Уснено-заднонепчена приближна согласка

Стисната уснено-заднонепчена приближна согласка
ɰᵝ
wᵝ
	преглед; разговор; уреди;

Звучна усненозаднонепчена приближна согласка
w
Слика
МФА-бр.	170
Шифрирање
Единица (дек.)	w
Уникод (хекс.)	U+0077
X-SAMPA	w
Киршенбаум	w
Звук
	преглед; разговор; уреди;

Уснено-заднонепчена приближна согласка — вид на согласка во некои јазици. Во англискиот, гласот е претставен со ⟨w⟩;^[1] и истата буква служи како симбол на гласот во меѓународната фонетска азбука (МФА) и X-SAMPA. Кај највеќто јазици гласот впрочем се јавува како лабијализираната заднонепчена приближна согласка [ɰʷ], а нејзини полусамогласен пандан е затворената задна заоблена самогласка [u]. Бидејќи уснено-задновенечните согласки тешко се вклопуваат табелите што имаат само уснени и заднонепчени колони, [w] може да се смести во заднонепчената или (дво)уснената колона (или во обете), иако вториот случај е редок вон официјалната таблеа на МФА; сместувањето веројатно има повеќе врска со фонолошките критериуми отколку со фонетските.^[2]

При предавањето на странските јазици на македонски, гласот најчесто се предава со буквата „в“ (т.е. како усненозабната струјна самогласка [v])

Особености

Звучната лабијализирана заднонепчена приближна согласка ги има следниве особености:

Начинот на творба е приближен, што значи дека се добива со приближување (стеснување) на гласниот апарат во местото на творба, но не доволно за да се создаде бурен воздушен тек.
Местото на творба е лабијализирано венечно, што значи дека се создава со задниот дел на јазикот повишен до мекото непце, притоа заоблувајќи ги усните. Некои јазици како јапонскиот и можеби северните ирокески јазици имаат глас што обично се предава со [w] каде усните се стиснати (или барем незаоблени), што претставува вистинска уснено-заднонепчена согласка (наспроти лабијализирана заднонепчена согласка). Местата што го предаваат гласот поблиску го избегнуваат стандардниот симбол или му додаваат подредно надесно опавче [w̜].
Фонацијата е звучна, што значи дека гласните жици треперат при творбата.
Ова е устена согласка, што значи дека воздухот излегува само низ устата.
Ова е средна согласка, што значи дека се создава со насочување на воздушниот тек долж средината на јазикот наместо по страните.
Воздушниот механизам е белодробно издишен, што значи дека се создава со истиснување на воздух единствено низ белите дробови и дијафрагмата, што важи за највеќето гласови.

