Кнежевство Србија (ран среден век)
Кнежевството Србија (српски: Кнежевина Србија) — една од раните средновековни држави на Србите, сместена во западните предели на Југоисточна Европа. Постоела од 8 век до околу 969–971 година и била управувана од династијата Властимировиќ. Нејзиниот прв владетел познат по име бил Вишеслав кој започнал да владее околу 780 година. Додека дотогаш, почнувајќи од 680–681 година, бугарската држава ги зазела земјите на исток, Властимир се спротивставил и ја поразил бугарската војска во тригодишна војна (839–842), а двете сили живееле во мир неколку децении. Тројцата синови на Властимир успеале заедно да владеат со Србија, иако не долго; Србија станала клучен дел во борбата за моќ меѓу Византијците и Бугарите, претежно сојузници со Византијците, што исто така резултирало со големи династички војни во период од три децении. Кнежевството било припоено во 924 година од Симеон I и било подложено на бугарска власт до 927 година кога српскиот кнез Часлав бил воспоставен како владетел на српската земја и обединил неколку српски региони, станувајќи најмоќниот владетел на династијата Властимировиќ. [3] [4] [5]
Кнежевство Србија Кнежевина Србија Kneževina Srbija | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 8 век [1][2]–ок. 969 | |||||||||||||
 Грб на
принцот Строимир | |||||||||||||
 | |||||||||||||
| Главен град | неколку градови | ||||||||||||
| Говорени јазици | српски | ||||||||||||
| Вероисповед | Паганство (пред 860s) христијанство (ок. 870) | ||||||||||||
| Демоним(и) | Срби | ||||||||||||
| Уредување | монархија | ||||||||||||
| Принц (Кнез) | |||||||||||||
• ок. 780 | Вишеслав (прв познат по име) | ||||||||||||
• 831–850 | Властимир | ||||||||||||
• 850–891 | Мутимир (прв христијански) | ||||||||||||
• 927–960 | Часлав (последен) | ||||||||||||
| Историски период | ран среден век | ||||||||||||
• Основање | 8 век [1][2] | ||||||||||||
• Визатиска анексија | ок. 969 | ||||||||||||
| |||||||||||||
Важен процес во овој период било христијанизацијата на Србите, [6] завршено со воспоставувањето на христијанството како држава-религија во втората половина на 9 век, а потоа и со основањето на првите српски епархии. Кнежевството било припоено од Византијците во ок. 969–971 и владеел како Катепанат Рас. [7] Главните информации за историјата на кнежевството и династијата Властимировиќ се запишани во современото историско дело De Administrando Imperio (напишано ок. 948–949). [8] [9] [10]
Заднина
уредиСловените (Склавини) се населиле низ целиот Балкан во текот на 6 и 7 век, [11] со што го означиле крајот на рановизантиското владеење во тие региони. [12] Историјата на раното средновековно српско кнежевство и династијата Властимировиќ е запишана во делото De Administrando Imperio (За управувањето со царството), составена од византискиот цар Константин VII Порфирогенит (р. 913–959). Делото го споменува првиот српски владетел, без име (познат конвенционално како „ Непознат архон“), кој ги предводел белите Срби во југоисточна Европа и ја добил заштитата на царот Ираклиј (р. 610–641), пред бугарската инвазија (680). [4] [13] Српскиот владетел бил наречен „Кнез (архон) на Србија“ (αρχων Σερβλίας). [8] Во „За управувањето со царството“ се споменува дека овој владетел бил наследен од син, следен од внук, а историчарите генерално ги прифаќаат извештаите за наследување на принцовите од истото семејство, но нивните имиња се непознати до доаѓањето на Вишеслав (ок. 780-800). [4]
Вишеслав, Радослав и Просигој (околу 780–830)
уреди
Времето и околностите на првите тројца српски владетели се речиси непознати. Првиот од династијата познат по име бил Вишеслав, кој го започнал своето владеење околу 780 година, како современик на Карло Велики (768–814). [14] Србите во тоа време биле организирани во жупи, конфедерација на селски заедници (приближно еквивалент на округ), на чело со локален жупан (магистрат или гувернер); власта била наследна, а жупанот му се потчинувал на српскиот кнез, и бил должен да му помага во војна. [3] Според „За управувањето со царството“, „крстена Србија“ (во историографијата погрешно позната како Рашка [15] ), ги вклучувала населените градови (καστρα/кастра) Достиника (Δεστινίκον), Цернабускеј (Τζερναβουσκέη), Мегирет (Μεγυρέτους), Дрезнеик (Δρεσνεήκ), Лесник (Λεσνήκ) и Салинс (Σαληνές), додека „малата земја“ (хориον/хорион) на Босна (Βοσωνα), дел од Србија, ги имала градовите Катара (Κατερα) и Десник (Δέσνηκ). [8] [16] Другите земји (или кнежевства) населени со Срби што биле споменати ги вклучувале „земјите“ Паганија, Захумлје и Травунија, [8] [17] додека „земјата“ Дукља ја држеле Византијците (се претпоставува дека била населена и со Срби). [3] [3] Со оглед на големата територија, Србите најверојатно пристигнале како мала воена елита која успеала да организира и асимилира други веќе населени и побројни Словени. [18] [3] [19] Тие се граничиле со „Србија“ на север. [8] Точните граници на раната српска држава не се позјати. [15]
