Википедија

Актин

Ова не е исто што и Актиниум.

Актин — семејство на глобуларни мултифункционални белковини кои образуваат микрофиламенти. Се среќава во скоро сите еукариотски клетки (единствениот исклучок се сперматозоидите на цевчестите црви), каде може да биде присутен во концентрации над 100 μM.

Актин
Лента дијаграм на G-актинот. Прикажани се и аденозин дифосфатот (ADP), врзан за актинскиот активен центар, и комплексираниот калциумов јон.
Назнаки
СимболАктин
PfamPF00022
InterProIPR004000
PROSITEPDOC00340
SCOP2btf
SUPERFAMILY2btf

Актинот претставува мономерна подединица на два вида на филаменти во клетките: микрофиламенти, кои се една од трите главни компоненти на цитоскелетот, и тенки филаменти, кои се дел од контрактилниот систем на мускулните клетки. Во клетките може да биде присутен или како слободен мономер, наречен G-актин (односно глобуларен актин), или како дел од линеарен, полимерен микрофиламент наречен F-актин (односно филаментозен актин). И двата типа на актин се неопходни за одвивањето на основните клеточни процеси, како што се клеточниот мотилитет и контракцијата на клетката при клеточната делба.

Актинот учествува во мноштво на значајни клеточни процеси, како што се: клеточниот мотилитет, клеточната делба и цитокинезата, движењето на клеточните органели и везикули, клеточната сигнализација, мускулната контракција, воспоставувањето и одржувањето на меѓуклеточните врски (мостови) и клеточната форма. Многу од овие процеси се посредувани од екстензивни интеракции помеѓу актинот и клеточните мембрани.[1] Кај `рбетниците идентификувани се три главни групи на изоформи на актинот: алфа, бета и гама актин. Алфа актините, кои се наоѓаат во мускулните ткива, се важна компонента на контрактилниот систем. Бета и гама актините се наоѓаат во повеќето типови на клетки, како компоненти на цитоскелетот и како медијатори на внатрешноклеточниот мотилитет. Се верува дека ваквата разновидност на структури кои може да ги формира актинот, што му овозможува да извршува разновидни функции, е регулирана од врзувањето на тропомиозинот долж актинските филаменти.[2]

Способноста на клетката динамички да создава микрофиламенти ѝ овозможува брзо да се реорганизира како одговор на надворешни или внатрешни сигнали; на пример, да ја зголеми апсорпцијата на клеточната мембрана или да ја зголеми клеточната атхезија за да формира ткиво. Други ензими или органели, како што се на пример трепките (цилиите), можат да се закотват за „скелето“ од микрофиламенти за да ја контролираат деформацијата на надворешната клеточна мембрана, што овозможува ендоцитоза и цитокинеза. Скелето од микрофиламенти може да продуцира движење во клетката, или само по себе или со помош на молекуларни мотори. Затоа актинот придонесува за процеси како што се внатрешноклеточниот транспорт на везикули и органели, клеточната миграција и контракцијата на мускулите. Оттука може да се заклучи дека тој игра улога во процесите како што се ембриогенезата, заздравувањето на раните и инвазивноста на канцерските клетки. Иако актинот не е присутен во прокариотските клетки, тие имаат белковини кои вршат слична функција.[3] Актинските хомолози кај бактериите и археите можат да полимеризираат во различни хеликални или линеарни филаменти кои се изградени од една или повеќе нишки. И покрај разликите помеѓу еукариотските актини и нивните прокариотски хомолози, тие имаат две заеднички одлики: местото за врзување на нуклеотидот и контактите кои се формираат внатре во нишката.[4]

Откритие и рани истражувања уреди

 
Бруно Ференц Штрауб

Актинот за првпат бил експериментално опсервиран во 1887 година од страна на британскиот физиолог Вилијам Добинсон Халибуртон, кој го екстрахирал од мускулно ткиво.[5] Бидејќи Халибуртон не бил во можност понатаму да ги развие своите наоди, откритието на актинот најчесто се припишува на унгарскиот биохемичар Бруно Ференц Штрауб, кој работел во лабораторијата на Алберт Сент-Ѓерѓи при Институтот за медицинска хемија на Сегедскиот универзитет во Унгарија.

Во 1942 година, Штрауб развил нова техника за екстракција на мускулни белковини, која му овозможила да изолира големи количества на релативно чист актин. Неговиот метод и до ден денес е во употреба во лабораториите. Алберт Сент-Ѓерѓи претходно веќе ја имал опишано повискозната форма на миозинот, добиена со бавна екстракција од мускулно ткиво, како „активиран“ миозин, а бидејќи белковината на Штрауб ја имала способноста да го создава активирачкиот ефект, таа била наречена актин. Додавањето на ATP во смесата од двете белковини (наречена актомиозин) предизвикало намалување на вискозноста на растворот. Непријателствата во текот на Втората светска војна им оневозможиле на Штрауб и Сент-Ѓерѓи да го објават своето откритие во западните научни списанија. Затоа знаењето за актинот се проширило на западот дури по 1945 година, кога научниот труд на Штрауб и Сент-Ѓерѓи бил објавен како додаток во списанието Acta Physiologica Scandinavica.[6] Штрауб продолжил да работи на изучување на актинот, па во 1950 година објавил дека актинот има способност да врзе ATP[7] и дека ATP се хидролизира на ADP и неоргански фосфат во текот на полимеризацијата на актинот во микрофиламенти, кои остануваат врзани за микрофиламентот. Штрауб предложил дека трансформацијата на актин-ATP комплексот во актин-ADP комплекс игра улога во контракцијата на мускулите. Меѓутоа ова тврдење е точно само за мазното мускулно ткиво, а експериментално било потврдено дури во 2001 година.[7][8]

Секвенционирањето на актинот било комплетирано во 1973 година, од страна на М. Елзинга и соработниците.[9] Кристалната структура на G-актинот била објавена во 1990 година, од страна на Кабш и соработниците.[10] Истата година бил предложен модел за структурата на F-актинот, од страна на Холмс и соработниците.[11] Во текот на следните години, процедурата на кокристализација со различни белковини била постојано користена, сè додека во 2001 година не бил добиен чист кристал на актин со врзан ADP. Сепак, сè уште не е добиена структура на F-актинот со висока резолуција по пат на рендгенска дифракција. Кристализацијата на F-актинот била можна поради употребата на родамински конјугат, кој ја спречува полимеризацијата со блокирање на аминокиселинскиот остаток cys-374.[12]

Иако сè уште не постои високорезолуционен модел за структурата на F-актинот, во 2008 година тимот на Саваја бил во можност да добие поточен модел за неговата структура, врз основа на повеќе кристали на актински димери кои се меѓусебно поврзани на различни места.[13] Овој модел бил понатаму уште повеќе усовршен од страна на Саваја и Лоренц. Други пристапи, како што се употребата на криоелектронска микроскопија и синхронтронско зрачење, во поново време имаат овозможено добивање на повисока резолуција и подобро разбирање на природата на интеракциите и конформационите промени кои се одговорни за формирањето на актинските филаменти.[14][15][16]

Структура уреди

Аминокиселинската низа на актинот е една од најсочуваните во споредба со сите други белковини, бидејќи не претрпела многу промени во текот на еволуцијата. Идентичноста во аминокиселинската низа помеѓу човечкиот и квасниот актин е 85 %, додека помеѓу човечкиот и актинот на амебата Dictyostelium таа е 98 %.[17] Затоа се смета дека актинот има оптимизирана структура.[3] Актинот може да се смета и за ензим чија реакција е бавна хидролиза на ATP, а улогата на оваа реакција е да го одржи структурниот интегритет на актинската молекула. Актинската структура се формира по пат на уникатен процес на склопување. Тој стапува во многу повеќе интеракции од која било друга белковина, што му овозможува да извршува многу повеќе функции во однос на другите белковини, на секое ниво од клеточниот живот.[3] Миозинот е пример за белковина која се врзува за актинот. Друг пример е вилинот, кој може да го „ткае“ актинот во снопови или да ги сече актинските филаменти, во зависност од концентрацијата на Ca++ катјоните во околината.[18]

Актинот е еден од најзастапените белковини во еукариотските клетки, и е распространет низ целата цитоплазма.[18] Во миоцитите, актинот сочинува околу 20 % од вкупната белковинска маса, а во другите типови на клетки оваа вредност изнесува помеѓу 1 % и 5 %. Постојат повеќе типови на актин, бидејќи гените кои кодираат за актин претставуваат цело генско семејство (кај растенијата оваа фамилија содржи повеќе од 60 елементи, вклучувајќи гени и псевдогени, додека кај човекот таа содржи повеќе од 30 елементи).[3][19] Ова значи дека генетската информација на секоја единка содржи инструкции кои создаваат повеќе варијанти на актинот (наречени изоформи), кои имаат нешто поразлични функции. Еукариотските организми вршат експресија на различни гени чии производи се: α-актин, кој е дел од контрактилните структури; β-актин, кој се наоѓа во експанзиониот раб на клетките кои ја користат проекцијата на своите клеточни структури како начин за подвижност; и γ-актин, кој се наоѓа во филаментите на стрес влакната.[20] Актинот има свои хомолози и во другите домени на животот; кај бактериите тоа е белковината MreB (скратеница од англ., Murein region ‘e’ B), кој е способен да полимеризира во микрофиламенти;[3][15] додека кај археите тоа е белковината ТаО583, кој е посличен со еукариотскиот актин.[21]

Клеточниот актин има две форми: мономерни глобули, наречени G-актин, и полимерни филаменти, наречени F-актин (т.е. филаменти составени од повеќе G-актински мономери). F-актинот, исто така, може да се опише како микрофиламент. Две паралелни нишки од F-актин мора да свртат за 166 степени за да можат да лежат точно една врз друга. На овој начин се создава структурата на двојна завојница на микрофиламентите од цитоскелетот. Микрофиламентите имаат пречник од приближно 7 nm, а завојницата се повторува на секои 37 nm. Секоја актинска молекула врзува молекула на ADP или ATP, која пак е врзана за Mg++ катјон. Споредено со сите можни комбинации, најчестите форми на актин се ATP-G-актин и ADP-F-актин.[22][23]

G-актин уреди

Сликите добиени од скенирачки електронски микроскоп покажуваат дека G-актинот има глобуларна структура; сепак, рендгенската кристалографија покажува дека секоја од овие глобули се состои од два лобуса разделени со расцеп (пукнатина). Оваа структура го претставува „ATP-азниот склоп“, кој е центарот на ензимската катализа која врзува ATP и Mg++. Овој склоп е сочуван структурен мотив, а се среќава и кај другите белковини кои стапуваат во интеракција со трифосфатни нуклеотиди.[24] G-актинот е функционален само ако содржи ATP или ADP во својата пукнатина, а формата која преовладува во клетките е онаа која врзува ATP.[22]

 
Модел на лента на актин изолиран од мускулно ткиво на зајак, според Грасефа и Домингез, 2003. На сликата можат да се забележат N- и C-терминалите, четирите поддомени и местото за врзување на ATP. Молекулата е ориентирана по конвенцијата според која шилестиот крај (- крај) се наоѓа горе, а бодликавиот крај (+ крај) се наоѓа долу.

Кристалографскиот модел на актин добиен од Кабш е најчесто употребуваниот во структурните студии, бидејќи бил првиот кој бил прочистен. G-актинот кристализиран од Кабш има големина од околу 67 x 40 x 37 Å, молекуларна маса од 41,785 Da и изоелектрична точка од 4,8. Неговиот нето полнеж, при pH = 7, изнесува -7.[9][25]

Првична структура уреди

Комплетната пептидна низа на G-актинот првпат била утврдена во 1973 година, од страна на Елзинга и соработниците. Таа се состои од 374 аминокиселински остатоци. N-терминалот има изразено кисел карактер и започнува со ацетилиран аспартатен остаток, каде е ацетилирана аминогрупата. C-терминалот има алкален карактер и се состои од фенилаланин кој му претходи во низата на цистеински остаток, кој има одреден степен на функционална значајност. Двата краја се наоѓаат во непосредна близина во рамките на поддоменот I. На позиција 73 се наоѓа невообичаениот NT-метилхистидински остаток.[25]

Третична структура – домени уреди

Третичната структура се состои од два домена, познати како голем домен и мал домен, кои се одделени со расцеп (пукнатина) кој е блиску до локацијата за врзување на ATP/ADP+Pi. Подолу од расцепот се наоѓа подлабоко место кое е наречено „жлеб“. Во нативната состојба, и покрај нивните имиња, и двете места имаат споредлива длабочина.[9]

Според вообичаената конвенција во тополошките студии, белковината е прикажана така што најголемиот домен се наоѓа на левата страна, а најмалиот домен се наоѓа на десната страна. Кај актинот, во ваква позиција, помалиот домен е поделен на два поддомени: поддомен I (долна положба, аминокиселински остатоци 1-32, 70-144 и 338-374) и поддомен II (горна положба, остатоци 33-69). Поголемиот домен е, исто така, поделен на два поддомена: поддомен III (долна положба, остатоци 145-180 и 270-337) и поддомен IV (горна положба, остатоци 181-269). Изложените делови на поддомените I и III се нарекуваат „бодликави“ краеви, додека изложените делови на поддомените II и IV се нарекуваат „шилести“ краеви. Оваа номенклатура алудира на фактот дека, поради малата маса на поддоменот II, актинот е поларен, за што во поголеми детали ќе биде дискутирано подолу во текстот. Некои автори поддомените ги именуваат Ia, Ib, IIa и IIb, соодветно.

Други важни структури уреди

Најзабележителната супервторична структура кај актинот е бета-плоча составена од пет бета нишки, кои се организирани во β-меандра и β-α-β единица со насока на часовникот. Оваа супервторична структура ја има во двата актински домени, што сугерира дека белковината настанала како резултат на генска дупликација.[10]

  • Врзувачкото место за аденозинскиот нуклеотид се наоѓа помеѓу две структури со форма на β-шнола, кои припаѓаат на поддомените I и III. Остатоците кои се вклучени во врзувањето се Asp11-Lys18 и Asp154-His161, соодветно.
  • Врзувачкото место за двовалентен катјон се наоѓа веднаш под тоа за аденозинскиот нуклеотид. In vivo ова место најчесто има Mg++ или Ca++ катјон, додека in vitro се забележува хелирачката структура, која ја сочинуваат Lys18 остатокот и два кислородни атоми од α- и β-фосфатите на нуклеотидот. Калциумот е координиран со шест молекули на вода кои се врзани од аминокиселинските остатоци Asp11, Asp154 и Gln137. Тие формираат комплекс со нуклеотидот, што ги ограничува движењата на т.н. „зглобен“ регион, кој е сместен помеѓу остатоците 137 и 144. Ова ја одржува нативната форма на белковината, а отстранувањето на овој комплекс го денатурира актинскиот мономер. Овој регион е, исто така, важен бидејќи одредува дали пукнатината на белковината е во „отворена“ или „затворена“ конформација.[12]
  • Многу е веројатно дека постојат уште најмалку три други центри со среден афинитет за двовалентни јони, а уште повеќе со низок афинитет за двовалентни јони. Се претпоставува дека овие центри може да играат улога во полимеризацијата на актинот, преку дејствување за време на фазата на активација.
  • Во поддоменот II постои структура која се вика „D-петелка“ и се наоѓа помеѓу остатоците His40 и Gly48. Во повеќето кристали, D-петелката има изглед на неструктуриран елемент, но кога е комплексирана со ДНКаза I (дезоксирибонуклеаза I) има изглед на β-плоча.

