Пченка
| Пченка | |
|---|---|
| |
| Ботаничка илустрација на пченката | |
| Научна класификација | |
| Царство: | Растенија |
| Нерангирано: | Комелиниди |
| Ред: | Тревовидни |
| Семејство: | Треви |
| Потсемејство: | Проса |
| Род: | Пченка |
| Вид: | Пченка |
| Биномен назив | |
| Zea mays L. | |
Пченката (науч. Zea mays) е значајна житна култура од родот Пченка (Zea) семејство Треви (Poceae) потекнува од Америка, односно новиот свет(н.е.), од каде се проширила во Европа и низ целиот свет.
Потекло и историјаУреди
Американските индијанци ги учеле колонистите како да одгледуваат пченка, вклучувајќи и неколку видови жолта пченка кои се уште се популарни како храна, како и видови црвени, сини, розеви и црни зрна често свиткани, со точки или пруги, кои денес се сметаат(користат) за украсни во САД и се нарекува индијанска пченка. Високото, едногодишно стебло и големи прави лисја со брановидни краеви. Пченката се користи како добиточна храна, храна за луѓето и како за индустриска обработка. Иако е главна храна во повеќе земји, инфериорна е во споредба со хранливата вредност на другите житарки.
Пченкарните лушпи имаат долга историја на користење во фолклорната уметност за предмети како амалии и кукли. Пченката е едно од најразнесуваните хранливи растеија во светот, по зaсаденостa е надмината само од пченицата и е најважна житна култура во САД.
УпотребаУреди
Пченката е значајна житна култура, која освен во исхраната на луѓето, се користи како суровина во индустријата и за исхранување на домашните животни. Деловите кои не се за јадење се користат во индустријата, стеблото за хартија и ѕидни плочи, лушпата за полнење, кочаните за гориво, за правење на дрвен јаглен и во подготовка на индустриски растворувачи. Пченката најдобро успева во низините и во котлините каде што има доволно влага и топлина. Најпознти области за одгледување на пченка се: Мисисипската, Панонската, Ломбардиската, Блашката, Источно-Европската низина, Аргентина, Бразил, Мексико и други.
Најголеми извозници на пченка се САД, Франција и Бразил, а најголеми увозници се Јапонија и Германија.
ГалеријаУреди
Пченка од автохтона сорта
Кочан од пченка од Македонија
'Zea mays 'Ottofile giallo Tortonese
Нива со пченка близу селото Миравци, Гевгелиско
Зрел кочан (клавче) пченка на нива во с.Миравци, Гевгелиско
Поглед од близу на растението пченка
Кочани (клавчиња) пченка на страк во фаза на зреење
Нива со пченка во Скопско
.jpg)
| ПРЕХРАНБЕНА КУЛТУРА: | Пченка[А] | Ориз[Б] | Пченица[В] | Компир[Г] | Маниока[Д] | Соја[Ѓ] | Сладок компир[Е] | Сирак[Ж] | Јам[Џ] | Готварска банана[Ш] |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Состојка (на 100 гр) | Количина | Количина | Количина | Количина | Количина | Количина | Количина | Количина | Количина | Количина |
| Вода (гр) | 76 | 12 | 11 | 79 | 60 | 68 | 77 | 9 | 70 | 65 |
| Енергија (кЏ) | 360 | 1528 | 1419 | 322 | 670 | 615 | 360 | 1419 | 494 | 511 |
