Википедија

Уметности


Уметностите претставуваат многу широк опсег на човечки практики на креативно изразување, раскажување приказни и културно делување. Тие опфаќаат повеќе различни и плурални начини на размислување, правење и битисување. Тие се и високо динамични и постојана карактеристика на човечкиот живот, се развиваат во иновативни, стилизирани и понекогаш сложени форми. Ова често се постигнува преку одржливо и намерно проучување, обука и/или теоретизирање во рамките на одредена традиција, низ генерации, па дури и меѓу цивилизациите. Уметностите се средство преку кое човечките суштества негуваат различни социјални, културни и индивидуални идентитети, а пренесуваат вредности, впечатоци, судови, идеи, визии, духовни значења, модели на живот и искуства низ времето и просторот.

Истакнати примери на уметност вклучуваат:

Тие користат вештина и имагинација за создавање на предмети и изведби, пренесување на согледувања и искуства и изградба на нови средини и простори.

Уметноста може да се однесува на вообичаени, популарни или секојдневни практики, како и на пософистицирани, систематски или институционализирани нешта. Можат да бидат префинети и самостојни или да се комбинираат и испреплетуваат со други уметнички форми, како што е комбинацијата на уметничките дела со пишаниот збор во стрипот. Тие исто така можат да се развиваат или да придонесуваат од/за некој посебен аспект на покомплексна уметничка форма, како во кинематографијата. По дефиниција, самите уметности се отворени за постојано редефинирање. Практикувањето на модерната уметност, на пример, е доказ за поместувањето на границите, импровизацијата и експериментирањето, како рефлексивната природа и самокритичноста или преиспитувањето на уметноста и нејзините услови на создавање, прифаќање и можности.

Како средство за развивање на способности на погледи и чувствителност и како lарпурлартизам, уметностите истовремено можат да бидат и форма на одговор на светот и начинот на кој нашите одговори и она што сметаме дека е вредна цел или стремеж се трансформираат. Од праисториските пештерски слики до антички и современи облици на ритуали до современи филмови, уметноста служи за бележење, отелотворување и зачувување на нашите постојано променливи односи едни со други и со светот.

Дефиниција

уреди

Мериам-Вебстер ја дефинирала „уметноста“ како „сликарство, скулптура, музика, театар, литература итн., нешта кои се сметаат како група на активности направени од луѓе со вештина и имагинација“.[1]

Додека уметноста се однесува на начинот на работа или примената на човечките креативни вештини, обично во визуелна форма,[2] уметностите претставуваат различни практики формирани од човечката креативност и имагинација.

Историја и класификации

уреди
 
Венера од Брасемпуј

Во античка Грција сите уметности и занаети се означувале со истиот збор, техника. Така немало разлика меѓу уметностите. Старогрчката уметност го донела почитувањето на животинската форма и развојот на еквивалентни вештини за да се покаже мускулатурата, сталоженоста, убавината и анатомски правилните пропорции. Старата римска уметност ги прикажувала боговите како идеализирани луѓе, прикажани со карактеристични карактеристики (на пр. гром на Зевс). Во византиската и готската уметност од средниот век, доминацијата на црквата инсистирала на изразување на библиските вистини.

Источната уметност генерално работела во стил сличен на западната средновековна уметност, со концентрација на површински шаблони и основна боја (што значи обична боја на објектот, како основна црвена за црвена облека, наместо модулации на таа боја предизвикани со светлина, сенка и рефлексија). Карактеристика на овој стил е тоа што основната боја често се дефинира со контури (современ еквивалент е цртаниот филм). Ова е очигледно, на пример, во уметноста на Индија, Тибет и Јапонија. Религиозната исламска уметност забранува иконографија и наместо тоа ги изразува религиозните идеи преку калиграфија и геометриски дизајни.