F-актин уреди

 
F-актин; површинска репрезентација на повторување од 13 подединици според моделот за актински филамент на Кен Холмс.

Класичниот опис на F-актинот гласи дека тој претставува филаментозна структура која може да се смета како едноверижен левовртечла завојница, со свртување од 166° околу завојната оска и осна транслација од 27,5 Å, или како едноверижна десновртеча завојница, со накрсно растојание од 350-380 Å, каде секој актин е опкружен со четири други актини. Симетријата на актинскиот полимер кај 2,17 подединици при едно свртување на завојницата е некомпатибилна со формирањето на кристали, што е единствено можно со симетрија од точно 2, 3, 4 или 6 подединици при едно свртување. Затоа треба да се конструираат модели кои ги објаснуваат овие аномалии со употреба на податоци од електронска микроскопија, криоелектронска микроскопија, кристализација на димери во различни положби и дифракција на рендгенски зраци.[15][16] Треба да се нагласи дека не е точно да се зборува за „структура“ кај една толку динамична молекула како што е актинскиот филамент. Во реалноста станува збор за различни структурни состојби, кај кои вредноста на осната транслација останува константна на 27,5 Å, додека податоците за ротацијата на подединицата покажуваат значителна варијабилност, со поместувања до 10% од нејзината оптимална положба, која најчесто се набљудува. Некои белковини, како што е кофилинот, се чини дека го зголемуваат аголот на свртување, но ова може да се толкува како воспоставување на различни структурни состојби. Овие може да бидат значајни во процесот на полимеризација.[26]

Што се однесува на вредностите на полупречникот на свртување и дебелината на филаментите, постои помала согласност: додека првите модели измериле должина од 25 Å, поновите кристалографски податоци, поддржани од криоелектронска микроскопија, наведуваат должина од 23,7 Å. Овие истражувања ги имаат идентификувано контактните точки помеѓу мономерите. Некои се формираат со единици на истиот синџир, помеѓу „бодликавиот“ крај на еден мономер и „шилестиот“ крај на следниот мономер. Мономерите од соседните синџири прават латерални (странични) контакти преку проекции од поддоменот IV, каде најважните проекции се оние формирани од C-терминалот и хидрофобната врска формирана од три тела кои ги вклучуваат аминокиселинските остатоци 39-42, 201-203 и 286. Овој модел сугерира дека филаментот е изграден од мономери во формација на „плоча“, во која поддомените се свртуваат околу себе. Оваа форма, исто така, се среќава и кај бактерискиот актински хомолог MreB.[15]

F-актинскиот полимер се смета дека има структурен поларитет поради фактот што сите подединици на микрофиламентот се насочени кон истиот крај. Одовде конвенцијата за именување: крајот што поседува актинска подединица чие место за врзување на ATP е изложено се нарекува „(-) крај“, додека спротивниот крај, каде местото за врзување на ATP е насочено кон соседниот мономер, се нарекува „(+) крај“.[20] Термините „шилест“ и „бодликав“, кои се однесуваат на двата краја на микрофиламентите, произлегуваат од нивниот изглед под преносна електронска микроскопија, кога примероците се испитуваат после техника на подготовка наречена „декорација“. Овој метод се состои од додавање на миозински S1 фрагменти на ткиво кое е фиксирано со танинска киселина. Овој миозин формира поларни врски со актинските мономери, што доведува до конфигурација која изгледа како стрела со перјаница долж нејзината оска, каде оската е актинот, а перјаницата е миозинот. Според оваа логика, крајот на микрофиламентот кој нема протрудирачки миозин е наречен врвот на стрелата (- крај), а другиот крај е бодликавиот крај (+ крај).[27] S1 фрагментот е составен од домените на главата и вратот на миозинот II. Во физиолошки услови, G-актинот (мономерна форма) се трансформира во F-актин (полимерна форма) со помош на ATP, каде улогата на ATP е од суштинско значење.

Хеликалниот F-актински филамент кој се наоѓа во мускулите содржи и молекула на тропомиозин, кој претставува белковина долга 40 нм, обвиткан околу F-актинската завојница.[16] За време на фазата на релаксација, тропомиозинот ги покрива активните места на актинот, така што интеракцијата помеѓу актинот и миозинот не може да се одвива за да се создаде мускулна контракција. Постојат и други белковински молекули врзани за тропомиозинската нишка, а тоа се тропонините, кои имаат три полимери: тропонин I, тропонин T и тропонин C.[28]

Склопување уреди

 
Модел на лента добиен со употреба на PyMOL програмата на кристалографи од префолдин белковини од архејата Pyrococcus horikoshii. Шестте супервторични структури се во форма на намотани завојници кои „висат“ од централните бета цилиндри. Еукариотскиот префолдин има слична структура.

Актинот спонтано го стекнува поголемиот дел од својата третична структура.[29] Меѓутоа начинот на кој се здобива со својата потполно функционална форма од својата новосинтетизирана нативна форма е посебен и скоро уникатен во белковинската хемија. Причината за овој посебен пат можеби е потребата да се избегне присуство на неправилно склопени актински мономери, кои можат да бидат токсични, бидејќи можат да дејствуваат како неефикасни терминатори на полимеризацијата. Сепак, тој е клучен за стабилноста на цитоскелетот, а дополнително, тој е суштински процес за координација на клеточниот циклус.[30][31]

За правилно склопување на актинот потребен е CCT (скратеница од англ. Chaperonin containing Tcp-1), кој е група II цитозолен шаперонин. CCT е изграден од двоен прстен кој се состои од осум различни подединици (хетерооктамер) и се разликува од другите шаперонини, особено од неговиот архејски хомолог GroEL, по тоа што не бара присуство на кошаперон за „капак“ над централната каталитичка празнина. Супстратите се врзуваат за CCT преку специфични домени. Порано се сметало дека CCT стапува во интеракција само со актинот и тубулинот, но најновите студии покажале дека тој стапува во интеракција со голем број на полипептиди. Тој дејствува по пат на ATP-зависни конформациски промени, за кои повремено се потребни неколку круга на ослободување и катализа со цел да се заврши реакцијата.[32]

За да можат успешно да се склопат, и актинот и тубулинот треба да стапат во интеракција со друга белковина, наречена префолдин, кој претставува хетерохексамерен комплекс (изграден од шест различни подединици), во интеракција која е толку специфична што овие молекули имаат коеволуирано. Актинот се комплексира со префолдинот уште додека е во фаза на биосинтеза, кога е долг околу 145 аминокиселински остатоци, особено оние на N-терминалот.[33]

За препознавање на актинот и тубулинот се користат различни подединици, иако постои мало преклопување. Кај актинот, подединиците кои се врзуваат со префолдинот се веројатно PFD3 и PFD4, кои се врзуваат на две места: едното е помеѓу остатоците 60-79, а другото е помеѓу остатоците 170-198. Актинот бива препознаен, „натоварен“ и „испорачан“ до цитозолниот шаперонин (CCT) во отворена конформација.[29] Кога актинот е испорачан, контактот е толку краткотраен што не се формира третичен комплекс, а префолдинот веднаш се ослободува.[34]

CCT потоа покренува низно склопување на актинот преку формирање на врски со неговите подединици, наместо едноставно да го затвори во својата празнина.[35] За оваа цел поседува специфични области за препознавање во својот апикален β-домен. Првата фаза на склопувањето се состои од препознавањето на остатоците 245-249. Потоа други детерминанти воспоставуваат контакти.[36] И актинот и тубулинот се врзуваат за CCT во отворени конформации, во отсуство на ATP. Во случајот на актинот, две подединици се врзани за време на секоја конформациска промена, додека кај тубулинот врзувањето е за четири подединици. Актинот има специфични врзувачки подединици кои стапуваат во интеракција со δ и β-CCT подединиците или со δ-CCT и ε-CCT. По врзувањето на AMP-PNP за CCT, супстратите влегуваат во празнината на шаперонинот. Исто така, во случајот на актинот, се чини дека CAP-белковината е потребен како кофактор во последните фази на неговото склопување.[31]

Каталитички механизам на ATPазата уреди

Актинот е ATPаза, односно ензим кој хидролизира ATP. Оваа група на ензими се одликуваат со мала брзина на каталитичката реакција. Познато е дека оваа ATPаза е „активна“, т.е. нејзината брзина се зголемува за околу 40.000 пати кога актинот е дел од филамент.[26] Референтната вредност за оваа брзина на хидролиза во идеални услови е околу 0,3 s−1. Неорганскиот фосфат останува врзан за актинот, веднаш до ADP молекулата, релативно долго време, сè додека не се ослободи кооперативно од внатрешноста на филаментот.[37][38]

Точните молекуларни детали на каталитичкиот механизам сè уште не се потполно разјаснети. Иако има многу дебати на ова прашање, се чини сигурно дека „затворената“ конформација е потребна за хидролиза на ATP, а се смета дека аминокиселинските остатоци кои се вклучени во овој процес се придвижуваат на соодветното растојание.[26] Глутаминската киселина Glu137 е еден од клучните остатоци и се наоѓа во поддоменот I. Нејзината функција е да ја врзе молекулата на вода која нуклеофилно ја напаѓа γ-фосфатната врска на ATP, додека нуклеотидот е силно врзан за поддомените III и IV. Бавноста на каталитичкиот процес се должи на големото растојание и искривената положба на молекулата на вода во однос на реактантот. Многу е веројатно дека конформационата промена меѓу G и F формите на актинот, како резултат на ротација на домените, го поместува остатокот Glu137 поблиску, овозможувајќи ја хидролизата на ATP. Овој модел сугерира дека полимеризацијата и функцијата на ATPазата веднаш стануваат независни една од друга.[15][16] Трансформацијата од „отворена“ во „затворена“ состојба помеѓу G и F формите на актинот и нејзините импликации на релативното придвижување на неколку клучни остатоци се одликувани во молекуларната динамика и QM/MM симулациите.[39][40]

Генетика уреди

Актинот е еден од најсочуваните белковини во текот на еволуцијата бидејќи стапува во интеракција со многу други белковини.[3]

Квасните габи имаат само еден ген кој кодира за актин, но посложените еукариоти обично вршат експресија на неколку изоформи на актинот, кои ги кодира фамилија на сродни гени. Цицачите имаат најмалку шест актински изоформи кодирани од одделни гени,[41] кои се поделени во три класи врз основа на нивните изоелектрични точки: алфа, бета и гама. Алфа актините, најчесто, се среќаваат во мускулното ткиво, додека бета и гама изоформите се наоѓаат во немускулните клетки. Иако аминокиселинските низи и in vitro својствата на овие изоформи се многу слични, тие не можат да бидат заменети една за друга во in vivo услови.[42]

Типичниот ген за актин има околу 100-нуклеотиден 5’ UTR (англ. 5′ untranslated region: 5’-нетранслатирана област), 1200-нуклеотиден транслатиран регион и 200-нуклеотиден 3’ UTR (англ. 3′ untranslated region: 3’-нетранслатирана област). Повеќето актински гени поседуваат интрони.

Сите несферични прокариоти поседуваат гени кои кодираат хомолози на актинот (како што е MreB). Овие гени изгледа дека се важни за одржување на формата на прокариотската клетка. Генот ParM, кој се наоѓа во плазмидите, кодира за белковина слична на актинот чија полимерна форма е динамички нестабилна, а има особина да изврши раздвојување на плазмидската ДНК во клетките-ќерки за време на клеточната делба. Овој механизам на раздвојување на плазмидската ДНК е аналоген на улогата на микротубулите во процесот на митоза кај еукариотите.[43]

Динамика на полимеризација уреди

Нуклеација и полимеризација уреди

 
Механизам на полимеризација на G-актинот во F-актин при формирањето на тенките филаменти. Забележете ја хидролизата на ATP.

Факторите за нуклеација се неопходни за да се стимулира полимеризацијата на актинот. Еден таков фактор за нуклеација е Arp2/3 комплексот, кој имитира димер на G-актинот, со цел да ја стимулира нуклеацијата (или формирањето на првиот тример) на мономерниот G-актин. Комплексот Arp2/3 се врзува и за актински филаменти под агол од 70°, за да поттикне формирање на нови актински гранки од веќе постоечките актински филаменти. Arp2/3-посредуваната нуклеација е неопходна за одвивањето на насочената клеточна миграција.[44]

Растот на актинските филаменти го регулираат тимозинот и профилинот. Тимозинот се врзува за G-актинот за да го ублажи процесот на полимеризација, додека профилинот се врзува за G-актинот за да изврши размена на ADP за ATP, поттикнувајќи го на тој начин додавањето на мономери кон бодликавиот, односно (+), крај на F-актинските филаменти.

F-актинот е истовремено јак и динамичен. За разлика од другите видови на полимери, како што е ДНК, чии составни делови се врзани меѓу себе со јаки ковалентни врски, мономерите на актинските филаменти се врзани со послаби, нековалентни врски. Проблемот на малата јачина на овие врски е решен со формирање на латерални врски со соседните мономери. Од друга страна, предноста на слабите врски е што краевите на филаментите се динамични, па можат лесно да ослободат или да инкорпорираат мономер. Ова значи дека филаментите можат брзо да се реорганизираат и, на тој начин, да ја променат клеточната структура како одговор на одредени надворешни сигнали. Овој процес, заедно со биохемискиот механизам кој го покренува, е познат како „динамика на агрегација“.[45]

In vitro проучувања уреди

Проучувањата кои се фокусираат на акумулацијата и губењето на подединиците на микрофиламентите се изведуваат in vitro (т.е. во лабораторија, а не на клеточни системи), бидејќи полимеризацијата на така добиениот актин доведува до создавање на истиот F-актин како оној што се создава in vivo. Процесот in vivo е контролиран од мноштво на различни белковини, со цел да ги задоволи клеточните потреби, па затоа е тешко да се изучува во овие услови.[46]

Создавањето на филаментите in vitro се одвива на низијален начин: прво се одвива „фазата на активација“, кога се случува врзување и размена на двовалентни катјони на одредени места од G-актинот, кој е врзан за ATP. Ова создава конформациона промена, понекогаш наречена G*-актин или F-актински мономер, бидејќи е многу слична на подединиците од кои е изграден филаментот. По ова следи „фазата на нуклеација“, во која G-актинот создава мали, нестабилни фрагменти од F-актин кои се способни да полимеризираат. Во почетокот се формираат нестабилни димери и тримери. „Фазата на издолжување (елонгација)“ започнува кога постои доволно голем број на вакви кратки полимери. Во оваа фаза филаментот брзо расте преку додавање на нови мономери на двата краја.[47] Конечно, се постигнува стационарна рамнотежа (еквилибриум), каде мономерите на G-актинот се разменуваат на двата краја на микрофиламентот без каква било промена на неговата вкупна должина.[18] Во оваа последна фаза, „критичната концентрација Cc“ е дефинирана како однос помеѓу константата на агрегација и константата на дисоцијација на G-актинот, каде динамиката на адиција и елиминација на димери и тримери не предизвикува промени во должината на микрофиламентот. Во in vitro услови, Cc изнесува 0,1 μM,[48] што значи дека при повисоки вредности се одвива полимеризација на актинот, а при пониски вредности деполимеризација.[49]

Улога на хидролизата на ATP уреди

Како што е наведено погоре, иако актинот хидролизира ATP, сите истражувања укажуваат на фактот дека ATP не е потребен за агрегација на актинот, имајќи предвид дека, од една страна, хидролизата на ATP главно се одвива во внатрешноста на филаментот, а од друга страна, фактот што ADP, исто така, може да поттикне полимеризација на актинот. Поради ова се поставува прашањето: кој термодинамички неповолен процес бара олку голема потрошувачка на енергија? Циклусот на актинот, кој ја спрегнува хидролизата на ATP со полимеризацијата на актинот, се состои од преференцијално додавање на G-актин-ATP мономери кон бодликавиот крај на филаментот и истовремено одделување (ослободување) на F-актин-ADP мономери од шилестиот крај на филаментот. Ослободените мономери, потоа, го заменуваат ADP со ATP, со што циклусот се затвора.