Иако Вишеслав се споменува само по име, „За управувањето со царството“ споменува дека Србите му служеле на византискиот цар и дека во тоа време биле во мир со Бугарите, чии соседи биле и со кои имале заедничка граница. [8] Првото Бугарско Царство, под Телериг, планирала да колонизира некои од нивните земји со повеќе Словени од соседните Берзити, бидејќи претходната бугарска експанзија предизвикала масовни словенски преселби и депопулација на Бугарија - во 762 година, повеќе од 200.000 луѓе побегнале во византиска територија и биле преместени во Мала Азија. [4] [17] Бугарите биле поразени во 774 година, откако Константин V дознал за нивниот планиран напад. Во 783 година, во Византија се случило големо словенско востание, кое се протегало од Македонија до Пелопонез, кое потоа било задушено од византискиот патрик Ставракиј. [20]
Вишеслав бил наследен од неговиот син Радослав, потоа од неговиот внук Просигој, [14] и еден од овие двајца најверојатно владеел за време на востанието на Људевит Посавски против Франките (819–822); [4] според Кралските франкиски анали на Ајнхард, напишани во 822 година, Људевит заминал од своето седиште во Сисак кај Србите (што некои историчари веруваат дека бил некаде во западна Босна), [4] при што Ајнхард споменал дека за Србите „Се вели дека држат голем дел од Далмација“ (ad Sorabos, quae natio magnam Dalmatiae partem obtinere dicitur ). [21] . Според Живковиќ, употребата на терминот Далмација во Кралските франкиски анали да се однесува и на земјата во која владееле Србите, како и на земјите под власта на хрватскиот војвода, веројатно била одраз на територијалните аспирации на Франките кон целиот област на поранешната римска провинција Далмација. [22] Иако опишаните граници означуваат голема површина, тоа е главно планински и непристапен терен, солиден со високите венци на Динаридите. Во овој регион, Србите се населиле во само мали, изолирани и меѓусебно далечни речни долини, карстни полиња и плодни басени. Тие делови од територијата имале плодно земјиште, погодно за земјоделство, додека тешко достапните предели и некои планински предели останале ненаселени. [4] Правнукот на Вишеслав, Властимир, го започнал своето владеење во 830-тите, и тој е најстариот српски владетел за кој има позначајни податоци. [13]
Спротивставување на бугарската експанзија (805–829)
уредиНа исток, Бугарското Царство се засилило. Во 805 година Крум ги освоил Браничевци, Тимочани и Ободри на исток од Србија и ги протерал нивните племенски поглавари и ги заменил со администратори назначени од централната власт. [23] Во 815 година, Бугарите и Византијците потпишале 30-годишен мировен договор, но во 818 година, за време на владеењето на Омуртаг (814–836), Браничевци и Тимочани заедно со другите племиња на границите се побуниле и се отцепиле од Бугарија, главно поради административната реформа која им одзела голем дел од нивната локална власт.[24] Тимочаните го напуштиле општеството (здружението, сојузот [25] ) на Бугарското Царство и побарале, заедно со Дунавските ободрити и Гудушчани, заштита од светиот римски цар Лудвиг Побожниот (р. 813–840) и се сретнале со него во неговиот дворец во Херстал.[25] Тимочаните мигрирале на територијата на Франките, некаде во Долна Панонија, а последен пат биле споменати во 819 година, кога биле убедени од Људевит да му се придружат во борбата против Франките.[25] Дунавските Ободрити останале во Банат и им се спротивставувале на Бугарите до 824 година кога ништо повеќе не се слушало за нив.[25] Крум испратил пратеници кај Франките и побарал да се одреди точната граница помеѓу нив, а преговорите траеле до 826 година, кога Франките го занемариле.[25] Бугарите одговориле со потчинување на Словените што живееле во Панонија. Тогаш Бугарите испратиле бродови по реката Драва и, во 828 година, ја опустошиле Горна Панонија северно од Драва.[25] Имало повеќе борби и во 829 година, и во тоа време Бугарите ги освоиле сите свои поранешни словенски сојузници.[25][26]
Бугарското Царство имало општа политика на проширување во која најпрво наметнувала плаќање данок на соседниот народ и обврска за обезбедување воена помош во форма на сојуз (општество), оставајќи им внатрешна самоуправа и локални владетели, и кога ќе истечела потребата за ваков однос, тие го прекинувале самоуправувањето на споменатиот народ и ја наметнувале својата директна и апсолутна власт, интегрирајќи го целосно во бугарскиот политички и културен систем.[25]
Властимир, Мутимир и Првослав (830–892)
уреди
Властимир го наследил својот татко Просигој во ок. 830 година. [13] Тој ги обединил српските племиња во околината. [3] Србите биле вознемирени и најверојатно се консолидирале поради ширењето на Бугарското Царство кон нивните граници со бугарското освојување на соседните Словени, [27] [3] и веројатно се обиделе да ја прекинат бугарската експанзија на југ (во Македонија). [28] Царот Теофил (р. 829–842) бил признат како номинален сузерен (владетел) на Србите, [27] и најверојатно ги охрабрил да ги спречат Бугарите. [28] Триесетгодишниот мировен договор меѓу Византијците и Бугарите, потпишан во 815 година, сè уште бил на сила. [28]
