Свиена носна согласка
Свиената носна согласка (ретрофлексен назал) е вид на согласка во некои јазици. Меѓународната фонетска азбука (МФА) ја претставува со симболот ⟨ɳ ⟩, а X-SAMPA го користи n`. Како и сите свиени согласки, симболот во МФА е создаден со придодавање на надесно свртено ченгелче кон десната ногарка на буквата n (буквата на соодветната венечна согласка). Симболот е по изглед сличен на ⟨ ɲ⟩ (преднонепчена носна согласка), но неговото ченгелче излегува од левата ногарка и е свртено налево, а потсетува и на ⟨ŋ⟩ (заднонепчена носна согласка), кој има налево свртено опавче што продолжува од десната ногарка.
Свиена носна согласка | |||
---|---|---|---|
ɳ | |||
| |||
МФА-бр. | 117 | ||
Шифрирање | |||
Единица (дек.) | ɳ | ||
Уникод (хекс.) | U+0273 | ||
X-SAMPA | n` | ||
Киршенбаум | n. | ||
Особености
уредиСвиената носна согласка ги има следниве особености:
- Начинот на творба е препречен, што значи дека се создава со попречување на воздушниот тек во говорниот апарат. Бидејќи согласката е исто така носна, попречениот тек се пренасочува низ носот.
- Местото на творба е свиено, што прототипно значи дека се создава со подјазично - со врвот на јазикот свиткан нагоре. Поопшто земено, гласот е задновенечен без да претрпи палатализација. Ова значи дека покра прототипната подјазична творба, јазичниот допир може да биде и врвен или рамен.
- Фонацијата е звучна, што значи дека гласните жици треперат при творбата.
- Ова е носна согласка, што значи дека воздухот излегува низ носот, или само низ носот (носна избувна согласка) или истовремено и низ устата.
- Бидејќи гласот не се создава со воздушен тек по јазикот, за оваа согласка не важи двојбата „средна–странична“.
- Воздушниот механизам е белодробно издишен, што значи дека се создава со истиснување на воздух единствено низ белите дробови и дијафрагмата, што важи за највеќето гласови.
Јазици
уредиЈазик | Збор | МФА | Значење | Белешки | |
---|---|---|---|---|---|
виетнамски [1] | bạn trả | [ɓaɳ˧ˀ˨ʔ ʈa˧˩˧] | 'плаќаш' | Алофон на /n/ пред /ʈ/. | |
енинтиљаква | yingarna | [ jiŋaɳa] | 'змија' | ||
канадски | ಅಣೆ | [ʌɳe] | 'брана' | ||
малајалски[2] | അണ | [aɳa] | 'челуст' | ||
маратски | बाण | [baːɳ] | 'стрела' | ||
норвешки | garn | ⓘ | 'преѓа' | ||
орија | ବଣି | [bɔɳi] | 'стар' | ||
паштунски | اتڼ Atəṇ | [IPA transcription?] | 'атан' | ||
пенџапски | ਪੁਰਾਣਾ / پُراڻا | [pʊraːɳaː] | 'стар' | ||
тамилски[3] | அணல் | [aɳal] | 'врат' | ||
телугу | ఒణ్ఢు | [oɳɖu] | 'готвач' | ||
хинди | गणेश | [ɡəɳeʃ ] | 'Ганеша' | ||
шведски[4] | garn | ⓘ | 'преѓа' |
Поврзано
уредиНаводи
уреди- ↑ Thompson (1959:458–461)
- ↑ Ladefoged (2005:165)
- ↑ Keane (2004:111)
- ↑ Eliasson (1986:278–279)
Библиографија
уреди- Eliasson, Stig (1986), „Sandhi in Peninsular Scandinavian“, Во Anderson, Henning (уред.), Sandhi Phenomena in the Languages of Europe, Berlin: de Gruyter, стр. 271–300
- Keane, Elinor (2004), „Tamil“, Journal of the International Phonetic Association, 34 (1): 111–116, doi:10.1017/S0025100304001549
- Ladefoged, Peter (2005), Vowels and Consonants (II. изд.), Blackwell
- Thompson, Laurence (1959), „Saigon phonemics“, Language, 35 (3): 454–476, doi:10.2307/411232, JSTOR 411232
Табела на белодробни согласки по МФА аудио
| ||||||||||||||||||||||||
По место → | Уснени | Преднојазични | Среднојазични | Заднојазични | Гласилни | |||||||||||||||||||
↓ По начин | Двоуснени | Уснено-забни | Забни | Венечни | Задно-венеч. | Свиени | Предно-непчени | Заднонепчени | Ресични | Голтнички | Надгласилни | Гласилни | ||||||||||||
Носни | m̥ | m | ɱ | n̪ | n̥ | n | n̠ | ɳ | ɲ̥ | ɲ | ŋ̊ | ŋ | ɴ | |||||||||||
Избувни | p | b | p̪ | b̪ | t̪ | d̪ | t | d | ʈ | ɖ | c | ɟ | k | ɡ | q | ɢ | ʡ | ʔ | ||||||
Струјни | ɸ | β | f | v | θ | ð | s | z | ʃ | ʒ | ʂ | ʐ | ç | ʝ | x | ɣ | χ | ʁ | ħ | ʕ | ʜ | ʢ | h | ɦ |
Приближни | ʋ | ɹ | ɻ | j | ɰ | |||||||||||||||||||
Трепетни | ʙ | r | ɽ͡r | ʀ | я * | |||||||||||||||||||
Едноударни | ⱱ̟ | ⱱ | ɾ | ɽ | ɢ̆ | ʡ̯ | ||||||||||||||||||
Стран. струј. | ɬ | ɮ | ɭ˔̊ | ʎ̥˔ | ʎ˔ | ʟ̝̊ | ʟ̝ | |||||||||||||||||
Стран. прибл. | l | ɭ | ʎ | ʟ | ||||||||||||||||||||
Стран. едноуд. | ɺ | ɺ̠ | ʎ̯ |
Чкрапави | ʘ | ǀ | ǃ | ǂ | ǁ | ||
ʘ̃ | ʘ̃ˀ | ʘ͡q | ʘ͡qʼ | ||||
Уфрлени | ɓ | ɗ | ʄ | ᶑ | ɠ | ʛ | |
Исфрлени | pʼ | tʼ | cʼ | ʈʼ | kʼ | qʼ | |
fʼ | θʼ | sʼ | ɬʼ | xʼ | χʼ | ||
tsʼ | tɬʼ | cʎ̝̥ʼ | tʃʼ | ʈʂʼ | kxʼ | kʟ̝̊ʼ |
p̪f | b̪v | ts | dz | tʃ | dʒ | tɕ | dʑ | ʈʂ | ɖʐ |
tɬ | dɮ | cç | ɟʝ | cʎ̥˔ | ɟʎ˔ | kʟ̝̊ | ɡʟ̝ |
Незаградни | ʍ | w | ɥ | ɧ |
Заградни | k͡p | ɡ͡b | ŋ͡m |
Табелава содржи фонетски симболи што може да не се прикажат правилно кај некои прелистувачи. [Помош] |
Онаму кајшто симболите се дадени во парови, „лев—десен“ претставува „безвучна—звучна“ согласка. |
Исенчените полиња претставуваат неизводливи гласовни творби. |
* Симболот го нема во МФА. |