Википедија

Окупација на Грција во Втората светска војна

(Пренасочено од Окупацијата на Грција во Втората светска војна)

Окупацијата на Грција од страна на Силите на Оската (грчки: Κατοχή) започнала во април 1941 година кога Нацистичка Германија ја нападнала Грција за да и помогне на Фашистичка Италија, која била во војна со Грција од октомври 1940 година. По освојувањето на Крит, цела Грција била окупирана до јуни 1941 година. Окупацијата на копното траело додека Германија и нејзиниот сојузник Бугарија не биле принудени да се повлечат под сојузничките притисоци на почетокот на октомври 1944 година. Сепак, германските гарнизони останале на Крит и некои други егејски острови, сè до крајот на Втората светска војна во Европа, кога се случило предавање на овие острови во мај и јуни 1945 година.

Окупација на Грција од Силите на Оската
Трите окупациски зони. Во сино е означена Италија, црвено Германија и зелено Бугарија. Италијанската зона била преземена од Германците во септември 1943 година.
1941. Германски војници кои го подигаат германското знаме над Акропол.
1944. Премиерот Јоргос Папандреу на Акрополот по ослободувањето

Фашистичка Италија првично објавила војна и ја нападнала Грција во октомври 1940 година, но грчката армија првично успеала да ги врати до границата со Албанија, а потоа и ги протерала во италијанскиот протекторат. Нацистичка Германија интервенирала за да го спаси својот сојузник во Јужна Европа. Додека поголемиот дел од грчката армија била дислоцирана на албанскиот фронт за да се одбрани од италијанските контра-напади, во април 1941 година започнала германската блицкриг кампања, а до јуни (со освојувањето на Крит) Грција била поразена и окупирана. Како резултат на тоа, грчката влада заминала во егзил, а во земјата била формирана колективна влада. Понатаму, територијата на Грција била поделена на окупациски зони од страна на Оската, при што Германците продолжиле да оперираат со најважните региони на самата земја, вклучувајќи ги Атина, Солун и најстратегиските Егејски Острови. Другите региони во земјата биле дадени на германските партнери, Италија и Бугарија.

Окупацијата ја уништила грчката економија и предизвикало страшни тешкотии за грчкото цивилно население[1]. Голем дел од Грција бил подложен на масовно уништување на својата индустрија (80%), инфраструктура (28%), пристаништа, патишта, железници и мостови (90%), шуми и други природни ресурси (25%)[2][3][4] и цивили (7,02% - 11,17% )[5][6]. Повеќе од 40.000 цивили загинале само во Атина од глад, десетици илјади други загинале поради одмазда од страна на нацистите и нивните соработници[7].

Еврејското население во Грција било речиси уништено. Од неговата популација од 72.000, само 12.000 (16.66%) преживеало, или со приклучување на отпорот или преку сокривање. Повеќето од загинатите биле депортирани во Аушвиц, додека оние во Тракија, под бугарска окупација, биле испратени во Треблинка. Италијанците не ги депортирале Евреите што живееле на територијата што ја контролирале, но кога Германците ги презеле и нивните региони, депортирањето на Евреи продолжило.

Во исто време било формирано и Движење на отпорот, едно од најефикасните движења на отпорот во Окупирана Европа. Овие групи на отпорот започнале герилски напади врз окупаторските сили и формирале големи шпионски мрежи. До крајот на 1943 година групите на отпорот започнале да се борат меѓу себе. Кога ослободувањето на копното дошло во октомври 1944 година, Грција била во состојба на екстремна политичка поларизација, што наскоро довело до започнување на Граѓанска војна. Последователната граѓанска војна им дала можност на многумина истакнати нацистички соработници не само да избегнат казна (поради нивниот антикомунизам), туку да станат владејачка класа на поствоена Грција, по поразот на комунистите[8][9].

Грчката влада во 2014 година тврдела дека Грчкиот отпор убил 21.087 војници на Оската (17.536 Германци, 2.739 Италијанци, 1.532 Бугари) и заробила 6.463 (2.102 Германци, 2.109 Италијанци, 2.252 Бугари), а биле убиени и 20.650 грчки партизани и непознат број заробени. Овие бројки според некои, веројатно се претерани[10].