Occurrence

Јазик		Збор	МФА	Значење	Белешки
адигејски		уэ	[wa]	'ти'
англиски		weep	[wiːp]	'плаче'
апхаски		ауаҩы	[awaˈɥə]	'човек'
арапски	стандарден^[3]	وَرْد	[ward]	'рози'
баскиски		lau	[law]	'четири'
велшки		gwae	[ɡwaɨ]	'јад'
виетнамски^[4]		tuần	[t̪wən˨˩]	'недела'
западнофризиски		skowe	[skoːwǝ]	'турка'	Никогаш не сде јавува на почетокот на зборот
каталонски^[5]		creuar	[kɾəˈwa]	'преминува'
кинески	кантонски	湖 wu4	[wuː˨˩]	'езеро'
кинески	мандарински	王 wáng	[wɑŋ˧˥]	'крал'
ирски		vóta	[ˈwoːt̪ˠə]	'глас'
италијански^[6]		uomo	[ˈwɔ:mo]	'човек'
италијански		わたし watashi	[ɰᵝataɕi]	'јас'	Се изговара со стискање на усните.
кабардински		уэ	[wa]	'ти'
корејски		왜가리 waegari	[wɛɡɐɾi]	'чапја'
малајски		wang	[waŋ]	'пари'
паштунски		ﻭﺍﺭ	[wɑr]	'еднаш'
полски^[7]		łaska	[ˈwäskä]^ⓘ	'милост'	Соодветствува на [ɫ] по стар изговор и во источното наречје.
португалски^[8]		quando	[ˈkwɐ̃d̪u]	'кога'	Неслоговен алофон на /u/ освен по заднонепчени препречни соглсаски. Бразилските наречја што имаат [ʊ] користат [ʊ̯] кога стои на завршницата на слогот.^[8]
романски		dulău	[duˈləw]	'мастиф'
сери		cmiique	[ˈkw̃ĩːkːɛ]	'лице'	Алофон на /m/
сото		sewa	[ˈsewa]	'зараза'
свахили		mwanafunzi	[mwɑnɑfunzi]	'ученик'
тагалски		araw	[ɐˈɾaw]	'ден'
тајландски^[9]		แหวน waen	[wɛn˩˩˦]	'прстен'
украински		вона	[wɔˈnɑ]	'таа'
француски^[10]		oui	[wi]	'да'
хавајски^[11]		wikiwiki	[wikiwiki]	'брз'	Може да се оствари и како [v].
хебрејски		כוח	[ˈkowaħ]	'моќ'
холандски	фламански	welp	[wɛɫp]	'младенче'	Стандарден белгиски изговор, може да се оствари како [β̞] во некои наречја.
шпански^[12]		cuanto	[ˈkwãn̪t̪o̞]	'колку'

Поврзано

Уснена саогласка
Заднонепчена самогласка
Звучна усненозабна струјна самогласка (најблизок глас во македонскиот)

Наводи

↑ „Guidelines for Transcription of English Consonants and Vowels“ (PDF). Архивирано од изворникот (PDF) на 2012-08-13. Посетено на 2013-04-06.
↑ Ohala & Lorentz (1977:577)
↑ Watson (2002:13)
↑ Thompson (1959:458–461)
↑ Carbonell & Llisterri (1992:55)
↑ Rogers & d'Arcangeli (2004:117)
↑ Jassem (2003:103)
↑ ^8,0 ^8,1 Barbosa & Albano (2004:230)
↑ Wen in a Thai–English dictionary, with recorded pronunciation
↑ Fougeron & Smith (1993:75)
↑ Pukui & Elbert (1986:xvii)
↑ Martínez-Celdrán, Fernández-Planas & Carrera-Sabaté (2003:256)

Bibliography

Barbosa, Plínio A.; Albano, Eleonora C. (2004), „Brazilian Portuguese“, Journal of the International Phonetic Association, 34 (2): 227–232, doi:10.1017/S0025100304001756
Carbonell, Joan F.; Llisterri, Joaquim (1992), „Catalan“, Journal of the International Phonetic Association, 22 (1–2): 53–56, doi:10.1017/S0025100300004618
Fougeron, Cecile; Smith, Caroline L (1993), „Illustrations of the IPA:French“, Journal of the International Phonetic Association, 23 (2): 73–76, doi:10.1017/S0025100300004874
Jassem, Wiktor (2003), „Polish“, Journal of the International Phonetic Association, 33 (1): 103–107, doi:10.1017/S0025100303001191
Martínez-Celdrán, Eugenio; Fernández-Planas, Ana Ma.; Carrera-Sabaté, Josefina (2003), „Castilian Spanish“, Journal of the International Phonetic Association, 33 (2): 255–259, doi:10.1017/S0025100303001373
Ohala, James; Lorentz (1977), „Story of [w]: An exercise in the phonetic explanation for sound patterns“ (PDF), Berkeley Linguistics Society annual meeting 3 proceedings, стр. 577–599, Архивирано од изворникот (PDF) на 2011-09-26, Посетено на 2013-04-06
Pukui, Mary Kawena; Elbert, Samuel H. (1986), Hawaiian Dictionary, Honolulu: University of Hawaiʻi Press, ISBN 0-8248-0703-0
Rogers, Derek; d'Arcangeli, Luciana (2004), „Italian“, Journal of the International Phonetic Association, 34 (1): 117–121, doi:10.1017/S0025100304001628
Thompson, Laurence (1959), „Saigon phonemics“, Language, 35 (3): 454–476, doi:10.2307/411232, JSTOR 411232
Watson, Janet (2002), The Phonology and Morphology of Arabic, New York: Oxford University Press


