреди- Aronson, Howard I. (1990), Georgian: a reading grammar (second. изд.), Columbus, OH: Slavica
- Shosted, Ryan K.; Vakhtang, Chikovani (2006), „Standard Georgian“, Journal of the International Phonetic Association, 36 (2): 255–264, doi:10.1017/S0025100306002659