Освојување на Грција

уреди
 
Германско артилериско гранатирање на Метаксасова линија.
 
Германски војници во Атина, 1941.

Во раните утрински часови на 28 октомври 1940 година, италијанскиот амбасадор Емануел Граци го разбудил грчкиот премиер Јоанис Метаксас и му дал ултиматум. Метаксас го отфрлил ултиматумот и италијанските сили ја нападнале грчката територија од Албанија, окупирана од Италија, пред помалку од три часа подоцна. (Годишнината од одбивањето на Грција денес е државен празник во Грција.) Италијанскиот премиер Бенито Мусолини ја започнал инвазијата делумно за да докаже дека Италијанците би можеле да одговараат на воените успеси на германската армија и делумно поради тоа што Мусолини ја сметал југоисточна Европа во италијанската сфера на влијание.

Грчката армија се покажала како сериозен противник и успешно го искористила планинскиот терен на Епир. Герчките сили направиле контра-напад и ги принудиле Италијанците да се повлечат. До средината на декември, Грците окупирале речиси една четвртина од Албанија, пред да дохдат италијанските засилувања и суровата зима. Во март 1941 година, големиот италијански противнапад не успеал. Првичниот грчки пораз на италијанската инвазија се смета за прва победа на Сојузничките земји на Втората светска војна, иако поради германската интервенција, таа на крајот резултирала со победа за Оската. 15 од 21 грчки оддел биле распоредени против Италијанците, така што само шест дивизии се соочиле со нападот од германските трупи во т.н. линија Метаксас (во близина на границата помеѓу Грција и Југославија/Бугарија) во текот на првите денови од април. Грција добила помош од британските трупи, префрлени од Либија по наредба на Винстон Черчил.

На 6 април 1941 година, Германија дошла на помош на Италија и ја нападнала Грција преку Бугарија и Југославија. Грчките и британските сили повторно не биле поразрни. На 20 април, откако грчкиот отпор на северот престанал, бугарската војска влегла во грчката Тракија, без ниту еден испукан куршум, со цел повторно да го врати излезот на Егејско Море во Западна Тракија и Источна Македонија. Бугарите ја окупирале територијата помеѓу реката Струма и линијата на демаркација што поминува низ Александропол и Свиленград западно од реката Марица. Грчката престолнина Атина паднала на 27 април, а до 1 јуни, по заземањето на Крит, цела Грција била ставена под окупација. По инвазијата, кралот Ѓорѓи побегнал, прво на Крит, а потоа и во Каиро. Номинално, грчката десничарска влада владеела од Атина, но таа била марионета на окупаторите[11].

Тројна окупација

уреди

Окупацијата на Грција била поделена меѓу Германија, Италија и Бугарија. Германските сили ги окупирале најстратегиските и најважните области, како Атина, Солун со Централна Македонија и неколку Егејски Острови, вклучувајќи го и најголемиот дел од Крит. Првично, германската зона била управувана од амбасадорот Гинтер Алтенбург од германското Министерство за надворешни работи. Од 1942 година германската окупациона зона била управувана од Херман Нојбахер и Александер Лер[12]. И Лер и Нојбахер биле Австријци, што ја одразувало генералната тенденција на Берлин да ги испрати Австријците на Балканот, бидејќи се верувало дека Австријците подобро го разбираат регионот отколку Германците. Во септември-октомври 1943 година, Јирген Строп, новоименуваниот висок полициски водач на СС, се обидел да ги оспори двајцата но многу бргу потоа бил отпуштен од своето работното место. Волтер Шимана го заменил Строп како полициски водач во Грција и успеал да воспостави подобар работен однос Нојбахер и Лер[13].

