Википедија

Мелник

Мелник — град во Светиврачко, Пиринска Македонија, денес во општината Свети Врач на Благоевградската област, југозападна Бугарија.

Мелник
Мелник is located in Бугарија
Мелник
Мелник
Местоположба во областа
Мелник во рамките на Пиринска Македонија
Мелник
Местоположба на Мелник во Општина Свети Врач и Благоевградската област
Координати: 41°31′N 23°23′E / 41.517° СГШ; 23.383° ИГД / 41.517; 23.383
ЗемјаБугарија
ОбластБлагоевградска област
ОпштинаСвети Врач
Површина
 • Вкупна6.464 км2 (2,496 ми2)
Надм. вис.&10000000000000437000000437 м
Население (2015)
 • Вкупно325
 • Густина0,050/км2 (0,13/ми2)
Час. појасEET (UTC+2)
 • Лето (ЛСВ)EEST (UTC+3)
Пошт. бр.2820
Повик. бр.07437

Етимологија

уреди

Денес, не се познати никакви докажани информации кои би го потврдиле точното време за основањето на градот Мелник. Според академикот Иван Дујчев, етимологијата на името Мелник има чисто словенско потекло. Потекнува од античкиот словенски збор мел - бела глина, креда, со која се ознаќчуваат карпите, меѓу кои се наоѓа градот[1]. Врз основа на археолошките податоци, се проценува дека Мелник првично бил изграден односно опстојувал како тврдина за заштита на јужната граница на Бугарија и патот долж реката Струма, по склучувањето на византиско-бугарскиот договор од 864 година[2].

Географија и местоположба

уреди

Мелник се наоѓа во планинско подрачје во југозападниот дел на планината Пирин. Сместено е во живописната област, на 22 километри југоисточно од градот Свети Врач на надморска височина од 437 метри. Површината на градот зафаќа 6.464 км2. Климата е преодна средоземна со летни минимални и зимски максимални врнежи. Просечните годишни врнежи од дожд се околу 670 мм. Низ градот тече реката Мелник, лева притока на реката Струма. Роженскиот манастир се наоѓа на 7 километри од градот. За љубителите на природата постои директен пат што поминува низ природната појава на Мелничките пирамиди. Мелник е почетна точка за искачување кон врвовите на Пирин и Малина.

Во минатото Мелник имал голем број на жители и бил административен центар со големо историско значење, поради што до ден денес се смета за град иако има само 274 жители. Денес градот е познат со неговите пирамиди од песок, како архитектонски резерват од доцниот среден век и од XVIII и XIX век, со блискиот Роженски манастир, а исто и како центар на произведување и дегустирање на вино и туристичка дестинациjа.

Клима

уреди

Мелник има средоземна клима со топли лета и студени зими.

Климатски податоци за Мелник
Месец Јан Фев Мар Апр Мај Јун Јул Авг Сеп Окт Ное Дек Годишно
Прос. висока °C (°F) 6.5
(43.7) 		8.8
(47.8) 		14.5
(58.1) 		20.9
(69.6) 		26.5
(79.7) 		31.2
(88.2) 		34.3
(93.7) 		34.7
(94.5) 		28.4
(83.1) 		21.5
(70.7) 		14.6
(58.3) 		7.5
(45.5) 		20.8
(69.4)
Сред. дневна °C (°F) 2.4
(36.3) 		4.0
(39.2) 		8.7
(47.7) 		14.0
(57.2) 		20.1
(68.2) 		23.3
(73.9) 		26.1
(79) 		26.4
(79.5) 		21.3
(70.3) 		15.1
(59.2) 		8.7
(47.7) 		3.8
(38.8) 		14.4
(57.9)
Прос. ниска °C (°F) −1.7
(28.9) 		−0.8
(30.6) 		2.8
(37) 		7.1
(44.8) 		12.7
(54.9) 		15.6
(60.1) 		17.8
(64) 		18.0
(64.4) 		14.1
(57.4) 		8.7
(47.7) 		3.8
(38.8) 		0.1
(32.2) 		8.1
(46.6)
Прос. врнежи мм (ин) 58
(2.28) 		49
(1.93) 		49
(1.93) 		54
(2.13) 		62
(2.44) 		59
(2.32) 		29
(1.14) 		21
(0.83) 		40
(1.57) 		54
(2.13) 		77
(3.03) 		63
(2.48) 		643
(25.31)
Извор бр. 1: stringmeteo.com[3]Предлошка:Failed verification
Извор бр. 2: Hong Kong Observatory

