Википедија

Двоуснена носна согласка

Двоуснена носна согласка (билабијален назал) — вид согласен глас застапен во највеќето јазици. Симболот во меѓународната фонетска азбука кој го претставува гласот е ⟨m⟩, а во X-SAMPA истиот е претставен со ⟨m⟩. Во македонскиот јазик, гласот е застапен со буквата „м“.

Двоуснена носна согласка
m
МФА-бр.114
Шифрирање
Единица (дек.)m
Уникод (хекс.)U+006D
X-SAMPAm
Киршенбаумm
Звук
 

Гласот се јавува во речиси сите јазици на светот, со многу ретки исклучоци (на пр. мохавскиот, кој себеси се нарекува „кањенкеха“).

Особености

уреди

Особености на гласот:

  • Начинот на творба е препречен, што значи дека се создава со попречување на воздушниот тек во говорниот апарат. Бидејќи согласката е исто така носна, попречениот тек се пренасочува низ носот.
  • Местото на творба е двоуснено, што значи дека се создава со двете усни.
  • Фонацијата е звучна, што значи дека гласните жици треперат при творбата.
  • Ова е носна согласка, што значи дека воздухот излегува низ носот, или само низ носот (носна избувна согласка) или истовремено и низ устата.
  • Бидејќи гласот не се создава со воздушен тек по јазикот, за оваа согласка не важи двојбата „средна–странична“.
  • Воздушниот механизам е белодробно издишен, што значи дека се создава со истиснување на воздух единствено низ белите дробови и дијафрагмата, што важи за највеќето гласови.

Застапеност во јазиците

уреди
Јазик Збор МФА Значење
адигејски мазэ [maːza] месечина
англиски him [hɪm] него
арапски литературно[1] مطابخ [maˈtˤaːbɪx] кујни
асирски новоарамејски mara [maːra] сопственик
баскиски maitatu [majt̪at̪u] сака
бенгалски মা [ma] мајка
бугарски мъгла [mɐɡla] магла
велшки mam [mam] мајка
виетнамски[2] muối [mwoj˧ˀ˥] сол
германски Maus [maʊ̯s] глушец
грузиски[3] სამი [ˈsɑmi] три
грчки[4] μάζα/maza [ˈmaza] грутка
гуџаратски મોર/mōr [moːɾ] паун
ерменски источноерм.[5] մայր [mɑjɾ]ⓘ мајка
есперанто tempo ['tempo] време
западнофризиски mar [mar] езеро
запотечки тилкијапански[6] man [maŋ] животно
индонезиски[7] masuk [ˈmäsʊʔ] влегува
италијански[8] mamma [ˈmamma] мамичка
јапонски[9] 乾杯/kampai [kampai] на здравје
ји ꂷ/ma [ma˧] бамбус
кабардински мазэ [maːza] месечина
кагајански[10] ? [manaŋ] дада
каталонски[11] mare [ˈmaɾə] мајка
кинески кантонски 晚/maan5 [maːn˩˧] ноќ
мандарински 母親/mǔqīn [mu˨˩ tɕʰin˥] мајка
корејски 엄마/eomma [ʌmma] мамичка
македонски мајка [ˈmajka] мајка
малајалски[12] കമ്മി [kəmmi] кусок
малајски malam [mäläm] ноќ
малтешки ilma [ilma] вода
маратски मन [mən] ум
муцун muruṭ [muɾuʈ] ноќ
норвешки mamma [ˈmɑmːɑ] мама
пенџапски ਮੈਂ [mɛ̃ː] јас
персиски مادر [mɒdær] мајка
пираха baíxi [ˈmàí̯ʔì] родител
полски[13] masa [ˈmäsä]ⓘ маса
португалски[14] mato [ˈmatu] грмушка
руски[15] муж [muʂ]ⓘ сопруг
свахили miti [ˈmiti] дрвја
словачки muž [mʊʃ] маж
српскохрватски милина / milina [milǐnä] милина
турски benim [be̞nim] мое
ујгурски men [mæn] јас
украински молоко [moɫoˈkɔ] млеко
унгарски ma [mɒ] денес
урду مکان [məkaːn] куќаф
филипински manok [maˈnok] шетел
фински minä [ˈminæ] јас
француски[16] manger [mɑ̃ʒe] -
хавајски[17] maka [maka] око
хебрејски אמא [ˈʔimä] мајка
хинди मकान [məkaːn] куќа
холандски[18] mond [mɔnt] уста
цески мец [mɛ̝t͡s] јазик
черокиски ᎠᎹ [ama˦] вода
чешки muž [mʊʃ] маж
шведски mask [mask] црв
шпански[19] grumete [ɡɾuˈme̞te̞] бродски прислужник