Источна Македонија и Тракија се нашле под бугарска окупација и биле припоени кон Царство Бугарија, која долго време ги барала овие територии. Останатите две третини од Грција биле окупирани од Италија, при што Јонските Острови директно биле управувани како италијански територии. Грофот Пелегрино Гиги ги претставувал италијанските интереси со грчката влада, додека генерал Карло Гелосо командувал со 11-тата армија што ја окупирала Грција[14]. Односите меѓу Германците и Италијанците не биле добри. Германската политика била силно насочена кон обесхрабрување на односите меѓу германските војници и грчките жени, бидејќи германските водачи стравувале дека преку тоа германскиот народ ќе се раздели на чистите ариевски Германци и расни Грци, кои се сметале за деградирани Аријци и извалкани поради долг период на Отоманска власт[15]. Спротивно на тоа, Италијанците немале такви размислувања[15]. Германските офицери често се жалеле дека Италијанците биле повеќе заинтересирани да прават љубов со грчките жени отколку да прават војна и дека Италијанците ја немале потребната цврстина за да ја спроведат кампањата, бидејќи многу италијански војници имале грчки девојки[15]. По италијанската капитулација во септември 1943 година, италијанската зона била преземена од Германците, кои често ги напаѓале италијанските гарнизони. Имало неуспешен обид од страна на Британците да ја искористат предноста по преавањето на Италија, кое довело до Операција Додеканези.

Германската окупациона зона

уреди

Економска експлоатација и Големиот глад

уреди
Universal Newsreel за дистрибуција на храна на грчкиот народ во 1944
 
Германската економска експлоатација довела до неконтролирана инфлација: банкнота од 200.000.000 драхми, издадена во септември 1944 година

Грција во голема мера пострадала за време на окупацијата[16][17]. Економијата на земјата веќе била уништена од 6-месечната војна, и на тоа била додадена немилосрдната економска експлоатација од страна на нацистите[18]. Суровините и храната биле реквизирани, а колаборациската влада била принудена да ги плати трошоците, што довело до инфлација. Бидејќи одливите на суровини и производи од Грција кон Германија не биле компензирани од Германија, компанија DEGRIGES грчката влада била принудена да се согласи да го третира билансот како заем без камата што требало да се врати откако војната ќе заврши. На крајот од војната, овој присилен заем изнесувал 476 милиони марки[19].

Реквизициите на окупационите овластувања и целосниот грабежот, падот на земјоделското производство од воено нарушување, распаѓањето на дистрибутивните мрежи на земјата поради комбинирана штета на инфраструктурата, пропаѓањето на централната власт и фрагментација на земјата од рацете на Оската, заедно со лепењето од страна на земјоделците, довеле до сериозен недостиг на храна во главните урбани центри во текот на зимата 1941-1942 година. Со оглед на тоа дека дури и во времето пред војната Грција зависела од увозот на пченица за покривање на околу една третина од нејзините годишни потреби, сојузничката блокада на Европа со доминација на Германија дополнително ја влошила ситуацијата, предизвикувајќи Голем глад (Μεγάλος Λιμός): само во поголемата област во Атина-Пиреја, околу 40.000 луѓе починале од глад, а до крајот на окупацијата „се проценува дека вкупното население на Грција [...] е 300.000 помалку отколку што требало поради глад„[20].

Помошта дошла најпрвин од неутрални земји како Шведска и Турција (СС Куртулуш), но огромното количество на храна завршило во рацете на владините претставници и трговците на црниот пазар кои ја користеле нивната врска со властите на Оската за да ја „купат“ оваа помош од нив, а потоа ја продавале на очајното население по енормно зголемени цени. Големото страдање и притисокот на протераната грчка влада на крајот ги принудило Британците делумно да ја укинат блокадата, а од летото 1942 година канадската пченица почнала да се дистрибуира под покровителство на Меѓународниот црвен крст. Од 7,3 милиони жители на земјата во 1941 година, се проценува дека целосно 2,5 милиони биле корисници на оваа помош, од кои половина живееле во Атина, т.е. практично вкупниот број на население во главниот град.[21][22]. Иако оваа помош ја ублажила заканата од глад во градовите, малку од неа стигнало до селата, кое доживеало посебен период на глад во 1943-1944 година. Порастот на вооружените отпори резултирало со големи антипартиски кампањи низ селата од страна на Оската, што довело до големо опожарување на селата, уништување на полиња или масовни погубувања како одмазда за герилските напади. Како што напишал P. Voglis :„Германците ги претворија производствените области во запалени полиња и ограбени села и богатите провинциски градови во бегалски населби“[23].