Историја

уреди

Антички и средновековен период

уреди

Според историчарите, првите доселеници на денешниот град биле тракиското племе Меди, од кои произлегол и легендарниот бунтовник против Римското Царство, Спартак[4]. Неколку векови подоцна на оваа територија живееле Римјаните. Тоа е докажано од стариот римски мост, кој до денеска е зачуван во градот. Словените, кои се населиле на овие простори, први градот го нарекле Мелник поради околните песочни пирамиди[4]. Градот бил освоен и вклучен во составот на Првото Бугарско Царство во времето на царот Пресијан (836-852). Во овој период, градот доживеал голем просперитет. Според некои автори, градот за првпат се споменува во пишаните извори на почетокот на XI век во врска со неговото вклучување во византиските граници по Беласичката битка[5]. Според патописот на Мохамед ел-Идриси, во XI-XII век византискиот Мелник е познат град по своите обработени полиња, села и ниви[6]. Како граничен град помеѓу Бугарија и Византија, градот често го менувал својот суверенитет. Во првите години на 13 век, управителот на западниот дел од Родопите, Алексиј Слав, потомок на династијата Асен, станал независен владетел а Мелник станал главен град на независно феудално кнежевство управувано од деспотот, во 1209 година. Градот поминал низ економски и културен подем во текот на неговото владеење, а биле изградени и градските ѕидини. Градот продолжил да цвета во времето на цар Иван Асен II главно поради безцаринската трговија со Дубровник управуван од Венеција.

Во средината на 13 век градот влегол во границите на Никејското Царство[7]. Во 1252 година, идниот голем византиски цар Михаил Палеолог бил назначен за заменик на царот Јован III Дука Ватац во Мелник[7][8],кој одржувал добри односи со жжителите во Мелник. Во XIII век, во Мелник биле прогонети цели генерации византиски аристократи (од бугарскиот крал Калојан и византиски цареви)[9], со што се сменил составот на населението и архитектонскиот изглед на градот[10]. (многу од византиските аристократски куќи биле користени до почетокот на XX век, а дел од урнатините од нив се зачувани и до денес).

Во 14 век, Мелник бил вклучен извесно време во територијата на владетелот Хрељо, а по неговата смрт во 1342 година, околу 15 години, градот бил под власта на српскиот владетел Стефан Душан[11]. Последниот христијански владетел на градот бил Константин Драгаш, кој починал во Битката кај Ровине во 1395 година.

Отоманско Царство

уреди

Мелник паднал под отоманската власт по 1395 година. Градот и неговата околина биле вклучени во составот на Ќустендилскиот сандак како посебна нахија. Во 1604 градот се споменува како центар на каза. Во средината на 17 век, отоманскиот патник Евлија Челебија го опишал Мелник како оживеана паланка со едно и двоспратни камени куќи, покриени со ќерамиди, со многу домашни бањи и добро зачувани лозја и градини[12]. Градот се споменува под името Мелник во голем број османлиски финансиски, даночни и судски документи од почетокот на 17 до крајот на 19 век[11].

За време на првите векови на отоманското владеење, Мелник доживеал економски и културен пад, за повторно да се подигне кон крајот на XVI и почетокот на XIX век, кога се оживеала културната и просветителска активност. Жителите на градот се занимавале со производство на вино и правење тутун, извезувајќи вино низ цела Европа, особено во Англија и Австрија. Најпознатите и најголемите трговци со мелница биле од семејството Кордопулос[13], чија винарија денес е претворена во музеј. Во градот биле активни повеќе од 70 цркви, а во околината имало четири манастири. Три машки училишта (едно бугарско) и едно женско училиште ги образовале младите од населениот град за време на преродбата[14]. Градот имал и многу богата библиотека.

Во XIX век, Рилскиот манастир добил големи суми пари од верниците на Мелник. Во 1837 година од тука дошле 8761 гроша, а во 1839 година од три различни групи биле примени 2847 гроша. Трговците со мелница го снабдувале манастирот со маслинки, сапун, чевли, маслиново масло и друга храна и потреби. Најчесто, семето се купувало од тука за манастирските зеленчукови градини[15].