 
Catullus-at-Lesbia на Лоренс Алма-Тадема (1865)

Во средниот век, artes liberales (слободни уметности) се предавале на европските универзитети како дел од Тривиум, воведна наставна програма која вклучува граматика, реторика и логика,[3] и на Квадривиум, наставна програма која ги вклучува „математичките уметности“: аритметика, геометрија, музика и астрономија. Artes mechanicae[4] биле практикувани и развиени во еснафски средини. Модерната разлика помеѓу „уметнички“ и „неуметнички“ вештини не се развила до ренесансата. Во модерната академија, уметностите можеле да се групираат со, или како подгрупа на хуманистичките науки.[5]

Уметностите се класифицирани во седум категории: сликарство, архитектура, скулптура, литература, музика, драмска уметност и кино. Некои ја гледаат литературата, сликарството, скулптурата и музиката како главни четири уметности, од кои другите се производи; драмата е литература со глума, танцот е музика изразена преку движење, а песната е музика со литература и глас.[6] Филмот понекогаш се нарекува „осма“, а стрипот „деветта уметност“.[7]

Визуелни уметности

уреди

Архитектура

уреди
 
Партенон на врвот на Акропол, Атина, Грција

Архитектурата е уметност и наука за дизајнирање згради и градби. Зборот архитектура потекнува од грчкиот arkhitekton, „главен градител, директор на работите“, од αρχι- (arkhi) „главен“ + τεκτων (tekton) „градител, столар“.[8] Поширока дефиниција би го вклучила дизајнот на изградената средина, од макрониво на урбанистичко планирање, урбан дизајн и пејзажна архитектура, до микрониво на создавање мебел. Архитектонскиот дизајн обично мора да ги опфати изводливоста и трошоците за градителот, како и функцијата и естетиката за корисникот.[9]

Во современа употреба, архитектурата е уметност и дисциплина на создавање, или заклучување на имплицитен или очигледен план за комплексен објект или систем. Терминот може да се користи за да ја означи имплицитната архитектура на апстрактните работи како што се музиката или математиката, привидната архитектура на природните нешта, како што се геолошките формации или структурата на биолошките клетки, или експлицитно планираните архитектури на нештата направени од човекот, како што е софтверот, компјутерите, претпријатијата и базите на податоци, покрај зградите. Во секоја употреба, архитектурата може да се гледа како субјективно мапирање од човечка перспектива (онаа на корисникот во случај на апстрактни или физички артефакти) на елементите или компонентите на некој вид структура или систем, што ги зачувува односите меѓу елементи или компоненти. Планираната архитектура манипулира со просторот, волуменот, текстурата, светлината, сенките или апстрактните елементи за да постигне пријатна естетика.[10] Ова го одвојува од применетата наука или инженерството, кои предност даваат повеќе на функционалните и изводливите аспекти на дизајнот на конструкциите.

На полето на градежната архитектура, вештините што се бараат од архитектот се движат од покомплексните, како на пример за болница или стадион, до навидум поедноставните, како што е планирањето на станбени куќи. Архитектонските дела може да се гледаат како културни и политички симболи или уметнички дела. Улогата на архитектот, иако се менува, е централна за дизајнот и имплементацијата на пријатно изградени средини во кои живеат луѓето.[11]

Керамика

уреди
 
Котел од 12 век. Горјео селадон се смета за едно од најголемите достигнувања на корејската уметност.

Керамичката уметност е уметност направена од керамички материјали (вклучувајќи глина), која може да има форми како што се керамика, плочки, статуетки, скулптури и садови. Додека некои керамички производи се сметаат за ликовна уметност, други се сметаат за украсни, индустриски или применета уметност. И артефактите во археологијата може да се вбројат во керамичката уметност. Керамичките уметнички дела може да бидат направени од едно лице или од група луѓе. Во фабриката за керамика, група луѓе ја дизајнираат, произведуваат и украсуваат керамиката. Некои керамика се сметаат за уметничка керамика.[12] Во грнчарско студио за едно лице, грнчарите произведуваат сериска керамика. Керамиката ги исклучува стаклото и мозаиците направени од стаклени тесери.[13]

Концептуална уметност

уреди

Концептуалната уметност е уметност во која концептот(ите) или идеја(ите) вклучени во делото имаат предност пред традиционалните естетски и материјални грижи. Почетокот на терминот датира уште во 1960-тите и се однесувал на фокусирана практика на уметност заснована на идеja која честопати им се спротивставува на традиционалните визуелни критериуми поврзани со визуелните уметности во нејзиното претставување како текст.[14]

Цртеж

уреди

Цртежот е средство за правење слика користејќи која било од широк спектар на алатки и техники. Тоа всушност претставува правење ознаки на површина со примена на притисок од алатка или движење на алатка преку површина. Вообичаени алатки се графитни моливи, пенкало и мастило, четки со мастило, восочни моливи, боици, јаглени, пастели и маркери. Се користат и дигитални алатки со слични ефекти. Главните техники што се користат во цртањето се цртање на линија, шрафирање, вкрстено шрафирање, случајно шрафирање, чкртање и мешање. Цртежот може да се користи за создавање уметност што се користи во културните индустрии како што се илустрации, стрипови и анимации. Стрипот честопати се нарекува „деветта уметност“ (le neuvième art) во франкофонската стипендија, додавајќи им се на традиционалните „Седум уметности“.[15]