Злосторства

уреди
 
Натпис на германски и грчки подигнат во селото Канданос на Крит, кое било целосно уништено од страна на Германците како одмазда за партизанскиот напад

Зголемените напади од страна на партизаните во последните години од окупацијата резултирале со голем број на погубувања и колење на цивили. Вкупно, Германците убиле околу 21.000 Грци, Бугарите погубиле околу 40.000 и Италијанците убиле околу 9.000 лица[24]. До јуни 1944 година, меѓу нив, силите на Оската извршиле рација на 1.399 градови, општини и села, од кои 879 или две третини биле целосно збришани, оставајќи повеќе од еден милион луѓе без покрив над главата во текот на нивните антипартиски зафати, главно во областите на Централна Грција, Западна Македонија и бугарската окупациона зона[25].

Најгласните примери во германската зона се оние на селото Комено на 16 август 1943 година, каде што 317 жители биле погубени од страна на 1-та германска дивизија и селото било запалено, Холокауст во Вијанос од 14 до 16 септември 1943 година, во кој повеќе од 500 цивили од неколку села во регионот на Вијанос и Јерапетра на Крит биле погубени од 22-та германска пешадиска дивизија, Масакрот во Калаврита на 13 декември 1943 година, во кој војниците на Вермахттот од 117-та дивизија го погубиле целото машко население и последователното целосно го унишиле градот,Масакрот во Дистомо на 10 јуни 1944 година, каде што 4-та СС полициска дивизија ограбила и го изгорила селото Дистомо, што резултирало со смрт на 218 цивили и Холокаустот во Кедрос на 22 август 1944 година на Крит, каде што 164 цивили биле погубени, а девет села биле целосно уништени откако претходно биле ограбени. Во исто време, во текот на концентрираната анти-герилска кампања, стотици села биле систематски запалени и речиси 1.000.000 Грци осттанале без покрив над главата[7].

Два други значајни дела на бруталноста биле масакрите на италијанските трупи на островите Кефалонија и Кос во септември 1943 година, за време на германското преземање на италијанските окупациски области. Во Кефалонија, на 12 септември, италијанската 33-та пешадиска дивизија била нападната на 13 септември од страна на 1. Gebirgs со поддршка од Junkers Ju 87, и истата била принудена да се предаде на 21 септември, откако настрадале околу 1.300 жртви. Следниот ден, Германците започнале да ги убиваат затворениците убивајќи 4.500 Италијанци. Околу 4.000 преживеани биле префрлени на бродови, но некои од нив потонале по кое уште 3.000 луѓе биле мртви[26].

Италијанска окупациона зона

уреди

Италијанците го окупирале најголемиот дел од грчкото копно и повеќето острови. Иако неколку предлози за територијална анексија биле изнесени во Рим, тоа всушност не било направено за време на војната. Ова се должело на притисокот од кралот на Италија, Виктор Емануел III, и од Германците, кои биле загрижени за понатамошно отуѓување на грчкото население, кое веќе силно се спротивставило на бугарските анексии.

Сепак, на Јонските Острови, грчките граѓански власти биле заменети од Италијанците во подготовка за повоена анексија. За Епир, област во близина на границата со Албанија, каде што живеело значајно албанско малцинство, била побарана и тоа за територијата позната како Чамерија. Пред војната, голем дел од италијанската пропаганда против Грција се вртела околу прашањето на Чамерија, бидејќи Италијанците се надевале дека ќе добијат албанска поддршка преку промовирање на иредентизам во Чамерија и во Косово[27]. Иако Италијанците сакале да ја соединат Чамерија со Албанија, Германците ставиле вето на предлогот. Врховниот комесар на Албанија, Џемил Дино, бил назначен, но неговиот авторитет бил ограничен, а за времетраењето на окпуацијата, областа останала под директна контрола од страна на воените власти во Атина[28].

Друг случај на организација спонзорирана од Италија била онаа на т.н. Римска легија, составена од Аромани и предводена од Алкивијад Дијаманди, Николаос Мадуси, која помагала на италијанската армија и пропагирала за автономна влашка држава, Пиндско-македонско кнежевство, чија територија по крајот на војната требало да опфаќа региони на Западна Македонија, северна Тесалија и Епир[29]. Најголемиот дел од Власите одбил да соработува со кнежевството[30]. Со растот на Отпорот во 1943 година и падот на италијанските сили во септември 1943 година, таканаречената Римска легија престанала да постои, нејзините членови или биле убини или побегнале од територијата.

