Јитпинг
Јитпинг (Jyutping, изг. [jyːt̚˨ pʰɪŋ˧]) е систем за романизација на кантонскиот јазик разработен од страна на Лингвистичкото друштво на Хонгконг (LSHK) во 1993 г.
Јитпинг
| |||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Традиционално | 粵拼 | ||||||||||||||
| Упростено | 粤拼 | ||||||||||||||
| |||||||||||||||
Поимот „јитпинг“ (粵拼) е слеан од првите кинеските знаци на зборовите Jyut6 jyu5 (粵語 = „јуе“, т.е. кантонски) и ping3 jam1 (拼音 = „фонетска азбука“).
Почетоци
уреди| b /p/ 巴 б |
p /pʰ/ 怕 п |
m /m/ 媽 м |
f /f/ 花 ф |
|
| d /t/ 打 д |
t /tʰ/ 他 т |
n /n/ 那 н |
l /l/ 啦 л | |
| g /k/ 家 г |
k /kʰ/ 卡 к |
ng /ŋ/ 牙 нг |
h /h/ 蝦 х |
|
| gw /kʷ/ 瓜 гв |
kw /kʰʷ/ 誇 кв |
w /w/ 蛙 в | ||
| z /ts/ 渣 ц |
c /tsʰ/ 叉 ц |
s /s/ 沙 с |
j /j/ 也 ј |
Завршетоци
уреди| aa /aː/ 沙 а |
aai /aːi/ 徙 ај |
aau /aːu/ 梢 ау |
aam /aːm/ 三 ам |
aan /aːn/ 山 ан |
aang /aːŋ/ 坑 анг |
aap /aːp/ 圾 ап |
aat /aːt/ 剎 ат |
aak /aːk/ 客 ак |
| ai /ɐi/ 西 аи |
au /ɐu/ 收 ау |
am /ɐm/ 心 ам |
an /ɐn/ 新 ан |
ang /ɐŋ/ 笙 анг |
ap /ɐp/ 濕 ап |
at /ɐt/ 失 ат |
ak /ɐk/ 塞 ак | |
| e /ɛː/ 些 е |
ei /ei/ 四 еј |
eu /ɛːu/ 掉[1] еу |
em /ɛːm/ 舐[2] ем |
eng /ɛːŋ/ 鄭 енг |
ep /ɛːp/ 夾[3] еп |
ek /ɛːk/ 石 ек | ||
| i /iː/ 詩 и |
iu /iːu/ 消 иу |
im /iːm/ 閃 им |
in /iːn/ 先 ин |
ing /ɪŋ/ 星 инг |
ip /iːp/ 攝 ип |
it /iːt/ 洩 ит |
ik /ɪk/ 識 ик | |
| o /ɔː/ 疏 о |
oi /ɔːi/ 開 ои |
ou /ou/ 蘇 оу |
on /ɔːn/ 看 он |
ong /ɔːŋ/ 康 онг |
ot /ɔːt/ 喝 от |
ok /ɔːk/ 索 ок | ||
| u /uː/ 夫 у |
ui /uːi/ 灰 уи |
un /uːn/ 寬 ун |
ung /ʊŋ/ 鬆 унг |
ut /uːt/ 闊 ут |
uk /ʊk/ 叔 ук | |||
| oe /œː/ 鋸 е |
oeng /œːŋ/ 商 енг |
oek /œːk/ 削 ек | ||||||
| eoi /ɵy/ 需 еј |
eon /ɵn/ 詢 ен |
eot /ɵt/ 摔 ет |
||||||
| yu /yː/ 書 ји |
yun /yːn/ 孫 јин |
yut /yːt/ 雪 јит |
||||||
| m /m̩/ 唔 м |
ng /ŋ̩/ 吳 нг |
Тонови
уредиКантонскиот има девет тонови и шест посебни тонски контури. Меѓутоа, бидејќи три од деветте се „настапни“, т.е. „влезни“ (入聲, јитпинг: jap6 sing1) што се јавуваат само во согласки што савршуваат на p, t и k, јитпинг не им дава посебни тонски броеви (но имаат во кантонскиот пинјин - подолу наведени во загради).
| Назив на тонот (кантонски) | Jam1 Ping4 (陰平) |
Jam1 Soeng5 (陰上) |
Jam1 Heoi3 (陰去) |
Joeng4 Ping4 (陽平) |
Joeng4 Soeng5 (陽上) |
Joeng4 Heoi3 (陽去) |
Gou1 Jam1 Jap6 (高陰入) |
Dai1 Jam1 Jap6 (低陰入) |
Joeng4 Jap6 (陽入) |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Тонски број | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 1 (7) | 3 (8) | 6 (9) |
| Назив на тонот (македонски) | висок or високонадолен | среднонагорен | среден | нисконадолен | нисконагорен | низок | високонастапен | среднонастапен | нисконастапен |
| Контура[1] | ˥ 55 / ˥˧ 53 | ˧˥ 35 | ˧ 33 | ˨˩ 21 / ˩ 11 | ˩˧ 13 | ˨ 22 | ˥ 5 | ˧ 3 | ˩ 2 |
| Знак за пример | 分 | 粉 | 訓 | 焚 | 奮 | 份 | 忽 | 發 | 佛 |
| Пример | fan1 | fan2 | fan3 | fan4 | fan5 | fan6 | fat1 | faat3 | fat6 |
Примери
уреди
| Традиционално | Упростено | Романизација |
|---|---|---|
| 廣州話 | 广州话 | gwong2 zau1 waa2 |
| 粵語 | 粤语 | jyut6 jyu5 |
| 你好 | 你好 | nei5 hou2 |
Транскрипција на строфа од стихозбирката „Триста песни од времето на Танг“:
| 春曉 孟浩然 | Ceon1 Hiu2 Maang6 Hou6jin4 |
| 春眠不覺曉， | Ceon1 min4 bat1 gok3 hiu2, |
| 處處聞啼鳥。 | cyu3 cyu3 man4 tai4 niu5. |
| 夜來風雨聲， | Je6 loi4 fung1 jyu5 sing1, |
| 花落知多少？ | faa1 lok6 zi1 do1 siu2? |
Поврзано
уредиНаводи
уреди- ↑ MATTHEWS, S.; YIP, V. Cantonese: A Comprehensive Grammar; London: Routledge, 1994
Надворешни врски
уреди- LSHK - шема за романизација на кантонскиот јазик Архивирано на 19 мај 2011 г. (англиски)
- Напатствие за изговор на јитпингот (англиски)
- 粵拼易 JyutPingEasy.Net Архивирано на 16 септември 2017 г. - транслитерација на кинески знаци во јитпинг (англиски)