Поврзано

уреди

Наводи

уреди
  1. ↑ Thelwall (1990:37)
  2. ↑ Thompson (1959:458–461)
  3. ↑ Shosted & Chikovani (2006:255)
  4. ↑ Newton (1972:10)
  5. ↑ Dum-Tragut (2009:19)
  6. ↑ Merrill (2008:108)
  7. ↑ Soderberg & Olson (2008:210)
  8. ↑ Rogers & d'Arcangeli (2004:117)
  9. ↑ Okada (1991:94)
  10. ↑ Olson и др. (2010:206–207)
  11. ↑ Carbonell & Llisterri (1992:53)
  12. ↑ Ladefoged (2005:165)
  13. ↑ Jassem (2003:103)
  14. ↑ Cruz-Ferreira (1995:91)
  15. ↑ Padgett (2003:42)
  16. ↑ Fougeron & Smith (1993:73)
  17. ↑ Ladefoged (2005:139)
  18. ↑ Gussenhoven (1992:45)
  19. ↑ Martínez-Celdrán, Fernández-Planas & Carrera-Sabaté (2003:255)

Библиографија

уреди
  • Carbonell, Joan F.; Llisterri, Joaquim (1992), „Catalan“, Journal of the International Phonetic Association, 22 (1–2): 53–56, doi:10.1017/S0025100300004618
  • Dum-Tragut, Jasmine (2009), Armenian: Modern Eastern Armenian, Amsterdam: John Benjamins Publishing Company
  • Cruz-Ferreira, Madalena (1995), „European Portuguese“, Journal of the International Phonetic Association, 25 (2): 90–94, doi:10.1017/S0025100300005223
  • Fougeron, Cecile; Smith, Caroline L (1993), „Illustrations of the IPA:French“, Journal of the International Phonetic Association, 23 (2): 73–76, doi:10.1017/S0025100300004874
  • Gussenhoven, Carlos (1992), „Dutch“, Journal of the International Phonetic Association, 22 (2): 45–47, doi:10.1017/S002510030000459X
  • Jassem, Wiktor (2003), „Polish“, Journal of the International Phonetic Association, 33 (1): 103–107, doi:10.1017/S0025100303001191
  • Ladefoged, Peter (2005), Vowels and Consonants (Second. изд.), Blackwell
  • Martínez-Celdrán, Eugenio; Fernández-Planas, Ana Ma.; Carrera-Sabaté, Josefina (2003), „Castilian Spanish“, Journal of the International Phonetic Association, 33 (2): 255–259, doi:10.1017/S0025100303001373
  • Merrill, Elizabeth (2008), „Tilquiapan Zapotec“ (PDF), Journal of the International Phonetic Association, 38 (1): 107–114, doi:10.1017/S0025100308003344
  • Newton, Brian (1972), The generative Interpretation of Dialect: A Study of Modern Greek Phonology, Cambridge Studies in Linguistics, 8, Cambridge University Press
  • Olson, Kenneth; Mielke, Jeff; Sanicas-Daguman, Josephine; Pebley, Carol Jean; Paterson, Hugh J., III (2010), „The phonetic status of the (inter)dental approximant“, Journal of the International Phonetic Association, 40 (2): 199–215, doi:10.1017/S0025100309990296
  • Okada, Hideo (1991), „Phonetic Representation:Japanese“, Journal of the International Phonetic Association, 21 (2): 94–97, doi:10.1017/S002510030000445X
  • Padgett, Jaye (2003), „Contrast and Post-Velar Fronting in Russian“, Natural Language & Linguistic Theory, 21 (1): 39–87, doi:10.1023/A:1021879906505
  • Rogers, Derek; d'Arcangeli, Luciana (2004), „Italian“, Journal of the International Phonetic Association, 34 (1): 117–121, doi:10.1017/S0025100304001628
  • Shosted, Ryan K.; Vakhtang, Chikovani (2006), „Standard Georgian“, Journal of the International Phonetic Association, 36 (2): 255–264, doi:10.1017/S0025100306002659
  • Soderberg, Craig D.; Olson, Kenneth S. (2008), „Illustrations of the IPA:Indonesian“, Journal of the International Phonetic Association, 38 (2): 209–213, doi:10.1017/S0025100308003320
  • Thelwall, Robin (1990), „Illustrations of the IPA: Arabic“, Journal of the International Phonetic Association, 20 (2): 37–41, doi:10.1017/S0025100300004266
  • Thompson, Laurence (1959), „Saigon phonemics“, Language, 35 (3): 454–476, doi:10.2307/411232, JSTOR 411232


