Умерено - конзервативна струја (МРО)
Умерено - конзервативна струја[1][2] , Десница или Централистичко - конзервативно крило е струја или крило на Македонската револуционерна организација која се појавува по Илинденското востание. Нејзини по истакнати претставници се Христо Матов и Христо Татарчев, а за време на Рилскиот конгрес во отсуство на овие двајца на чело на ова крило застанал Даме Груев [2].
Основни принципи и начела
уреди| Македонска револуционерна |
|---|
|
|
Мото
|
|
Псевдоним
|
|
Институти
|
|
Статути
|
|
Конгреси
|
|
Весници
|
|
Непријатели
|
|
Сојузници
|
|
Хронологија
|
|
Афери
|
|
Фракции
|
|
Битки
|
|
Aпостоли
|
|
Поврзано
|
Принципите и начелата на оваа струја се наоѓаат во програмскиот документ Основите на Организацијата од Брут создаден од Христо Матов, а оваа брошура е создадена како против тежа на Директивата за идната дејност на Организацијата. Оваа брошура на Матов е преиздадена, како книга 1 на Македонската Револуционерна Библиотека во текот на 1925 година под насловот: Основи на Внатрешната Револуционерна Организација (Обид за собирање и формулирање на основите) со прилогот Што бевме — што сме, со предговор од Г. Баждаров во Софија [2].
Во неа биле поставени V принципа врз кој треба да се делува. Во однос на внатрешното устројство требало да се запази старото централистичко уредување, а во однос кон целта, Организацијата требала и понатаму да се залага за автономниот принцип.
Судир
уредиНивен главен противник била Реформската струја, предводена од Пере Тошев, Ѓорче Петров, Јане Сандански и др. По Илинденското востание, Конзервативната група токму со оваа струја ќе се судри и ќе започне борба, во почетокот преку дијалог, а подоцна и преку вооружена борба, каков да биде идниот пат на Организацијата, односно судир за контрола на самата револуционерна организација.
Двете струи отворено се судриле за време на Рилскиот конгрес, а таквиот судир постепено ја достигнал својата кулминација кога во 1907 година по наредба на Јане Сандански биле убиени Борис Сарафов и Иван Гарванов.
По ликвидациите Конзервативното крило го свикало Ќустендилскиот конгрес на кој Реформското крило и Серската група не била поканета и под претседателсво на Христо Матов, Санданистите биле осудени на смрт.
Обид за обнова на Македонската револуционерна организација и трансформација
уредиДел од дејците на конзервативна струја по Младотурската револуција станале прврзаници или учествувале во работата на Сојузот на бугарски уставни клубови, а меѓу нив се нашол и Христо Татарчев.
Во 1909 година Христо Чернопеев дошол во судир Јане Сандански и Серчани, тоа придонело Чернопеев да се приклони кон конзервативното крило кое дополнително било засилено со старите војводи како Апостол Петков и Тане Николов кој застанале на страната на Чернопеев. Во 1910 година Христо Матов и Христо Татарчев направиле обид за обнова на Македонската револуционерна организација. Во 1911 година бил избран Централен комитет во кој влегле Тодор Александров, Христо Чернопеев и Петар Чаулев меѓутоа до потполно обединување на поранешните дејци на Македонската револуционерна организација не дошло.
Меѓутоа составот на овој Централен комитет и организацијата која била поставена претставувале основа за идната дејност на ВМРО (Автономистичка), односо таа произлегла од конзервативната струја.
Полемики
уредиВо постарата литература на оваа фракција и се давала идеолошка обоеност и се нарекува како Десница иако станува збор за револуционерна организација. Треба да се истакна дека оваа група се залагала за запазување на стариот централистички принцип, а во поглед на целта таа и понатаму се залагала за автономија.
Дел од историчарите ова крило го жигосале како десно врховистичко крило т.е дека се залагало за присоединување на Македонија кон Бугарија иако од нивните нормативните акти како и од оние на ВМРО (Автономистичка) се гледа дека тие формално-правно никогаш не се залагале за тоа [2].
Во поновата литература се исфрла претставката Десница и се потенцира дека оваа групација се залагала за запазување на старите начела и принципи, отука се нарекува конзервативна струја.
Извори
уреди- ↑ Въ тѣзи разисквания се сблъснаха дветѣ известни намъ течения — радикално-реформаторското и умѣрено-консервативното. Макаръ че нѣкои отъ най-влиятелнитѣ вдъхновители на първото (марксистътъ Димо хаджи Димовъ, писательтъ А. Страшимировъ и др.), отсѫтствуваха, демократичнитѣ начала и децентрализацията въ управлението бидоха блѣскаво защитени отъ Г. Петровъ и П. Тошевъ, при подкрепата на Я. Сандански и други отчаяни лѣвичари. Отсѫтствуваше отъ конгреса и най-упоритиятъ привърженикъ на умѣреностьта въ преобразованията, Хр. Матовъ, който и съ перо и съ слово не престана, въ продължение на две години, да доказва пакостьта отъ крайни и неприложими реформаторски тежнения. Съ своята упоритость той бѣше си навлѣкълъ неприязъньта на лѣвичаритѣ, а като задгранични представители, сиречь членове на единствения редовно функциониращъ презъ цѣлия периодъ отъ възстанието до конгреса, общоорганизационенъ висшъ институтъ, той и др.ъ Хр. Татарчевъ бѣха станали прицѣлна точка на всѣкакви критики и нападки. Поради това и двамата, въпрѣки грамаднитѣ си заслуги презъ време на междуцарствието, не можаха да попаднатъ между конгреснитѣ делегати. Наистина, умѣрено-консервативното течение се застѫпваше въ конгреса отъ най-авторитетния деятель въ вѫтрешностьта, Д. Груевъ. Той обаче, било поради природната си склонность къмъ практическитѣ постижения по пѫтя на взаимнитѣ отстѫпки, било поради заемания председателски постъ, остана и тукъ вѣренъ на своята примирителна тактика. Все пакъ централистичната система и умѣрениятъ реформизъмъ броеха множество убедени привърженици, като Л. Маджаровъ, Ст. Икономовъ, П. Васковъ, Добри Даскаловъ и др. и намѣриха въ конгреса горещи защитници въ лицето на Б. Мончевъ, А. Манасиевъ и др... том II Следъ Илинденското възстание
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 Христо Силянов, "Освободителнитѣ борби на Македония", том II Следъ Илинденското възстание, Издателство на Илинденската организация, София, 1943. (бугарски)