Група 3 на периодниот систем

Елементите од третата група се хемиски елементи кои ја сочинуваат третата вертикална колона од периодниот систем.

Група 3 на периодниот систем
земноалкални метали ←    → група 4
Групен бр. по МСЧПХ 3 Име по елемент скандиумска група CAS-број (САД, шема A-B-A) IIIB Стар групен бр. по МСЧПХ (Европа, шема A-B) IIIA
↓ Периода
4	Скандиум (Sc) 21 Преоден метал
5	Итриум (Y) 39 Преоден метал
6	Лутециум (Lu) 71 Лантаноид
7	Лоренциум (Lr) 103 Актиноид
Легенда првобитен елемент синтетички елемент Боја на атомскиот број: црна=цврст

МСЧПХ нема предложено специфична форма на периодниот систем, па затоа се користат најразлични конвенции за третата група. Следните преодни метали од d-блокот се сметаат секогаш за дел од оваа група:

• Скандиум (Sc)
• Итриум (Y)

Кога се дефинира остатокот од групата 3, постојат четири различни конвенции. (Види и Број на група на лантаноидите и актиноидите):

• Некои периодни системи [1] ги вклучуваат лантанот (La) и актиниумот (Ac), кои се почетните елементи на лантаноидите и актиноидите, соодветно, како останатите членови на групата 3. Во нивните најчесто вбројувани трипозитивни јонски форми, овие елементи не поседуваат делумно пополнети f-орбитали, како резултат на што имаат својства на елементите од d-блокот.
• Некои периодни системи [2] ги вклучуваат лутециумот (Lu) и лоренциумот (Lr) како останатите членови на групата 3. Овие елементи се крајни во редовите на лантаноидната и актиноидната серија, соодветно. Овој распоред е застапуван од Глен Т. Сиборг. Додека f-обвивката е пополнета во најниското енергетско ниво на електронската конфигурација кај двата елемента, тие повеќе се однесуваат како метали од d-блокот на елементи отколку како лантаноиди и актиноиди, поради што пројавуваат многу слични својства со Sc и Y. За Lr, ова однесување е очекувано, но не е набљудувано бидејќи од овој елемент не можат да се издвојат доволни количества.

Постојат и трета и четврта алтернатива за елементите од третата група:

• Третата алтернатива е онаа која ги вбројува лутециумот, ловренциумот и сите 28 лантаноиди и актиноиди во групата 3. Лантаноидите, како електропозитивни тривалентни метали имаат блиска хемија и сите покажуваат сличности со Sc и Y.
• Четвртата алтернатива е онаа која ги изостава лутециумот, ловренциумот, лантаноидите и актиноидите од групата 3. Лантаноидите поседуваат додатни својства карактеристични за нивните полупополнети f-орбитали кои не се својствени за Sc и Y. Понатаму, актиноидите покажуваат многу поголема хемија (на пример, со оксидационите броеви) во нивните серии отколку лантаноидите, со што споредбите со Sc и Y се помалку корисни.

Наоѓање

Скандиумот, итриумот и лантаноидите (со исклучок на прометиумот) се наоѓаат заедно во Земјината кора и се релативно позастапени во споредба со повеќето метали од d-блокот, но се често потешки за екстракција од нивните руди.

Надворешни врски

• http://periodic.lanl.gov
• http://www.webelements.com
• http://www.iupac.org/reports/periodic_table/index.html