ATP се хидролизира релативно брзо по додавањето на G-актинскиот мономер на филаментот. Постојат две хипотези за тоа како се одвива овој процес; стохастична хипотеза, според која хидролизата на ATP се одвива по случаен пат, со можно влијание од соседните молекули; и векторијална хипотеза, според која хидролизата на ATP се одвива само во близина на други молекули чиј ATP е веќе хидролизиран. Производот на реакцијата Pi (неоргански фосфат) не се ослободува веднаш, туку некое време останува нековалентно врзан за ADP молекулата на актинот. Според тоа, постојат три вида на актин во составот на филаментите: ATP-актин, ADP+Pi-актин и ADP-актин.[37][50] Количината на секој од овие три вида на актин во филаментот зависи од неговата должина и состојба: како што започнува издолжувањето, филаментите имаат приближно еднаква количина на актински мономери врзани за ATP и врзани за ADP+Pi, и мала количина на ADP-актин на (-) крајот. Како што се постигнува стационарната состојба, ситуацијата станува обратна: ADP-актинот го сочинува поголемиот дел од филаментот, а само областа која е близу до (+) крајот содржи ADP+Pi-актин, со ATP-актин на самиот врв од филаментот.[51]

Ако се споредат филаментите кои содржат само ADP-актин со оние кои, покрај ADP-актин, содржат и ATP-актин, тогаш се забележува дека првите имаат критични константи кои се приближно еднакви за двата краја, додека вторите имаат критични константи кои се различни за двата краја: за (+) крајот Cc+ = 0,1 μM, додека за (-) крајот Cc- = 0,8 μM, што доведува до следните можности:[20]

  • Кога концентрацијата на G-актин-ATP е помала од Cc+, не се одвива издолжување на филаментот.
  • Кога концентрацијата на G-актин-ATP е помала од Cc-, но поголема од Cc+, се одвива издолжување на (+) крајот.
  • Кога концентрацијата на G-актин-ATP е поголема од Cc-, двата краја на филаментот се издолжуваат.

Оттука може да се заклучи дека енергијата ослободена од хидролизата на ATP се користи за да се создаде вистинска „стационарна состојба“, која е флукс, а не едноставна рамнотежа.[37] Конфигурацијата на различните видови на актински мономери бива препознаена од актин-врзувачките белковини, кои, исто така, учествуваат во контролата на оваа динамика.

Помошни белковини уреди

 
Комплекс помеѓу актин (зелено) и профилин (сино). Прикажаната молекула на профилин припаѓа на група II, која нормално е присутна во мозокот и бубрезите.
 
Атомска структура на Arp2/3 комплексот.

Актинскиот цитоскелет не е изграден исклучиво од актин, туку и од други белковини кои се неопходни за негово формирање и функционирање. Овие белковини се нарекуваат актин-врзувачки белковини и тие се вклучени во процесите на полимеризација, деполимеризација, стабилизација, организација и фрагментација на актинот.[18] Разновидноста на актин-врзувачките белковини е толку голема што се претпоставува дека актинот е белковина која учествува во најголем број на заемодејства белковина-белковина.[52] Подолу се наведени некои од најчестите актин-врзувачки белковини:

 
Гелсолин - клучна белковина во регулацијата на полимеризацијата и деполимеризацијата на актинот.
  • Тимозин β-4 е мала белковина (5 kDa) која се врзува за G-актин-ATP во однос 1:1; што значи дека една молекула на тимозин β-4 може да се врзе за една молекула на G-актин. Неговата улога е да ја спречи инкорпорацијата на мономерите за растечкиот полимер.[53]
  • Профилинот е белковина со молекулска маса од 15 kDa, кој, исто така, се врзува за G-актин-ATP или G-актин-ADP во однос 1:1.[54] Неговата функција е да ја олесни замената на ADP нуклеотидот за ATP. Исто така игра улога и во други клеточни функции, како што е врзувањето на пролинските повторувања кај другите белковини или врзувањето на липиди кои дејствуваат како вторични гласници.[55][56]
  • Гелсолинот и кофилинот се белковини кои се врзуваат за актинот за да ја регулираат должината на микрофиламентите. Тоа го прават со нивно „сечење“, со што се создаваат нови активни краеви за полимеризација. На пример, ако микрофиламент со два краја се пресече двапати, ќе настанат три нови микрофиламенти со шест краеви. Принципот на функционирање на овие белковини е преку нивно врзување за одреден актински мономер во склоп на полимерот и менување на неговата конформација. Менувањето на конформацијата на мономерот предизвикува раскинување на микрофиламентот на тоа место, додека гелсолинот/кофилинот останува врзан за новосоздадениот (+) крај. Ова има ефект да го спречи додавањето или размената на нови G-актински подединици. Истовремено се поттикнува деполимеризацијата, бидејќи (-) краевите не се врзани за друга молекула.[57]
  • CapZ и тропомодулин се белковини кои се врзуваат и ги покриваат краевите на F-актинот за да ги стабилизираат. CapZ се врзува за (+) краевите во зависност од клеточните нивоа на калциум/калмодулин. Овие нивоа зависат од надворешните и внатрешните клеточни сигнали кои се вклучени во регулацијата на биолошките функции.[58] Тропомодулинот се врзува за (-) краевите и има улога да го стабилизира F-актинот во миофибрилите.[59]
  • Arp2/3 комплексот се среќава во сите еукариотски организми.[60] Тој е составен од седум подединици, од кои некои имаат топологија која е јасно поврзана со нивната биолошка функција: две подединици, ARP2 и ARP3, имаат структура која е многу слична на структурата на актинските мономери.[61] Ваквата хомологија им овозможува на двете подединици да делуваат како нуклеациони агенси во полимеризацијата на G-актинот и F-актинот. Овој комплекс е исто така важен и кај посложените процеси, како што е градењето на дендритичните актински структури и анастомозите (повторно поврзување на две разгранувачки структури кои претходно биле споени).[62]

Хемиски инхибитори уреди

Постојат голем број на токсини кои интерферираат со актинската динамика; или со спречување на неговата полимеризација (латрункулин и цитохаласин D) или со спречување на неговата деполимеризација (фалоидин):

  • Латрункулин е токсин кој го создаваат сунѓерите, а делува така што се врзува за G-актинот и го спречува да се инкорпорира во составот на микрофиламентите.[63]
  • Цитохаласин D е алкалоид кој го создаваат габите, а делува така што се врзува за (+) крајот на F-актинот, со што ја спречува инкорпорацијата на нови мономери.[64] Цитохаласинот D ја нарушува динамиката на актинот и ја активира белковината p53 кај животинските организми.[65]
  • Фалоидинот е токсин кој се наоѓа во отровната печурка Amanita phalloides. Тој се врзува за интерфејсот помеѓу соседните актински мономери во F-актинот, спречувајќи ја на тој начин неговата деполимеризација.[64]

Функции и локализација уреди

Актинот формира филаменти (F-актин или микрофиламенти) кои се основни елементи на еукариотскиот цитоскелет, а се способни да подлежат на многу брза динамика на полимеризација и деполимеризација. Во повеќето клетки, актинските филаменти градат големи мрежи кои се неопходни за одвивање на клучни клеточни функции:[66]

  • Различни типови на актински мрежи даваат механичка поддршка на клетките и имаат функција на „патишта“ за одвивање на клеточниот „сообраќај“, што е многу важно за преносот на сигнали во клетката.
  • Брзото склопување и расклопување на актинската мрежа им овозможува на клетките да мигрираат (види: Клеточна миграција).
  • Во животинските мускулни клетки, актинот има улога на скеле за кое се врзуваат миозинските молекули кои ја генерираат силата неопходна за мускулната контракција.
  • Во немускулните клетки, актинот, исто така, игра улога на скеле по кое се движат (патуваат) миозинските транспортни молекули (неконвенционални миозини), како што се миозин V и VI. Неконвенционалните миозини ја користат енергијата на хидролиза на ATP за транспорт на „товар“ (најчесто везикули или органели) во одредена насока во цитоплазмата. Миозинот V „чекори“ кон бодликавиот крај на актинските филаменти, додека миозинот VI „чекори“ кон шилестиот крај. Кај повеќето актински филаменти, бодликавиот крај е насочен кон клеточната мембрана, а шилестиот крај кон внатрешноста на клетката. Овој аранжман му овозможува на миозинот V да биде ефикасен мотор за „извоз“ (експорт) на товар, а на миозинот VI да биде ефикасен мотор за „увоз“ (импорт) на товар.

Актинот се среќава и во цитоплазмата и во јадрото на клетката.[67] Неговата локација во клетката е регулирана од патиштата за пренос на сигнали на клеточната мембрана, кои ги интегрираат сите стимули кои клетката ги прима, и како одговор на нив влијаат на реконструкцијата на актинската мрежа.

Цитоскелет уреди

 
Флуоресцентен микрограф кој прикажува F-актин (зелено) во фибробласти на глушец.
 
Споени конфокални слики кои прикажуваат актински филаменти во клетка.

Микрофиламентите се вклучени во движењето на сите подвижни клетки, вклучувајќи ги и немускулните типови на клетки,[68][69] а супстанците кои ја нарушуваат организацијата на F-актинот (како што се цитохаласините) влијаат на активноста на овие клетки. Актинот сочинува 2% од вкупната белковинска содржина на хепатоцитите, 10% на фибробластите, 15% на амебите, и дури 50 - 80% во активираните тромбоцити.[70] Постојат неколку различни типови на актин, со мали разлики во структурата и функцијата. На пример, α-актинот се наоѓа исклучиво во мускулните влакна, додека β- и γ-актинот се наоѓаат во сите други типови на клетки. Карактеристично за β- и γ-актинот е што не градат постојани структури како α-актинот. Поради тоа, микрофиламентите кои се наоѓаат во немускулните клетки можат да се сретнат во три форми:[71]

  • Мрежи од микрофиламенти – Животинските клетки најчесто имаат клеточен кортекс под клеточната мембрана, кој содржи голем број на микрофиламенти и со тоа го исклучува присуството на органели. Оваа мрежа е поврзана со голем број на рецептори за пренос на сигнали во клетката.
  • Снопови од микрофиламенти – Овие екстремно долги микрофиламенти се сместени во склоп на мрежите и, во асоцијација со контрактилни белковини, како што е немускулниот миозин, тие се вклучени во движењето на супстанците на внатреклеточно ниво.
  • Периодични актински прстени – Неодамна било откриено дека во аксоните (но не и во дендритите) на нервните клетки постои периодична структура изградена од рамномерно распоредени актински прстени.[72] Во оваа структура актинските прстени, заедно со тетрамерите на спектрин кои ги поврзуваат соседните актински прстени, формираат кохезивен цитоскелет, кој делува како поддршка на мембраната на аксонот. Периодичноста на структурата може, исто така, да делува како регулатор на натриумовите јонски канали во аксоните.

Квасци уреди

Актинскиот цитоскелет е клучен за процесите на ендоцитоза, цитокинеза, одредување на поларитетот на клетката и морфогенезата кај квасците. Покрај актинот, во овие процеси се вклучени 20-30 други видови на белковини, кои имаат висок степен на еволутивна сочуваност, заедно со мноштво на сигнални молекули. Сите овие елементи заедно овозможуваат просторно и временски модулирана агрегација, која го одредува одговорот на клетката на надворешните и внатрешните стимули.[73]

Квасците содржат три главни елементи кои се поврзани со актинот: прамени, кабли и прстени, кои, и покрај тоа што траат долго време, се предмет на динамичка рамнотежа поради постојаната полимеризација и деполимеризација. Тие поседуваат голем број на помошни белковини, вклучувајќи ги: ADF/кофилин, белковина која има молекулска маса од 16 kDa и е кодиран од еден ген, наречен COF1; кофилински кофактор, кој го промовира расклопувањето на микрофиламентите; Srv2/CAP, регулатор на процесот кој е сроден со оној на аденилат циклазите; профилин со молекулска маса од 14 kDa, кој е поврзан со актинските мономери; и твинфилин, белковина со молекулска маса од 40 kDa, кој е вклучен во организацијата на актинските прамени.[73]

Растенија уреди

 
Структура на C-терминалниот поддомен на вилинот, белковина способна за раскинување на микрофиламентите.

Истражувањата на растителниот геном имаат откриено присуство на актински изоформи од актинската фамилија на гени. Кај дикотиледоното растение Arabidopsis thaliana, кое се користи како моделен организам, откриени се десет типови на актин, девет типови на α-тубулин, шест типови на β-тубулин, шест профилини и десетици миозини. Овој диверзитет се објаснува со еволутивната потреба од поседување на варијанти кои имаат мали разлики во нивната временска и просторна експресија.[3] Во анализираното ткиво постоела истовремена експресија на повеќето од овие белковини. Актинските мрежи се дистрибуирани низ целата цитоплазма на клетките кои се култивираат in vitro. Околу клеточното јадро се јавува згуснување на актинската мрежа, која преку краци е поврзана со клеточниот кортекс. Оваа мрежа е многу динамична, така што процесите на полимеризација и деполимеризација се одвиваат континуирано.[74]

Иако мнозинството на растителни клетки поседуваат клеточен ѕид кој ја одредува нивната морфологија и го оневозможува нивното слободно движење во просторот, растителните микрофиламенти можат да генерираат доволно сила за да постигнат одвивање на бројни клеточни активности, како што се цитоплазматските струења генерирани од микрофиламентите и миозинот. Актинот, исто така, е вклучен во процесите на движење на растителните органели и во клеточната морфогенеза, што ја вклучува делбата, елонгацијата и диференцијацијата на клетките.[75]

Кај растенијата најзначајни белковини поврзани со актинскиот цитоскелет се: вилинот, кој припаѓа на истата фамилија како и гелсолинот/северинот, и е способен да ги сече микрофиламентите и да врзува актински мономери во присуство на калциум; фимбринот, кој е способен да ги препознава и обединува актинските мономери, а е вклучен во формирањето на мрежите (со различен регулационен процес од оној кај квасците и животните);[76] формини, кои се способни да делуваат како нуклеациони агенси за полимеризација на F-актинот; миозин, типичен молекуларен мотор кој е специфичен за еукариотите и е кодиран од 17 гени во две различни класи кај растението Arabidopsis thaliana; CHUP1, кој е способен да се врзе за актинот и се смета дека учествува во просторната организација на хлоропластите во клетката; KAM1/MUR3, кои ја одредуваат морфологијата на Голџиевиот систем и составот на ксилоглуканите во клеточниот ѕид; NtWLIM1, кој го олеснува формирањето на актинските клеточни структури; и ERD10, кој е вклучен во процесот на асоцијација на мембранските органели со микрофиламентите и кој се чини дека игра улога поврзана со реакцијата на организмот на стрес.

Јадрен актин уреди

Јадрениот (јадрениот) актин првпат бил набљудуван и опишан во 1977 година од страна на Кларк и Меријам.[77] Актинот бил добиен од јадрената фракција на ооцити од жабата Xenopus laevis, а тој имал исти особини како актинот од скелетните мускули. Од тоа време појавени се многу научни трудови за структурата и функциите на јадрениот актин (за преглед види: Hofmann, 2009[78]). Контролираното ниво на актин во клеточното јадро, неговата интеракција со актин-врзувачките белковини и присуството на повеќе изоформи му овозможуваат на актинот да игра важна улога во бројни процеси во јадрото.