Сликарство

уреди
 
Мона Лиза од Леонардо да Винчи

Сликањето е начин на креативно изразување и може да се изведува во неколку форми. Цртежот, гестот (како во гесталното сликарство ), композицијата, нарацијата (како во наративната уметност ) или апстракцијата (како во апстрактната уметност), меѓу другите естетски начини, може да послужат за манифестирање на експресивната и концептуалната намера на изведувачот.[16] Сликите можат да бидат натуралистички и репрезентативни (како во мртва природа или пејзажно сликарство ), фотографски, апстрактни, наративни, симболистички (како во симболистичката уметност), емотивни (како во експресионизмот) или политички по природа (како во артивизмот).

Модерните сликари значително ја прошириле практиката за да го вклучат, на пример, колажот. Колажот не е сликање во строга смисла на зборот бидејќи вклучува и други материјали. Некои модерни сликари соединуваат различни материјали, како што се песок, цемент, слама, дрво или прамени коса, за нивната текстура на уметнички дела. Примери за ова се делата на Жан Дифибе или Анселм Кифер.[17][18]

Фотографија

уреди

Фотографијата како уметничка форма се однесува на фотографии кои се создадени според креативната визија на фотографот. Уметничката фотографија е во спротивност со фотоновинарството, бидејќи тоа обезбедува фотографии за вести настани и комерцијалната фотографија, чиј примарен фокус е рекламирање производи или услуги.[19]

Вајарство

уреди

Вајарството е гранка на визуелната уметност која функционира во три димензии. Тоа е една од пластичните уметности. Првично се користеле резба (отстранување на материјалот) и моделирање (додавање материјал, како глина), во камен, метал, керамика, дрво и други материјали, но од модернизмот, промените во вајарските процеси довеле до речиси целосна слобода на материјали и процеси. Широк спектар на материјали може да се обработуваат со отстранување, како што е резба, склопување со заварување или моделирање, или обликување или лиење.[20][21][22]

Книжевна уметност

уреди

Литературата е позната и како книжевни уметности или јазични уметности. Именката „литература“ доаѓа од латинскиот збор littera, што значи „индивидуален пишан знак (буква)“. Терминот генерално идентификува збирка на списи, кои во западната култура се главно напишани во проза (и фикција и нефикција), драма и поезија. Во голем дел, ако не и во целиот свет, уметничкото лингвистичко изразување може да биде и усно и да вклучува такви жанрови како што се еп, легенда, мит, балада како и други форми на усна поезија и народни приказни. Стрипот, комбинацијата на цртежи или други визуелни уметности со раскажувачка литература, често се нарекуваат и„деветта уметност“.[15]

Сценски уметности

уреди
 
Изведувач на индиски класичен танц

Сценските уметности опфаќаат танц, музика, театар, опера, пантомима и други уметнички форми во кои човечката изведба е главен производ. Сценските уметности се одликуваат со овој изведбен елемент за разлика од дисциплините како што се визуелните и книжевните уметности, каде што производот е објект кој не бара изведбата да се набљудува и доживее. Секоја дисциплина во сценските уметности има временска природа, што значи дека производот се изведува во одреден временски период. Производите се широко категоризирани како повторливи (на пример, според сценарио или партитура) или како импровизирани за секоја изведба.[23] Уметниците, кои учествуваат во овие уметности пред публика, се нарекуваат изведувачи, вклучувајќи актери, магионичари, комичари, танчери, музичари и пејачи. Сценските уметности се поддржани и од другите уметници, како што се авторите со пишување песни и сценски изработки. Изведувачите често го прилагодуваат својот изглед со помош на костими и сценска шминка.[24]

Танцување

уреди

Танцот генерално се однесува на човечкото движење, или се користи како форма на изразување или претставување во социјалената и духовната средина. [25][26] Кореографијата е уметност на создавње танци,[27] а личноста која се занимава со тоа се нарекува кореограф.[27] Дефинициите за тоа што претставува танц се зависни од социјалните, културните, естетските, уметничките и моралните ограничувања и се движат од функционално движење (како народниот танц) до кодифицирани виртуозни техники како што е балетот. Во спортот како што се гимнастика, уметничко лизгање и синхронизирано пливање тие се нарекуваат танцови дисциплини. Во боречките вештини „ката“ се споредува со танци.[28]