Според Константин VII, Србите и Бугарите живееле мирно како соседи до бугарската инвазија во 839 година (во последните години на Теофил). [27] Не е познато што точно ја поттикнало војната, [28] бидејќи Порфирогенит не дава јасен одговор; дали тоа било резултат на српско-бугарските односи, т.е., бугарското освојување на југоисток, или резултат на византиско-бугарското ривалство, во кое Србија била во сојуз со Византијците. Според Порфирогенит, Бугарите сакале да го продолжат освојувањето на словенските земји и да ги потчинат Србите. Бугарскиот цар Пресијан I (р. 836–852) започнал инвазија на српска територија во 839 година, што довело до војна која траела три години, во која силите на Властимир успеале да го протераат Пресијан од Србија; Пресијан изгубил голем број од своите луѓе и не остварил територијални придобивки. [28] [3] Србите имале предност во шумите и клисурите. [28] Поразот на Бугарите, кои станале една од поголемите сили во 9 век, покажува дека Србија била организирана држава, целосно способна да ги брани своите граници и поседувала многу висока воена и административна организација. Денеска не е познато дали Србија во времето на Властимир имала фортификациски одбранбен систем и дали имала развиено воени структури со јасно дефинирани улоги на жупан. По победата над Бугарите, статусот на Властимир се зголемил, а според Фине тој продолжил да се шири на запад, освојувајќи ја Босна и Херцеговина (позната како Хум). [3] Во меѓувреме; Браничево, Морава, Тимок, Вардар и Подримлје биле окупирани од Бугарите. [29] Властимир ја оженил својата ќерка за Краина, син на локален жупан од Требиње, Белоје, во околу. 847/848. Со овој брак Властимир ја подигнал титулата Краина во архонт . Така, семејството Белоевиќ имало право да владее со Травунија. [13]
По смртта на Властимир владеењето било поделено на неговите тројца синови: Мутимир, Стројимир и Гојник. Браќата уште еднаш ги поразиле Бугарите ок. 853-854, и дури успеале да го заробат на бугарскиот кнез Владимир, син на царот Борис. [3] [30] После тоа, Србите и Бугарите склучиле мир. Во наредниот период била завршена христијанизацијата на Србите . [6] [31] До 870-тите Србите биле крстени и ја основале Рашката епархија (спомната на Четвртиот собор во Цариград, 878–880), по наредба на царот Василиј I. Мутимир ја задржал заедницата со Источната црква (Цариград) кога папата Јован VIII го поканил да ја признае јурисдикцијата на епископијата Сирмиум. Србите и Бугарите ја прифатиле старословенската литургија наместо грчката. Некаде откако ги поразил Бугарите, Мутимир ги избркал своите браќа, кои побегнале во Бугарија. Во својот двор го задржал синот на Гопник, Петар Гојниковиќ, но тој успеал да побегне во Хрватска. Мутимир владеел до 890 година, а го наследил неговиот син Прибислав Мутимировиќ. Меѓутоа, Прибислав бил соборен од Петар кој се вратил од прогонството во Хрватска во ок. 892. [3]
Петар, Павле и Захарија (892–927)
уредиИмето Петар сугерира дека христијанството почнало да навлегува во Србија, несомнено преку контактите на Србија со Бугарите и Византијците. Петар се обезбедил на престолот (откако се одвратил на предизвикот од Клонимир, синот на Стојмир) и бил признат од бугарскиот цар Симеон I. Бил потпишан сојуз помеѓу двете држави. Бидејќи ја имал веќе лојалноста на Травунија, Петар започнал да ја шири својата држава на север и на запад. Тој ја анектирал долината на реката Босна, а потоа се преселил на запад обезбедувајќи верност од Нарентинците, жестоко независно, пиратерски словенско племе. Меѓутоа, проширувањето на Петар во Далмација го довело во судир со принцот Михаил од Захумлје, кој исто така станал моќен, владеејќи со крајбрежното кнежество Захлумија. [4] [32]
Иако бил сојузник со бугарскиот цар Симеон I, Петар станувал сè понезадоволен од фактот дека во суштина му бил потчинет. Проширувањето на Петар кон брегот ги олеснило контактите со Византијците, по пат на стратегиите на Дирахиум. Барајќи сојузници против Бугарија, Византијците го опсипувале Петар со злато и ветувања за поголема независност доколку би се приклучил на нивниот сојуз, кое се покажало како убедлива стратегија. Петар можеби планирал напад на Бугарија со Маџарите, покажувајќи дека неговото царство се протегало на север до реката Сава. Меѓутоа, Михаил Захумлески го предупредил Симеон за овој план, бидејќи Михаил бил непријател на Петар и лојален вазал на Симеон. Следело повеќекратни бугарски интервенции и сукцесија на српски владетели. [4] [32]