Транспорт на актин низ јадрената мембрана уреди

Аминокиселинската низа на актинот не содржи сигнал за јадрена локализација. Релативно малата величина на актинската молекула (околу 43 kDa) ѝ овозможува да навлезе во јадрото по пат на пасивна дифузија.[79] Сепак, постоењето на активен транспорт на актинот може да се заклучи од неговото брзо движење внатре и надвор од јадрото. Внесот на актинот внатре во јадрото (веројатно во комплекс со кофилин) е олеснето со помош на белковината импортин 9.[80]

Се чини дека ниските нивоа на актин во јадрото се многу важни, бидејќи актинот има во низата два сигнала за експорт од јадрото. Микроинјектираниот актин бргу се отстранува од јадрото. Експортот на актинот од јадрото се врши на два начина: преку експортин 1 (EXP1) и преку експортин 6 (Exp6).[81][82]

Специфични модификации, како што е SUMOлацијата (посттранслациона модификација во која SUMO белковина (од англ. Small Ubiquitin-like Modifier) ковалентно се врзува за белковината која се модифицира), овозможуваат задржување на актинот во јадрото. Било демонстрирано дека мутација која ја спречува SUMOлацијата предизвикува брз експорт на β-актинот од клеточното јадро.[83]

Врз основа на експерименталните резултати може да се предложи генерален механизам за транспорт на јадрениот актин:[83][84]

  • Во цитоплазмата кофилинот врзува ADP-актин мономери. Овој комплекс потоа подлежи на активен транспорт низ јадрената мембрана.
  • Повисоките концентрации на ATP во јадрото (во споредба со цитоплазмата) промовираат размена на ADP за ATP во актин-кофилин комплексот. Ова ја намалува јачината на врзување на овие две белковини.
  • Кофилин-актин комплексот конечно дисоцира по фосфорилацијата на кофилинот од страна на LIM киназата.
  • Актинот е SUMOлиран и во оваа форма бива задржан внатре во јадрото.
  • Актинот може да формира комплекси со профилинот и на овој начин да го напушти јадрото преку експортин 6.

Организација на јадрениот актин уреди

Јадрениот актин постои главно како мономер, но може да формира и динамични олигомери и кратки полимери.[85][86][87] Организацијата на јадрениот актин варира во различни типови на клетки. На пример, во ооцитите на Xenopus laevis (кои имаат повисоко ниво на јадрен актин во споредба со соматските клетки) актинот формира филаменти, кои ја стабилизираат архитектурата на јадрото. Овие филаменти може да се набљудуваат под микроскоп, благодарение на флуорофор-конјугираното боење со фалоидин.[77][79]

Во јадрото на соматските клетки не можат да се набљудуваат актински филаменти со помош на оваа техника.[88] Тестот за инхибиција на ДНКаза I, кој е досега единствениот тест што овозможува квантификација на полимеризираниот актин директно во биолошки примероци, има покажано дека ендогениот јадрен актин се јавува главно во мономерна форма.[87]

Точно контролираното ниво на актинот во јадрото на клетките, кое е пониско отколку во цитоплазмата, го спречува формирањето на актински филаменти. Полимеризацијата е, исто така, намалена преку ограничениот пристап до актинските мономери, кои се врзани во комплекси со актин-врзувачки белковини, главно кофилин.[84]

Актински изоформи во клеточното јадро уреди

Покажано е дека во клеточното јадро се присутни различни изоформи на актинот. И покрај големата сличност во низата, изоформите на актинот имаат различни биохемиски својства, како што се разликите во кинетиката на полимеризација и деполимеризација.[89] Тие, исто така, имаат различни функции и локализации.

Нивото на актински изоформи, како во цитоплазмата така и во јадрото, може да се промени; на пример, како одговор на стимулација од клеточниот раст.[90]

Истражувањата на јадрениот актин главно се фокусирани на бета изоформата.[91][92][93][94] Меѓутоа, употребата на антитела за различни актински изоформи овозможува идентификација не само на бета изоформата во јадрото, туку и на:

  • Гама актин во клеточните јадра на човечкиот меланом,[87]
  • Алфа скелетно-мускулен актин во јадрата на глувчешките миобласти,[95]
  • Цитоплазматски гама актин и алфа мазно-мускулен актин во јадрото на феталниот глувчешки фибробласт.[96]

Присуството на различни изоформи на актин може да има значаен ефект врз неговата функција во процесите на јадрото, особено поради тоа што нивото на поединечните изоформи може да биде независно контролирано.[87]

Функции на јадрениот актин уреди

Функциите на актинот во клеточното јадро се поврзани со неговата способност за полимеризација, интеракцијата со мноштво на актин-врзувачки белковини и со структурните елементи на јадрото. Јадрениот актин е вклучен во:

  • Архитектурата на јадрото – интеракцијата на актинот со алфа II-спектринот и други белковини е важна за одржување на правилната форма на јадрото.[97][98][99]
  • Транскрипција – актинот е вклучен во препознавањето на хроматинот, иницијацијата на транскрипцијата, и стапува во интеракција со транскрипциониот комплекс.[100][101][102] Тој има удел во регулацијата на хроматинската структура,[103][104][105] а стапува во интеракција со РНК-полимераза I,[94] II[92] и III.[93] Во Pol I транскрипцијата, актинот и миозинот (MYO1C, кој се врзува за ДНК) имаат улога на молекуларен мотор. За Pol II транскрипцијата, потребен е β-актин за формирање на преиницијациониот комплекс. Pol III содржи во својата структура β-актин како подединица. Актинот, исто така, може да биде составен дел на комплексите за ремоделирање на хроматинот, а е вклучен и во експортот на РНК и белковини од клеточното јадро.[106]
  • Регулација на генската активност – актинот се врзува за регулаторните региони на различни видови на гени.[107][108][109][110] Способноста на актинот да ја регулира активноста на гените се користи во методот за молекуларно репрограмирање, кој им овозможува на диференцираните клетки да се вратат во својата ембрионална состојба.[111]
  • Транслокацијата на активираниот хромозомски фрагмент од регионот под јадрената мембрана кон еухроматинот каде започнува транскрипцијата. За ова движење потребна е интеракција помеѓу актинот и миозинот.[112][113]
  • Интеграција на различни клеточни компартменти – актинот е молекула која ги интегрира цитоплазматските и јадрените патишта за пренос на сигнали.[114] Пример е активацијата на транскрипцијата како одговор на серумска стимулација на клетки in vitro.[115][116][117]
  • Имунолошки одговор – јадрениот актин полимеризира по стимулација на Т-клеточниот рецептор и е потребен за експресија на цитокини и продукција на антитела in vivo.[118]

Мускулна контракција уреди

Преглед на мускулната контракција уреди

 
Структура на саркомер, основна морфолошка и функционална единица на скелетните мускули која содржи актин.

Во мускулните клетки, актомиозинските миофибрили го сочинуваат најголемиот дел од цитоплазматскиот материјал. Миофибрилите се изградени од тенки актински филаменти (обично околу 7 nm во пречник) и дебели миозински филаменти (обично околу 15 nm во пречник).[119] Тие ја користат енергијата добиена од хидролиза на ATP за да ја покренат мускулната контракција. Со користење на енергијата од ATP, миозинските глави подлегнуваат на циклус, во текот на кој тие се врзуваат за тенките актински филаменти, создаваат тензија, а потоа ги туркаат тенките филаменти да се лизгаат покрај (паралелно со) нив, што како резултат дава скратување на мускулната клетка.

Кај контрактилните снопови (стрес влакна), актин-врзувачката белковина алфа-актинин го одделува секој тенок филамент на растојание од околу 35 nm. Зголеменото растојание им овозможува на дебелите филаменти да навлезат во просторот помеѓу тенките филаменти и да стапуваат во интеракција со нив, што може да доведе до деформација или контракција. Кај деформацијата, едниот крај на миозинот е врзан за цитоплазматската мембрана, додека другиот крај „чекори“ кон (+) крајот на актинскиот филамент. Силата генерирана од овој процес делува да ја повлече мембраната и да ѝ ја промени формата во однос на клеточниот кортекс. Кај контракцијата, миозинската молекула обично е врзана за два различни филамента. Во овој случај, и двата миозински краја истовремено „чекорат“ кон (+) краевите на нивните соодветни актински филаменти, лизгајќи ги на тој начин поблиску еден до друг. Ова резултира со скратување (контракција) на актинскиот сноп (но не и на самиот актински филамент).

Улога на актинот во мускулната контракција уреди

Завојниот F-актински филамент кој влегува во составот на мускулите содржи молекула на тропомиозин, која е обвиткана околу него. За време на фазата на релаксација, тропомиозинот ги покрива активните места на актинот, така што не може да се одвива интеракцијата помеѓу актинот и миозинот за создавање на мускулна контракција. За тропомиозинската нишка се врзуваат тропонините, кои имаат три полимери: тропонин I, тропонин T и тропонин C.[28] Регулаторната функција на тропомиозинот зависи од неговата интеракција со тропонинот, во присуство на Ca++ јони.[120]

И актинот и миозинот се вклучени во мускулната контракција, а тие сочинуваат 90% од вкупната белковинска содржина на мускулите.[121] Целокупниот процес е инициран од надворешен сигнал, главно преку дејствен потенцијал кој го стимулира мускулот. Циклусот на контракција и релаксација ги содржи следните чекори:[122]

  1. Деполаризација на сарколемата и трансмисија на дејствениот потенцијал преку Т-тубулите.
  2. Отворање на калциумовите канали на саркоплазматскиот ретикулум.
  3. Зголемување на цитозолната концентрација на Ca++ и интеракција на овие јони со тропонинот, што предизвикува конформациона промена во неговата структура. Ова, пак, предизвикува промена на структурата на тропомиозинот, кој го покрива активното место на актинот, овозможувајќи го градењето на врски помеѓу актинот и миозинот.[28]
  4. Движење на миозинските глави по актинските тенки филаменти, што може да вклучи хидролиза на ATP или да биде независно од ATP. Механизмот зависен од ATP, посредуван од ATPазната активност на миозинската глава, предизвикува движење на актинските филаменти кон Z-дискот.
  5. Саркоплазматскиот ретикулум повторно ги апсорбира Ca++ јоните, што предизвикува нова конформациона промена кај тропомиозинот, кој повторно ја инхибира интеракцијата помеѓу актинот и миозинот.[121]

Други биолошки процеси уреди

Флуоресцентна снимка на динамиката на актинот за време на првата ембрионална клеточна делба кај C. elegans. Прво, актинските филаменти се собираат во горниот дел на клетката, со што придонесуваат за асиметрична клеточна делба. Потоа, во 10-тата секунда, може да се забележи формирањето на актинскиот контрактилен прстен.
 
Дијаграм на zonula occludens или цврста спојка, структура која спојува две епителни клетки. Актинот е еден од елементи за закотвување, прикажан со зелена боја.

Покрај горенаведените функции, актинот зема активна улога и во голем број на други биолошки процеси:

  • Цитокинеза. Делбата на клетките кај животинските и габичните клетки обично подразбира поделба на родителската клетка на две клетки-ќерки преку констрикција на централниот обем на клетката. Овој процес вклучува констрикционен прстен изграден од актин, миозин и α-актинин.[123] Кај квасната габа Schizosaccharomyces pombe, актинот активно се формира во констрикциониот прстен со учество на Arp3, форминот Cdc12, профилинот и WASp (од англ. Wiskott–Aldrich Syndrome protein), заедно со претходно формирани микрофиламенти. Откако прстенот е изграден, структурата се одржува со постојано склопување и расклопување, кое, потпомогнато од Arp2/3 комплексот и формините, е клучно за еден од централните процеси на цитокинезата.[124] Целокупноста на контрактилниот прстен, делбеното вретено, микротубулите и густиот периферен материјал се нарекува „Флемингово тело“ или „интермедијарно тело“.[71]
  • Апоптоза. За време на програмираната клеточна смрт, фамилијата на протеази ICE/ced-3 го разградуваат актинот на два фрагмента in vivo; едниот од фрагментите има молекулска маса 15 kDa, а другиот 31 kDa. Ова претставува еден од механизмите кои се одговорни за уништување на вијабилноста на клетката, кој е во основата на апоптозата.[125] Протеазата калпаин, исто така, е вклучена во овој вид на уништување на клетката;[126] се покажало дека употребата на инхибитори на калпаинот ја намалува протеолизата на актинот и разградувањето на ДНК, кое е друга одлика на апоптозата.[127] Од друга страна, стрес-индуцираното активирање на апоптозата предизвикува реорганизација на актинскиот цитоскелет (што, исто така, ја вклучува и неговата полимеризација), при што се формираат структури наречени стрес влакна; ова е активирано од патот на MAP киназата.[128]
  • Клеточна адхезија и развој. Адхезијата помеѓу клетките е одлика на повеќеклеточните организми, која овозможува специјализација на ткивата и со тоа зголемување на комплексноста на клетките. Адхезијата на епителните клетки го вклучува актинскиот цитоскелет во секоја од поврзаните клетки, како и кадхерините, кои делуваат како вонклеточни елементи, а врската помеѓу двете клетки е посредувана од катенините.[129] Покрај клетка-клетка адхезијата постои клетка-ЕЦМ (вонклеточна матрица) адхезија. Оваа адхезија главно е посредувана од фокалната леплива белковина талин.[130] Интерференцијата во актинската динамика има реперкусии врз развојот на организмот. На пример, доколку кај еукариотскиот организам Dictyostelium се изврши мутација (отстранување) на генот за α-актинин или на генот за факторот на стврднување, единките нема да покажат аномаличен фенотип, веројатно поради тоа што едниот од нив може да го замени другиот во функција. Меѓутоа, во случајот на двојна мутација, кога двата гена се засегнати, развојот на единките е нарушен.[131]
  • Модулација на генската експресија. Состојбата на полимеризацијата на актинот влијае на генската експресија. Во 1997 година, било откриено дека цитокаласин D–посредуваната деполимеризација во Швановите клетки предизвикува специфичен начин на експресија на гените вклучени во миелинизацијата на овој вид нервни клетки.[132] Се покажало дека F-актинот го модифицира транскриптомот во некои од животните фази на едноклеточните организми, како што е габата Candida albicans.[133] Покрај тоа, белковини кои се слични на актинот играат регулаторна улога за време на сперматогенезата кај глувците,[134] а, кај квасците, се смета дека белковини слични на актинот играат улога во регулацијата на генската експресија.[135] Всушност, актинот е способен да делува како иницијатор на транскрипција кога реагира со тип на јадрен миозин кој стапува во интеракција со РНК-полимерази и други ензими вклучени во процесот на транскрипција.[67]
  • Динамика на стереоцилии. Некои клетки развиваат фини, филаментозни израстоци на нивната површина кои имаат механосензорна функција. На пример, ваков тип на органела е присутен во Кортиевиот орган, кој се наоѓа во увото. Главната одлика на овие структури е што нивната должина може да се модифицира.[136] Молекуларната архитектура на стереоцилиите вклучува паракристално актинско јадро во динамичка рамнотежа со мономерите во околниот цитозол. Низ ова актинско јадро присутни се тип VI и тип VIIa миозини, додека миозинот XVa е присутен во неговите краеви, во количини кои се пропорционални на должината на стереоцилиите.[137]
  • Интринзична хиралност. Се смета дека актомиозинските мрежи се одговорни за создавање на интринзична хиралност во поединечните клетки.[138] Клетките кои растат на хирални површини може да покажат склоност кон одредена насока (лево/десно), што е зависно од актомиозинот.[139][140]

