Забна согласка
Забна согласка (дентал)[1] е согласка што се создава со приближување на јазикот до горните заби. Такви се such as /t/, /d/, /n/, and /l/ in some languages. Забните гласови главно се разликуваат од гласовите што се создаваат со приближување на јазикот до непчениот венец (венечни), поради звучната сличност на гласовите и тоа што латиницата користи исти букви (t, d, n итн).
| Забна согласка | |
|---|---|
| ◌̪ | |
| Места на творба |
|---|
Уснени |
| Двоуснени |
| Уснено–заднонепчени |
| Уснено–преднојазични |
| Усненозабни |
| Забноуснена |
Двозабни |
Преднојазични |
| Јазичноуснени |
| Меѓузабни |
| Забни |
| Забно-венечни |
| Венечни |
| Задновенечни |
| Заднонепчено-венечни |
| Свиени |
Среднојазични |
| Задновенечни |
| Венечно-преднонепчени |
| Преднонепчени |
| Уснено-преднонепчени |
| Заднонепчени |
| Ресични |
| Ресично-надгласилни |
Заднојазични |
| Голтнички |
| Надгласилно-голтнички |
| Надгласилни |
Гласилни |
| Облик на јазикот |
Врвнојазични |
| Рамнојазични |
| Подјазични |
Странични |
Преднонепчени |
| Голтнички |
Поврзано: Начин на творба |
| Оваа страница содржи фонетски информации изразени со МФА, кои може да не се прикажат исправно кај некои прелистувачи. [Помош] |
Во македонскиот јазик, забните согласки се јавуваат во облик на забновенечните согласки д, т, л, н, с, з, ѕ и ц.[2] Меѓутоа, во табелата подолу се наведени чисто забни гласови, од кои во македонскиот е присутен само носниот забен глас n̪ во заемки како „банка“.
Во Меѓународната фонетска азбука, дијакритичниот знак за забна согласка е ⟨ ̪ ⟩ (U+032A ̪ подреден сврзувачки мост).[3]
Забни согласки
уредиЗабните и забновенечните согласки според МФА се следниве:
| МФА | Опис | Пример | |||
|---|---|---|---|---|---|
| Јазик | Правопис | МФА | Значење | ||
|
забна носна согласка | македонски | банка | [ban̪ka] | банка |
|
безвучна забна избувна согласка | фински | tutti | [t̪ut̪t̪i] | мировник |
|
звучна забна избувна согласка | арапски | دين | [d̪iːn] | вера |
| s̪ | безвучна забна шушкава струјна согласка | полски | kosa | [kɔs̪a] | коса |
| z̪ | звучна забна шушкава струјна согласка | полски | koza | [kɔz̪a] | коза |
|
безвучна забна нешушкава струјна согласка (наречена и „меѓузабна“) |
англиски | thing | [θɪŋ] | ствар |
|
звучна забна нешушкава струјна согласка (наречена и „меѓузабна“) |
англиски | this | [ðɪs] | ова |
|
забна приближна согласка | шпански | codo | [koð̞o] | лакот |
|
забна странична приближна согласка | шпански | alto | [al̪t̪o] | висок |
|
забна едноударна согласка | шпански | harto | [aɾ̪t̪o] | заситен |
|
забна трепетна согласка | унгарски | ró | [r̪oː] | резба |
|
забна исфрлена согласка | [се бара пример] | |||
|
звучна забна уфрлена согласка | [се бара пример] | |||
|
забна чкрапава согласка | коса | ukúcola | [ukʼúkǀola] | меле (фино) |
Поврзано
уредиНаводи
уреди- ↑ „дентал“ — Лексикон на македонскиот јазик
- ↑ Кепески, Круме (1990). Граматика на македонскиот литературен јазик (X. изд.). Скопје: Просветно Дело. стр. 65.
- ↑ Меѓународната фонетска азбука во Уникод, UCL Division of Psychology & Language Sciences
Библиграфија
уреди- Ladefoged, Peter; Maddieson, Ian (1996). The Sounds of the World's Languages. Oxford: Blackwell. ISBN 978-0-631-19815-4.
