Малтешки јазикјазик кој спаѓа во групата на семитски јазици. Овој јазик се зборува во Малта, Австралија, Канада, Италија итн. од страна на околу 330 000 луѓе. Овој јазик е службен јазик на Малта, и еден од јазиците на Европската унија. Овој јазик е многу сличен на арапскиот јазик и тоа на тунискиот арапски јазик. Со неговото развивање, малтешкиот јазик преземал многу особини и зборови од италијанскиот и англискиот јазик. Како службен јазик на Малта станал во 1936 година.

Малтешки јазик
Malti
Застапен воМалта, Австралија, САД, Италија
ПодрачјеСицилија
Говорници330 000  
Јазично семејство
ПисмоЛатиница (Малтешка азбука)
Статус
Службен во Малта
Јазични кодови
ISO 639-1mt
ISO 639-2mlt
ISO 639-3mlt
{{{mapalt}}}

Историја

уреди
 
Најстариот пишан текст на малтешки: Il-Kantilena од Пјетру Каксаро, 15ти век

Потеклото на малтешкиот јазик се припишува на доаѓањето на доселеници од соседна Сицилија, во почетокот на 11-ти век, каде што се зборувал сицилиско-арапски јазик.[1] Ова е потврдено со генетски испитувања, кои покажуваат дека денешните Малтежани имаат заедничко генетско потекло со Сицилијанците и Калабријците, со мал генетски влез од Северна Африка и Левантот.[2][3]

Норманската инвазија на Малта во 1091, проследена со протерувањето на муслиманите, кое завршило до 1249, трајно го изолирало народниот говор од арапскиот извор, создавајќи услови за создавање на посебен јазик.[1] За разлика од Сицилија, каде што сицилиско-арапскиот јазик изумрел и бил заменет со сицилиски, народниот јазик во Малта продолжил да се развива заедно со италијанскиот, на крајот заменувајќи го како официјален јазик во 1934, заедно со англискиот.[1] Првата позната пишана референца за малтешкиот јазик е од еден тестамент од 1436, каде што се нарекува lingua maltensi. Најстариот пишан текст на малтешки јазик, Il-Kantilena (Xidew il-Qada) од Пјетру Каксаро, потекнува од 15-ти век.[4]

Граматика

уреди

Именки

уреди

Малтешкиот јазик има определен член кој е проклитички. Членот гласи il- и е еквивалентен со македонските „-от/-та/-то“, или со арапскиот „al-“.

Членот станува l- кога се наоѓа пред или после самогласка.

  • l-omm (мајката)
  • rajna l-Papa (Го видовме Папата)
  • il-missier (татко)

Доколку зборот започнува со сончева согласка, членот се асимилира со следната согласка. Така, на пр. членуваната форма на зборот xemx (сонце) е ix-xemx (сонцето), а не il-xemx.

Глаголи

уреди
Малтешки говорител, снимен во Малта

Структурата на сегашното време во малтешкиот јазик вклучува специфични префикси и суфикси додадени на коренот на глаголот.

Глаголите немаат инфинитивна форма. За изменување на глаголот во сегашно време доволно е да се познава императивот (заповедниот начин) на глаголот. Така на пр. за глаголот работи тоа се aħdem (за еднина) и aħdmu (за множина).

Еднина Множина
1 л. naħdem работам naħdmu работиме
2 л. taħdem работиш taħdmu работите
3 л. jaħdem (тој) работи jaħdmu работат
taħdem (таа) работи

Броеви

уреди
Кардинални броеви
1 wieħed, еден 11 ħdax, единаесет
2 tnejn, два 12 tnax, дванаесет
3 tlieta, три 13 tlettax, тринаесет
4 erbgħa, четири 14 erbatax, четиринаесет
5 ħamsa, пет 15 ħmistax, петнаесет
6 sitta, шест 16 sittax, шеснаесет
7 sebgħa, седум 17 sbatax, седумнаесет
8 tmienja, осум 18 tmintax, осумнаесет
9 disgħa, девет 19 dsatax, деветнаесет
10 għaxra, десет 20 għoxrin, дваесет

Наводи

уреди
  1. 1,0 1,1 1,2 Brincat (2005)
  2. Felice, A. E. (5 август 2007). „Genetic origin of contemporary Maltese“. Times of Malta. Архивирано од изворникот 9 ноември 2019. Посетено на 9 ноември 2019.
  3. Capelli, C.; и др. (Mar 2006). „Population structure in the Mediterranean basin: a Y chromosome perspective“. Ann. Hum. Genet. 70 (2): 207–225. doi:10.1111/j.1529-8817.2005.00224.x. hdl:2108/37090. PMID 16626331. S2CID 25536759.
  4. Грешка во наводот: Погрешна ознака <ref>; нема зададено текст за наводите по име Academy.