Еволуција уреди

 
Структура на бактерискиот актински хомолог MreB

Цитоскелетот на сите еукариотски организми ги содржи актинот и тубулинот како основни градбени единици. На пример, белковината која е кодирана од ACTG2 генот кај луѓето е еквивалентна на хомолозите присутни кај стаорците и глувците, со сличност во нуклеотидната низа од дури 92%.[141] Сепак, постојат големи разлики со еквивалентите во прокариотите (FtsZ и MreB), каде сличноста помеѓу нуклеотидните низи е помеѓу 40-50% кај различните видови на бактерии и археи. Според некои автори прародителската форма на денешниот еукариотски актин повеќе наликувала на бактерискиот актински хомолог MreB.[142]

Некои автори истакнуваат дека однесувањето на актинот, тубулинот и хистонот (белковина вклучена во стабилизацијата и регулацијата на ДНК) се слични во нивната способност да врзуваат нуклеотиди и во нивната способност да го користат Брауновото движење. Се претпоставува дека сите овие типови на белковини споделуваат заеднички предок.[143]

Бактериски еквиваленти уреди

Бактерискиот цитоскелет не е толку комплексен како еукариотскиот, но, сепак, тој содржи белковини кои се многу слични на актинските мономери и полимери. Бактериската белковина MreB полимеризира во тенки неспирални филаменти, а повремено во спирални структури слични на F-актинот.[144] Неговата кристална структура е многу слична на онаа на G-актинот (во однос на тридимензионалната конформација), а постојат и сличности помеѓу протофиламентите на MreB и F-актинот. Бактерискиот цитоскелет, исто така, содржи белковина наречена FtsZ, кој е сличен на тубулинот.[145]

Бактериите поседуваат цитоскелет со хомологни елементи на актинот (на пример, MreB, ParM и MamK), иако аминокиселинската низа на овие белковини се разликува од онаа кај еукариотските организми. Сепак, MreB и ParM имаат висок степен на структурна сличност со еукариотскиот актин. Високодинамичните микрофиламенти формирани од агрегацијата на MreB и ParM се од суштинско значење за одржливоста на клетките и тие се вклучени во клеточната морфогенеза, сегрегацијата на хромозомите и поларитетот на клетките. ParM е актински хомолог кој е кодиран од плазмидската ДНК и е вклучен во нејзината регулација.[146] ParM молекулите од различни бактериски плазмиди може да формираат зачудувачки разновидни спирални структури кои содржат две[147][148] или четири[149] нишки, кои служат за ефикасно изведување на сегрегацијата и наследувањето на плазмидите при делбата на бактериската клетка.

Гени уреди

Човечки гени кои кодираат актински белковини се:

  • ACTA1 — алфа актин 1, присутен во скелетна мускулатура
  • ACTA2 — алфа актин 2, присутен во мазната мускулатура, аортата
  • ACTB — бета актин
  • ACTC1 — алфа актин, присутен во срцевиот мускул
  • ACTG1 — гама актин 1
  • ACTG2 — гама актин 2, присутен во мазната мускулатура

