Подземна република

Подземна република, Тајна република или Држава во држава — епитет на Македонската револуционерна организација, која во текот на своето постоење и дејствување кон крајот на XIX и почетокот на XX век во рамките на Отоманското Царство успеала да создаде паралелни институции на власт. На териториите на Македонија и Одринско почнал да егзистира еден нелегален политички паравоен субјект кој преку своите институции и акти ја остварувал својата цел и волја меѓу христијанското и нехристијанското населението со што се ограничувала јурисдикцијата на самата империја и се загрозувало турското владење во овој дел на Балканот. Псевдонимот Подземна република (An Underground Republik) е употребен од страна на Даме Груев во интервјуто со еден анонимен шкотски новинар во неговата статија за Организацијата во списанието Blackwood’s Magazine',' во текот на неговата посета на Македонија , а истиот псевдоним е употребен и од страна на американскиот новинар Алберт Сониксен, авторот на делото Исповед на еден македонски четник

Паралелна власт

Македонска револуционерна организација (МРО)
Мото Слобода или смрт Македонија на Македонците Самостојна македонска држава
Псевдоним Подземна република
Институти Централен комитет Задгранично претставништво Четнички институт Полиција Пошта Окрузи Пунктови Правосудство
Статути Прв устав Прв правилник Устав на ТМОРО Правилник на ТМОРО Правилник за четите на ТМОРО Устав на ВМОРО Правилник на ВМОРО Правилник за селски чети
Конгреси Ресенско советување Солунски конгрес од 1896 Солунски конгрес од 1903 Смилевски конгрес Конгрес на Петрова Нива Струмички конгрес од 1904 Прилепски конгрес Скопски конгрес Солунски конгрес од јуни 1905 Солунски конгрес од август 1905 Струмички конгрес од 1905 Серски конгрес Рилски конгрес Ќустендилски конгрес Мајски конгрес
Весници Бунтовник Право Дело Револуционерен лист Автономија (1898 - 1902) Илинден Автономија (1903) Слобода или смрт Револуција Единство
Непријатели Османлиско Царство Грчка пропаганда Бугарска пропаганда Српска пропаганда Бугарска егзархија Егзархиска групација Македонски комитет Врховизам БТРБ Цончевисти Елиномакедонски комитет Српско четничко движење
Сојузници МТРК Гемиџии
Хронологија Основање Јануарска средба Стамболовштината Терористичка дејност Неделно училиште Училиштен кружок Велигденска мисија Односите помеѓу ТМОРО И ВМК Смрта на Делчев Илинденско востание Крушевска Република Крушевски манифест Мирцштешки реформи Борба за Македонија Директива Основите од Брут Расцеп Возобновување
Афери Донева афера Виничка афера Валандовска афера Битолска афера Солунска афера Иванчова афера Струмичка афера Афера Мис Стон Крушевска афера Грабнувањето на Даме Груев Мацанова афера
Фракции Конзервативна струја Реформска струја Серска група Струмичка група Сарафисти
Битки Битка кај Готен Битка кај Могила Битка кај Трсје Битка кај Слива Битка кај Арменско Битка кај Гандач Битка кај Локвата и Вињари Битка кај Маргара Битка на Ножот Битка кај Баница Битка за Мехомија Битка кај Аржинското блато Битка кај Ѓуришкиот манастир Битка кај Мечкин Камен
Aпостоли Даме Груев Гоце Делчев Ѓорче Петров Пере Тошев
Поврзано Историја на Македонија Историја на македонскиот народ Македонско национално движење

An Underground Republic

Во февруари 1906 година Дамјан Груев ја обиколувал Македонија и во кратовските планини имал средба со еден шкотски новинар кој бил дописник на единбуршкото списание Blackwood’s Magazine. Овој новинар средбата ќе ја објави во споменатото шкотското списание под наслов An Underground Republik. Во текстот анонимниот шкотски новинар истакнува дека при неговиот престој на организиската територија имал доживување како да се наоѓа на територијата на една слободна подземна република каде турската власт немала никакви ингеренции, а таквиот впечаток бил потврден и од самиот Даме Груев кој истакнал:

„

Организацијата го претставува административниот механизам на една подземна Република, којашто се градеше за заштита од турската тиранија. Регуларните чети се полициски сили на оваа република. Тие ги извршуваат повелбите на цивилните судови. Во секое село има локален суд. Потоа, ние имаме подвижни судови, што ја обиколуваат земјата и одлучуваат за распарвиите помеѓу луѓето од различни села. Месните комитети ги претставуваат цивилните локални власи, зад нив се наоѓаат силите на четите. Локалните комитети се избираат од селаните. Тие не ја злоупотербуваат ниваната доверба

“

Тајна република

Во текот и по Илинденското востание, северноамериканскиот печат ги коментирал настаните во Македонија. Меѓу многубројните статии посветени за македонското националноослободително движење особено е интресен прилогот на американскиот новинар и публицист А. Д. Хаурен Смит кој бил посветен на Македонската револуционерна организација и во кој се истакнува дека:

„

Надвор од Балканскиот Полуостров се верува дека Организацијата е некакво тајно друштво од полуполитички водачи на банди, едно соединување на револуционери. Таа, меѓутоа, не е ни едното ни другото. Управното тело на Македонската организација не е ништо друго, туку сенат на една тајна република, кој е уреден внатре во Османлиското Царство и е избран од народот преку народни, но тајни избори. Во срцето на една управа што веќе се распаѓа, каква што е турската, започна да се појавува оддолу една совршена форма на политичка организација, така совршена во своите гранки, како што е онаа на еден слободен републикански народ. Во Османлиското Царство има: македонска полиција, македонски судови, македонска милиција, македонски училишта и македонска пошта, - сето тоа постои покрај големите усилби на турската влада да го уништи. Востанијата ја создадоа потребата од ваквата организација. Таканаречените градски совети или комитети, избрале претставници, за да се собераат со другите претставници од другите градови... Собраните окружни сенатори го претставуваат народот така, како што конгресот го претставува американскиот народ. Според тоа, нема да биде преувеличено, ако се каже дека во Македонија има две различни управи... Единствената цел на Организацијата не е само да крева востание. Таа го организаира судскиот систем, поткрепен со полициска сила... македонскиот селанец прибегнува до друг извор на правосудство. Тој се обрнува до месниот комитет, кој по неважни прашања сам се изјаснува. Заповед се испраќа до секој турски престапник за да ја надомести штетата и да плати казна. Обично Турчинот веднаш се потчинува, зашто секој комитете има своја полиција - чета која е сместена по планините - која учи на послушност... Предавниците строго се казнуваат, големите суми што ги троши турската власт за слични цели ги соблазуваат многумина. Како што има турски шпиони, така има и христијански предавници. Турските селани никако не ја мразат Организацијата. Борбата се води помеѓу две влади, помеѓу четите и редовната војска

“

Држава во држава

Италијанскиот печат постојано ги следел настаните во Македонија пред и по Илинденското востание, особено во тоа предничел весникот Avatni кој постојано го следел и коментирал македонското националноослободително движење, треба да се истакне статијата на О. Моргари под наслов Oriente in Fiamme објавена на 8 септември 1903 година во овој весник и притоа било истакнато:

„

Револуционерната организација на Македонија и на Одринскиот вилает претставува една држава во отоманската држава. Се конституира автономна Македонија, со своја влада, со своја милиција, со свои финансии и со свое судство и која ја исполнува својата сила во маркот и во шумите, то ест во местата каде што Турците не ќе можат да ги достигнат. Македонската организација истапува денеска на историска сцена со своето највисоко сведоштво, и тешкотии што следуваа, чинеа само една драма без да се познава нејзиниот протагонист

“

Институции

Македонската револуционерна организација од своето основање па сè до кревањето на Илинденското востание успеала на голем дел од територијата на Македонија и Одрин да инсталира организациска мрежа и свој институции преку кој успала да ја остварува својата волја меѓу населението.

Една од првите институции е Централниот комитет кој бил главен извршен орган, постепено почнале да се формираат и други окружни и околиски комитети. Истовремено со формирањето на комитетите се започнало со создавање на паралени институции на власта.

Уште во првите години биле создадени Тајна полиција и Тајна пошта како и терористички групи кој дејствувале како извршен орган . Треба да се истакне дека поштата на организацијата била подобро организирана отколку редовната пошта на Отоманското Царство. Писмата кои организацијата ги испраќала од Солун за Софија пристигале следниот ден .

Паралелно со тоа Организацијата почнала да собира и финансиски средстава од населението со што почнала да ја неметнува и своја даночна политика, имено за добиените пари организацијата давала расписка (сматка) со печат на ЦК, а одземените пари требало да се вратат на населението по ослободувањето на Македонија.

Со текот на времето се поставило прашањето за создавање на едно тело кое надвор од границите на Отоманското Царство ќе ги застапува интересите на Организацијата и на Солунскиот конгрес од 1903 година е донесена одлука за формирање на Задграничното претставништво кое започнало да егизстира како амбасада на самата Организација .

Голем исчекор е направен кога во првата половина на 1897 година се започнува со формирањето на првите вооружени чети кои постепено никнале на целата територија на Македонија со што силно била загрозена власта на Отоманското Царство и Организацијата вистински започнала да ја наметнува својата волја и власт на добар дел од турската територија на Балканот .

Уште во самиот почеток Организацијата започнала со воспоставување на паралелна судска власт која во почетокот се однесувала на самата МРО и воопшто на македонското националноослободително движење, биле регулирани односите и постапки на членовите како и на останатаото население кон револуционерното дело. Меѓутоа постепено Организацијата започнува да го убедува неселението да ги бојкотира турските судови и на територијата која била под контрола на Организацијата, почнале да се формираат граѓански судови кои се занимавале со дела и споровите меѓу населението кој не ја тангирале самата Организација.

види: Централен комитет, Тајна полиција, Тајна пошта, Задгранично претставништво, Четнички институт, Неделно училиште, Училиштен кружок и Правосудство на МРО.