Музика

уреди
 
Музичка партитура на почетните мерки од сонатата за пијано бр.11 од Волфганг Амадеус Моцарт

Музиката често се дефинира како уметничка форма чиј медиум е комбинација од звуци.[29] Иако научниците се согласуваат дека музиката генерално се состои од неколку основни елементи, нивните точни дефиниции сеуште се предмет на дебата.[30] Најчесто идентификуваните аспекти вклучуваат јачина (која ги регулира мелодијата и хармонијата), времетраењето (вклучувајќи ритам и темпо), интензитет (вклучувајќи динамика).[31] Иако се сметаат за културна, универзална, дефинициите на музиката се разликуваат многу низ целиот свет бидејќи се засноваат на различни погледи на природата, натприродното и човештвото.[29] Музиката често се разликува според композицијата и изведбата, додека музичката импровизација може да се смета и како посредничка традиција.[29] Музиката може да се подели на жанрови и поджанрови, иако линиите на поделбата и односите меѓу жанровите се често суптилни, понекогаш отворени за индивидуална интерпретација и повремено контроверзни.[29]

Театар

уреди

Театар (од грчки theatron ( θέατρον); од theasthai, „гледај“ [32]) е гранка на сценските уметности кои се занимаваат со глумење приказни пред публика користејќи комбинации на говор, гест, музика, танц, звук. Покрај стандардниот наративен стил на дијалози, театарот има форми како опера, балет, пантомима, кабуки, класичен индиски танц, кинеска опера.

Мултидисциплинарни уметнички дела

уреди

Постојат области во кои уметничките дела инкорпорираат повеќе уметнички полиња, како што се филмот, операта и перформансот. Операта често се категоризира како изведувачка уметност на музиката, бидејќи операта ги комбинира уметничките дисциплини во единствено уметничко искуство. Во традиционалната опера, делото го користи следново: сценографии (визуелни уметности), костими (мода), глума (драматични сценски уметности), либрето (книжевност), пејачи и оркестар (музика).[33]

 
Ернестин Шуман-Хајнк како Волтраут

Композиторот Ричард Вагнер го препознал спојувањето на толку многу дисциплини во едно оперско дело, а пример за тоа е неговиот циклус Der Ring des Nibelungen („Прстенот на Нибелунг“). Тој не го користел терминот опера за своите дела, туку Gesamtkunstwerk („синтеза на уметностите“), или пак „Музичка драма“ на англиски, нагласувајќи ги книжевните и театарските компоненти, кои биле исто толку важни како и музиката. Класичниот балет е друга форма што се појавила во 17 век во која оркестарската музика се комбинира со танцот.[34]

Други дела од крајот на 19, 20 и 21 век ги спојуваат другите дисциплини на уникатни и креативни начини, како што е перформансот. Перформансната (изведбена) уметност е изведба што комбинира различен број на инструменти, предмети и уметност во предефинирана или помалку добро дефинирана структура, од кои некои можат да бидат импровизирани. Изведбената уметност може да биде напишана, незапишана, случајна или внимателно организирана; во неа може да учествува дури и публиката. Џон Кејџ многумина го сметаат за изведбен уметник, а не за композитор, иако тој го претпочита вториот термин. Композицијата на Кејџ Музика од дневна соба, компонирана во 1940 година, е „квартет“ за неодредени инструменти, кои можат да се најдат во дневната соба на типична куќа, па оттука и насловот.[35]

Други уметности

уреди

Не постои јасна граница помеѓу уметноста и културата. Некои културни области како гастрономијата понекогаш се сметаат за уметност.

Применета уметност

уреди

Применетите уметности се примена на дизајн и декорација на секојдневни, функционални предмети за да ги направат естетски попријатни. Применетата уметност вклучува области како што се индустриски дизајн, илустрација и комерцијална уметност.[36] Терминот „применета уметност“ се користи за разлика од ликовната уметност, каде што последната е дефинирана како уметност која има за цел да произведе предмети што се убави или обезбедуваат интелектуална стимулација, но немаат примарна секојдневна функција. Во пракса, двете често се преклопуваат.

.