- Martínez-Celdrán, Eugenio; Fernández-Planas, Ana Ma.; Carrera-Sabaté, Josefina (2003), „Castilian Spanish“, Journal of the International Phonetic Association, 33 (2): 255–259, doi:10.1017/S0025100303001373
- Recasens, Daniel; Espinosa, Aina (2005), „Articulatory, positional and coarticulatory characteristics for clear /l/ and dark /l/: evidence from two Catalan dialects“, Journal of the International Phonetic Association, 35 (1): 1–25, doi:10.1017/S0025100305001878
- Rogers, Derek; d'Arcangeli, Luciana (2004), „Italian“, Journal of the International Phonetic Association, 34 (1): 117–121, doi:10.1017/S0025100304001628
Табела на белодробни согласки по МФА  аудио
| ||||||||||||||||||||||||
| По место → | Уснени | Преднојазични | Среднојазични | Заднојазични | Гласилни | |||||||||||||||||||
| ↓ По начин | Двоуснени | Уснено-забни | Забни | Венечни | Задно-венеч. | Свиени | Предно-непчени | Заднонепчени | Ресични | Голтнички | Надгласилни | Гласилни | ||||||||||||
| Носни | m̥ | m | ɱ | n̪ | n̥ | n | n̠ | ɳ | ɲ̥ | ɲ | ŋ̊ | ŋ | ɴ | |||||||||||
| Избувни | p | b | p̪ | b̪ | t̪ | d̪ | t | d | ʈ | ɖ | c | ɟ | k | ɡ | q | ɢ | ʡ | ʔ | ||||||
| Струјни | ɸ | β | f | v | θ | ð | s | z | ʃ | ʒ | ʂ | ʐ | ç | ʝ | x | ɣ | χ | ʁ | ħ | ʕ | ʜ | ʢ | h | ɦ |
| Приближни | ʋ | ɹ | ɻ | j | ɰ | |||||||||||||||||||
| Трепетни | ʙ | r | ɽ͡r | ʀ | я * | |||||||||||||||||||
| Едноударни | ⱱ̟ | ⱱ | ɾ | ɽ | ɢ̆ | ʡ̯ | ||||||||||||||||||
| Стран. струј. | ɬ | ɮ | ɭ˔̊ | ʎ̥˔ | ʎ˔ | ʟ̝̊ | ʟ̝ | |||||||||||||||||
| Стран. прибл. | l | ɭ | ʎ | ʟ | ||||||||||||||||||||
| Стран. едноуд. | ɺ | ɺ̠ | ʎ̯ | |||||||||||||||||||||
| Чкрапави | ʘ | ǀ | ǃ | ǂ | ǁ | ||
| ʘ̃ | ʘ̃ˀ | ʘ͡q | ʘ͡qʼ | ||||
| Уфрлени | ɓ | ɗ | ʄ | ᶑ | ɠ | ʛ | |
| Исфрлени | pʼ | tʼ | cʼ | ʈʼ | kʼ | qʼ | |
| fʼ | θʼ | sʼ | ɬʼ | xʼ | χʼ | ||
| tsʼ | tɬʼ | cʎ̝̥ʼ | tʃʼ | ʈʂʼ | kxʼ | kʟ̝̊ʼ | |
| p̪f | b̪v | ts | dz | tʃ | dʒ | tɕ | dʑ | ʈʂ | ɖʐ |
| tɬ | dɮ | cç | ɟʝ | cʎ̥˔ | ɟʎ˔ | kʟ̝̊ | ɡʟ̝ |
| Незаградни | ʍ | w | ɥ | ɧ |
| Заградни | k͡p | ɡ͡b | ŋ͡m | |
| Табелава содржи фонетски симболи што може да не се прикажат правилно кај некои прелистувачи. [Помош] |
| Онаму кајшто симболите се дадени во парови, „лев—десен“ претставува „безвучна—звучна“ согласка. |
| Исенчените полиња претставуваат неизводливи гласовни творби. |
| * Симболот го нема во МФА. |