 
Грчки градски гарнизон од италијански војници мај 1941 година

Во споредба со другите две зони, италијанскиот режим на окупација бил релативно мал, што може да се заклучи од релативно малиот број на погубувања и злосторства извршени во италијанската зона на окупација, во споредба со злосторствата и погубувањата извршени во германските и бугарските зони. Понатаму, за разлика од Германците, и покрај некои локални команданти, италијанската војска ги заштитила Евреите во нивната зона. Германците биле наводно вознемирени бидејќи Италијанците не само што ги заштитиле Евреите на нивната територија, туку и во делови на окупирана Франција, Грција, Балканот и на други места, каде што, исто така, ги штителе локалните еврејски популации. На 13 декември 1942 година, Јозеф Гебелс, министер за пропаганда на Хитлер, во својот дневник напишал: „Италијанците се крајно лабави во третманот на Евреите. Тие ги штитат италијанските Евреи во Тунис и во окупирана Франција и нема да дозволат да бидат подготвени за работа или да бидат принудени да ја носат Давидовата ѕвезда. Ова уште еднаш покажува дека фашизмот навистина не се осмелува да се фати во основите, но е многу површен во однос на проблемите од витално значење„[31].

Понекогаш се случиле значителни масовни репресии, како што бил масакрот во Доменикон во кој биле убиени 150 грчки цивили. Бидејќи контролирале поголем дел од селата, Италијанците биле првите кои се соочиле со движењето на отпорот во 1942-43. До средината на 1943 година, Отпорот успеал да протера неколку италијански гарнизони од некои планински области, вклучувајќи и неколку градови, создавајќи ослободени зони (Слободна Грција). По италијанското примирје во септември 1943 година, италијанската зона била преземена од Германците. Како резултат на тоа, германската антипартиска и антисемитска политика се проширила.

Бугарска окупациона зона

уреди
 
Споменик за Драмско востание

Бугарската војска влегла во Грција на 20 април 1941 година. Во бугарската окупациона зона се наоѓал североисточниот дел на грчкото копно и островите Тасос и Самотрака, односно денешниот регион на Источна Македонија и Тракија, освен префектурата Еврос (на грчко-турската граница), која поради својата стратешка вредност, била задржана од Германците, и покрај бугарските протести[32]. За разлика од Германија и Италија, Бугарија официјално ги анектирала окупираните територии, кои долго време биле цел на бугарскиот национализам[33]. Источна Македонија и Тракија биле дел од Отоманското Царство до 1913 година, кога станале дел од Бугарија, по Балканските војни. Шест години подоцна, во 1919 година, по завршувањето на Првата светска војна, областа била припоена од страна на Грција, по потпишувањето на Нејскиот мировен договор (Грција била на победничката страна на Првата светска војна, додека Бугарија била на страната на поразените)[33].

Во текот на бугарската окупациона зона, бугарската политика била насочена кон истребување или протерување на населението[34], со цел да се спроведе бугаризирање на словенското население (Македонците) и да се протераат (или дури и да се убијат) остатокот од Грците[35]. Во текот на овој период започнала голема кампања за бугаризација, во која биле депортирани сите грчки функционери (градоначалници, земјопоседници, индустријалци, наставници, судии, адвокати, свештеници). Била ставена забрана за употреба на грчкиот јазик, имињата на градовите и местата се промениле на бугарски[33]. Дури и надгробните споменици со грчки натписи биле рушени[36].

Бугарската влада се обидела да го смени етничкиот состав на регионот, агресивно вршејќи експропријација на земјиштето и куќите на Грците во корист на доселениците од Бугарија и вовела принудна работа и економски ограничувања за активностите на грчките стопанственици, во обид да ги натераат да мигрираат во германските и италијанските делови на Грција[33]. Така, луѓето биле лишени од правото на работа без дозвола. Откако била воведена приинудната работа, властите ја дале земјата на бугарски селани (многумина од нив се доселиле од Бугарија)[35] .