Поврзано уреди

Наводи уреди

  1. ↑ Doherty, Gary J.; McMahon, Harvey T. (2008). „Mediation, modulation, and consequences of membrane-cytoskeleton interactions“. Annual Review of Biophysics. 37: 65–95. doi:10.1146/annurev.biophys.37.032807.125912. ISSN 1936-122X. PMID 18573073.
  2. ↑ Vindin, Howard; Gunning, Peter (2013-8). „Cytoskeletal tropomyosins: choreographers of actin filament functional diversity“. Journal of Muscle Research and Cell Motility. 34 (3–4): 261–274. doi:10.1007/s10974-013-9355-8. ISSN 1573-2657. PMC PMCPMC3843815 Проверете ја вредноста |pmc= (help). PMID 23904035. Проверете ги датумските вредности во: |date= (help)
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 3,5 3,6 Gunning, Peter W.; Ghoshdastider, Umesh; Whitaker, Shane; Popp, David; Robinson, Robert C. (2015-06-01). „The evolution of compositionally and functionally distinct actin filaments“. Journal of Cell Science. 128 (11): 2009–2019. doi:10.1242/jcs.165563. ISSN 1477-9137. PMID 25788699.
  4. ↑ Ghoshdastider, Umesh; Jiang, Shimin; Popp, David; Robinson, Robert C. (2015-07-28). „In search of the primordial actin filament“. Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America. 112 (30): 9150–9151. doi:10.1073/pnas.1511568112. ISSN 1091-6490. PMC PMCPMC4522752 Проверете ја вредноста |pmc= (help). PMID 26178194.
  5. ↑ Halliburton, W. D. (1887-8). „On Muscle-Plasma“. The Journal of Physiology. 8 (3–4): 133–202. ISSN 0022-3751. PMC PMCPMC1485127 Проверете ја вредноста |pmc= (help). PMID 16991477. Проверете ги датумските вредности во: |date= (help)
  6. ↑ Szent-Gyorgyi, A (1945). „Studies on muscle“. Acta Physiologica Scandinavica. 9 Supp. XXV.
  7. ↑ 7,0 7,1 Straub, F. B.; Feuer, G. (1989). „Adenosinetriphosphate. The functional group of actin. 1950“. Biochimica Et Biophysica Acta. 1000: 180–195. ISSN 0006-3002. PMID 2673365.
  8. ↑ Bárány, M.; Barron, J. T.; Gu, L.; Bárány, K. (2001-12-21). „Exchange of the actin-bound nucleotide in intact arterial smooth muscle“. The Journal of Biological Chemistry. 276 (51): 48398–48403. doi:10.1074/jbc.M106227200. ISSN 0021-9258. PMID 11602582.
  9. ↑ 9,0 9,1 9,2 Elzinga, M.; Collins, J. H.; Kuehl, W. M.; Adelstein, R. S. (1973-9). „Complete amino-acid sequence of actin of rabbit skeletal muscle“. Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America. 70 (9): 2687–2691. ISSN 0027-8424. PMID 4517681. Проверете ги датумските вредности во: |date= (help)
  10. ↑ 10,0 10,1 Kabsch, W.; Mannherz, H. G.; Suck, D.; Pai, E. F.; Holmes, K. C. (1990-09-06). „Atomic structure of the actin:DNase I complex“. Nature. 347 (6288): 37–44. doi:10.1038/347037a0. ISSN 0028-0836. PMID 2395459.
  11. ↑ Holmes, K. C.; Popp, D.; Gebhard, W.; Kabsch, W. (1990-09-06). „Atomic model of the actin filament“. Nature. 347 (6288): 44–49. doi:10.1038/347044a0. ISSN 0028-0836. PMID 2395461.
  12. ↑ 12,0 12,1 Otterbein, L. R.; Graceffa, P.; Dominguez, R. (2001-07-27). „The crystal structure of uncomplexed actin in the ADP state“. Science (New York, N.Y.). 293 (5530): 708–711. doi:10.1126/science.1059700. ISSN 0036-8075. PMID 11474115.
  13. ↑ Sawaya, Michael R.; Kudryashov, D. S.; Pashkov, Inna; Adisetiyo, Helty; Reisler, Emil; Yeates, Todd O. (2008-4). „Multiple crystal structures of actin dimers and their implications for interactions in the actin filament“. Acta Crystallographica. Section D, Biological Crystallography. 64 (Pt 4): 454–465. doi:10.1107/S0907444908003351. ISSN 0907-4449. PMC PMCPMC2631129 Проверете ја вредноста |pmc= (help). PMID 18391412. Проверете ги датумските вредности во: |date= (help)
  14. ↑ Narita, Akihiro; Takeda, Shuichi; Yamashita, Atsuko; Maéda, Yuichiro (2006-11-29). „Structural basis of actin filament capping at the barbed-end: a cryo-electron microscopy study“. The EMBO journal. 25 (23): 5626–5633. doi:10.1038/sj.emboj.7601395. ISSN 0261-4189. PMC PMCPMC1679762 Проверете ја вредноста |pmc= (help). PMID 17110933.
  15. ↑ 15,0 15,1 15,2 15,3 15,4 Oda, Toshiro; Iwasa, Mitsusada; Aihara, Tomoki; Maéda, Yuichiro; Narita, Akihiro (2009-01-22). „The nature of the globular- to fibrous-actin transition“. Nature. 457 (7228): 441–445. doi:10.1038/nature07685. ISSN 1476-4687. PMID 19158791.
  16. ↑ 16,0 16,1 16,2 16,3 von der Ecken, Julian; Müller, Mirco; Lehman, William; Manstein, Dietmar J.; Penczek, Pawel A.; Raunser, Stefan (2015-03-05). „Structure of the F-actin-tropomyosin complex“. Nature. 519 (7541): 114–117. doi:10.1038/nature14033. ISSN 1476-4687. PMC PMCPMC4477711 Проверете ја вредноста |pmc= (help). PMID 25470062.
  17. ↑ Hanukoglu, I.; Tanese, N.; Fuchs, E. (1983-02-05). „Complementary DNA sequence of a human cytoplasmic actin. Interspecies divergence of 3' non-coding regions“. Journal of Molecular Biology. 163 (4): 673–678. ISSN 0022-2836. PMID 6842590.
  18. ↑ 18,0 18,1 18,2 18,3 Maillet, Marc (2002). Biología celular (шпански). Elsevier España. ISBN 9788445811054.
  19. ↑ Ponte, P.; Gunning, P.; Blau, H.; Kedes, L. (1983-10). „Human actin genes are single copy for alpha-skeletal and alpha-cardiac actin but multicopy for beta- and gamma-cytoskeletal genes: 3' untranslated regions are isotype specific but are conserved in evolution“. Molecular and Cellular Biology. 3 (10): 1783–1791. ISSN 0270-7306. PMID 6646124. Проверете ги датумските вредности во: |date= (help)
  20. ↑ 20,0 20,1 20,2 Scott MP, Lodish HF, Berk A, Kaiser C, Krieger M, Bretscher A, Ploegh H, Amon A (2012). Molecular Cell Biology. San Francisco: W. H. Freeman. ISBN 978-1-4292-3413-9.CS1-одржување: повеќе имиња: список на автори (link)
  21. ↑ Hara, Futoshi; Yamashiro, Kan; Nemoto, Naoki; Ohta, Yoshinori; Yokobori, Shin-ichi; Yasunaga, Takuo; Hisanaga, Shin-ichi; Yamagishi, Akihiko (2007-3). „An actin homolog of the archaeon Thermoplasma acidophilum that retains the ancient characteristics of eukaryotic actin“. Journal of Bacteriology. 189 (5): 2039–2045. doi:10.1128/JB.01454-06. ISSN 0021-9193. PMC PMCPMC1855749 Проверете ја вредноста |pmc= (help). PMID 17189356. Проверете ги датумските вредности во: |date= (help)
  22. ↑ 22,0 22,1 Graceffa, Philip; Dominguez, Roberto (2003-09-05). „Crystal structure of monomeric actin in the ATP state. Structural basis of nucleotide-dependent actin dynamics“. The Journal of Biological Chemistry. 278 (36): 34172–34180. doi:10.1074/jbc.M303689200. ISSN 0021-9258. PMID 12813032.
  23. ↑ Reisler, E. (1993-2). „Actin molecular structure and function“. Current Opinion in Cell Biology. 5 (1): 41–47. ISSN 0955-0674. PMID 8448029. Проверете ги датумските вредности во: |date= (help)
  24. ↑ „NCBI CDD CDD Conserved Protein Domain ACTIN“. www.ncbi.nlm.nih.gov. Посетено на 2019-03-15.
  25. ↑ 25,0 25,1 Collins, J. H.; Elzinga, M. (1975-08-10). „The primary structure of actin from rabbit skeletal muscle. Completion and analysis of the amino acid sequence“. The Journal of Biological Chemistry. 250 (15): 5915–5920. ISSN 0021-9258. PMID 1150665.
  26. ↑ 26,0 26,1 26,2 Reisler, Emil; Egelman, Edward H. (2007-12-14). „Actin structure and function: what we still do not understand“. The Journal of Biological Chemistry. 282 (50): 36133–36137. doi:10.1074/jbc.R700030200. ISSN 0021-9258. PMID 17965017.
  27. ↑ Begg, D. A.; Rodewald, R.; Rebhun, L. I. (1978). „The visualization of actin filament polarity in thin sections. Evidence for the uniform polarity of membrane-associated filaments“. The Journal of Cell Biology. 79 (3): 846–852. ISSN 0021-9525. PMC PMCPMC2110270 Проверете ја вредноста |pmc= (help). PMID 569662.
  28. ↑ 28,0 28,1 28,2 Hall, JE (2006). Textbook of medical physiology. St. Louis, Mo: Elsevier Saunders. стр. 76. ISBN 978-0-7216-0240-0.
  29. ↑ 29,0 29,1 Martín-Benito, Jaime; Boskovic, Jasminka; Gómez-Puertas, Paulino; Carrascosa, José L.; Simons, C. Torrey; Lewis, Sally A.; Bartolini, Francesca; Cowan, Nicholas J.; Valpuesta, José M. (2002-12-02). „Structure of eukaryotic prefoldin and of its complexes with unfolded actin and the cytosolic chaperonin CCT“. The EMBO journal. 21 (23): 6377–6386. ISSN 0261-4189. PMID 12456645.
  30. ↑ Vandamme, Drieke; Lambert, Ellen; Waterschoot, Davy; Cognard, Christian; Vandekerckhove, Joël; Ampe, Christophe; Constantin, Bruno; Rommelaere, Heidi (2009-7). „alpha-Skeletal muscle actin nemaline myopathy mutants cause cell death in cultured muscle cells“. Biochimica Et Biophysica Acta. 1793 (7): 1259–1271. doi:10.1016/j.bbamcr.2009 април 004 Проверете ја вредноста |doi= (help). ISSN 0006-3002. PMID 19393268. Проверете ги датумските вредности во: |date= (help)
  31. ↑ 31,0 31,1 Brackley, Karen I.; Grantham, Julie (2009-1). „Activities of the chaperonin containing TCP-1 (CCT): implications for cell cycle progression and cytoskeletal organisation“. Cell Stress & Chaperones. 14 (1): 23–31. doi:10.1007/s12192-008-0057-x. ISSN 1355-8145. PMC PMCPMC2673901 Проверете ја вредноста |pmc= (help). PMID 18595008. Проверете ги датумските вредности во: |date= (help)
  32. ↑ Stirling, Peter C.; Cuéllar, Jorge; Alfaro, Gabriel A.; El Khadali, Fatima; Beh, Christopher T.; Valpuesta, José M.; Melki, Ronald; Leroux, Michel R. (2006-03-17). „PhLP3 modulates CCT-mediated actin and tubulin folding via ternary complexes with substrates“. The Journal of Biological Chemistry. 281 (11): 7012–7021. doi:10.1074/jbc.M513235200. ISSN 0021-9258. PMID 16415341.
  33. ↑ Hansen, W. J.; Cowan, N. J.; Welch, W. J. (1999-04-19). „Prefoldin-nascent chain complexes in the folding of cytoskeletal proteins“. The Journal of Cell Biology. 145 (2): 265–277. ISSN 0021-9525. PMC PMCPMC2133115 Проверете ја вредноста |pmc= (help). PMID 10209023.
  34. ↑ Simons, C. Torrey; Staes, An; Rommelaere, Heidi; Ampe, Christophe; Lewis, Sally A.; Cowan, Nicholas J. (2004-02-06). „Selective contribution of eukaryotic prefoldin subunits to actin and tubulin binding“. The Journal of Biological Chemistry. 279 (6): 4196–4203. doi:10.1074/jbc.M306053200. ISSN 0021-9258. PMID 14634002.
  35. ↑ Martín-Benito, Jaime; Grantham, Julie; Boskovic, Jasminka; Brackley, Karen I.; Carrascosa, José L.; Willison, Keith R.; Valpuesta, José M. (2007-3). „The inter-ring arrangement of the cytosolic chaperonin CCT“. EMBO reports. 8 (3): 252–257. doi:10.1038/sj.embor.7400894. ISSN 1469-221X. PMC PMCPMC1808031 Проверете ја вредноста |pmc= (help). PMID 17304242. Проверете ги датумските вредности во: |date= (help)
  36. ↑ Neirynck, Katrien; Waterschoot, Davy; Vandekerckhove, Joël; Ampe, Christophe; Rommelaere, Heidi (2006-01-06). „Actin interacts with CCT via discrete binding sites: a binding transition-release model for CCT-mediated actin folding“. Journal of Molecular Biology. 355 (1): 124–138. doi:10.1016/j.jmb.2005 октомври 051 Проверете ја вредноста |doi= (help). ISSN 0022-2836. PMID 16300788.
  37. ↑ 37,0 37,1 37,2 Vavylonis, Dimitrios; Yang, Qingbo; O'Shaughnessy, Ben (2005-06-14). „Actin polymerization kinetics, cap structure, and fluctuations“. Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America. 102 (24): 8543–8548. doi:10.1073/pnas.0501435102. ISSN 0027-8424. PMC PMCPMC1150824 Проверете ја вредноста |pmc= (help). PMID 15939882.
  38. ↑ Katkar, Harshwardhan H.; Davtyan, Aram; Durumeric, Aleksander E. P.; Hocky, Glen M.; Schramm, Anthony C.; De La Cruz, Enrique M.; Voth, Gregory A. (2018-10-16). „Insights into the Cooperative Nature of ATP Hydrolysis in Actin Filaments“. Biophysical Journal. 115 (8): 1589–1602. doi:10.1016/j.bpj.2018 август 034 Проверете ја вредноста |doi= (help). ISSN 1542-0086. PMC PMCPMC6260209 Проверете ја вредноста |pmc= (help). PMID 30249402.
  39. ↑ McCullagh, Martin; Saunders, Marissa G.; Voth, Gregory A. (2014-09-17). „Unraveling the mystery of ATP hydrolysis in actin filaments“. Journal of the American Chemical Society. 136 (37): 13053–13058. doi:10.1021/ja507169f. ISSN 1520-5126. PMC PMCPMC4183606 Проверете ја вредноста |pmc= (help). PMID 25181471.
  40. ↑ Saunders, Marissa G.; Voth, Gregory A. (2011-10-14). „Water molecules in the nucleotide binding cleft of actin: effects on subunit conformation and implications for ATP hydrolysis“. Journal of Molecular Biology. 413 (1): 279–291. doi:10.1016/j.jmb.2011 јули 068 Проверете ја вредноста |doi= (help). ISSN 1089-8638. PMID 21856312.
  41. ↑ Vandekerckhove, J.; Weber, K. (1978-12-25). „At least six different actins are expressed in a higher mammal: an analysis based on the amino acid sequence of the amino-terminal tryptic peptide“. Journal of Molecular Biology. 126 (4): 783–802. ISSN 0022-2836. PMID 745245.
  42. ↑ Khaitlina, S. Y. (2001). „Functional specificity of actin isoforms“. International Review of Cytology. 202: 35–98. ISSN 0074-7696. PMID 11061563.
  43. ↑ Garner, Ethan C.; Campbell, Christopher S.; Weibel, Douglas B.; Mullins, R. Dyche (2007-03-02). „Reconstitution of DNA segregation driven by assembly of a prokaryotic actin homolog“. Science (New York, N.Y.). 315 (5816): 1270–1274. doi:10.1126/science.1138527. ISSN 1095-9203. PMC PMCPMC2851738 Проверете ја вредноста |pmc= (help). PMID 17332412.
  44. ↑ Suraneni, Praveen; Fogelson, Ben; Rubinstein, Boris; Noguera, Philippe; Volkmann, Niels; Hanein, Dorit; Mogilner, Alex; Li, Rong (2015-03-01). „A mechanism of leading-edge protrusion in the absence of Arp2/3 complex“. Molecular Biology of the Cell. 26 (5): 901–912. doi:10.1091/mbc.E14-07-1250. ISSN 1939-4586. PMC PMCPMC4342026 Проверете ја вредноста |pmc= (help). PMID 25568333.
  45. ↑ Alberts B, Johnson A, Lewis J, Raff M, Roberts K, Walter P (2002). Chapter 16: The cytoskeleton. Molecular biology of the cell. New York: Garland Science. стр. 907–982. ISBN 978-0-8153-3218-3.CS1-одржување: повеќе имиња: список на автори (link)
  46. ↑ Kawamura, M.; Maruyama, K. (1970-3). „Electron microscopic particle length of F-actin polymerized in vitro“. Journal of Biochemistry. 67 (3): 437–457. ISSN 0021-924X. PMID 5463781. Проверете ги датумските вредности во: |date= (help)
  47. ↑ Hausman, RE; Cooper, GM (2007). Chapter 12: The Cytoskeleton and Cell Movement. The cell: a molecular approach. Washington, DC:, Sunderland, MA: ASM Press, Sinauer Associates. ISBN 978-0-87893-219-1.
  48. ↑ Bindschadler, M.; Osborn, E. A.; Dewey, C. F.; McGrath, J. L. (2004-5). „A mechanistic model of the actin cycle“. Biophysical Journal. 86 (5): 2720–2739. doi:10.1016/S0006-3495(04)74326-X. ISSN 0006-3495. PMC PMCPMC1304143 Проверете ја вредноста |pmc= (help). PMID 15111391. Проверете ги датумските вредности во: |date= (help)
  49. ↑ Kirschner, M. W. (1980-7). „Implications of treadmilling for the stability and polarity of actin and tubulin polymers in vivo“. The Journal of Cell Biology. 86 (1): 330–334. ISSN 0021-9525. PMC PMCPMC2110666 Проверете ја вредноста |pmc= (help). PMID 6893454. Проверете ги датумските вредности во: |date= (help)
  50. ↑ Ghodsi, Hossein; Kazemi, M. T. (2012-03-01). „Elastic Properties of Actin Assemblies in Different States of Nucleotide Binding“. Cellular and Molecular Bioengineering (англиски). 5 (1): 1–13. doi:10.1007/s12195-011-0181-z. ISSN 1865-5033.
  51. ↑ Lewin, Benjamin; Cassimeris, Lynne; Plopper, George (2007). Cells (англиски). Jones & Bartlett Learning. ISBN 9780763739058.
  52. ↑ Dominguez, Roberto (2004). „Actin-binding proteins--a unifying hypothesis“. Trends in Biochemical Sciences. 29 (11): 572–578. doi:10.1016/j.tibs.2004 септември 004 Проверете ја вредноста |doi= (help). ISSN 0968-0004. PMID 15501675.
