Википедија

Словенечка музика

(Пренасочено од Музика на Словенија)

Во главите на многу странци, словенечката народна музика значи облик на полка која е позната и денес, особено меѓу иселениците и нивните потомци. Сепак, постојат многу стилови на словенечка народна музика надвор од полка и валцер. Коло, лендер, штајериш, мафрине и шалтин се неколку од традиционалните музички стилови и танци.

Праисторија

уреди

Дивјебабешката флејта, артефакт пронајден во пештера во близина на Церкно. Веројатно најстариот познат музички инструмент досега. Неговата старост се проценува на приближно 55.000 години.

Историјата на современата словенечка музика може да се проследи назад во 5 век, кога христијанството се проширило во Карантанија. Биле воведени литургиски химни (kyrie Eleison) и станале првите обични песни (Cantus planus) што направиле врска со јазикот на народот.

Класична музика

уреди

Средновековна

уреди

За време на средниот век, секуларната музика била исто толку популарна како и црковната музика, вклучувајќи ги и чергарските пејачи (минесингери) на љубовни песни. Јуриј Слаткоња, крањски диригент и композитор од Ново Место, станал директор на Виенскиот машки хор во 1498 година. До времето на протестантската реформација во 16 век, музиката била користена за прозелитирање во Крањска. Првиот словенечки химнал, Ени Псалми, бил објавен во 1567 година. Овој период го видел подемот на ренесансните музичари како Јакоб Галус.[1] Италија имала важно музичко влијание на периодот, особено во светата музика, како таа на Антонјо Тарсија од Копер, во ораториумот и операта. Делото Комедија било изведено во Љубљана во 1660 година, а опера во 1700 година во семејниот дворец на Ауерспергови.

Просветителство

уреди

Во 1701 година, Јохан Бертолд фон Хофер (1667–1718), благородник и аматерски композитор од Љубљана, ја основал Љубљанската филхармониска академија (латински: Academia Philharmonicorum Labacensis) врз основа на италијански модели.[2] и љубљанскиот огранок на Академијата Аркадија бил основан неколку години подоцна во 1709 година. Освен Хофер, по своите ораториуми бил забележан и катедралниот провост Михаел Омерца. Првата голема словенечка опера била изведена во 1732 година, „Тимур“ од опатот Џузепе Клементе де Бономи, маестро ди Капела, во палатата на крањскиот вицерегент, војводата Франческо Антонио Сигифрид Дела Торе е Валасина.[3][4][5][6][7][8]

Почнувајќи од 1768 година, германските театарски друштва пристигнале и станале многу познати. Создавањето на Филхармониското друштво (германски: Philharmonische Gesellschaft) во 1794 година било важно бидејќи било еден од првите такви оркестри во Средна Европа.

19ти век

уреди

Во 19 век е забележан растот на карактеристичниот звук на словенечката класична музика заснован на романтизмот, додека германското малцинство продолжило да се залага за посилен германски идентитет. Љубљанската опера (1892) ја делеле словенечките и германските оперски друштва.

Композитори на словенечките лид и уметнички песни биле Емил Адамич (1877–1936), Фран Гербич (1840–1917), Алојз Гержинич (1915–2008), Бенјамин Ипавец (1829–1908), Даворин Јенко (1835–1914), Антон Лајовиц (1878–1960), Камило Машек (1831–1859), Јосип Павчич (1870–1949), Зорко Преловец (1887–1939) и Луцијан Марија Шкерјанц (1900–1973).

20-ти век

уреди

На почетокот на 20 век, импресионизмот се ширел низ Словенија, од кој набрзо се појавиле композиторите Мариј Когој и Славко Остерц.

Авангардната класична музика се појавила во Словенија во 1960-тите, најмногу поради работата на Урош Крек, Дане Шкерл, Примож Рамовш и Иво Петриќ, кои исто така диригирале со Ансамблот „Славко Остерц“. Јакоб Јеж, Даријан Божич, Лојзе Лебич и Винко Глобокар оттогаш компонирале трајни дела, особено операта „Хармонија“ на Глобокар. Во 1950-тите, Божидар Кантушер бил најнапреден од сите, по својата атоналност.