Овие политики довеле до обид да се протерат Бугарите во лошо организираното Драмско востание кон крајот на септември 1941 година (главно водено од Комунистичката партија на Грција), кое сепак било потиснато од бугарската војска по кое следеле масовни репресии против грчките цивили[33]. До крајот на 1941 година, повеќе од 100.000 Грци побегнале од бугарската окупациона зона[37][38]. Бугарските колонисти биле охрабрени да се населат во Источна Македонија и Тракија со владини кредити и стимулации, вклучувајќи куќи и земјиште конфискувано од домородците.

Обидите на бугарската влада да ја добие лојалноста на локалното словенско говорно население и да регрутираат соработници меѓу нив, забележало извесен успех, при што Бугарите биле често поздравувани како ослободители[39][40], но според етничкиот состав на регионот, огромното мнозинството од нејзините жители активно се спротивставиле на окупаторите. Источна Македонија и Тракија имала етнички мешана популација до почетокот на XX век, вклучувајќи ги и Грците, Турците, Словените (некои од нив се идентификувале како Грци, други како Бугари или Македонци), Евреи и Помаците (етничка група на муслимани). Меѓутоа, за време на меѓувоените години, етничкиот состав на населението во регионот драматично се променил, бидејќи грчките бегалци од Анадолија се населиле во Македонија и Тракија по размената на населението помеѓу Грција и Турција. Ова значело дека само мал дел од словенските говорници можеле да се оддадат да соработуваат со окупаторите.

Поради жестоките политики на окупација, вооружениот отпор во бугарската зона бил жесток и уживал речиси универзална поддршка од цивилите[41]. Грчките герилски водачи, како што е Антонис Фостеридис, успеал на неколкупати да и се спротивстави на бугарската војска[41]. Меѓутоа, со почеток во 1943 година, започнале вооружени судири помеѓу грчките комунистички и десничарски групи, со цел да се обезбеди контрола на регионот по очекуваното повлекување на Бугарија[41].

Бугарски активности во окупирана Македонија

уреди

Освен од Источна Македонија и Тракија, која во 1941 година билча дадена на Бугарија од страна на Нацистичка Германија, бугарската влада се обидела да добие влијание и во германската централна и западна Македонија. Германската висока команда го одобрила основањето на еден бугарски воен клуб во Солун, а бугарските офицери организирале обезбедување на храна и резерви за населението што зборувало словенски во овие региони, со цел да ангажира соработници и да собира разузнавачки податоци за тоа што се случува во германската и италијанската зона. Во 1942 година, бугарскиот клуб побарал помош од Високата команда за организирање на вооружени единици меѓу словенското население во Централна и Западна Македонија. Германците првично биле многу сомнителни, но како што грчките герилски сили, особено левичарската Грчка народна ослободителна армија (ЕЛАС) добиле сè повеќе и повеќе сила, така на крајот тие се согласиле, и вооружените милиции составени, познати како Охрана, биле формирани во 1943 година во областите Пела, Флорина и Касторија. Сите милиции биле уништени од страна на ЕЛАС до средината на 1944 година.