Во 1845 година рускиот славист Виктор Григорович за Мелник в „Очерк путешествия по Европейской Турции“ напишал:

Меленик, жителите кои се Бугари, наполно го примиле грчкиот јазик, има 26 големи и мали цркви и две грчки училишта, а во едното од нив до неодамна имало и грчка типографија.[16][17]


Според сведочењето на американски мисионери, кои го посетиле градот во 1862 година, Мелник имал 1200 куќи, а жителите зборувале на грчки јазик, но се цивилизирани и трудољубиви[18]. Во „Етнографија на Адријанопол, Монастир и Салоника“ се вели дека во 1873 г. Мелник е наведен како град со 1.030 семејства, од кои 650 Турци, 560 Грци и 2.000 Македонци[16][19].

На 5 март 1873 година, Петар Сарафов го отворил првото словенско училиште во Мелник во домот на свештеникот Атанас Павлов[20]. Училиштето го посетувале деца од градот и околните села. Негирани од Грците пред надлежните, Сарафов не успеал да ја заврши годината и бил принуден да го напушти Мелник, заменувајќи го Иван Козарев на местото учител во градот. Потоа како учители во градот работеле Спас Влахли од Влахи и Тома Николов од Неврокоп, на кои, во пресрет на Руско-турската војна, по новите грчки клевети, училиштето повторно било затворено[21]. Училиштето повторно било отворено во 1881 година[22]. Подоцна, Хаџи поп Димитар ја донирал зградата за училиштето.

Во втората половина на 19 век, Мелник започнал постепено да опаѓа, држејќи се подалеку од главниот пат по долината на реката Струма. Некои од неговите жители се преселиле во Сер, Горна Џумаја и во други градови во околината[23].

Во 1891 година Георги Стрезов за Мелник напишал:

Градот Мелник е седиште на кајмакамот. Мелник се наоѓа на СЗ од Сер, на растојание од 12 часа. Местоположбата на градот е чудо-невидено, Тој се наоѓа во една јама во подножјето на планината Пирин [...] Таквата природа го прави ова место многу посоодветно за егзил отколку за живеалиште на слободните луѓе. Навистина, легендата вели дека Мелник е основан од прогонети византиски Грци.

[...] Мелник е стар град; има 45 антички грчки цркви. Само во „Св. Пантелејмон“ до 1885 година имало слики со словенски натписи. Неговите куќи се високи, оригинални; наместо улици служат потоци и суво земјиште, кое време на дожд протекуваат бури и ги сопираат сите пораки. Затоа, продавниците се премногу остро изградени: 4 метри високи од улицата - понекогаш - е вратата; до нив се стигнува преку влезот, со кој располага секоја продавница. Мелник е единствениот град во цела Македонија каде грчки се зборува по дома. Од каде потекнуваат Грците, споменав погоре; но затоа целата населба е чисто бугарска. Секој во градот знае бугарски; тие зборуваат бугарски на пазарот. Многу Бугари го проголтале овој град и сè уште го голтаат. Постојат 3 грчки училишта со 7 учители и 345 ученици. Бугарското училиште едвај има 45 ученици. Бројот на куќи е до 850: 200 турски, 300 грчки и 350 бугарски[16][24]


Во 1895 година првата македонска учителка Зоица Златинова дошла во Мелник да предава во градот во кој се задржила до 1897 година. Златинова била активна во привлекувањето девојчиња во образовниот систем и вредно работела со родителите за надминување на погрешните сфаќања за местото на девојчињата во образованието[25].

Според статистиката на Васил К’нчов („Македонија. Етнографија и статистика“) во 1900 година населението на градот броело 4,330 жители, од кои 500 Македонци, 950 Турци, 2.650 Грци, 30 Власи и 200 Роми[16][26]. Селото било под влијание на Цариградската патријаршија. Според податоците на секретарот на егзархијата Димитар Мишев („La Macédoine et sa Population Chrétienne“) во 1905 година во селото живееле 40 Македонци под врховенството на Бугарската егзархија, 220 македонски патријаршисти и 3.825 Грци. Во градот работело едно прогимназиско и едно основно егзархиско училиште и 2 прогимназиски и 2 основни патријаршиски училишта[16][27]. Во градот функционирало и грчки машки силогос, а на 26 април 1906 година било основано женското друштво „Хармонија“ лично од митрополитот Иринеј Мелнички, кој ја истакнал потребата за интензивирање на борбата на хеленизмот со бугарските трупи. Друштвото ја поддржувало грчката пропаганда во Македонија. Во 1911 година, друштвото организирало голем протест за да ги спречи плановите на месното население да изградат црква и училиште во центарот на градот[28].