Современа

уреди

Меѓу композиторите на современа класична музика се Урош Ројко, Томаж Свете, Брина Јеж-Брезавшчек и Алдо Кумар. Кумаровата Соната со игра 12 (Sonata z igro 12), збир на варијации на растечка хроматска скала, е особено забележлива.

Опера

уреди

Љубљанската опера служи како национална оперска и балетска куќа. Мецосопранот Марјана Липовшек е родена во Љубљана.

Филмска музика

уреди

Композитор на филмски партитури за 170 филмови бил Бојан Адамич (1912–1995).[9]

Фолк музика

уреди

Вокална

уреди

Селското хармониско пеење е длабоко вкоренета традиција во Словенија и е најмалку триделно пеење (четири гласови), додека во некои региони дури и до осумделно пеење (девет гласови). Така, словенечките народни песни вообичаено звучат нежно и хармонично, а многу ретко се во мол.

Инструментална

уреди

Вообичаената словенечка народна музика се изведува на штаерската хармоника (најстариот вид хармоника), виолина, кларинет, цитри, флејта и дувачки оркестри од алпски вид. Во источна Словенија, виолините и цимбалонските бендови се нарекуваат велики гусларии (словенечки: velike goslarije). Традиционалната словенечка музика вклучува различни видови музички инструменти како што се:

Преродбениците на фолк музиката ги вклучува Волк Волк, Курја Кожа, Марко Банда, Катице, Богдана Херман, Љоба Јенче, Вруја, Тринајсто праше, Шавринске пупе ен рагацоне, Музиканте Истријани и Толовај Матај.

Еден од најдобрите словенечки дијатонски хармоникаши е Нејц Пачник кој двапати го освоил светското првенство во хармоника, во 2009 и 2015 година.

Словенечка поп-фолк музика

уреди

Од 1952 година наваму, бендот на Славко Авсеник почнал да се појавува на телевизиски преноси, филмови и концерти низ цела Западна Германија, измислувајќи го изворниот „горењски“ (оберкрајнер) звук кој станал основно средство на народносното музичко изразување не само во Словенија, туку и во Германија, Австрија, Швајцарија и во Бенелукс, создавајќи стотици алпски оркестри во тие постапки. Бендот створил речиси 1000 изворни композиции, составен дел од наследството на полка во словенечки стил. Најпопуларната инструментална композиција на Авсеник е полка насловена „Na Golici“ (на словенечки), или „Trompetenecho“ (на германски) и „Трубји ехоа“ (на македонски). Горењската (оберкрајнер) музика, која Ансамблот „Авсеник“ ја однародил, секогаш е силен кандидат за награди за поп-фолк музика во Словенија и Австрија. Славко и неговиот брат, Вилко, обично се заслужни како пионери на словенечката народна музика, откако го зацврстиле нејзиниот стил во 1950-тите.

Многу музичари ги следеле чекорите на Авсеник, а еден од најпознатите е Лојзе Слак.

Фестивал на словенечка песна

уреди

Слично висока положба во словенечката култура, како што имал Музичкиот фестивал во Санремо во италијанската култура, им се припишувал на крајбрежните Мелодии на морето и Сонцето (на словенечки: Melodije morja in sonca) и Фестивал на словенечка песна (на словенечки: Slovenska popevka), посветена на засебен жанр на народната словенечка музика.[10]

Поп музика

уреди

Современа музика

уреди

Меѓу поп, рок, индустриски и инди музичари, најпопуларни во Словенија се Лајбах, индустриска музичка група од раните 1980-ти, и неодамна словенечкиот поп а капела бенд Perpetuum Jazzile.

