Легенда
Легендата е жанр на фолклорот кој се состои од наратив кој прикажува човечки дејствија, за кои се верува или се смета дека се случиле во историјата на човештвото. Наративите во овој жанр може да ги демонстрираат човечките вредности и да поседуваат одредени квалитети кои и даваат веродостојност на приказната. Легендата, за нејзините активни и пасивни учесници, може да вклучува чуда. Легендите може да се трансформираат со текот на времето за да останат свежи и витални. Легендите претставуваат дел од традициите на одделните култури и со време се менуваат со цел да ја задржат својата свежината, виталноста и реализамот.
Легендите понекогаш се разликуваат од митовите по тоа што се однесуваат на човечките суштества како главни ликови и не мора да имаат натприродно потекло, а понекогаш со тоа што имаат некаква историска основа, додека митовите генерално немаат.[1][2]
Потекло
уредиЛегенда е заемка од старофранцуски што влегла во англиска употреба в. 1340. Старофранцуската именка legende потекнува од средновековната латинска легенда. Во неговата рана употреба на англиски јазик, зборот означува наратив на некој настан. Зборот легендарен првично бил именка (воведен во 1510-тите) што значи збирка или корпус на легенди.[3][4]
Поврзани концепти
уредиХиполит Делехаје ја разликува легендата од митот: „Легендата, од друга страна, има нужно некаква историска или топографска врска. Таа упатува на имагинарни настани на некоја вистинска личност, или ги локализира романтичните приказни на одредено место“.[5]
Од моментот кога легендата се прераскажува како фикција, нејзините автентични легендарни квалитети почнуваат да бледнеат и се повлекуваат: во Легендата за Слипи Холоу, Вашингтон Ирвинг ја трансформирал локалната легенда на долината на реката Хадсон во книжевна анегдота со „готски“ призвук, што всушност имала тенденција да го намали[6] неговиот лик како оригинален лик.
Приказните што ги надминуваат границите на „реализмот“ се нарекуваат „басни“. На пример, формулата на животните што зборуваат на Езоп ги идентификува неговите кратки приказни како басни, а не како легенди. Параболата за блудниот син би била легенда ако се каже дека всушност му се случила на одреден син на историски татко. Ако вклучувала магаре кое му дава совет на мудрец на Блудниот син, тоа ќе беше басна.
Легендата може да се пренесе усно, да се пренесе од човек на човек или, во оригинална смисла, преку пишан текст. Легенда ауреа или „Златната легенда“ на Јакобус де Ворагин содржи серија на биографија или поучни биографски наративи, поврзани со литургискиот календар на Римокатоличката црква. Тие се претставени како житија на светци, но со изобилството на чудесни случки и пред се нивниот некритички контекст се карактеристики на хагиографијата. Легендата имала за цел да инспирира екстемпоризирани проповеди и проповеди соодветни на светецот на денот.[7]
Урбани легенди
уредиУрбаните легенди се модерен жанр на фолклорот вкоренет во локалната популарна култура, кој обично содржи измислени приказни кои често се претставени како вистинити, со страшни или хумористични елементи. Овие легенди може да се користат за забавни цели, како и за полусериозни објаснувања за навидум мистериозни настани, како што се исчезнувања и чудни предмети.
Терминот „урбана легенда“, како што вообичаено го користат фолклористите, се појавува во печатот најмалку од 1968 година.[8] Јан Харолд Брунванд, професор по англиски јазик на Универзитетот во Јута, ѝ го претставил терминот на пошироката јавност во серија популарни книги објавени почнувајќи од 1981 година. Брунванд ја искористил својата збирка легенди, Исчезнатиот автостопер: американски урбани легенди и нивните значења (1981) за да истакне две точки: прво, дека легендите не се појавуваат во примитивни и традиционални општества, и второ, дека може да се научи многу за урбаната и модерната култура со проучување на таквите приказни.
Наводи
уреди- ↑ Baldick, Chris (2015). Legend. Oxford University Press – Oxford Reference Online. ISBN 978-0-19-871544-3. Архивирано од изворникот 2021-04-26. Посетено на 2021-04-24.
A story or group of stories handed down through popular oral tradition, usually consisting of an exaggerated or unreliable account of some actually or possibly historical person—often a saint, monarch, or popular hero. Legends are sometimes distinguished from myths in that they concern human beings rather than gods, and sometimes in that they have some sort of historical basis whereas myths do not; but these distinctions are difficult to maintain consistently. The term was originally applied to accounts of saints' lives..
- ↑ Bascom, William Russell (1965). The Forms of Folklore: Prose Narratives. University of California. стр. 4–5, 9.
Myths are often associated with theology and ritual. Their main characters are not usually human beings, but they often have human attributes; they are animals, deities, or culture heroes, whose actions are set in an earlier world, when the earth was different from what it is today, or in another world such as the sky or underworld....Legends are more often secular than sacred, and their principal characters are human. They tell of migrations, wars and victories, deeds of past heroes, chiefs, and kings, and succession in ruling dynasties.
- ↑ Harper, Douglas. „legendary“. Online Etymology Dictionary. Посетено на 10 June 2013.
- ↑ „Legendry“. Merriam-Webster Dictionary.
- ↑ Hippolyte Delehaye, The Legends of the Saints: An Introduction to Hagiography (1907) Архивирано на 10 јануари 2010 г., Chapter I: Preliminary Definitions
- ↑ Encyclopædia Britannica (2006). „Fable“. Britannica Concise Encyclopedia. Chicago, Illinois: Encyclopædia Britannica. стр. 652. ISBN 9781593392932.
- ↑ Timothy R. Tangherlini, "'It Happened Not Too Far from Here...': A Survey of Legend Theory and Characterization" Western Folklore 49.4 (October 1990:371–390). A condensed survey with extensive bibliography.
- ↑ Oxford English Dictionary, 2d ed. 1989, entry for "urban legend," citing R. M. Dorson in T. P. Coffin, Our Living Traditions, xiv. 166 (1968). See also William B. Edgerton, The Ghost in Search of Help for a Dying Man, Journal of the Folklore Institute, Vol. 5, No. 1. pp. 31, 38, 41 (1968).