По избувнувањето на Балканските војни во 1912 година, шест лица од селото биле доброволци во Македонско-одринските доброволни чети[29]. За време на војната на 14 октомври 1912 година, 28 македонски и грчки заложници од Мелник и регионот биле убиени во областа Грозни Дол (јужно од градот) по повлекувањето на турската армија[11][30].

Бугарија

уреди

Османлиското владеење на градот завршило на 17 октомври 1912 година кога градот бил ослободен од четата на Јане Сандански[31]. Месното население ги избрало за кмет на градот Георги Коцев, Петар Говедаров за негов заменик, Андреј Попилиев и Панде Илиев за избрани членови на општинската комисија. По потпишувањето на Букурешкиот договор, градот заедно со Пиринска Македонија бил вклучен во составот на Бугарија. Грчкото население од градот по војната ги напуштило своите домови и заминало кон Грција, во најблискиот град по границата - Валовишта (Сидирокастро). На нивно место во градот се населиле бегалци од Солун, Серско, Драма и други делови на Егејска Македонија.

Во 1916 година, за време на Првата светска војна, градот бил посетен од страна на професорот Васил Златарски, како учесник во научно-разузнавачката мисија во Македонија и Поморавија, организиран од седиштето на активната армија. Во својот извештај до началникот на Генералштабот на активната армија, тој напишал:

...денес, овој град е вистинска пропаст: од 2.000 куќи (околу 10,000 луѓе) сега градот веројатно нема да брои до 200 куќи во кои живеат луѓе; сè друго е целосно или полууништено од пожар, или куќите стојат мирни, цели, но без прозорци и врати и воопшто нема дрвен материјал. Од испрашувањето дознав дека турското маало е запалено и уништено од четниците во 1912 година, а остатокот од градот бил напуштен од гркоманското и грчко население со помош на грчките трупи во 1913 година кога го напуштиле Мелник според Букурешкиот мир.[32]


Во годините 1913 - 1925 година Мелник бил околински центар. Градот останал настрана од новиот пат по долината на Струма и постепено започнал економски да опаѓа. Занаетчиството и трговијата изумирале постепено, а филоксерската болест ги уништила лозјата. Земјоделството е главната окупација на населението[31].

Од 1968 година, Мелник е прогласен за музејски град.

Население

уреди
Население на Мелник по попис
Година 1920 1926 1934 1946 1956 1965 1975 1985 1992 2001 2011 2016
Жители 721 722 552 472 522 551 417 330 287 243 217 199

Религија

уреди
 
Црквата „Свети Никола“ од XII век

Во минатото, градот бил центар на Мелничката епархија, основана во 13 век. Во 19 век, епархијата ги опфаќала Мелничката, Петричката, Долноџумајската и Демирхисарската каза, со вкупно 101 христијански села. По 1878 година, на епархијата се приклучила и Горноџумајската каза, подредена до тогаш на Самоковска епархија на Бугарската егзархија[33]. Во 1891 - 1892 година, голем дел од христијанското население во епархијата го отфрлил авторитетот на Цариградската патријаршија. Првите 21 села од Горноџумајско поминале под Бугарската егзархија. Три четвртини од селата во Мелничко ја напуштиле патријаршијата. Со исклучок на 100 куќи, Петрич поминал под егзархиска власт. Наскоро селата го следеле и примерот на градот. Во 1894 година, Горноџумајската каза се придружила на новосоздадената егзархиска Неврокопска епархија[34].

 
Црквата „Св. Петка“

Денес, Мелничката епархија е поделена помеѓу Неврокопската епархија на Бугарската православна црква и Валовичката епархија на Цариградската патријаршија (управувана од Грчката црква). Мелнички е титуларна епископска тиутла (т.е. без епархија) на БПЦ. .

Во Мелник е делумно зачуваната средновековна византиска црква „Св. Никола“, која датира од крајот на 12 век и била уништена од пожар во 1913 година. Црквата има придружна камбанарија, која е изградена одделно и се наоѓа северозападно од црквата. Двете бронзени ѕвона на црквата датираат од XIII век и се сметаат дека се едни од најстарите во Европа[35][36]. Откриени се на почетокот на 21 век. Мелничката црква „Св. Петар и Павле“ е изградена во XIX век и има исклучителна уметничка вредност[37].