Табела на белодробни согласки по МФА  аудио
По место → Уснени Преднојазични Среднојазични Заднојазични Гласилни
↓ По начин Дво​уснени Уснено-​забни Заб​ни Венеч​ни Задно-​венеч. Свие​ни Предно-​непчени Задно​непчени Ресич​ни Голтни​чки Надгла​сил​ни Гласил​ни
Носни m̥ m ɱ n̪ n̥ n n̠ ɳ ɲ̥ ɲ ŋ̊ ŋ ɴ
Избувни p b p̪ b̪ t̪ d̪ t d ʈ ɖ c ɟ k ɡ q ɢ ʡ ʔ
Струјни ɸ β f v θ ð s z ʃ ʒ ʂ ʐ ç ʝ x ɣ χ ʁ ħ ʕ ʜ ʢ h ɦ
Приближни ʋ ɹ ɻ j ɰ
Трепетни ʙ r ɽ͡r ʀ я *
Едноударни ⱱ̟ ⱱ ɾ ɽ ɢ̆ ʡ̯
Стран. струј. ɬ ɮ ɭ˔̊ ʎ̥˔ ʎ˔ ʟ̝̊ ʟ̝
Стран. прибл. l ɭ ʎ ʟ
Стран. едноуд. ɺ ɺ̠ ʎ̯
Небелодробни согласки
Чкрапави ʘ ǀ ǃ ǂ ǁ
ʘ̃ ʘ̃ˀ ʘ͡q ʘ͡qʼ
Уфрлени ɓ ɗ ʄ ᶑ ɠ ʛ
Исфрлени pʼ tʼ cʼ ʈʼ kʼ qʼ
fʼ θʼ sʼ ɬʼ xʼ χʼ
tsʼ tɬʼ cʎ̝̥ʼ tʃʼ ʈʂʼ kxʼ kʟ̝̊ʼ
Слеани согласки
p̪f b̪v ts dz tʃ dʒ tɕ dʑ ʈʂ ɖʐ
tɬ dɮ cç ɟʝ cʎ̥˔ ɟʎ˔ kʟ̝̊ ɡʟ̝
Сложени согласки
Незаградни ʍ w ɥ ɧ
Заградни k͡p ɡ͡b ŋ͡m
Табелава содржи фонетски симболи што може да не се прикажат правилно кај некои прелистувачи. [Помош]
Онаму кајшто симболите се дадени во парови, „лев—десен“ претставува „безвучна—звучна“ согласка.
Исенчените полиња претставуваат неизводливи гласовни творби.
* Симболот го нема во МФА.
Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Двоуснена_носна_согласка&oldid=3730127“