Група 10 на периодниот систем

Група 10 (никлена група) — група елементи од периоден систем[1] која ги опфаќа никелот (Ni), паладиумот (Pd), платината (Pt) и дармштатиумот (Ds) — преодни метали од d-блокот. Сите познати изотопи на дармштатиумот се радиоактивни со краток период на полураспад и не се среќаваат во природата, туку вештачки создадени во крајно мали количества, во лабораториски услови.

Група 10 на периодниот систем
Водород (двоатомски неметал)
Хелиум (благороден гас)
Литиум (алкален метал)
Берилиум (земноалкален метал)
Бор (металоид)
Јаглерод (повеќеатомски неметал)
Азот (двоатомски неметал)
Кислород (двоатомски неметал)
Флуор (двоатомски неметал)
Неон (благороден гас)
Натриум (алкален метал)
Магнезиум (земноалкален метал)
Алуминиум (слаб метал)
Силициум (металоид)
Фосфор (повеќеатомски неметал)
Сулфур (повеќеатомски неметал)
Хлор (двоатомски неметал)
Аргон (благороден гас)
Калиум (алкален метал)
Калциум (земноалкален метал)
Скандиум (преоден метал)
Титан (преоден метал)
Ванадиум (преоден метал)
Хром (преоден метал)
Манган (преоден метал)
Железо (преоден метал)
Кобалт (преоден метал)
Никел (преоден метал)
Бакар (преоден метал)
Цинк (преоден метал)
Галиум (слаб метал)
Германиум (металоид)
Арсен (металоид)
Селен (повеќеатомски неметал)
Бром (двоатомски неметал)
Криптон (благороден гас)
Рубидиум (алкален метал)
Стронциум (земноалкален метал)
Итриум (преоден метал)
Циркониум (преоден метал)
Ниобиум (преоден метал)
Молибден (преоден метал)
Технециум (преоден метал)
Рутениум (преоден метал)
Родиум (преоден метал)
Паладиум (преоден метал)
Сребро (преоден метал)
Кадмиум (преоден метал)
Индиум (слаб метал)
Калај (слаб метал)
Антимон (металоид)
Телур (металоид)
Јод (двоатомски неметал)
Ксенон (благороден гас)
Цезиум (алкален метал)
Бариум (земноалкален метал)
Лантан (лантаноид)
Цериум (лантаноид)
Празеодиум (лантаноид)
Неодиум (лантаноид)
Прометиум (лантаноид)
Самариум (лантаноид)
Европиум (лантаноид)
Гадолиниум (лантаноид)
Тербиум (лантаноид)
Диспрозиум (лантаноид)
Холмиум (лантаноид)
Ербиум (лантаноид)
Тулиум (лантаноид)
Итербиум (лантаноид)
Лутециум (лантаноид)
Хафниум (преоден метал)
Тантал (преоден метал)
Волфрам (преоден метал)
Рениум (преоден метал)
Осмиум (преоден метал)
Иридиум (преоден метал)
Платина (преоден метал)
Злато (преоден метал)
Жива (преоден метал)
Талиум (слаб метал)
Олово (слаб метал)
Бизмут (слаб метал)
Полониум (слаб метал)
Астат (металоид)
Радон (благороден гас)
Франциум (алкален метал)
Радиум (земноалкален метал)
Актиниум (актиноид)
Ториум (актиноид)
Протактиниум (актиноид)
Ураниум (актиноид)
Нептуниум (актиноид)
Плутониум (актиноид)
Америциум (актиноид)
Кириум (актиноид)
Берклиум (актиноид)
Калифорниум (актиноид)
Ајнштајниум (актиноид)
Фермиум (актиноид)
Менделевиум (актиноид)
Нобелиум (актиноид)
Лоренциум (актиноид)
Радерфордиум (преоден метал)
Дубниум (преоден метал)
Сиборгиум (преоден метал)
Бориум (преоден метал)
Хасиум (преоден метал)
Мајтнериум (непознати хемиски својства)
Дармштатиум (непознати хемиски својства)
Рендгениум (непознати хемиски својства)
Копернициум (преоден метал)
Нихониум (непознати хемиски својства)
Флеровиум (слаб метал)
Московиум (непознати хемиски својства)
Ливермориум (непознати хемиски својства)
Тенесин (непознати хемиски својства)
Оганесон (непознати хемиски својства)
Групен бр. по IUPAC 10
Име по елемент никлена група
CAS-број
(САД, шема A-B-A)
дел од VIIIB
Стар групен бр. по IUPAC
(Европа, шема A-B)
дел од VIII

↓ Периода
IV
Слика: Парче никел со големина околу 3 см
никел (Ni)
28 Преоден метал
V
Слика: Кристал на паладиум
паладиум (Pd)
46 Преоден метал
VI
Слика: Грутка платина
платина (Pt)
78 Преоден метал
VII дармштатиум (Ds)
110 непознати хемиски својства

Значење
првичен елемент
вештачки елемент
Боја на атом. бр.:
црно=цврста

Како и кај другите групи, елементите од оваа група имаат свои шеми на електронската конфигурација (особено во последната обвивка). Сепак, тие се особено слаби, со исклучок на оваа кај паладиумот. Предвидената конфигурација на дармштатиумот се заснова на релативистичката стабилизација на орбиталата 7s која е доследна на дијагоналното правило, што е необично за оваа група.

Хемија уреди

Z Елемент Електрони по обвивка
28 никел 2, 8, 17, 1
46 паладиум 2, 8, 18, 18
78 платина 2, 8, 18, 32, 17, 1
110 дармштатиум 2, 8, 18, 32, 32, 16, 2[2]

Дармштатиумот дсоега не е добиен во чист облик, па затоа неговите својства не се потврдени со сиугурност. Останатите елеенти од групата имаат опитно утврдени својства како бели преодни метали со значајна цврстина, прекршување и високи точки на топење.

Својства уреди

Металите од групата 10 се бели до светлосиви по боја, со голема сјајност и отпорност на потемнување (оксидација) при стандардни услови. Се одликуваат со голема ковливост и влегуваат во оксидациски состојби +2 и +4 (+1 при посебни услови). Постоењето на состојбата +3 е спорно, бидејќи се смета за привид создаден од други две состојби. Во теорија, металите од групата 10 даваат и оксидација во сосојтба +6 под точно определени услови, но ова треба да се докаже опитно за сите нив освен веќе докажаната платина.

Застапеност уреди

Добивање уреди

Примена уреди

Металите од групата 10 имаат неколку заеднички примени. Тие се:

Биолошка улога и токсичност уреди

Никелот има важна улога во биохемијата на организмите како дел од активниот центар за ензими. Останатите елементи од групата немаат биолошка улога, туку се токсични.

Поврзано уреди

Наводи уреди

  1. согласно постојната класификација на Меѓународниот сојуз за чиста и применета хемија (IUPAC)
  2. „архивски примерок“. Архивирано од изворникот на 2012-08-14. Посетено на 2015-09-23.