Симеон ја нападнал Србија (во 917 г.) и го сменил Петар од престолот, ставајќи го Павле Брановиќ (внук на Мутимир) како принц на Србија, подреден на Симеон (иако некои научници сугерираат дека Симеон директно ја презел контролата над Србија во тоа време). Незадоволни од тоа, Византијците потоа го испратиле Захарија Прибислављевиќ во 920 година да го протера Павле, но тој не успеал и бил испратен во Бугарија како затвореник. Византијците тогаш успеале да го свртат кнезот Павле на своја страна. Захарија, пак, ја нападнал Србија со бугарска сила и го соборил својот братучед Павле во 922 година. Меѓутоа, и тој се свртел кон Византија. Казнената сила испратена од Бугарите била поразена. Така, овој период бил исполнет со континуиран циклус на династички судири меѓу наследниците на Властимир, поттикнати од Византијците и Бугарите, кои практично ги користеле Србите како пиони. Додека бугарската помош била поефикасна, византиската помош изгледала поповолна. Симеон склучил мир со Византијците за еднаш засекогаш да ги реши работите со Србија. Во 924 година испратил голема војска во придружба на Часлав, синот на Клонимир. Армијата го принудило Захарија да побегне во Хрватска. Потоа биле повикани српските жупани да го признаат Часлав за нов принц. Меѓутоа, кога тие пристигнале, сите биле затворени и одведени во Бугарија, како и Часлав. Голем дел од Србија била опустошена, а многу луѓе побегнале во Хрватска, Бугарија и Цариград. Симеон ја претворил Србија во бугарска провинција, така што Бугарија започнала да се граничи со Хрватска и Захумље. Потоа решил да ја нападне Хрватска, бидејќи таа била византиски сојузник и го засолнила српскиот принц. [3] [33] [34] [4]
Часлав (927–960)
уреди.png)
Бугарското владеење над Србија траело само три години. По смртта на Симеон, Часлав Клонимировиќ (927- ок. 960-ти) ги навел српските бегалци назад во Србија. Тој ја обезбедил верноста на далматинските војводства и ставил крај на бугарското владеење во централна Србија. По смртта на Томислав, Хрватска била во речиси анархија, бидејќи неговите синови се натпреварувале за единствена власт, па Часлав можел да го прошири својот домен на север до реката Врбас (добивајќи ја верноста од поглаварите на различните босански жупаши). [4]
За време на овој апогеј на српската моќ, христијанството и културата навлегле во Србија, бидејќи српскиот принц живеел во мирни и срдечни односи со Византијците. Меѓутоа, како што станала силна, моќта на Србија (како и во другите рани словенски држави) била силна колку и нејзиниот владетел. Не постоело централизирано владеење, туку конфедерација на словенски кнежевства. Постоењето на обединетото Големо Кнежевство било зависно од верноста на помалите кнезови кон Часлав. Кога починал бранејќи ја Босна од упадите на Унгарците некаде помеѓу 950 и 960 година, коалицијата се распаднала. [4]
По ова, постои празнина во историјата на заднина на Србија (во подоцнежните западни извори: Рашка), [35] бидејќи била припоена од Византија (ок. 970 г.). Династијата продолжила да владее со поморските региони, а во 90-тите, Јован Владимир се издигнал како најмоќниот српски принц, владеејќи над денешна Црна Гора, источна Херцеговина и северна Албанија. Оваа држава станала позната како Дукља, по античкиот римски град Доклеја. Меѓутоа, до 997 година, таа била подложена на царот Самуил. [4]
Кога Византијците конечно ги поразиле силите на Самуил, тие ја вратиле контролата над поголемиот дел од Балканот за прв пат по четири века. Српските земји биле управувани од стратег кој претседавал со темата Сирмиум. Меѓутоа, местните српски кнезови продолжиле да владеат како вазали на византискиот цар, одржувајќи локална автономија над нивните земји, додека само номинално биле византиски поданици. Тврдините биле одржувани во Белград, Сирмиум, Ниш и Браничево. Тие, во најголем дел, биле во рацете на локалното благородништво, кое често се бунтувало против византиската власт.
Распаѓање и последици
уредиОткако починал Часлав во околу 960 година, внатрешноста на Србија била припоена од Византијците и реорганизирана како Рашки Катепанат, (971–976). [36] [7] [37] Србија ја изгубила својата централизирана власт и провинциите повторно потпаднале под власта на Византија. Јован Владимир подоцна се појавил како владетел на Дукља, мала територија со центар во Бар на јадранскиот брег, како византиски вазал. Неговото царство било наречено Србија, Далмација, Склавонија итн., и на крајот вклучило голем дел од поморските провинции, вклучувајќи ги Травунија и Захлумија. Неговото царство веројатно се протегало во внатрешноста за да вклучи и некои делови од Загорје (внатрешна Србија и Босна). Унапредената позиција на Владимир над другите словенски благородници во областа објаснува зошто царот Василиј му пришол за сојуз. Со врзани раце од војната во Анадолија, царот Василиј барал сојузници за неговата војна против цар Самуил, кој владеел со Самоиловото Царство кое се протегало надМакедонија. Како одмазда, Самуил ја нападнал Дукља во 997 година и ја турнал Далмација до градот Задар, вградувајќи ги Босна и Србија во неговото царство. Откако го победил Владимир, Самуил го вратил како вазален принц. Денеска не е познато каква била врската на Владимир со претходните кнезови на Србија, или со владетелите на Хрватска - многу од она што е напишано во Летописот на свештеникот од Дукља за генеалогијата на доклеанските владетели е митолошко. Владимир бил убиен од Владислав, внук и наследник на Самуил, во околу 1016 г. Последниот истакнат член на неговото семејство, неговиот вујко Драгимир, бил убиен од некои локални граѓани во Котор во 1018 година. Истата година, Византијците конечно го поразиле Самоиловото Царство и во еден маестрален потег повторно ја зазеле практично цела југоисточна Европа. [4]
Управа