п р у Табела на белодробни согласки по МФА аудио
По место →	Уснени				Преднојазични								Среднојазични						Заднојазични				Гласилни
↓ По начин	Двоуснени		Уснено-забни		Забни		Венечни		Задно-венеч.		Свиени		Предно-непчени		Заднонепчени		Ресични		Голтнички		Надгласилни		Гласилни
Носни	m̥	m		ɱ		n̪	n̥	n		n̠		ɳ	ɲ̥	ɲ	ŋ̊	ŋ		ɴ
Избувни	p	b	p̪	b̪	t̪	d̪	t	d			ʈ	ɖ	c	ɟ	k	ɡ	q	ɢ			ʡ		ʔ
Струјни	ɸ	β	f	v	θ	ð	s	z	ʃ	ʒ	ʂ	ʐ	ç	ʝ	x	ɣ	χ	ʁ	ħ	ʕ	ʜ	ʢ	h	ɦ
Приближни				ʋ				ɹ				ɻ		j		ɰ
Трепетни		ʙ						r				ɽ͡r						ʀ				я *
Едноударни		ⱱ̟		ⱱ				ɾ				ɽ						ɢ̆				ʡ̯
Стран. струј.							ɬ	ɮ			ɭ˔̊		ʎ̥˔	ʎ˔	ʟ̝̊	ʟ̝
Стран. прибл.								l				ɭ		ʎ		ʟ
Стран. едноуд.								ɺ				ɺ̠		ʎ̯

**Небелодробни согласки**
Чкрапави	ʘ	ǀ	ǃ		ǂ		ǁ
Чкрапави	ʘ̃	ʘ̃ˀ	ʘ͡q		ʘ͡qʼ
Уфрлени	ɓ	ɗ	ʄ	ᶑ	ɠ		ʛ
Исфрлени	pʼ	tʼ	cʼ	ʈʼ	kʼ		qʼ
	fʼ	θʼ	sʼ	ɬʼ	xʼ		χʼ
	tsʼ	tɬʼ	cʎ̝̥ʼ	tʃʼ	ʈʂʼ	kxʼ	kʟ̝̊ʼ

**Слеани согласки**
p̪f	b̪v	ts	dz	tʃ	dʒ	tɕ	dʑ	ʈʂ	ɖʐ
		tɬ	dɮ	cç	ɟʝ	cʎ̥˔	ɟʎ˔	kʟ̝̊	ɡʟ̝

**Сложени согласки**
Незаградни	ʍ	w	ɥ	ɧ
Заградни	k͡p	ɡ͡b	ŋ͡m

Табелава содржи фонетски симболи што може да не се прикажат правилно кај некои прелистувачи. [Помош]

Онаму кајшто симболите се дадени во парови, „лев—десен“ претставува „безвучна—звучна“ согласка.

Исенчените полиња претставуваат неизводливи гласовни творби.

* Симболот го нема во МФА.

[1] „Guidelines for Transcription of English Consonants and Vowels“ (PDF). Архивирано од изворникот (PDF) на 2012-08-13. Посетено на 2013-04-06.

[2] Ohala & Lorentz (1977:577)

[3] Watson (2002:13)

[4] Thompson (1959:458–461)

[5] Carbonell & Llisterri (1992:55)

[6] Rogers & d'Arcangeli (2004:117)

[7] Jassem (2003:103)

[ptbr-8] 8,0 ^8,1 Barbosa & Albano (2004:230)

[9] Wen in a Thai–English dictionary, with recorded pronunciation

[10] Fougeron & Smith (1993:75)

[11] Pukui & Elbert (1986:xvii)

[12] Martínez-Celdrán, Fernández-Planas & Carrera-Sabaté (2003:256)

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]