Во близина на градот Мелник е Роженскиот манастир, кој е најголемиот манастир во Пиринскиот крај и еден од неколкуте средновековни манастири, сочуван релативно недопрен до денес. Манастирот е изграден во XIII век и се наоѓа на околу 7 км од градот Мелник во долните делови на Пирин. Тој нуди спектакуларен поглед на врвовите на Пирин и Беласица, како и на популарните МЕЛНИЧКИ мелници - сместени низ градот со пирамидални ридови формирани од ерозија на глинеста почва. Сегашната манастирска зграда датира од 19 век. Манастирскиот храм е извонреден споменик на културата. Најстариот натпис е од 1597 година. Црквата има еден интересен врежан иконостас во источниот дел.

Стопанство

уреди

Денес, главната егзистенција на населението е производството на вино и туризмот. Традиционално, скоро секое семејство одгледува винова лоза и произведува вино за своја потрошувачка и малопродажба.

Денес, регионот Мелник ужива во преродбата на лозарството и винарството. Изградени се и функционираат неколку нови, модерни винарии (Вила Мелник, Синтика, Орбелус, итн.), произведувајќи висококвалитетно вино со локални и меѓународни сорти.

Културни знаменитости

уреди

Градот е дел од Стотте национални туристички објекти на Бугарскиот туристички сојуз.

 
Градскиот историски музеј
  • Градскиот историски музеј се наоѓа во поранешниот клуб на активни борци. Музејот ја покажува главната егзистенција на овој град и регионот - винарството. Прикажани се слики од мелнички визби, буриња и слично, поврзани со преработка и складирање на мелничко вино. Музејот има богата колекција што го претставува градскиот живот[38] и бит[39] през Възраждането. Има печат. Работно време: 9:00 – 12:00 и 13:00 – 17:00 ч. без почивен ден. Има печат.
 
Кордопуловата куќа
  • Кордопуловата куќа била изградена во 1754 година од еден богат грчки трговец од семејството Кадопулос. Таа е една од најпознатите монументални куќи во земјата. Во него е сместена изложба на мелничка визба, издлабена како тунел во карпата, со огромни буриња за складирање на мелничко вино во неа. Ја покажува својата внатрешна архитектура со фрески, резби и украси со стакло. Има печат.
  • Пашовата куќа била изградена во почетокот на 19 век и денеска објектот е споменик на културата[40]
 
Мелничките пирамиди

Личности

уреди
  • Емануил Васкидовиќ (1795—1875) — просветен деец
  • Иван Анастасов Грчето (1880—1905) — револуционер
  • Манасис Илиадис (1730—1805) — грчки научник и лекар
  • Анастасиос Палатидис (1788—1848) — грчки научник и лекар
  • Анастасиос Полизоидис (1802—1873) — грчки револуционер и политичар
  • Василиос Теофанус (1895—1984) — грчки композитор и диригент