уредиСрпскиот владетел бил наречен „Кнез (архон) на Србите“ (αρχων Σερβλίας). [8] Во српската историографија, наместо грчкиот архонт (архонт) се користи словенската титула кнез. [4] Во „За управувањето со царството“ се споменува дека српскиот престол го наследува синот, односно првородениот; неговите потомци го наследуваат него, иако нивните имиња се непознати до доаѓањето на Вишеслав. [4] Србите во тоа време биле организирани во жупи, конфедерација на селски заедници (приближно еквивалент на округ), на чело со локален жупан (магистрат или гувернер); управителството било наследно, а жупанот му се одговарал пред српскиот кнез, на кого биле должни да му помагаат во војна. [3]
Историчарот Б. Радојковиќ (1958) предложил дека Србија претставувала „поделено кнежевство“. Според него, Вишеслав можел да биде главен војсководец (велики војвода) кој со својата чета ја презел целата власт во свои раце и се претворил во наследен владетел, како Велики жупан; на тој начин била формирана првата српска држава по 150 години трајно живеење во новата татковина и постоење на воена демократија. [38] Сепак, работата на Б. Радојковиќ била дискредитирана од Сима Ќирковиќ во 1960 година [39]
Религија
уреди
Воспоставувањето на христијанството како државна религија датира од времето на принцот Мутимир и византискиот цар Василиј I (р. 867–886), [40] [41] кој, откако успеал да ги стави Србите под своја номинална власт, испратил свештеници заедно со адмирал Никит Орифа, пред операциите против Сарацените во 869 година кога далматинските флоти биле испратени да го бранат градот Рагуза . [4]
Христијанизацијата делумно се должела на византиското и последователното бугарско влијание. [40] Важно е да се забележи дека барем за време на владеењето на Котсел од Панонија (861–874), комуникацијата меѓу Србија и Велика Моравија морало да била возможна. [40] Папата веројатно бил свесен за овој факт кога ја планирал епархијата на Методиј. Далматинскиот брег бил во византиски раце дури на север до Сплит. [40] Постои можност некои кирилометодиски ученици да стигнале во Србија во 870-тите, можеби дури и испратени од самиот Методиј. [40] Србија се смета за христијанска од околу 870 година [40]
Првата српска епископија била основана во политичкиот центар Рас, во близина на современиот Нови Пазар на реката Ибар. [40] Првичната припадност е неизвесна - можеби била под подреденост или на Сплит или на Дурацо, кои биле тогашни византиски. [40] Раната црква на Светите апостоли Петар и Павле во Рас може да се датира од 9 до 10 век, со планот на ротонда карактеристичен за првите дворски капели. [40] Епископијата била основана кратко по 871 година, за време на владеењето на Мутимир, и била дел од генералниот план за основање епископии во словенските земји на царството, потврдено од Цариградскиот собор во 879–880 година. [40] Епархијата на Браничево била основана во 878 година (како продолжение на Виминациум и Хореум Марги).
Печатот на Строимир (р. меѓу 880 и 896 г.), братот на Мутимир, српската држава го купила на аукција во Германија. Печатот има патријаршиски крст во центарот и грчки натписи на кои пишува: „Боже, помогни му на Строимир (CTPOHMIP )“. [42] [43]
Петар Гојниковиќ (р. 892–917) очигледно бил христијански принц. [40] Христијанството веројатно се проширило во негово време. [3] Исто така, бидејќи Србија се граничи со Бугарија, христијанското влијание - а можеби и мисионери - дошло од таму. [3] Ова се зголемило за време на дваесетгодишниот мир. [3] Претходната генерација (Мутимир, Строимир и Гојник) имала словенски имиња, но следните (Петар, Стефан, Павле, Захарија) имале христијански имиња, што укажува на силни византиски мисии во Србија, како и кај Словените од Јадранскиот брег, во 870-тите. [40]
Бугарската анексија на Србија во 924 година била важна за идната насока на српската црква. [40] Во тоа време, во Србија најверојатно била прифатена кирилицата и словенскиот религиозен текст веќе биле познати. [40]
Значајни рани црковни градби го вклучуваат манастирот посветен на Свети Архангел Михаил на Превлака, изграден во почетокот на 9 век, на место на постари цркви од трикорабна структура со три апсиди на исток, кои датираат од III и VI век, Богородица. Хвостанска (6 век) и црквата Свети Петар и Павле. [44]
Археологија
уредиПоврзано
уреди- Список на српски монарси
- Имиња на Србија
- Дукља
- Србија во средниот век
- Бела Србија (пред 610 г.)
- Српско големо кнежевство (1091–1217)
- Српско Кралство (1217–1345)
- Српско Царство (1345–1371)
- Српско Деспотство (1402–1459)
Наводи
уреди- ↑ Ćirković 2004, стр. 14.
- ↑ Hupchick 2017, стр. 128.
- ↑ 3,00 3,01 3,02 3,03 3,04 3,05 3,06 3,07 3,08 3,09 3,10 3,11 3,12 3,13 3,14 3,15 Fine 1991.
- ↑ 4,00 4,01 4,02 4,03 4,04 4,05 4,06 4,07 4,08 4,09 4,10 4,11 4,12 4,13 4,14 4,15 4,16 Ćirković 2004.
- ↑ Curta 2006.
- ↑ 6,0 6,1 Špehar 2010.
- ↑ 7,0 7,1 Krsmanović 2008.
- ↑ 8,0 8,1 8,2 8,3 8,4 8,5 8,6 Moravcsik 1967.
- ↑ Curta 2001.
- ↑ Živković 2010a.
- ↑ Janković 2004.
- ↑ Špehar 2015b.
- ↑ 13,0 13,1 13,2 13,3 Živković 2008a.
- ↑ 14,0 14,1 Samardžić & Duškov 1993.
- ↑ 15,0 15,1 Novaković 1981.
- ↑ Mrgić-Radojčić 2004.
- ↑ 17,0 17,1 Komatina 2014.
- ↑ Dvornik и др. 1962.
- ↑ Heather 2010.
- ↑ Ostrogorsky 1956.
