Надгласилна избувна согласка

Надгласилната избувна согласка (епиглотален плозив) е вид на поретка самогласка што се јавува во некои јазици. Меѓународната фонетска азбука (МФА) ја бележи со симболот ⟨ʡ⟩.

Надгласилна избувна согласка
ʡ
МФА-бр.173
Шифрирање
Единица (дек.)ʡ
Уникод (хекс.)U+02A1
X-SAMPA>\

 

Особености уреди

Надгласилната избувна согласка ги има следниве особености:

  • Начинот на творба е препречен, што значи дека се добива со попречување на воздушниот тек во говорниот апарат. Бидејќи согласката е воедно и усна, без носен испуст, воздушниот тек е сосема попречен, па затоа согласката е избувна.
  • Местото на творба е надгласилно, што значи дека се создава со диплите во грлото при допир со надгласилката.
  • Самогласката нема утврдена фонација, но обично е безвучен, што значи дека се создава без треперење на гласните жици.
  • Ова е устена согласка, што значи дека воздухот излегува само низ устата.
  • Бидејќи гласот не се создава со воздушен тек по јазикот, за оваа согласка не важи двојбата „среднастранична“.
  • Воздушниот механизам е белодробно издишен, што значи дека се создава со истиснување на воздух единствено низ белите дробови и дијафрагмата, што важи за највеќето гласови.

Јазици уреди

Јазик Збор МФА Значење
дахало[1] [ndoːʡo] 'под'
хајда antl [ʡʌntɬ] 'вода'
џах хут[2] [ɲhɔːʡ] 'дрво'

Поврзано уреди

Наводи уреди

  1. Maddieson и др. (1993)
  2. Diffloth, Gerard.1976a. Minor-syllably vocalism in Senoic languages. In Jenner et al., Vol. I, стр. 229-2480

Библиографија уреди

  • Maddieson, Ian; Spajić, Siniša; Sands, Bonny; Ladefoged, Peter (1993), „Phonetic structures of Dahalo“, Во Maddieson, Ian (уред.), UCLA working papers in phonetics: Fieldwork studies of targeted languages, 84, Los Angeles: The UCLA Phonetics Laboratory Group, стр. 25–65
Табела на белодробни согласки по МФА  аудио
По место → Уснени Преднојазични Среднојазични Заднојазични Гласилни
↓ По начин Дво​уснени Уснено-​забни Заб​ни Венеч​ни Задно-​венеч. Свие​ни Предно-​непчени Задно​непчени Ресич​ни Голтни​чки Надгла​сил​ни Гласил​ни
Носни m ɱ n ɳ ɲ̥ ɲ ŋ̊ ŋ ɴ
Избувни p b t d ʈ ɖ c ɟ k ɡ q ɢ ʡ ʔ
Струјни ɸ β f v θ ð s z ʃ ʒ ʂ ʐ ç ʝ x ɣ χ ʁ ħ ʕ ʜ ʢ h ɦ
Приближни ʋ ɹ ɻ j ɰ
Трепетни ʙ r ɽ͡r ʀ я *
Едноударни ⱱ̟ ɾ ɽ ɢ̆ ʡ̯
Стран. струј. ɬ ɮ ɭ˔̊ ʎ̥˔ ʎ˔ ʟ̝̊ ʟ̝
Стран. прибл. l ɭ ʎ ʟ
Стран. едноуд. ɺ ɺ̠ ʎ̯
Небелодробни согласки
Чкрапави ʘ ǀ ǃ ǂ ǁ
ʘ̃ ʘ̃ˀ ʘ͡q ʘ͡qʼ
Уфрлени ɓ ɗ ʄ ɠ ʛ
Исфрлени ʈʼ
θʼ ɬʼ χʼ
tsʼ tɬʼ cʎ̝̥ʼ tʃʼ ʈʂʼ kxʼ kʟ̝̊ʼ
Слеани согласки
p̪f b̪v ts dz ʈʂ ɖʐ
ɟʝ cʎ̥˔ ɟʎ˔ kʟ̝̊ ɡʟ̝
Сложени согласки
Незаградни ʍ w ɥ ɧ
Заградни k͡p ɡ͡b ŋ͡m
Табелава содржи фонетски симболи што може да не се прикажат правилно кај некои прелистувачи. [Помош]
Онаму кајшто симболите се дадени во парови, „лев—десен“ претставува „безвучна—звучна“ согласка.
Исенчените полиња претставуваат неизводливи гласовни творби.
* Симболот го нема во МФА.