Уметничка критика

уреди
 
Мајмуните како судии на уметноста, 1889 година, Габриел фон Макс

Уметничката критика е дискусија или оценување на уметноста.[37][38]Ликовните критичари обично ја критикуваат уметноста во контекст на естетиката или теоријата на убавината.[38][39] Целта на уметничката критика е потрагата по рационална основа за вреднување на уметноста, но прашање е дали таквата критика може да ги надмине преовладувачките општествено-политички околности.[40]

И покрај мислењето дека критиката е активност со помал ризик од создавањето уметност, мислењата за актуелната уметност се подложни на корекции со текот на времето. Критичарите од минатото можат да бидат исмеани затоа што ги отфрлаат уметниците што сега се почитувани (како раните дела на импресионистите ).[41] Некои уметнички движења самите биле именувани со омаловажување од критичарите, а името подоцна било усвоено како значка на честа од уметниците од стилот, на пр. импресионизам, кубизам, со заборавено првобитното негативно значење.[42][43][44] Уметниците честопати имале непријатен однос со нивните критичари. На уметниците обично им требаат позитивни мислења од критичарите за нивната работа да биде прегледана и купена.[45]

Образование

уреди

Уметноста во образованието претставува поле на образовно истражување и практика кое информациите ги добива од истражување на уметнички искуства. Во овој контекст, уметностите може да вклучуваат образование за сценски уметности (танц, драма, музика), литература и поезија, раскажување приказни, образование за визуелни уметности во филм, дизајн, дигитална уметност, медиуми и фотографија.[46] Се разликува од уметничкото образование со тоа што не е тоа за предавање уметност, туку се фокусира:

  • како да се подобри учењето преку уметноста;
  • како да се пренесе учењето во и преку уметноста во други дисциплини;
  • откривање и создавање разбирање за човековото однесување, размислување, потенцијал и учење, особено преку внимателно набљудување на уметничките дела и вклучување во уметнички искуства.

Политика

уреди

Силна е врската помеѓу уметноста и политиката, особено помеѓу различните видови уметност и моќ, се јавува низ историјата и културите. Како што реагираат на настаните и политиката, уметностите добиваат политички, но и социјални димензии, станувајќи и самите фокус на контроверзии и сила на политички и општествени промени.

Пример дека еден голем талент има слободен дух е Пушкин, многу почитуван писател,[47] кој ја привлекол иритацијата на Руската Империја. Особено на царот, бидејќи тој „наместо да биде добар слуга на државата во редот и досието на администрацијата и да ги возвишува конвенционалните доблести во неговите стручни списи (ако мора да пишува), составени крајно арогантни и крајно независни и крајно зли стихови во кои опасната слобода на мислата беше очигледна во новоста на неговата версификација, во смелоста на неговата сензуална фантазија и во неговата склоност кон исмејување. на големите и помалите тирани“.[47]


Уметноста и политиката продолжуваат да имаат силна врска. Уметниците ја користат својата работа за да ги изразат своите политички ставови и да промовираат општествени промени. Исто така и владите ја користат уметноста за да ги промовираат своите агенди.[48]