- ↑ Pertz 1845.
- ↑ Živković 2011.
- ↑ Bulgarian Academy of Sciences 1966.
- ↑ Slijepčević 1958
- ↑ 25,0 25,1 25,2 25,3 25,4 25,5 25,6 25,7 Komatina 2010
- ↑ Einhard, year 827
- ↑ 27,0 27,1 27,2 Bury 1912.
- ↑ 28,0 28,1 28,2 28,3 28,4 28,5 Runciman 1930.
- ↑ Ashmore 1961.
- ↑ Shepard 1995.
- ↑ Špehar 2015a.
- ↑ 32,0 32,1 Uzelac 2018.
- ↑ Whittow 1996.
- ↑ Shepard 1999.
- ↑ Kalić 1995.
- ↑ Nesbitt & Oikonomides 1991.
- ↑ Ivanišević & Krsmanović 2013.
- ↑ Radojković 1959.
- ↑ Ćirković 1960.
- ↑ 40,00 40,01 40,02 40,03 40,04 40,05 40,06 40,07 40,08 40,09 40,10 40,11 40,12 40,13 Vlasto 1970.
- ↑ Constantine Porphyrogenitus.
- ↑ Živković 2007.
- ↑ „Pečat srpskog kneza Strojimira“ [Seal of the Serbian prince Strojimir]. Glas javnosti. 2006-07-27. Архивирано од изворникот на 2012-01-19. Посетено на 2023-09-05. Занемарен непознатиот параметар
|langauge=(се препорачува|language=) (help) - ↑ Јанковић 2007.
- ↑ 45,0 45,1 45,2 45,3 45,4 Јанковић 2012.
Извори
уредиПримарни извори
- Ферјанчић, Божидар (1959). „Константин VII Порфирогенит“. Византијски извори за историју народа Југославије. 2. Београд: Византолошки институт. стр. 1–98.
- Constantine Porphyrogenitus. „Περὶ τῆς Δελματίας καὶ τῶν ἐν αὐτῇ παρακειμένων ἐθνῶν“ [ch. 29: Of Dalmatia and of the adjacent nations in it]. De Administrando Imperio [On Administering the Empire].
- Кунчер, Драгана (2009). Gesta Regum Sclavorum. 1. Београд-Никшић: Историјски институт, Манастир Острог.
- Moravcsik, Gyula, уред. (1967) [1949]. Constantine Porphyrogenitus: De Administrando Imperio (2nd revised. изд.). Washington D.C.: Dumbarton Oaks Center for Byzantine Studies. ISBN 9780884020219.
- Предлошка:Catalogue of Byzantine Seals at Dumbarton Oaks and in the Fogg Museum of Art
- Pertz, Georg Heinrich, уред. (1845). Einhardi Annales. Hanover.
- Scholz, Bernhard Walter, уред. (1970). Carolingian Chronicles: Royal Frankish Annals and Nithard's Histories. University of Michigan Press. ISBN 0472061860.
- Шишић, Фердо, уред. (1928). Летопис Попа Дукљанина (Chronicle of the Priest of Duklja). Београд-Загреб: Српска краљевска академија.
- Живковић, Тибор (2009). Gesta Regum Sclavorum. 2. Београд-Никшић: Историјски институт, Манастир Острог.
- Секундарни извори
- Ashmore, Harry S. (1961). Encyclopædia Britannica: a new survey of universal knowledge. 20.
- Bataković, Dušan T. (1996). The Serbs of Bosnia & Herzegovina: History and Politics. Paris: Dialogue. ISBN 9782911527104.
- Bataković, Dušan T., уред. (2005). Histoire du peuple serbe [History of the Serbian People] (француски). Lausanne: L'Age d'Homme. ISBN 9782825119587.
- Bulić, Dejan (2013). „The Fortifications of the Late Antiquity and the Early Byzantine Period on the Later Territory of the South-Slavic Principalities, and their re-occupation“. The World of the Slavs: Studies of the East, West and South Slavs: Civitas, Oppidas, Villas and Archeological Evidence (7th to 11th Centuries AD). Belgrade: The Institute for History. стр. 137–234. ISBN 9788677431044.
- Études historiques. 3. Bulgarian Academy of Sciences. 1966.
- Bury, John B. (1912). A History of the Eastern Empire from the Fall of Irene to the Accession of Basil I. (A.D. 802-867). London: Macmillan. ISBN 9781275594623.
- Ćirković, Sima (1960). „Критике и прикази: Разматрања о деоном владању и деоним кнежевинама“. Istoriski glasnik. Društvo istoričara NR Srbije (1–2): 195–198. Архивирано од изворникот на 16 June 2016.
- Ćirković, Sima (2004). The Serbs. Malden: Blackwell Publishing. ISBN 9781405142915.
- Crnčević, Dejan (2013). „Architecture of Cathedral Churches on the Eastern Adriatic Coast at the Time of the First Principalities of South Slavs (9th-11th Centuries)“. The World of the Slavs: Studies of the East, West and South Slavs: Civitas, Oppidas, Villas and Archeological Evidence (7th to 11th Centuries AD). Belgrade: The Institute for History. стр. 37–136. ISBN 9788677431044.
- Curta, Florin (2001). The Making of the Slavs: History and Archaeology of the Lower Danube Region, c. 500–700. Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 9781139428880.
- Предлошка:Southeastern Europe in the Middle Ages, 500–1250
- Curta, Florin (2019). Eastern Europe in the Middle Ages (500-1300). Leiden and Boston: Brill. ISBN 9789004395190.