Наводи

уреди
  1. ↑ Martin Seckendorf; Günter Keber; u.a.; Bundesarchiv (Hrsg.): Die Okkupationspolitik des deutschen Faschismus in Jugoslawien, Griechenland, Albanien, Italien und Ungarn (1941-1945) Hüthig, Berlin 1992; Decker/ Müller, Heidelberg 2000. Reihe: Europa unterm Hakenkreuz Band 6, ISBN 3-8226-1892-6
  2. ↑ „архивски примерок“. Архивирано од изворникот на 2015-11-21. Посетено на 2018-04-22.
  3. ↑ „архивска копија“. Архивирано од изворникот на 2018-03-09. Посетено на 2018-04-22.
  4. ↑ http://www.newsbeast.gr/greece/arthro/796214/oi-megales-katastrofes-kai-to-germaniko-hreos-stin-ellada-mesa-apo-dokoumeda
  5. ↑ „Council for Reparations from Germany, Black Book of the Occupation(In Greek and German) Athens 2006 p. 1018-1019“ (PDF). Архивирано од изворникот (PDF) на 2011-07-21. Посетено на 2011-06-15.
  6. ↑ Gregory, Frumkin. Population Changes in Europe Since 1939, Geneva 1951. pp. 89-91
  7. ↑ 7,0 7,1 Mazower (2001), p. 155
  8. ↑ Giannis Katris, The Birth of Neofascism in Greece, 1971
  9. ↑ Andreas Papandreou, Democracy at Gunpoint (Η Δημοκρατία στο απόσπασμα)
  10. ↑ „Council for Reparations from Germany, Black Book of the Occupation (in Greek and German), Athens 2006, p. 125-126“ (PDF). Архивирано од изворникот (PDF) на March 31, 2014. Посетено на March 4, 2016.
  11. ↑ Bamberry, Chris, The Second World War: A Marxist History, 2014, Pluto Press (pg. 182)
  12. ↑ Mazower, Mark Inside Hitler's Greece: The Experience of Occupation, 1941-44, New Haven: Yale University Press, 2001 page 222.
  13. ↑ Mazower, Mark Inside Hitler's Greece: The Experience of Occupation, 1941-44, New Haven: Yale University Press, 2001 page 223.
  14. ↑ Mazower, Mark Inside Hitler's Greece: The Experience of Occupation, 1941-44, New Haven: Yale University Press, 2001 pages 22 & 145.
  15. ↑ 15,0 15,1 15,2 Mazower, Mark Inside Hitler's Greece: The Experience of Occupation, 1941-44, New Haven: Yale University Press, 2001 page 146.
  16. ↑ Famine and Death in Occupied Greece 1941-1944, Cambridge University Press
  17. ↑ „"Greece: Hungriest Country", Time, Feb. 09 1942“. Архивирано од изворникот на 2013-01-11. Посетено на 2018-04-22.
  18. ↑ "Secret Not for Publication: Famine and Death Ride into Greece at the Heels of the Nazi Conquest", Life, 3 August 1942, pp. 28-29.
  19. ↑ „Drucksache 17/709, Entschädigungs-, Schadensersatz- und Reparationsforderungen wegen NS-Unrechts in Griechenland, Italien und anderen ehemals von Deutschland besetzten Staaten“ (PDF). Deutscher Bundestag.
  20. ↑ Voglis (2006), pp. 22–24, 30ff.
  21. ↑ Mazower (1995), pp. 44-48
  22. ↑ Voglis (2006), p. 24
  23. ↑ Voglis (2006), pp. 35–38
  24. ↑ Knopp (2009), p. 193
  25. ↑ Voglis (2006), p. 37
  26. ↑ „Kriegsverbrechen, Menschenrechte, Völkerrecht 1939-1945“. wlb-stuttgart.de.
  27. ↑ Fischer (1999), pp. 70-75
  28. ↑ Fischer (1999), p. 85
  29. ↑ Poulton, Hugh, Who are the Macedonians? Indiana University Press. (2000) p. 111
  30. ↑ Mazower (2000), p. 46
  31. ↑ Brownfeld (2003)
  32. ↑ Charles R. Shrader, The Withered Vine: Logistics and the Communist Insurgency in Greece, 1945-1949 (1999), Greenwood Publishing Group, pages 33-34; ISBN 0-275-96544-9
  33. ↑ 33,0 33,1 33,2 33,3 33,4 Mazower (2000), p. 276
  34. ↑ Miller (1975), p. 130
  35. ↑ 35,0 35,1 Miller (1975), p. 127
  36. ↑ Miller (1975), pp. 126-27
  37. ↑ Mazower (1995), p. 20
  38. ↑ Charles R. Shrader, The Withered Vine: Logistics and the Communist Insurgency in Greece, 1945-1949 (1999), Greenwood Publishing Group, p. 19; ISBN 0-275-96544-9
  39. ↑ Loring M. Danforth. The Macedonian Conflict: Ethnic Nationalism in a Transnational World. Princeton, N.J.: Princeton University Press, 1995; ISBN 978-0-691-04357-9, p. 73.
  40. ↑ Christopher Montague Woodhouse, The struggle for Greece, 1941-1949, C. Hurst & Co. Publishers, 2002; ISBN 1-85065-492-1, p. 67
  41. ↑ 41,0 41,1 41,2 Μάρκος Βαφειάδης, Απομνημονεύματα, Β΄ Τόμος, σελίδες 64-65, 1984, Εκδόσεις Λιβάνη

Надворешни врски

уреди
Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Окупација_на_Грција_во_Втората_светска_војна&oldid=5109737“