Поп, рок, метал и инди музика

уреди

Со повеќе од 15 милиони прегледи за службеното видео за изведбата на а капелата „Африка“ од неговото објавување на YouTube во мај 2009 година до септември 2013 година,[11] што им донело пофалба од сотекстописецот на песната, Дејвид Паич,[12] Perpetuum Jazzile е групата од Словенија која е меѓународно најслушана на интернет. Други популарни бендови, повеќето непознати надвор од земјата, ги вклучуваат Табу, ManuElla, Друштво Мртвих Песников (поп-рок), Сидарта, Rok 'n' Band, Поп Дизајн, Фреди Милер, Терафолк, Leaf Fat (скримо), Амаја, Шанк рок, Big Foot Mama, Јогурт, Дан Д, Заблујена генерација, Каталена, Devil Doll (експериментален рок), Negligence, Chateau, Чуки, Заклонишче Препева, Psycho-Path, Декадент ((блек метал), и Булдожер). Деткор бендот Within Destruction издал двократни албуми и учествувал во неколку европски турнеи; бендот е со седиште во Јесенице.[13]

Пејачи-текстописци

уреди

Словенечките кантавтори, по Втората светска војна, се: Фране Милчински (1914–1988), Томаж Пенгов чиј албум од 1973 година „Odpotovanja“ се смета за прв кантавторски албум во поранешна Југославија,[14] Томаж Домицељ, Марко Брецељ, Андреј Шифрер, Ева Сршен, Неца Фалк и Јани Ковачич. По 1990 година, Ади Смолар, Изток Млакар, Вита Маврич, Владо Креслин, Зоран Предин, Петер Ловшин и Мањифико се познати и во Словенија.

Светска музика

уреди

Бендот Бегнаград на Братко Бибич од 1970-тите се смета за едно од директните влијанија на современата светска музика. Уникатниот стил на хармоника на Бибич, често соло, без придружба, го направило и соло ѕвезда.

Панк рок

уреди

Словенија била средиште на панк рок во титоистичка Југославија. Најпознати претставници на овој жанр биле Панкрти, Ниет, Лублански Пси, Кузле, Чао Пичке, Вија Офензива, Тожибабе и Отроци Социјализма.

Техно и техно хаус

уреди

Словенија има произведено и двајца реномирани диџеи: Урош Умек и Валентино Канзјани. Специјализирани за избезумен бренд на забавно техно и техно хаус, двоката ја основала дискографската куќа Recycled Loops, имале многу изданија на други дискографски куќи меѓу кои: Novamute, Primate, Intec и Bassethound Records.

Нова словенечка уметност

уреди
Главна статија: Нова словенечка уметност

Neue Slowenische Kunst (германска фраза што значи „Нова словенечка уметност“), или само НСК, е контроверзен политички уметнички колектив кој бил најавен во Словенија во 1984 година, кога Словенија била дел од Југославија. Името на НСК, бидејќи е германско, е компатибилно со една тема во делата на НСК: сложениот однос што Словенците го имале со Германците. Името на музичкото крило на НСК, Лајбах, е исто така германско име на словенечката престолнина Љубљана, што создава контроверзии преку повикување на сеќавањата на германската окупација на Словенија за време на Втората светска војна.[15]

Состав
уреди

Најпознат член на НСК е музичката група Лајбах. Други групи-членки на НСК се IRWIN (визуелна уметност), Ноордунг (театар; првично наречен Gledališče sester Scipion Nasice, исто така познат како Црвен пилот), New Collective Studio (графика; исто така познато како Нов колективизам), Retrovision (филм и видео) и Department of Pure and Applied Philosophy (теорија).[16][17][18] Основачките групи на НСК биле Лајбах, IRWIN и Gledališče sester Scipion Nasice.

Одлики
уреди

Уметноста на НСК често се потпира на симболи извлечени од тоталитарни или крајни националистички движења, често присвојувајќи го тоталитарниот кич во визуелен стил кој потсетува на Дада. Уметниците на НСК често ги ставаат симболите од различни (и често некомпатибилни) политички идеологии. На пример, плакат дизајниран од НСК од 1987 година предизвикал скандал со победата на конкурсот за прославата на Денот на југословенската младина. Плакатот присвоил слика од нацистичкиот уметник Ричард Клајн, заменувајќи го знамето на нацистичка Германија со југословенско знаме и германскиот орел со гулаб.[17]

И IRWIN и Лајбах се нагласени дека нивната работа е збирна наместо поединечка. Првичните песни и аранжмани на Лајбах секогаш ѝ се припишуваат на групата збирно; поединечните уметници не се именувани на нивните корици на албуми; во еден момент, имало дури и две одделни Лајбах групи на турнеја во исто време, и двете со членови на првичната група. Слично на тоа, уметниците на IRWIN никогаш не ја потпишуваат својата работа поединечно; наместо тоа, тие се „потпишале“ со печат или уверение што укажува на одобрение како дело од колективот IRWIN.