- Dvornik, F.; Jenkins, R. J. H.; Lewis, B.; Moravcsik, Gy.; Obolensky, D.; Runciman, S. (1962). Jenkins, R. J. H. (уред.). De Administrando Imperio: Volume II. Commentary. University of London: The Athlone Press.
- Ferjančić, Božidar (1997). „Basile I et la restauration du pouvoir byzantin au IXème siècle“ [Vasilije I i obnova vizantijske vlasti u IX veku]. Zbornik radova Vizantološkog instituta (француски). Belgrade (36): 9–30.
- Предлошка:The Early Medieval Balkans
- Fine, John Van Antwerp Jr. (2005). When Ethnicity Did Not Matter in the Balkans: A Study of Identity in Pre-Nationalist Croatia, Dalmatia, and Slavonia in the Medieval and Early-Modern Periods. Ann Arbor, Michigan: University of Michigan Press. ISBN 0472025600.
- Heather, Peter (2010). Empires and Barbarians: The Fall of Rome and the Birth of Europe. Oxford University Press. ISBN 978-0-19-974163-2.
- Hupchick, Dennis P. (2017). The Bulgarian-Byzantine Wars for Early Medieval Balkan Hegemony: Silver-Lined Skulls and Blinded Armies. New York: Springer. ISBN 9783319562063.
- Ivanišević, Vujadin; Krsmanović, Bojana (2013). „Byzantine Seals from the Ras Fortress“ (PDF). Зборник радова Византолошког института. 50 (1): 449–460.
- Ivić, Pavle, уред. (1995). The History of Serbian Culture. Edgware: Porthill Publishers. ISBN 9781870732314.
- Janković, Đorđe (2004). „The Slavs in the 6th Century North Illyricum“. Гласник Српског археолошког друштва. 20: 39–61.
- Јанковић, Ђорђе (2007). Српско Поморје од 7. до 10. столећа (Serbian Maritime from 7th to 10th Century) (PDF). Београд: Српско археолошко друштво.
- Јанковић, Ђорђе (2012). „О проучавању и публиковању утврђених места у Србији из VII-X столећа“. Гласник Српског археолошког друштва. 28: 313–334.
- Kaimakamova, Miliana; Salamon, Maciej (2007). Byzantium, new peoples, new powers: the Byzantino-Slav contact zone, from the ninth to the fifteenth century. Towarzystwo Wydawnicze "Historia Iagellonica". ISBN 978-83-88737-83-1.
- Kalić, Jovanka (1995). „Rascia – The Nucleus of the Medieval Serbian State“. The Serbian Question in the Balkans. Belgrade: Faculty of Geography. стр. 147–155.
- Komatina, Predrag (2010). „The Slavs of the mid-Danube basin and the Bulgarian expansion in the first half of the 9th century“ (PDF). Зборник радова Византолошког института. 47: 55–82.
- Komatina, Predrag (2014). „Settlement of the Slavs in Asia Minor During the Rule of Justinian II and the Bishopric των Γορδοσερβων“ (PDF). Београдски историјски гласник: Belgrade Historical Review. 5: 33–42.
- Komatina, Predrag (2015). „The Church in Serbia at the Time of Cyrilo-Methodian Mission in Moravia“. Cyril and Methodius: Byzantium and the World of the Slavs. Thessaloniki: Dimos. стр. 711–718.
- Krsmanović, Bojana (2008). The Byzantine Province in Change: On the Threshold Between the 10th and the 11th Century. Belgrade: Institute for Byzantine Studies. ISBN 9789603710608.
- Mrgić-Radojčić, Jelena (2004). „Rethinking the Territorial Development of the Medieval Bosnian State“. Историјски часопис. 51: 43–64.
- Novaković, Relja (1981). Gde se nalazila Srbija od VII do XII veka. Narodna knjiga i Istorijski institut. Google Books
- Obolensky, Dimitri (1974) [1971]. The Byzantine Commonwealth: Eastern Europe, 500-1453. London: Cardinal. ISBN 9780351176449.
- Ostrogorsky, George (1956). History of the Byzantine State. Oxford: Basil Blackwell.
- Petrović, Vladeta (2013). „Terrestrial Communications in the Late Antiquity and the Early Middle Ages in the Western Part of the Balkan Peninsula“. The World of the Slavs: Studies of the East, West and South Slavs: Civitas, Oppidas, Villas and Archeological Evidence (7th to 11th Centuries AD). Belgrade: The Institute for History. стр. 235–287. ISBN 9788677431044.
- Popović, Marko (1999). The Fortress of Ras. Belgrade: Archaeological Institute. ISBN 9788680093147.
- Popović, Marko; Marjanović-Dušanić, Smilja; Popović, Danica (2016). Daily Life in Medieval Serbia. Belgrade: Clio & Institute for Balkan Studies. ISBN 9788671025256.
- Radojković, Borislav M. (1959) [1958]. „Разматрања о деоном владању и деоним кнежевинама“. Istorijski časopis. Naučno delo. VIII.
- Runciman, Steven (1930). A History of the First Bulgarian Empire. London: G. Bell & Sons. ISBN 9780598749222.
- Runciman, Steven (1988) [1929]. The Emperor Romanus Lecapenus and His Reign: A Study of Tenth-Century Byzantium. Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 9780521357227.
- Samardžić, Radovan; Duškov, Milan, уред. (1993). Serbs in European Civilization. Belgrade: Nova, Serbian Academy of Sciences and Arts, Institute for Balkan Studies. ISBN 9788675830153.