| Белковини (гр) | 3,2 | 7,1 | 13,7 | 2,0 | 1,4 | 13,0 | 1,6 | 11,3 | 1,5 | 1,3 |
| Маст (гр) | 1,18 | 0,66 | 2,47 | 0,09 | 0,28 | 6,8 | 0,05 | 3,3 | 0,17 | 0,37 |
| Јаглехидрати (гр) | 19 | 80 | 71 | 17 | 38 | 11 | 20 | 75 | 28 | 32 |
| Влакна (гр) | 2,7 | 1,3 | 10,7 | 2,2 | 1,8 | 4,2 | 3 | 6,3 | 4,1 | 2,3 |
| Шеќер (гр) | 3,22 | 0,12 | 0 | 0,78 | 1,7 | 0 | 4,18 | 0 | 0,5 | 15 |
| Калциум (мг) | 2 | 28 | 34 | 12 | 16 | 197 | 30 | 28 | 17 | 3 |
| Железо (мг) | 0,52 | 4,31 | 3,52 | 0,78 | 0,27 | 3,55 | 0,61 | 4,4 | 0,54 | 0,6 |
| Магнезиум (мг) | 37 | 25 | 144 | 23 | 21 | 65 | 25 | 0 | 21 | 37 |
| Фосфор (мг) | 89 | 115 | 508 | 57 | 27 | 194 | 47 | 287 | 55 | 34 |
| Калиум (мг) | 270 | 115 | 431 | 421 | 271 | 620 | 337 | 350 | 816 | 499 |
| Натриум (мг) | 15 | 5 | 2 | 6 | 14 | 15 | 55 | 6 | 9 | 4 |
| Цинк (мг) | 0,45 | 1,09 | 4,16 | 0,29 | 0,34 | 0,99 | 0,3 | 0 | 0,24 | 0,14 |
| Бакар (мг) | 0,05 | 0,22 | 0,55 | 0,11 | 0,10 | 0,13 | 0,15 | - | 0,18 | 0,08 |
| Манган (мг) | 0,16 | 1,09 | 3,01 | 0,15 | 0,38 | 0,55 | 0,26 | - | 0,40 | - |
| Селен (µг) | 0,6 | 15,1 | 89,4 | 0,3 | 0,7 | 1,5 | 0,6 | 0 | 0,7 | 1,5 |
| Витамин Ц (мг) | 6,8 | 0 | 0 | 19,7 | 20,6 | 29 | 2,4 | 0 | 17,1 | 18,4 |
| Тиамин (мг) | 0,20 | 0,58 | 0,42 | 0,08 | 0,09 | 0,44 | 0,08 | 0,24 | 0,11 | 0,05 |
| Рибофлавин (мг) | 0,06 | 0,05 | 0,12 | 0,03 | 0,05 | 0,18 | 0,06 | 0,14 | 0,03 | 0,05 |
| Ниацин (мг) | 1,70 | 4,19 | 6,74 | 1,05 | 0,85 | 1,65 | 0,56 | 2,93 | 0,55 | 0,69 |
| Пантотенска киселина (мг) | 0,76 | 1,01 | 0,94 | 0,30 | 0,11 | 0,15 | 0,80 | - | 0,31 | 0,26 |
| Витамин Б6 (мг) | 0,06 | 0,16 | 0,42 | 0,30 | 0,09 | 0,07 | 0,21 | - | 0,29 | 0,30 |
| Фолат - вкуп. (µг) | 46 | 231 | 43 | 16 | 27 | 165 | 11 | 0 | 23 | 22 |
| Витамин А (МЕ) | 208 | 0 | 0 | 2 | 13 | 180 | 14187 | 0 | 138 | 1127 |
| Витамин Е, α-токоферол (мг) | 0,07 | 0,11 | 0 | 0,01 | 0,19 | 0 | 0,26 | 0 | 0,39 | 0,14 |
| Витамин К (µг) | 0,3 | 0,1 | 0 | 1,9 | 1,9 | 0 | 1,8 | 0 | 2,6 | 0,7 |
| β-каротен (µг) | 52 | 0 | 0 | 1 | 8 | 0 | 8509 | 0 | 83 | 457 |
| Лутеин+зеаксантин (µг) | 764 | 0 | 0 | 8 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 30 |
| Заситени масни киселини (гр) | 0,18 | 0,18 | 0,45 | 0,03 | 0,07 | 0,79 | 0,02 | 0,46 | 0,04 | 0,14 |
| Мононезаситени масни киселини (гр) | 0,35 | 0,21 | 0,34 | 0,00 | 0,08 | 1,28 | 0,00 | 0,99 | 0,01 | 0,03 |
| Полинезаситени масни киселини (гр) | 0,56 | 0,18 | 0,98 | 0,04 | 0,05 | 3,20 | 0,01 | 1,37 | 0,08 | 0,07 |
| А пченка, слатка, жолта, сирова | Б ориз, бел, долгнавест, обичен, сиров | ||||||||
| В пченица, тврда | Г компир, со лупка, сиров | ||||||||
| Д маниока, сирова | Ѓ соини зрна, зелени, сирови | ||||||||
| Е сладок компир, сиров | Ж сирак, сиров | ||||||||
| Џ јам, сиров | Ш готварска банана, сирова |
НаводиУреди
- ↑ „Nutrient data laboratory“. United States Department of Agriculture. Посетено на August 10, 2016.