НСК биле тема на документарен филм од 1996 година, напишан и режиран од Мајкл Бенсон, насловен Предвидувања на огнот (Prerokbe Ognja на словенечки или Predictions of Fire на англиски.[19] Меѓу интервјуираните во филмот е и словенечкиот интелектуалец Славој Жижек.

Држава на НСК
уреди

Од 1991 година, НСК тврди дека е држава,[20] тврдење слично на она на микродржавите. Тие издавале пасоши,[21] претставувале емисии за нивната работа во маската на амбасада или дури и како територија на нивната наводна држава и одржувале конзулати во неколку градови, вклучително и Умаг, Хрватска.[22] НСК издавале и поштенски марки. Лајбах, во 2006 година, ја снимила (некои може да кажат „ремикс“) државната химна на НСК на долгометражното издание „Волк“. „Химната“ ја усвојувала својата мелодија од друга песна на Лајбах, „The Great Seal“. Верзијата на Лајбах на химната на НСК вклучува сметач глас кој рецитира извадок од познатиот говор на Винстон Черчил „Ќе се бориме со нив на плажите/Никогаш нема да се предадеме“. Гласот на сметачот е јасно препознатлив како синтисајзерот за глас Macintalk, вграден во класичниот Mac OS и го користи претходно поставениот глас Ралф.

Пасошите на НСК се уметнички проект и како такви не важат за патување. Сепак, многу очајни луѓе паднале на измама во која им издаваат пасош на НСК. Повеќето од овие измами потекнуваат од Нигерија и Египет.[23]

Лајбах
уреди
 
Лајбах настапувајќи на wRacku Festiwal 2010.

Лајбах (изворно: Laibach) е словенечка авангардна музичка група силно поврзана со нацизмот, боречките и неокласичните музички стилови. Лајбах е создадена на 1 јуни 1980 година во Трбовље, Словенија (тогаш Југославија). Laibach го претставува музичкото крило на уметничкиот колектив Нова словенечка уметност (NSK), чиј основачки член бил во 1984 година. Името „Лајбах“ е германското име за главниот град на Словенија, Љубљана.