Галерија

уреди

Наводи

уреди
  1. ↑ Иван Дуйчев. „Очерк върху средновековната история на Мелник“. – Во: Мелник. Градът в подножието на Славова крепост, София, Издателство на БАН, т.1, 1989, стр. 18.
  2. ↑ Цветков, Борис. „Селищната мрежа в долината на Средна Струма през Средновековието, IX – XVIII век“, София, 2002, стр. 36 – 38.
  3. ↑ [1]
  4. ↑ 4,0 4,1 Greenway, Paul (2002). Bulgaria. Lonely Planet. стр. 137. ISBN 1-86450-148-0.
  5. ↑ Скилица Кедрин
  6. ↑ Страшимир Н. Лишев, ГЕОГРАФИЯТА НА ИДРИСИ КАТО ИСТОРИЧЕСКИ ИЗВОР ЗА БЪЛГАРСКИТЕ ГРАДОВЕ ПРЕЗ XII в.// АНТИЧНАЯ ДРЕВНОСТЬ И СРЕДНИЕ ВЕКА, ВЬ1П. 10. 1973
  7. ↑ 7,0 7,1 Георги Акрополит, История
  8. ↑ И. Зайков, И. Дионисиев, Г. Петров, Книга за виното. ДИ „Христо Г. Данов“, Пловдив, 1982, с. 77.
  9. ↑ Георги Акрополит
  10. ↑ Васил Кънчов. „Избрани произведения“, Том I, София, 1970, стр.137 – 143.
  11. ↑ 11,0 11,1 11,2 „Енциклопедия Пирински край“. Том 1, Благоевград, 1995, стр. 560.
  12. ↑ Евлия Челеби. „Пътепис“, София, 1972, стр. 282 – 283
  13. ↑ И. Зайков, И. Дионисиев, Г. Петров, Книга за виното. ДИ „Христо Г. Данов“, Пловдив, 1982, с. 69 – 70, 78 – 82.
  14. ↑ Васил Кънчов. „Избрани произведения“, Том I, София, 1970, стр.145.
  15. ↑ Камбурова-Радкова, Румяна., Рилският манастир през Възраждането. София, 1972, стр. 84.
  16. ↑ 16,0 16,1 16,2 16,3 16,4 Како што е општопознато, Македонците во бугарските извори се присвојуваат и водат како Бугари, и покрај признанието дека самите се изјаснувале како Македонци.
  17. ↑ Григорович, Виктор. Очерк путешествия по европейской Турции, 1877, стр.125.
  18. ↑ Шашко, Филип; Бети Гринберг, Румен Генов (съст.) (2001). Американски пътеписи за България през XIX век. „Планета – 3“. стр. 67. ISBN 9549926583.
  19. ↑ Македония и Одринско. Статистика на населението от 1873 г., Македонски научен институт, София, 1995, стр. 140-141.
  20. ↑ Тасев, Христо. „Борба за национална просвета в Мелнишкия край“. София, 1987, стр.60 – 62.
  21. ↑ Шопов, А. Из живота и положението на българите във вилаетите, Пловдив, Търговска печатница, 1893, стр. 128 – 129.
  22. ↑ Кирил патриарх Български. Българската екзархия в Одринско и Македония след Освободителната война 1877 – 1878. Том първи, книга първа, стр. 568.
  23. ↑ Васил Кънчов. „Избрани произведения“, Том I, София, 1970, стр.139,143.
  24. ↑ Стрезов, Г. Два санджака от Източна Македония. Периодично списание на Българското книжовно дружество в Средец, кн. XXXVII и XXXVIII, 1891, стр. 22 – 23.
  25. ↑ Тасев, Христо (1987). Борба за национална просвета в Мелнишкия край. София: Държавно издателство „Народна просвета“. стр. 131.
  26. ↑ Кънчов, Васил. Македония. Етнография и статистика, София, 1900, стр. 189.
  27. ↑ Brancoff, D.M. "La Macédoine et sa Population Chrétienne". Paris, 1905, pp. 192-193.
  28. ↑ Το Ίδρυμα Μουσείου Μακεδονικού Αγώνα
  29. ↑ „Македоно-одринското опълчение 1912 – 1913 г. Личен състав“, Главно управление на архивите, 2006, стр. 863
  30. ↑ Милетич, Любомир. В полуразрушения Мелник. (Пътни бележки от 1914 година). Списание „Македонски преглед“, кн.2, София, 1924, стр. 91 – 92.
  31. ↑ 31,0 31,1 „Енциклопедия Пирински край“. Том 1, Благоевград, 1995, стр.560.
  32. ↑ Петър Петров. „Пътуване на проф. В.Н.Златарски из Македония“. – Во: ВИС, г.60, 1991, кн.1, стр.71.
  33. ↑ Васил Кънчов. „Избрани произведения“, Том I, София, 1970, стр.165.
  34. ↑ Тасев, Христо. „Борба за национална просвета в Мелнишкия край“. София, 1987, стр. 116 – 117.
  35. ↑ Димков, Г.; Ал. Алексиев, И. Симеонов, Т. Трифонов, К. Симеонов (2008). „Acoustic examinations of historically valuable Bulgarian bells“ (PDF). Акустика (бугарски). Варна, София: 115. ISSN 1312-4897. Архивирано (PDF) од изворникот 2010-11-24. Посетено на 2020-02-10.CS1-одржување: повеќе имиња: список на автори (link)
  36. ↑ Georgieva, Tsvetanka. „Research and Identification of Valuable Bells of the Historic and Culture Heritage of Bulgaria and Development of Audio and Video Archive with Advanced Technologies: List of objects“. Institute of Mathematics and Informatics of the Bulgarian Academy of Sciences. Архивирано од изворникот 2010-11-24. Посетено на 13 март 2013.
  37. ↑ „Църква Св. Св. Петър и Павел“. Архивирано од изворникот на 2014-11-29. Посетено на 2020-02-10.
  38. ↑ 2[мртва врска]
  39. ↑ 1[мртва врска]
  40. ↑ Енциклопедия „Пирински край“, том I. Благоевград: Редакция „Енциклопедия“. 1995. стр. 76. ISBN 954-90006-1-3.
  41. ↑ „Мелник – Градски исторически музей“. Архивирано од изворникот на 2016-04-15. Посетено на 2020-02-10.

Литература

уреди

Надворешни врски

уреди
Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Мелник&oldid=5150023“