Пченка

Пченка
	Ботаничка илустрација на пченката
Научна класификација
Царство:	Растенија
Нерангирано:	Комелиниди
Ред:	Тревовидни
Семејство:	Треви
Потсемејство:	Проса
Род:	Пченка
Вид:	Пченка
Биномен назив
	Zea mays; L.

Пченката (науч. Zea mays) е значајна житна култура од родот Пченка (Zea) семејство Треви (Poceae). Потекнува од Америка, односно Новиот свет, од каде се проширила во Европа и низ целиот свет.

Потекло и историјаУреди

Американските Индијанци ги учеле колонистите како да одгледуваат пченка, вклучувајќи и неколку видови жолта пченка кои се' уште се популарни како храна, како и видови црвени, сини, розеви и црни зрна често свиткани, со точки или пруги, кои денес се сметаат (користат) за украсни во САД и се нарекува индијанска пченка. Високото, едногодишно стебло и големи прави лисја со брановидни краеви. Пченката се користи како добиточна храна, храна за луѓето и како за индустриска обработка. Иако е главна храна во повеќе земји, инфериорна е во споредба со хранливата вредност на другите житарки.

Пченкарните лушпи имаат долга историја на користење во фолклорната уметност за предмети како амалии и кукли. Пченката е едно од најразнесуваните хранливи растеија во светот, по зaсаденостa е надмината само од пченицата и е најважна житна култура во САД.

УпотребаУреди

Пченката е значајна житна култура, која освен во исхраната на луѓето, се користи како суровина во индустријата и за исхранување на домашните животни. Деловите кои не се за јадење се користат во индустријата, стеблото за хартија и ѕидни плочи, лушпата за полнење, кочаните за гориво, за правење на дрвен јаглен и во подготовка на индустриски растворувачи. Пченката најдобро успева во низините и во котлините каде што има доволно влага и топлина. Најпознти области за одгледување на пченка се: Мисисипската, Панонската, Ломбардиската, Блашката, Источно-Европската низина, Аргентина, Бразил, Мексико и други.

Најголеми извозници на пченка се САД, Франција и Бразил, а најголеми увозници се Јапонија и Германија.

Хранлива содржина на основните прехранбени култури^[1]
ПРЕХРАНБЕНА КУЛТУРА:	Пченка^[А]	Ориз^[Б]	Пченица^[В]	Компир^[Г]	Маниока^[Д]	Соја^[Ѓ]	Сладок компир^[Е]	Сирак^[Ж]	Јам^[Џ]	Готварска банана^[Ш]
Состојка (на 100 гр)	Количина	Количина	Количина	Количина	Количина	Количина	Количина	Количина	Количина	Количина
Вода (гр)	76	12	11	79	60	68	77	9	70	65
Енергија (кЏ)	360	1528	1419	322	670	615	360	1419	494	511
Белковини (гр)	3,2	7,1	13,7	2,0	1,4	13,0	1,6	11,3	1,5	1,3
Маст (гр)	1,18	0,66	2,47	0,09	0,28	6,8	0,05	3,3	0,17	0,37
Јаглехидрати (гр)	19	80	71	17	38	11	20	75	28	32
Влакна (гр)	2,7	1,3	10,7	2,2	1,8	4,2	3	6,3	4,1	2,3
Шеќер (гр)	3,22	0,12	0	0,78	1,7	0	4,18	0	0,5	15
Калциум (мг)	2	28	34	12	16	197	30	28	17	3
Железо (мг)	0,52	4,31	3,52	0,78	0,27	3,55	0,61	4,4	0,54	0,6
Магнезиум (мг)	37	25	144	23	21	65	25	0	21	37
Фосфор (мг)	89	115	508	57	27	194	47	287	55	34
Калиум (мг)	270	115	431	421	271	620	337	350	816	499
Натриум (мг)	15	5	2	6	14	15	55	6	9	4
Цинк (мг)	0,45	1,09	4,16	0,29	0,34	0,99	0,3	0	0,24	0,14
Бакар (мг)	0,05	0,22	0,55	0,11	0,10	0,13	0,15	-	0,18	0,08
Манган (мг)	0,16	1,09	3,01	0,15	0,38	0,55	0,26	-	0,40	-
Селен (µг)	0,6	15,1	89,4	0,3	0,7	1,5	0,6	0	0,7	1,5
Витамин Ц (мг)	6,8	0	0	19,7	20,6	29	2,4	0	17,1	18,4
Тиамин (мг)	0,20	0,58	0,42	0,08	0,09	0,44	0,08	0,24	0,11	0,05
Рибофлавин (мг)	0,06	0,05	0,12	0,03	0,05	0,18	0,06	0,14	0,03	0,05
Ниацин (мг)	1,70	4,19	6,74	1,05	0,85	1,65	0,56	2,93	0,55	0,69
Пантотенска киселина (мг)	0,76	1,01	0,94	0,30	0,11	0,15	0,80	-	0,31	0,26
Витамин Б6 (мг)	0,06	0,16	0,42	0,30	0,09	0,07	0,21	-	0,29	0,30
Фолат - вкуп. (µг)	46	231	43	16	27	165	11	0	23	22
Витамин А (МЕ)	208	0	0	2	13	180	14187	0	138	1127
Витамин Е, α-токоферол (мг)	0,07	0,11	0	0,01	0,19	0	0,26	0	0,39	0,14
Витамин К (µг)	0,3	0,1	0	1,9	1,9	0	1,8	0	2,6	0,7
β-каротен (µг)	52	0	0	1	8	0	8509	0	83	457
Лутеин+зеаксантин (µг)	764	0	0	8	0	0	0	0	0	30
Заситени масни киселини (гр)	0,18	0,18	0,45	0,03	0,07	0,79	0,02	0,46	0,04	0,14
Мононезаситени масни киселини (гр)	0,35	0,21	0,34	0,00	0,08	1,28	0,00	0,99	0,01	0,03
Полинезаситени масни киселини (гр)	0,56	0,18	0,98	0,04	0,05	3,20	0,01	1,37	0,08	0,07

^А пченка, слатка, жолта, сирова									^Б ориз, бел, долгнавест, обичен, сиров
^В пченица, тврда									^Г компир, со лупка, сиров
^Д маниока, сирова									^Ѓ соини зрна, зелени, сирови
^Е сладок компир, сиров									^Ж сирак, сиров
^Џ јам, сиров									^Ш готварска банана, сирова

Производство на пченка во МакедонијаУреди

Според Заводот за статистика, производството на пченка во Македонија од 2000 до 2019 година, во тони, е следното:^[2]

**Производство на пченка во Македонија од 2000 до 2019 г.**
Година	2000	2001	2002	2003	2004	2005	2006	2007	2008	2009
Тони	125.383	117.070	140.694	136.492	141.875	148.234	147.494	118.378	127.125	154.237
Година	2010	2011	2012	2013	2014	2015	2016	2017	2018	2019
Тони	129.045	126.096	115.928	131.043	136.930	133.771	143.823	120.156	187.676	145.278