Наводи

уреди
  1. ↑ „Definition of the arts“. Merriam-Webster. Архивирано од изворникот на 1 June 2017. Посетено на 14 May 2017.
  2. ↑ „art – definition of art in English from the Oxford dictionary“. 2016-09-01. Архивирано од изворникот на 1 September 2016. Посетено на 2023-03-31.
  3. ↑ Onions, Friedrichsen & Burchfield 1991.
  4. ↑ In his commentary on Martianus Capella's early fifth century work, The Marriage of Philology and Mercury, one of the main sources for medieval reflection on the liberal arts
  5. ↑ Christine Henseler, уред. (5 June 2020). Extraordinary Partnerships: How the Arts and Humanities are Transforming America (Paperback). Lever Press. ISBN 9781643150093.
  6. ↑ Rowlands & Landauer 2001.
  7. ↑ Ryynänen 2020.
  8. ↑ Harper 2016.
  9. ↑ Ching, Francis D.K. (2012). „7“. Architecture: Form, Space, and Order. Wiley. ISBN 9781118004821.
  10. ↑ „Light Manipulation in Architecture and Interior Design“. www.easyrender.com.[мртва врска]
  11. ↑ „The Role Of Architects In Shaping Cities And Communities“.
  12. ↑ „Art Pottery Manufacturers and Collectors“. 2008-06-02. Архивирано од изворникот на 2 June 2008. Посетено на 2022-12-20.
  13. ↑ As glass is not a ceramic, Twi global "how are glass ceramics and glass-ceramics-defined?
  14. ↑ LeWitt 1967.
  15. ↑ 15,0 15,1 Miller 2007.
  16. ↑ Perry 2014.
  17. ↑ „Alchemy on Canvas: The Captivating World of Matter Painting“. Online Art Lessons.
  18. ↑ Anselm Kiefer, By Mark Rosenthal
  19. ↑ „What is Commercial Photography?“. www.falmouth.ac.uk.
  20. ↑ „Vocabulary for Sculpture Materials“.
  21. ↑ „Four Basic Methods For Making A Sculpture Are“. 21 July 2021.
  22. ↑ Fardsoltany, Hamed (11 July 2023). „Welding vs. Casting: A Comparative Study of Metal Art Techniques“. Metalicoarte.com.
  23. ↑ Honderich 2006.
  24. ↑ Durbin, Holly Poe. The Costume Designer's Toolkit: The Process of Creating Effective Design. Taylor & Francis. ISBN 9781000729146.
  25. ↑ Fraleigh 1987.
  26. ↑ OED.
  27. ↑ 27,0 27,1 Goodwin & Halfyard 2011.
  28. ↑ O'Brien, Andrew (2010). The Little Bubishi: A History of Karate for Children. Strategic Book Publishing. стр. 7. ISBN 9781609117177.
  29. ↑ 29,0 29,1 29,2 29,3 Nettl 2001.
  30. ↑ Gardner 1983.
  31. ↑ Owen 2000.
  32. ↑ Harper, Douglas (2001–2016). „theater (n.)“. Online Etymology Dictionary. Архивирано од изворникот на 30 October 2016. Посетено на 29 October 2016.
  33. ↑ Sorabella, Jean. „The Opera | Essay“. The Met’s Heilbrunn Timeline of Art History. The Metropolitan Museum of Art.
  34. ↑ Au, Susan (2002). Ballet and Modern Dance. Thames and Hudson. ISBN 978-0-500-20352-1.
  35. ↑ James Pritchett. The Music of John Cage. Cambridge University Press, 1993. ISBN 0-521-56544-8 p.20
  36. ↑ „Define Applied art at Dictionary.com“. Dictionary.com. Архивирано од изворникот на 31 July 2017. Посетено на 8 May 2018.
  37. ↑ „Art Criticism“. Comprehensive Art Education. North Texas Institute For Educators on the Visual Arts. Посетено на 12 December 2013.
  38. ↑ 38,0 38,1 Gemtou, Eleni (2010). „Subjectivity in Art History and Art Criticism“ (PDF). Rupkatha Journal on Interdisciplinary Studies in Humanities. 2 (1): 2–13. doi:10.21659/rupkatha.v2n1.02. Посетено на 12 December 2013.
  39. ↑ Празен навод (help)
  40. ↑ Kaplan, Marty. "The curious case of criticism." Jewish Journal. 23 January 2014.
  41. ↑ Ackerman, James S. (Winter 1960). „Art History and the Problems of Criticism“. Daedalus. 89 (1 – The Visual Arts Today): 253–263. JSTOR 20026565.
  42. ↑ Rewald, John (1973). The History of Impressionism (4th, Revised Ed.). New York: The Museum of Modern Art. p. 323 ISBN 0-87070-360-9
  43. ↑ „The Collection | MoMA“.
  44. ↑ Fishman, Solomon (1963). The Interpretation of Art: Essays on the Art Criticism of John Ruskin, Walter Pater, Clive Bell, Robert Fry, and Herbert Read. University of California Press. стр. 6.
  45. ↑ Seenan, Gerard (20 April 2004). „Painting by ridiculed but popular artist sells for £744,800“. The Guardian. Посетено на 12 December 2013.
  46. ↑ „UNESCO, Road Map for Arts Education, 2006“.
  47. ↑ 47,0 47,1 Vladimir Nabokov (1981) Lectures on Russian Literature, lecture on Russian Writers, Censors, and Readers, pp.13-4
  48. ↑ „The Art of War: Understanding How Art Was Used by Governments to Win Over People“. 11 July 2023. Архивирано од изворникот на 2023-12-29. Посетено на 2024-03-21.
Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Уметности&oldid=5253199“