- Shepard, Jonathan (1995). „Slavs and Bulgars“. The New Cambridge Medieval History. 2. Cambridge: Cambridge University Press. стр. 228–248. ISBN 9780521362924.
- Shepard, Jonathan (1999). „Bulgaria: The other Balkan Empire“. The New Cambridge Medieval History. 3. Cambridge: Cambridge University Press. стр. 567–583. ISBN 9780521364478.
- Slijepčević, Đoko M. (1958). The Macedonian question:the struggle for southern Serbia. American Institute for Balkan Affairs.
- Špehar, Perica N. (2010). „By Their Fruit you will recognize them - Christianization of Serbia in Middle Ages“. Tak więc po owocach poznacie ich. Poznań: Stowarzyszenie naukowe archeologów Polskich. стр. 203–220.
- Špehar, Perica N. (2015a). „Remarks to Christianisation and Realms in the Central Balkans in the Light of Archaeological Finds (7th-11th c.)“. Castellum, Civitas, Urbs: Centres and Elites in Early Medieval East-Central Europe. Budapest: Verlag Marie Leidorf. стр. 71–93.
- Špehar, Perica N. (2015b). „(Dis)continuity of the Life in Late Antique Danubian Fortresses in Early Middle Ages: From Belgrade to the Confluence of the Timok River“. Archaeology of the First Millennium A.D. 4. Brăila: Istros. стр. 329–350.
- Špehar, Perica N. (2019). „Reocupation of the Late Antique Fortifications on the central Balkans during the Early Middle Ages“. Fortifications, Defence Systems, Structures, and Features in the Past. Zagreb: Institute of Archaeology. стр. 113–124.
- Stanojević, Stanoje (2019) [1927]. Serbian Rulers from the 9th to the 20th Century. Belgrade: Princip Pres.
- Stephenson, Paul (2000). Byzantium's Balkan Frontier: A Political Study of the Northern Balkans, 900–1204. Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 9780521770170.
- Stephenson, Paul (2003a). The Legend of Basil the Bulgar-Slayer. Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 9780521815307.
- Stephenson, Paul (2003b). „The Balkan Frontier in the Year 1000“. Byzantium in the Year 1000. BRILL. стр. 109–134. ISBN 9004120971.
- Предлошка:A History of the Byzantine State and Society
- Uzelac, Aleksandar B. (2018). „Prince Michael of Zahumlje – a Serbian ally of Tsar Simeon“. Emperor Symeon's Bulgaria in the History of Europe's South-East: 1100 years from the Battle of Achelous. Sofia: St Kliment Ohridski University Press. стр. 236–245.
- Vlasto, Alexis P. (1970). The Entry of the Slavs into Christendom: An Introduction to the Medieval History of the Slavs. Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 9780521074599.
- Whittow, Mark (1996). The Making of Orthodox Byzantium, 600–1025. Basingstoke: Macmillan. ISBN 9781349247653.[мртва врска]
- Živković, Tibor (2006). Portreti srpskih vladara (IX—XII vek). Belgrade: Zavod za udžbenike. ISBN 86-17-13754-1.
- Živković, Tibor (2007). „The Golden Seal of Stroimir“ (PDF). Historical Review. Belgrade: The Institute for History. 55: 23–29. Архивирано од изворникот (PDF) на 24 March 2018. Посетено на 7 March 2018.
- Živković, Tibor (2008a). Forging unity: The South Slavs between East and West 550-1150. Belgrade: The Institute of History, Čigoja štampa.
- Živković, Tibor (2008b). „Constantine Porphyrogenitus' Kastra oikoumena in the Southern Slavs Principalities“ (PDF). Историјски часопис. 57: 9–28.
- Živković, Tibor (2010a). „Constantine Porphyrogenitus' Source on the Earliest History of the Croats and Serbs“. Radovi Zavoda Za Hrvatsku Povijest U Zagrebu. 42: 117–131.
- Živković, Tibor (2010b). „On the Beginnings of Bosnia in the Middle Ages“. Spomenica akademika Marka Šunjića (1927-1998). Sarajevo: Filozofski fakultet. стр. 161–180.
- Živković, Tibor (2011). „The Origin of the Royal Frankish Annalist's Information about the Serbs in Dalmatia“. Homage to Academician Sima Ćirković. Belgrade: The Institute for History. стр. 381–398. ISBN 9788677430917.
- Živković, Tibor (2012). De conversione Croatorum et Serborum: A Lost Source. Belgrade: The Institute of History.
- Živković, Tibor (2012b). „Неретљани – пример разматрања идентитета у раном средњем веку“ [Arentani - an Example of Identity Examination in the Early Middle Ages]. Istorijski časopis. 61: 11–25.
- Živković, Tibor (2013a). „On the Baptism of the Serbs and Croats in the Time of Basil I (867–886)“ (PDF). Studia Slavica et Balcanica Petropolitana (1): 33–53.
- Živković, Tibor (2013b). „The Urban Landcape [sic] of Early Medieval Slavic Principalities in the Territories of the Former Praefectura Illyricum and in the Province of Dalmatia (ca. 610-950)“. The World of the Slavs: Studies of the East, West and South Slavs: Civitas, Oppidas, Villas and Archeological Evidence (7th to 11th Centuries AD). Belgrade: The Institute for History. стр. 15–36. ISBN 9788677431044.
Надворешни врски
уреди| „Кнежевство Србија (ран среден век)“ на Ризницата ? |