  53. ↑ Goldschmidt-Clermont, P. J.; Furman, M. I.; Wachsstock, D.; Safer, D.; Nachmias, V. T.; Pollard, T. D. (1992-9). „The control of actin nucleotide exchange by thymosin beta 4 and profilin. A potential regulatory mechanism for actin polymerization in cells“. Molecular Biology of the Cell. 3 (9): 1015–1024. doi:10.1091/mbc март 9.1015 Проверете ја вредноста |doi= (help). ISSN 1059-1524. PMID 1330091. Проверете ги датумските вредности во: |date= (help)
  54. ↑ Schutt, C. E.; Myslik, J. C.; Rozycki, M. D.; Goonesekere, N. C.; Lindberg, U. (1993-10-28). „The structure of crystalline profilin-beta-actin“. Nature. 365 (6449): 810–816. doi:10.1038/365810a0. ISSN 0028-0836. PMID 8413665.
  55. ↑ Witke, W.; Podtelejnikov, A. V.; Di Nardo, A.; Sutherland, J. D.; Gurniak, C. B.; Dotti, C.; Mann, M. (1998-02-16). „In mouse brain profilin I and profilin II associate with regulators of the endocytic pathway and actin assembly“. The EMBO journal. 17 (4): 967–976. doi:10.1093/emboj/17 април 967 Проверете ја вредноста |doi= (help). ISSN 0261-4189. PMC PMCPMC1170446 Проверете ја вредноста |pmc= (help). PMID 9463375.
  56. ↑ Carlsson, L.; Nyström, L. E.; Sundkvist, I.; Markey, F.; Lindberg, U. (1977-09-25). „Actin polymerizability is influenced by profilin, a low molecular weight protein in non-muscle cells“. Journal of Molecular Biology. 115 (3): 465–483. ISSN 0022-2836. PMID 563468.
  57. ↑ Southwick, F. S. (2000-06-20). „Gelsolin and ADF/cofilin enhance the actin dynamics of motile cells“. Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America. 97 (13): 6936–6938. ISSN 0027-8424. PMID 10860951.
  58. ↑ Caldwell, J. E.; Heiss, S. G.; Mermall, V.; Cooper, J. A. (1989-10-17). „Effects of CapZ, an actin capping protein of muscle, on the polymerization of actin“. Biochemistry. 28 (21): 8506–8514. ISSN 0006-2960. PMID 2557904.
  59. ↑ Weber, A.; Pennise, C. R.; Babcock, G. G.; Fowler, V. M. (1994). „Tropomodulin caps the pointed ends of actin filaments“. The Journal of Cell Biology. 127 (6 Pt 1): 1627–1635. ISSN 0021-9525. PMC PMCPMC2120308 Проверете ја вредноста |pmc= (help). PMID 7798317.
  60. ↑ Mullins, R. D.; Pollard, T. D. (1999-4). „Structure and function of the Arp2/3 complex“. Current Opinion in Structural Biology. 9 (2): 244–249. ISSN 0959-440X. PMID 10322212. Проверете ги датумските вредности во: |date= (help)
  61. ↑ Robinson, R. C.; Turbedsky, K.; Kaiser, D. A.; Marchand, J. B.; Higgs, H. N.; Choe, S.; Pollard, T. D. (2001-11-23). „Crystal structure of Arp2/3 complex“. Science (New York, N.Y.). 294 (5547): 1679–1684. doi:10.1126/science.1066333. ISSN 0036-8075. PMID 11721045.
  62. ↑ Machesky, L. M.; Gould, K. L. (1999-2). „The Arp2/3 complex: a multifunctional actin organizer“. Current Opinion in Cell Biology. 11 (1): 117–121. ISSN 0955-0674. PMID 10047519. Проверете ги датумските вредности во: |date= (help)
  63. ↑ Morton, W. M.; Ayscough, K. R.; McLaughlin, P. J. (2000-6). „Latrunculin alters the actin-monomer subunit interface to prevent polymerization“. Nature Cell Biology. 2 (6): 376–378. doi:10.1038/35014075. ISSN 1465-7392. PMID 10854330. Проверете ги датумските вредности во: |date= (help)
  64. ↑ 64,0 64,1 Cooper, J. A. (1987-10). „Effects of cytochalasin and phalloidin on actin“. The Journal of Cell Biology. 105 (4): 1473–1478. ISSN 0021-9525. PMC PMCPMC2114638 Проверете ја вредноста |pmc= (help). PMID 3312229. Проверете ги датумските вредности во: |date= (help)
  65. ↑ Rubtsova, S. N.; Kondratov, R. V.; Kopnin, P. B.; Chumakov, P. M.; Kopnin, B. P.; Vasiliev, J. M. (1998-07-03). „Disruption of actin microfilaments by cytochalasin D leads to activation of p53“. FEBS letters. 430 (3): 353–357. ISSN 0014-5793. PMID 9688570.
  66. ↑ Huber, F.; Schnauß, J.; Rönicke, S.; Rauch, P.; Müller, K.; Fütterer, C.; Käs, J. (2013-1). „Emergent complexity of the cytoskeleton: from single filaments to tissue“. Advances in Physics. 62 (1): 1–112. doi:10.1080/00018732.2013.771509. ISSN 0001-8732. PMC PMCPMC3985726 Проверете ја вредноста |pmc= (help). PMID 24748680. Проверете ги датумските вредности во: |date= (help)
  67. ↑ 67,0 67,1 Grummt, Ingrid (2006-4). „Actin and myosin as transcription factors“. Current Opinion in Genetics & Development. 16 (2): 191–196. doi:10.1016/j.gde.2006 февруари 001 Проверете ја вредноста |doi= (help). ISSN 0959-437X. PMID 16495046. Проверете ги датумските вредности во: |date= (help)
  68. ↑ Timothy J. Mitchison; Theriot, Julie A. (1991-07). „Actin microfilament dynamics in locomoting cells“. Nature (англиски). 352 (6331): 126–131. doi:10.1038/352126a0. ISSN 1476-4687. Проверете ги датумските вредности во: |date= (help)
  69. ↑ Jacobson, Ken; Julie A. Theriot; Ishihara, Akira; Lee, Juliet (1993-03). „Principles of locomotion for simple-shaped cells“. Nature (англиски). 362 (6416): 167–171. doi:10.1038/362167a0. ISSN 1476-4687. Проверете ги датумските вредности во: |date= (help)
  70. ↑ Pujol-Moix (2001). Trombocitopenias (шпански). Elsevier España. ISBN 9788481745955.
  71. ↑ 71,0 71,1 Paniagua R, Nistal M, Sesma P, Álvarez-Uría M, Fraile B, Anadón R, José Sáez F (2002). Citología e histología vegetal y animal (на шпански). McGraw-Hill Interamericana de España, S.A.U. ISBN 978-84-486-0436-3.CS1-одржување: повеќе имиња: список на автори (link)
  72. ↑ Xu, Ke; Zhong, Guisheng; Zhuang, Xiaowei (2013-01-25). „Actin, spectrin, and associated proteins form a periodic cytoskeletal structure in axons“. Science (New York, N.Y.). 339 (6118): 452–456. doi:10.1126/science.1232251. ISSN 1095-9203. PMC PMCPMC3815867 Проверете ја вредноста |pmc= (help). PMID 23239625.
  73. ↑ 73,0 73,1 Moseley, James B.; Goode, Bruce L. (2006-9). „The yeast actin cytoskeleton: from cellular function to biochemical mechanism“. Microbiology and molecular biology reviews: MMBR. 70 (3): 605–645. doi:10.1128/MMBR.00013-06. ISSN 1092-2172. PMC PMCPMC1594590 Проверете ја вредноста |pmc= (help). PMID 16959963. Проверете ги датумските вредности во: |date= (help)
  74. ↑ Meagher, R. B.; McKinney, E. C.; Kandasamy, M. K. (1999-6). „Isovariant dynamics expand and buffer the responses of complex systems: the diverse plant actin gene family“. The Plant Cell. 11 (6): 995–1006. ISSN 1040-4651. PMC PMCPMC1464670 Проверете ја вредноста |pmc= (help). PMID 10368172. Проверете ги датумските вредности во: |date= (help)
  75. ↑ Higaki, Takumi; Sano, Toshio; Hasezawa, Seiichiro (2007). „Actin microfilament dynamics and actin side-binding proteins in plants“. Current Opinion in Plant Biology. 10 (6): 549–556. doi:10.1016/j.pbi.2007 август 012 Проверете ја вредноста |doi= (help). ISSN 1369-5266. PMID 17936064.
  76. ↑ Kovar, D. R.; Staiger, C. J.; Weaver, E. A.; McCurdy, D. W. (2000). „AtFim1 is an actin filament crosslinking protein from Arabidopsis thaliana“. The Plant Journal: For Cell and Molecular Biology. 24 (5): 625–636. ISSN 0960-7412. PMID 11123801.
  77. ↑ 77,0 77,1 Clark, T. G.; Merriam, R. W. (1977). „Diffusible and bound actin nuclei of Xenopus laevis oocytes“. Cell. 12 (4): 883–891. ISSN 0092-8674. PMID 563771.
  78. ↑ Hofmann, Wilma A. (2009). „Cell and molecular biology of nuclear actin“. International Review of Cell and Molecular Biology. 273: 219–263. doi:10.1016/S1937-6448(08)01806-6. ISSN 1937-6448. PMID 19215906.
  79. ↑ 79,0 79,1 Bohnsack, Markus T.; Stüven, Theis; Kuhn, Christa; Cordes, Volker C.; Görlich, Dirk (2006-3). „A selective block of nuclear actin export stabilizes the giant nuclei of Xenopus oocytes“. Nature Cell Biology. 8 (3): 257–263. doi:10.1038/ncb1357. ISSN 1465-7392. PMID 16489345. Проверете ги датумските вредности во: |date= (help)
  80. ↑ Dopie, Joseph; Skarp, Kari-Pekka; Rajakylä, Eeva Kaisa; Tanhuanpää, Kimmo; Vartiainen, Maria K. (2012-02-28). „Active maintenance of nuclear actin by importin 9 supports transcription“. Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America. 109 (9): E544–552. doi:10.1073/pnas.1118880109. ISSN 1091-6490. PMC PMCPMC3295300 Проверете ја вредноста |pmc= (help). PMID 22323606.
  81. ↑ Wada, A.; Fukuda, M.; Mishima, M.; Nishida, E. (1998-03-16). „Nuclear export of actin: a novel mechanism regulating the subcellular localization of a major cytoskeletal protein“. The EMBO journal. 17 (6): 1635–1641. doi:10.1093/emboj/17 јуни 1635 Проверете ја вредноста |doi= (help). ISSN 0261-4189. PMC PMCPMC1170511 Проверете ја вредноста |pmc= (help). PMID 9501085.
  82. ↑ Stüven, Theis; Hartmann, Enno; Görlich, Dirk (2003-11-03). „Exportin 6: a novel nuclear export receptor that is specific for profilin.actin complexes“. The EMBO journal. 22 (21): 5928–5940. doi:10.1093/emboj/cdg565. ISSN 0261-4189. PMID 14592989.
  83. ↑ 83,0 83,1 Hofmann, Wilma A.; Arduini, Alessandro; Nicol, Samantha M.; Camacho, Carlos J.; Lessard, James L.; Fuller-Pace, Frances V.; de Lanerolle, Primal (2009-07-27). „SUMOylation of nuclear actin“. The Journal of Cell Biology. 186 (2): 193–200. doi:10.1083/jcb.200905016. ISSN 1540-8140. PMC PMCPMC2717643 Проверете ја вредноста |pmc= (help). PMID 19635839.
  84. ↑ 84,0 84,1 Chhabra, D.; dos Remedios, C. G. (2005-9). „Cofilin, actin and their complex observed in vivo using fluorescence resonance energy transfer“. Biophysical Journal. 89 (3): 1902–1908. doi:10.1529/biophysj.105.062083. ISSN 0006-3495. PMC PMCPMC1366693 Проверете ја вредноста |pmc= (help). PMID 15994898. Проверете ги датумските вредности во: |date= (help)
  85. ↑ McDonald, Darin; Carrero, Gustavo; Andrin, Christi; de Vries, Gerda; Hendzel, Michael J. (2006-02-13). „Nucleoplasmic beta-actin exists in a dynamic equilibrium between low-mobility polymeric species and rapidly diffusing populations“. The Journal of Cell Biology. 172 (4): 541–552. doi:10.1083/jcb.200507101. ISSN 0021-9525. PMC PMCPMC2063674 Проверете ја вредноста |pmc= (help). PMID 16476775.
  86. ↑ Jockusch, Brigitte M.; Schoenenberger, Cora-Ann; Stetefeld, Jörg; Aebi, Ueli (2006-8). „Tracking down the different forms of nuclear actin“. Trends in Cell Biology. 16 (8): 391–396. doi:10.1016/j.tcb.2006 јуни 006 Проверете ја вредноста |doi= (help). ISSN 0962-8924. PMID 16828286. Проверете ги датумските вредности во: |date= (help)
  87. ↑ 87,0 87,1 87,2 87,3 Migocka-Patrzałek, Marta; Makowiecka, Aleksandra; Nowak, Dorota; Mazur, Antonina J.; Hofmann, Wilma A.; Malicka-Błaszkiewicz, Maria (2015). „β- and γ-Actins in the nucleus of human melanoma A375 cells“. Histochemistry and Cell Biology. 144 (5): 417–428. doi:10.1007/s00418-015-1349-8. ISSN 1432-119X. PMC PMCPMC4628621 Проверете ја вредноста |pmc= (help). PMID 26239425.
  88. ↑ Pederson, Thoru; Aebi, Ueli (2002-10). „Actin in the nucleus: what form and what for?“. Journal of Structural Biology. 140 (1–3): 3–9. ISSN 1047-8477. PMID 12490148. Проверете ги датумските вредности во: |date= (help)
  89. ↑ Bergeron, Sarah E.; Zhu, Mei; Thiem, Suzanne M.; Friderici, Karen H.; Rubenstein, Peter A. (2010-05-21). „Ion-dependent polymerization differences between mammalian beta- and gamma-nonmuscle actin isoforms“. The Journal of Biological Chemistry. 285 (21): 16087–16095. doi:10.1074/jbc.M110.110130. ISSN 1083-351X. PMC PMCPMC2871477 Проверете ја вредноста |pmc= (help). PMID 20308063.
  90. ↑ Spencer, Virginia A. (2011-9). „Nuclear actin: A key player in extracellular matrix-nucleus communication“. Communicative & Integrative Biology. 4 (5): 511–512. doi:10.4161/cib април 5.16256 Проверете ја вредноста |doi= (help). ISSN 1942-0889. PMC PMCPMC3204115 Проверете ја вредноста |pmc= (help). PMID 22046450. Проверете ги датумските вредности во: |date= (help)
  91. ↑ Zhao, K.; Wang, W.; Rando, O. J.; Xue, Y.; Swiderek, K.; Kuo, A.; Crabtree, G. R. (1998-11-25). „Rapid and phosphoinositol-dependent binding of the SWI/SNF-like BAF complex to chromatin after T lymphocyte receptor signaling“. Cell. 95 (5): 625–636. ISSN 0092-8674. PMID 9845365.
  92. ↑ 92,0 92,1 Hofmann, Wilma A.; Stojiljkovic, Ljuba; Fuchsova, Beata; Vargas, Gabriela M.; Mavrommatis, Evangelos; Philimonenko, Vlada; Kysela, Katarina; Goodrich, James A.; Lessard, James L. (2004). „Actin is part of pre-initiation complexes and is necessary for transcription by RNA polymerase II“. Nature Cell Biology. 6 (11): 1094–1101. doi:10.1038/ncb1182. ISSN 1465-7392. PMID 15502823.
  93. ↑ 93,0 93,1 Hu, Ping; Wu, Si; Hernandez, Nouria (2004-12-15). „A role for beta-actin in RNA polymerase III transcription“. Genes & Development. 18 (24): 3010–3015. doi:10.1101/gad.1250804. ISSN 0890-9369. PMID 15574586.
  94. ↑ 94,0 94,1 Philimonenko, Vlada V.; Zhao, Jian; Iben, Sebastian; Dingová, Hana; Kyselá, Katarína; Kahle, Michal; Zentgraf, Hanswalter; Hofmann, Wilma A.; de Lanerolle, Primal (2004). „Nuclear actin and myosin I are required for RNA polymerase I transcription“. Nature Cell Biology. 6 (12): 1165–1172. doi:10.1038/ncb1190. ISSN 1465-7392. PMID 15558034.
  95. ↑ Maraldi, Nadir M.; Lattanzi, Giovanna; Marmiroli, Sandra; Squarzoni, Stefano; Manzoli, Francesco A. (2004). „New roles for lamins, nuclear envelope proteins and actin in the nucleus“. Advances in Enzyme Regulation. 44: 155–172. doi:10.1016/j.advenzreg.2003 ноември 005 Проверете ја вредноста |doi= (help). ISSN 0065-2571. PMID 15581488.
  96. ↑ Tondeleir, Davina; Lambrechts, Anja; Müller, Matthias; Jonckheere, Veronique; Doll, Thierry; Vandamme, Drieke; Bakkali, Karima; Waterschoot, Davy; Lemaistre, Marianne (2012-8). „Cells lacking β-actin are genetically reprogrammed and maintain conditional migratory capacity“. Molecular & cellular proteomics: MCP. 11 (8): 255–271. doi:10.1074/mcp.M111.015099. ISSN 1535-9484. PMC PMCPMC3412960 Проверете ја вредноста |pmc= (help). PMID 22448045. Проверете ги датумските вредности во: |date= (help)
  97. ↑ Holaska, James M.; Kowalski, Amy K.; Wilson, Katherine L. (2004-9). „Emerin caps the pointed end of actin filaments: evidence for an actin cortical network at the nuclear inner membrane“. PLoS biology. 2 (9): E231. doi:10.1371/journal.pbio.0020231. ISSN 1545-7885. PMID 15328537. Проверете ги датумските вредности во: |date= (help)
  98. ↑ Puckelwartz, Megan; McNally, Elizabeth M. (2011). „Emery-Dreifuss muscular dystrophy“. Handbook of Clinical Neurology. 101: 155–166. doi:10.1016/B978-0-08-045031-5.00012-8. ISSN 0072-9752. PMID 21496632.
  99. ↑ Kumar, Abhishek; Shivashankar, G. V. (11 11, 2016). „Dynamic interaction between actin and nesprin2 maintain the cell nucleus in a prestressed state“. Methods and Applications in Fluorescence. 4 (4): 044008. doi:10.1088/2050-6120/4/4/044008. ISSN 2050-6120. PMID 28192301. Проверете ги датумските вредности во: |date= (help)
  100. ↑ Farrants, Ann-Kristin Ostlund (2008-06-18). „Chromatin remodelling and actin organisation“. FEBS letters. 582 (14): 2041–2050. doi:10.1016/j.febslet.2008 април 032 Проверете ја вредноста |doi= (help). ISSN 0014-5793. PMID 18442483.
  101. ↑ Sjölinder, Mikael; Björk, Petra; Söderberg, Emilia; Sabri, Nafiseh; Farrants, Ann-Kristin Ostlund; Visa, Neus (2005-08-15). „The growing pre-mRNA recruits actin and chromatin-modifying factors to transcriptionally active genes“. Genes & Development. 19 (16): 1871–1884. doi:10.1101/gad.339405. ISSN 0890-9369. PMC PMCPMC1186187 Проверете ја вредноста |pmc= (help). PMID 16103215.
  102. ↑ Percipalle, Piergiorgio; Visa, Neus (2006-03-27). „Molecular functions of nuclear actin in transcription“. The Journal of Cell Biology. 172 (7): 967–971. doi:10.1083/jcb.200512083. ISSN 0021-9525. PMC PMCPMC2063754 Проверете ја вредноста |pmc= (help). PMID 16549500.