Поврзано

уреди

Наводи

уреди
  • Burton, Kim. "The Sound of Austro-Slavs". 2000. In Broughton, Simon and Ellingham, Mark with McConnachie, James and Duane, Orla (Ed.), World Music, Vol. 1: Africa, Europe and the Middle East, стр. 277–278. Rough Guides Ltd, Penguin Books. ISBN 1-85828-636-0
  • Klemenčič, Ivan, Slovenski godalni kvartet. Љубљана, Музиколошки годишник XXIV, 1988.
  1. ↑ Oto Luthar The land between a history of Slovenia
  2. ↑ George J. Buelow A history of baroque music 2004 стр. 701
  3. ↑ Vlado Kotnik Opera, power and ideology: anthropological study of a national art 2010 In 1732, a performance of the tragedia per musica 'II Tamerlano' written by Maestro di Capella Giuseppe Clemente Bonomi, a bandmaster of the Carniolan vice-regent, the duke Francesco Antonio Sigifrid Della Torre e Valassina,
  4. ↑ Essays presented to Egon Wellesz Jack Allan Westrup – 1966 IL TAMERLANO DE GIUSEPPE CLEMENTE BONOMI Dragotin Cvetko (Ljubljana) Parmi les compositeurs du passé musical européen don't les biographies n'ont pas encore été l'objet de Recherches approfondies ou qui même n'ont pas encore été étudiés ...
  5. ↑ Italian Opera in Central Europe: Volume 1 – Page 64 Melania Bucciarelli, Norbert Dubowy, Reinhard Strohm – 2006 In the libretto for the Ljubljana performance this introduction is followed, on page six, by the remark: La Musica è Virtuosa Fatica del sempre Celebre Signor Abbate D. Giuseppe Clemente de Bonomi actually Maestro di Cappella di Sua ...
  6. ↑ The musical times: Volume 108 JSTOR (Organization) – 1967 Dragon Cvetko writes about a hitherto unknown composer whose name occurs in none of the big music dictionaries: Giuseppe Clemente Bonomi. Apparently Bonomi was maestro di cappella to a nobleman in Ljubljana, Slovenia, in 1732, ...
  7. ↑ Report: Volume 10 International Musicological Society. Congress – 1970 An interesting personality of the Italian late Baroque is Giuseppe Clemente Bonomi, "maestro di capella" of the vicedom of Carniola. In the libretto of his opera "II Tamerlano", staged in the palace of the vicedom in Ljubljana, in 1732, ...
  8. ↑ Alberto Colzani -Il teatro musicale italiano nel Sacro Romano Impero nei secoli, 1999 -"Its music was composed by Giuseppe Clementi de Bonomi, then employed as music director of the private chapel of the Carniolan vice-dominus, Count Anton Siegfried Thum Valsassina, in Ljubljana. After 1732 operatic performances in ..."
  9. ↑ Sojar Voglar, Črt (2005). Skladateljske sledi po letu 1900 [Composers' Traces After 1900] (PDF) (словенечки и англиски) (2. изд.). Society of Slovene Composers. стр. 6–7. ISBN 961-91080-2-7. Архивирано од изворникот (PDF) на 20 мај 2006.
  10. ↑ Slovenska popevka: velik poudarek na pevcih in skladateljih, pesniki bolj v oklepaju. Enkrat še zapoj: 50 let Slovenske popevke Vladimirja Frantarja pri celjski Mohorjevi družbi., Delo, 5 септември 2012.
  11. ↑ Perpetuum Jazzile: Africa. YouTube. Пристапено на 15 октомври 2022.
  12. ↑ „Perpetuum Jazzile Official Web Site“. 7 July 2009. Посетено на 15 октомври 2022.
  13. ↑ „WALKING DEAD ON BROADWAY - to support WITHIN DESTRUCTION in March! - Arising Empire“. www.arising-empire.com. Архивирано од изворникот на 2 февруари 2018.
  14. ↑ Pripotovanje hrepenenca — Tomaž Pengov, kantavtor, Mladina, 3 март 2007
  15. ↑ Monroe, Alexei. Interrogation Machine. MIT Press, 2005. стр. 3.
  16. ↑ Anonymous. "State of Art: the new Slovene Avant Garde" (2004). Northwest Film Forum and Scala House, program for exhibit 18 – 24 November 2004 at Northwest Film Forum, Сиетл.
  17. ↑ 17,0 17,1 Regina Hackett. "Slovenian art collective is adept at working politics and art". Seattle Post-Intelligencer, 19 ноември 2004.
  18. ↑ „Laibach“. Laibach.nsk.si. Архивирано од изворникот на 12 June 2008. Посетено на 11 June 2008.
  19. ↑ Holden, Steven (2 October 1996). „Facing the Menace of Totalitarianism“. The New York Times. Посетено на 15 октомври 2022.
  20. ↑ „[ NSKSTATE.COM ] [ The Slovenia of Athens ]“. Nskstate.com. Архивирано од изворникот на 9 март 2008. Посетено на 15 октомври 2022.
  21. ↑ „[ NSKSTATE.COM ] [ HOW TO GET A PASSPORT ]“. Nnskstate.com. Архивирано од изворникот на 6 април 2008. Посетено на 15 октомври 2022.
  22. ↑ „[ NSKSTATE.COM ]“. Nskstate.com. Архивирано од изворникот на 6 април 2008. Посетено на 15 октомври 2022.
  23. ↑ „[ NSK Passport ]“. DHC 2008. Архивирано од изворникот на 14 мај 2011. Посетено на 15 октомври 2022.

Надворешни врски

уреди
Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Словенечка_музика&oldid=4898642“