  103. ↑ Fedorova, Elena; Zink, Daniele (2008). „Nuclear architecture and gene regulation“. Biochimica Et Biophysica Acta. 1783 (11): 2174–2184. doi:10.1016/j.bbamcr.2008 јули 018 Проверете ја вредноста |doi= (help). ISSN 0006-3002. PMID 18718493.
  104. ↑ Skarp, Kari-Pekka; Vartiainen, Maria K. (2010-8). „Actin on DNA-an ancient and dynamic relationship“. Cytoskeleton (Hoboken, N.J.). 67 (8): 487–495. doi:10.1002/cm.20464. ISSN 1949-3592. PMID 20593452. Проверете ги датумските вредности во: |date= (help)
  105. ↑ Olave, Ivan A.; Reck-Peterson, Samara L.; Crabtree, Gerald R. (2002). „Nuclear actin and actin-related proteins in chromatin remodeling“. Annual Review of Biochemistry. 71: 755–781. doi:10.1146/annurev.biochem.71.110601.135507. ISSN 0066-4154. PMID 12045110.
  106. ↑ Zheng, Bin; Han, Mei; Bernier, Michel; Wen, Jin-kun (2009-5). „Nuclear actin and actin-binding proteins in the regulation of transcription and gene expression“. The FEBS journal. 276 (10): 2669–2685. doi:10.1111/j.1742-4658.2009.06986.x. ISSN 1742-4658. PMC PMCPMC2978034 Проверете ја вредноста |pmc= (help). PMID 19459931. Проверете ги датумските вредности во: |date= (help)
  107. ↑ Ferrai, Carmelo; Naum-Onganía, Gabriela; Longobardi, Elena; Palazzolo, Martina; Disanza, Andrea; Diaz, Victor M.; Crippa, Massimo P.; Scita, Giorgio; Blasi, Francesco (2009-8). „Induction of HoxB transcription by retinoic acid requires actin polymerization“. Molecular Biology of the Cell. 20 (15): 3543–3551. doi:10.1091/mbc.e09-02-0114. ISSN 1939-4586. PMC PMCPMC2719572 Проверете ја вредноста |pmc= (help). PMID 19477923. Проверете ги датумските вредности во: |date= (help)
  108. ↑ Xu, Yong Zhong; Thuraisingam, Thusanth; Morais, David Anderson de Lima; Rola-Pleszczynski, Marek; Radzioch, Danuta (2010-03-01). „Nuclear translocation of beta-actin is involved in transcriptional regulation during macrophage differentiation of HL-60 cells“. Molecular Biology of the Cell. 21 (5): 811–820. doi:10.1091/mbc.e09-06-0534. ISSN 1939-4586. PMC PMCPMC2828967 Проверете ја вредноста |pmc= (help). PMID 20053683.
  109. ↑ Miyamoto, Kei; Pasque, Vincent; Jullien, Jerome; Gurdon, John B. (2011-05-01). „Nuclear actin polymerization is required for transcriptional reprogramming of Oct4 by oocytes“. Genes & Development. 25 (9): 946–958. doi:10.1101/gad.615211. ISSN 1549-5477. PMC PMCPMC3084028 Проверете ја вредноста |pmc= (help). PMID 21536734.
  110. ↑ Huang, Wendy; Ghisletti, Serena; Saijo, Kaoru; Gandhi, Meghal; Aouadi, Myriam; Tesz, Greg J.; Zhang, Dawn X.; Yao, Joyee; Czech, Michael P. (2011-02-17). „Coronin 2A mediates actin-dependent de-repression of inflammatory response genes“. Nature. 470 (7334): 414–418. doi:10.1038/nature09703. ISSN 1476-4687. PMC PMCPMC3464905 Проверете ја вредноста |pmc= (help). PMID 21331046.
  111. ↑ Miyamoto, Kei; Gurdon, John B. (2011-9). „Nuclear actin and transcriptional activation“. Communicative & Integrative Biology. 4 (5): 582–583. doi:10.4161/cib април 5.16491 Проверете ја вредноста |doi= (help). ISSN 1942-0889. PMC PMCPMC3204135 Проверете ја вредноста |pmc= (help). PMID 22046469. Проверете ги датумските вредности во: |date= (help)
  112. ↑ Chuang, Chien-Hui; Carpenter, Anne E.; Fuchsova, Beata; Johnson, Terezina; de Lanerolle, Primal; Belmont, Andrew S. (2006-04-18). „Long-range directional movement of an interphase chromosome site“. Current biology: CB. 16 (8): 825–831. doi:10.1016/j.cub.2006 март 059 Проверете ја вредноста |doi= (help). ISSN 0960-9822. PMID 16631592.
  113. ↑ Hofmann, Wilma A.; Vargas, Gabriela M.; Ramchandran, Ramaswamy; Stojiljkovic, Ljuba; Goodrich, James A.; de Lanerolle, Primal (2006-11-01). „Nuclear myosin I is necessary for the formation of the first phosphodiester bond during transcription initiation by RNA polymerase II“. Journal of Cellular Biochemistry. 99 (4): 1001–1009. doi:10.1002/jcb.21035. ISSN 0730-2312. PMID 16960872.
  114. ↑ Olson, Eric N.; Nordheim, Alfred (2010-5). „Linking actin dynamics and gene transcription to drive cellular motile functions“. Nature Reviews. Molecular Cell Biology. 11 (5): 353–365. doi:10.1038/nrm2890. ISSN 1471-0080. PMC PMCPMC3073350 Проверете ја вредноста |pmc= (help). PMID 20414257. Проверете ги датумските вредности во: |date= (help)
  115. ↑ Miralles, Francesc; Posern, Guido; Zaromytidou, Alexia-Ileana; Treisman, Richard (2003-05-02). „Actin dynamics control SRF activity by regulation of its coactivator MAL“. Cell. 113 (3): 329–342. ISSN 0092-8674. PMID 12732141.
  116. ↑ Vartiainen, Maria K. (2008-06-18). „Nuclear actin dynamics--from form to function“. FEBS letters. 582 (14): 2033–2040. doi:10.1016/j.febslet.2008 април 010 Проверете ја вредноста |doi= (help). ISSN 0014-5793. PMID 18423404.
  117. ↑ Knöll, Bernd (2010-6). „Actin-mediated gene expression in neurons: the MRTF-SRF connection“. Biological Chemistry. 391 (6): 591–597. doi:10.1515/BC.2010.061. ISSN 1437-4315. PMID 20370316. Проверете ги датумските вредности во: |date= (help)
  118. ↑ Tsopoulidis, N.; Kaw, S.; Laketa, V.; Kutscheidt, S.; Baarlink, C.; Stolp, B.; Grosse, R.; Fackler, O. T. (2019-01-04). „T cell receptor-triggered nuclear actin network formation drives CD4+ T cell effector functions“. Science Immunology. 4 (31). doi:10.1126/sciimmunol.aav1987. ISSN 2470-9468. PMID 30610013.
  119. ↑ Cooper, Geoffrey M. (2000). „Actin, Myosin, and Cell Movement“. The Cell: A Molecular Approach. 2nd edition (англиски).
  120. ↑ Luna, Antoni Bayés de (2002). Cardiología clínica (шпански). Elsevier España. ISBN 9788445811795.
  121. ↑ 121,0 121,1 Baynes, John W.; Dominiczak, Marek H. (2005). Bioquímica médica (шпански). Elsevier. ISBN 9788481748666.
  122. ↑ Eckert R, Randall D, Burggren WW, French K (2002). Eckert animal physiology: mechanisms and adaptations. New York: W.H. Freeman and CO. ISBN 978-0-7167-3863-3.CS1-одржување: повеќе имиња: список на автори (link)
  123. ↑ Fujiwara, K.; Porter, M. E.; Pollard, T. D. (1978-10). „Alpha-actinin localization in the cleavage furrow during cytokinesis“. The Journal of Cell Biology. 79 (1): 268–275. ISSN 0021-9525. PMC PMCPMC2110217 Проверете ја вредноста |pmc= (help). PMID 359574. Проверете ги датумските вредности во: |date= (help)
  124. ↑ Pelham, Robert J.; Chang, Fred (2002-09-05). „Actin dynamics in the contractile ring during cytokinesis in fission yeast“. Nature. 419 (6902): 82–86. doi:10.1038/nature00999. ISSN 0028-0836. PMID 12214236.
  125. ↑ Mashima, T.; Naito, M.; Noguchi, K.; Miller, D. K.; Nicholson, D. W.; Tsuruo, T. (1997-03-06). „Actin cleavage by CPP-32/apopain during the development of apoptosis“. Oncogene. 14 (9): 1007–1012. doi:10.1038/sj.onc.1200919. ISSN 0950-9232. PMID 9070648.
  126. ↑ Wang, K. K. (2000-1). „Calpain and caspase: can you tell the difference?“. Trends in Neurosciences. 23 (1): 20–26. ISSN 0166-2236. PMID 10631785. Проверете ги датумските вредности во: |date= (help)
  127. ↑ Villa, P. G.; Henzel, W. J.; Sensenbrenner, M.; Henderson, C. E.; Pettmann, B. (1998-3). „Calpain inhibitors, but not caspase inhibitors, prevent actin proteolysis and DNA fragmentation during apoptosis“. Journal of Cell Science. 111 ( Pt 6): 713–722. ISSN 0021-9533. PMID 9472000. Проверете ги датумските вредности во: |date= (help)
  128. ↑ Huot, J.; Houle, F.; Rousseau, S.; Deschesnes, R. G.; Shah, G. M.; Landry, J. (1998-11-30). „SAPK2/p38-dependent F-actin reorganization regulates early membrane blebbing during stress-induced apoptosis“. The Journal of Cell Biology. 143 (5): 1361–1373. ISSN 0021-9525. PMC PMCPMC2133090 Проверете ја вредноста |pmc= (help). PMID 9832563.
  129. ↑ Adams, C. L.; Nelson, W. J.; Smith, S. J. (1996). „Quantitative analysis of cadherin-catenin-actin reorganization during development of cell-cell adhesion“. The Journal of Cell Biology. 135 (6 Pt 2): 1899–1911. ISSN 0021-9525. PMC PMCPMC2133977 Проверете ја вредноста |pmc= (help). PMID 8991100.
  130. ↑ Kumar, Abhishek; Ouyang, Mingxing; Van den Dries, Koen; McGhee, Ewan James; Tanaka, Keiichiro; Anderson, Marie D.; Groisman, Alexander; Goult, Benjamin T.; Anderson, Kurt I. (5 09, 2016). „Talin tension sensor reveals novel features of focal adhesion force transmission and mechanosensitivity“. The Journal of Cell Biology. 213 (3): 371–383. doi:10.1083/jcb.201510012. ISSN 1540-8140. PMC PMCPMC4862330 Проверете ја вредноста |pmc= (help). PMID 27161398. Проверете ги датумските вредности во: |date= (help)
  131. ↑ Witke, W.; Schleicher, M.; Noegel, A. A. (1992-01-10). „Redundancy in the microfilament system: abnormal development of Dictyostelium cells lacking two F-actin cross-linking proteins“. Cell. 68 (1): 53–62. ISSN 0092-8674. PMID 1732064.
  132. ↑ Fernandez-Valle, C.; Gorman, D.; Gomez, A. M.; Bunge, M. B. (1997-01-01). „Actin plays a role in both changes in cell shape and gene-expression associated with Schwann cell myelination“. The Journal of Neuroscience: The Official Journal of the Society for Neuroscience. 17 (1): 241–250. ISSN 0270-6474. PMID 8987752.
  133. ↑ Wolyniak, Michael J.; Sundstrom, Paula (2007-10). „Role of actin cytoskeletal dynamics in activation of the cyclic AMP pathway and HWP1 gene expression in Candida albicans“. Eukaryotic Cell. 6 (10): 1824–1840. doi:10.1128/EC.00188-07. ISSN 1535-9778. PMC PMCPMC2043390 Проверете ја вредноста |pmc= (help). PMID 17715368. Проверете ги датумските вредности во: |date= (help)
  134. ↑ Tanaka, Hiromitsu; Iguchi, Naoko; Egydio de Carvalho, Carlos; Tadokoro, Yuko; Yomogida, Kentaro; Nishimune, Yoshitake (2003-8). „Novel actin-like proteins T-ACTIN 1 and T-ACTIN 2 are differentially expressed in the cytoplasm and nucleus of mouse haploid germ cells“. Biology of Reproduction. 69 (2): 475–482. doi:10.1095/biolreprod.103.015867. ISSN 0006-3363. PMID 12672658. Проверете ги датумските вредности во: |date= (help)
  135. ↑ Jiang, Y. W.; Stillman, D. J. (1996-03-01). „Epigenetic effects on yeast transcription caused by mutations in an actin-related protein present in the nucleus“. Genes & Development. 10 (5): 604–619. ISSN 0890-9369. PMID 8598290.
  136. ↑ Manor, Uri; Kachar, Bechara (2008). „Dynamic length regulation of sensory stereocilia“. Seminars in Cell & Developmental Biology. 19 (6): 502–510. doi:10.1016/j.semcdb.2008 јули 006 Проверете ја вредноста |doi= (help). ISSN 1084-9521. PMC PMCPMC2650238 Проверете ја вредноста |pmc= (help). PMID 18692583.
  137. ↑ Rzadzinska, Agnieszka K.; Schneider, Mark E.; Davies, Caroline; Riordan, Gavin P.; Kachar, Bechara (2004-03-15). „An actin molecular treadmill and myosins maintain stereocilia functional architecture and self-renewal“. The Journal of Cell Biology. 164 (6): 887–897. doi:10.1083/jcb.200310055. ISSN 0021-9525. PMC PMCPMC2172292 Проверете ја вредноста |pmc= (help). PMID 15024034.
  138. ↑ Xu, Jingsong; Van Keymeulen, Alexandra; Wakida, Nicole M.; Carlton, Pete; Berns, Michael W.; Bourne, Henry R. (2007-05-29). „Polarity reveals intrinsic cell chirality“. Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America. 104 (22): 9296–9300. doi:10.1073/pnas.0703153104. ISSN 0027-8424. PMC PMCPMC1890488 Проверете ја вредноста |pmc= (help). PMID 17517645.
  139. ↑ Tamada, Atsushi; Kawase, Satoshi; Murakami, Fujio; Kamiguchi, Hiroyuki (2010-02-08). „Autonomous right-screw rotation of growth cone filopodia drives neurite turning“. The Journal of Cell Biology. 188 (3): 429–441. doi:10.1083/jcb.200906043. ISSN 1540-8140. PMC PMCPMC2819689 Проверете ја вредноста |pmc= (help). PMID 20123994.
  140. ↑ Wan, Leo Q.; Ronaldson, Kacey; Park, Miri; Taylor, Grace; Zhang, Yue; Gimble, Jeffrey M.; Vunjak-Novakovic, Gordana (2011-07-26). „Micropatterned mammalian cells exhibit phenotype-specific left-right asymmetry“. Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America. 108 (30): 12295–12300. doi:10.1073/pnas.1103834108. ISSN 1091-6490. PMC PMCPMC3145729 Проверете ја вредноста |pmc= (help). PMID 21709270.
  141. ↑ Miwa, T.; Manabe, Y.; Kurokawa, K.; Kamada, S.; Kanda, N.; Bruns, G.; Ueyama, H.; Kakunaga, T. (1991-6). „Structure, chromosome location, and expression of the human smooth muscle (enteric type) gamma-actin gene: evolution of six human actin genes“. Molecular and Cellular Biology. 11 (6): 3296–3306. ISSN 0270-7306. PMID 1710027. Проверете ги датумските вредности во: |date= (help)
  142. ↑ Erickson, Harold P. (2007-7). „Evolution of the cytoskeleton“. BioEssays: News and Reviews in Molecular, Cellular and Developmental Biology. 29 (7): 668–677. doi:10.1002/bies.20601. ISSN 0265-9247. PMC PMCPMC2630885 Проверете ја вредноста |pmc= (help). PMID 17563102. Проверете ги датумските вредности во: |date= (help)
  143. ↑ Gardiner, J.; McGee, P.; Overall, R.; Marc, J. (2008). „Are histones, tubulin, and actin derived from a common ancestral protein?“. Protoplasma. 233 (1–2): 1–5. doi:10.1007/s00709-008-0305-z. ISSN 0033-183X. PMID 18615236.
  144. ↑ Popp, David; Narita, Akihiro; Maeda, Kayo; Fujisawa, Tetsuro; Ghoshdastider, Umesh; Iwasa, Mitsusada; Maéda, Yuichiro; Robinson, Robert C. (2010-05-21). „Filament structure, organization, and dynamics in MreB sheets“. The Journal of Biological Chemistry. 285 (21): 15858–15865. doi:10.1074/jbc.M109.095901. ISSN 1083-351X. PMC PMCPMC2871453 Проверете ја вредноста |pmc= (help). PMID 20223832.
  145. ↑ van den Ent, F.; Amos, L. A.; Löwe, J. (2001-09-06). „Prokaryotic origin of the actin cytoskeleton“. Nature. 413 (6851): 39–44. doi:10.1038/35092500. ISSN 0028-0836. PMID 11544518.
  146. ↑ Carballido-López, Rut (2006). „The bacterial actin-like cytoskeleton“. Microbiology and molecular biology reviews: MMBR. 70 (4): 888–909. doi:10.1128/MMBR.00014-06. ISSN 1092-2172. PMC PMCPMC1698507 Проверете ја вредноста |pmc= (help). PMID 17158703.
  147. ↑ Popp, David; Xu, Weijun; Narita, Akihiro; Brzoska, Anthony J.; Skurray, Ronald A.; Firth, Neville; Ghoshdastider, Umesh; Goshdastider, Umesh; Maéda, Yuichiro (2010-03-26). „Structure and filament dynamics of the pSK41 actin-like ParM protein: implications for plasmid DNA segregation“. The Journal of Biological Chemistry. 285 (13): 10130–10140. doi:10.1074/jbc.M109.071613. ISSN 1083-351X. PMC PMCPMC2843175 Проверете ја вредноста |pmc= (help). PMID 20106979.
  148. ↑ Popp, David; Narita, Akihiro; Ghoshdastider, Umesh; Maeda, Kayo; Maéda, Yuichiro; Oda, Toshiro; Fujisawa, Tetsuro; Onishi, Hirufumi; Ito, Kazuki (2010-04-09). „Polymeric structures and dynamic properties of the bacterial actin AlfA“. Journal of Molecular Biology. 397 (4): 1031–1041. doi:10.1016/j.jmb.2010 февруари 010 Проверете ја вредноста |doi= (help). ISSN 1089-8638. PMID 20156449.
  149. ↑ Popp, David; Narita, Akihiro; Lee, Lin Jie; Ghoshdastider, Umesh; Xue, Bo; Srinivasan, Ramanujam; Balasubramanian, Mohan K.; Tanaka, Toshitsugu; Robinson, Robert C. (2012-06-15). „Novel actin-like filament structure from Clostridium tetani“. The Journal of Biological Chemistry. 287 (25): 21121–21129. doi:10.1074/jbc.M112.341016. ISSN 1083-351X. PMC PMCPMC3375535 Проверете ја вредноста |pmc= (help). PMID 22514279.

Надворешни врски уреди

 
  Статијата „Актин“ е избрана статија. Ве повикуваме и Вас да напишете и предложите избрана статија (останати избрани статии).
Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Актин&oldid=5012666“