Македонија. Етнографија и статистика
„Македонија. Етнографија и статистика“[1] е книга на бугарскиот географ и политичар Васил К’нчов. Отпечатена е на бугарски јазик во 1900 година во Софија и претставува прва целосна статистика на населението на Македонија објавена во Бугарија. Издавач е Бугарската академија на науките. Книгата е преведена и на француски јазик од Леон Ламуш.
 корица на книгата | |
| Автор | Васил Иванов К’нчов |
|---|---|
| Изворен наслов | Македония. Етнография и статистика |
| Земја | Бугарија |
| Јазик | бугарски |
| Издавач | Државна печатница - Софија |
Издадена | 1900 |
Васил К’нчов долги години работел и предавал во Солунската машка гимназија „Св. Кирил и Методиј“ во Солун и во Сер, а од 1894 до 1897 година бил главен училиштен инспектор на егзархиските училишта во Македонија. Патувајќи како инспектор, собирал информации на терен за населените места, за етничкиот и религиозен состав на населението, па користејќи и други дотогаш објавени студии и патописи за Македонија, ги објавил во оваа книга.
Во првиот дел од книгата К’нчов дава општи белешки за населението на Балканскиот Полуостров, историски осврт на етничката состојба и промените во етничкиот состав на Македонија во текот на историјата. Потоа пренесува неколку карти со негови коментари во врска со етнографските карти и описи на Франсоа Пуквил, Ами Буе, Август Гризебах, Павел Шафарик, Јосиф Милер, Виктор Григорович, Јохан Георг фон Хан, Гиом Лежан, Џорџина Макензи и Аделина Урби, Густав Вајганд, Хајнрих Киперт и други.
Во вториот дел наречен „Статистика“ дава подробен опис на сите населени места во Македонија по кази, на нивното население, етничкиот состав и религиозната припадност. Целото словенско население на Македонија К’нчов го именува како бугарско.
Етничка припадност
уредиК’нчов смета дека Бугарите претставуваат главен локален елемент во Македонија.[2] На второ место според него се Турците, а потоа се Грците и Арнаутите, кои главно ги населуваат јужните и западните покраини на земјата.[3]
Во неговата книга „Орохидрографија на Македонија“, К’нчов пишува дека Бугарите и Куцовласите самите себе се нарекуваат Македонци, а така ги нарекуваат и околните народи.[4]
Етничка припадност по вилаети
уредиСпоред К’нчов, етничката припадност на населението во Македонија по вилаети е следната:[5]
| Вилает | Бугари Хр. | Бугари Мусл. | Турци | Черкези | Грци Хр. | Грци Мусл. | Арнаути Хр. | Арнаути Мусл. | Власи | Евреи | Цигани | Разни | Вкупно |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Солунски вилает | 454.180 | 97.620 | 311.103 | 1.987 | 153.821 | 920 | 61 | 1.150 | 28.949 | 59.940 | 34.098 | 20.710 | 1.164.539 |
| Скопски вилает | 244.197 | 13.114 | 94.140 | 350 | 50 | / | 1.024 | 52.482 | 3.130 | 1.630 | 9.091 | 800 | 420.008 |
| Битолски вилает | 333.856 | 36.069 | 89.421 | 500 | 56.908 | 13.453 | 7.425 | 62.069 | 45.188 | 6.270 | 11.368 | 500 | 663.027 |
| Вкупно во Македонија | 1.032.233 | 146.803 | 494.664 | 2.837 | 210.779 | 14.373 | 8.510 | 115.701 | 77.267 | 67.840 | 54.557 | 22.010 | 2.247.574 |
Во проценти, етничката припадност по вилаети според К’нчов е:
| Вилает | Бугари Хр. | Бугари Мусл. | Турци | Черкези | Грци Хр. | Грци Мусл. | Арнаути Хр. | Арнаути Мусл. | Власи | Евреи | Цигани | Разни | Вкупно |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Солунски вилает | 39,00 | 8,38 | 26,71 | 0,17 | 13,21 | 0,08 | 0,01 | 0,10 | 2,49 | 5,15 | 2,93 | 1,78 | 100 |
| Скопски вилает | 58,14 | 3,12 | 22,41 | 0,08 | 0,01 | / | 0,24 | 12,50 | 0,75 | 0,39 | 2,16 | 0,19 | 100 |
| Битолски вилает | 50,35 | 5,44 | 13,49 | 0,08 | 8,58 | 2,03 | 1,12 | 9,36 | 6,82 | 0,95 | 1,71 | 0,08 | 100 |
| Вкупно во Македонија | 45,93 | 6,53 | 22,01 | 0,13 | 9,38 | 0,64 | 0,38 | 5,15 | 3,44 | 3,02 | 2,43 | 0,98 | 100 |
Етничка припадност по кази
уредиСпоред К’нчов, етничката припадност на населението во Македонија по кази е следната:[6]
| Каза | Бугари Хр. | Бугари Мусл. | Турци | Черкези | Грци Хр. | Грци Мусл. | Арнаути Хр. | Арнаути Мусл. | Власи | Евреи | Цигани | Разни | Вкупно |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Солунски вилает | 454.180 | 97.620 | 311.103 | 1.987 | 153.821 | 920 | 61 | 1.150 | 28.949 | 59.940 | 34.098 | 20.710 | 1.164.539 |
| Солунска | 27.164 | / | 31.978 | / | 33.761 (+3.000)[7] | / | / | / | / | 55.000 | 3.553 | 8.500 | 159.956 |
| Берска | 6.267 | / | 7.800 | / | 14.976 | / | / | / | 7.890 | 500 | 1.700 | / | 38.633 |
| Ениџе-Вардарска | 24.789 | 12.170 | 9.485 | 40 | 25 | / | / | / | 274 | 90 | 1.827 | 60 | 48.760 |
| Воденска | 25.839 | 7.940 | 8.098 | / | / | / | / | / | 430 | / | 873 | / | 43.180 |
| Гевгелиска | 20.643 | 14.900 | 187 | / | / | / | / | / | 9.430 | 655 | 3.500 | / | 49.315 |
| Тиквеш | 26.575 | 17.961 | 2.076 | / | / | / | 24 | / | 122 | / | 535 | / | 47.293 |
| Велешка | 35.734 | 1.900 | 15.110 | / | / | / | / | 1.150 | 500 | / | 710 | / | 55.104 |
| Струмичка | 23.602 | / | 14.930 | / | / | / | / | / | / | 700 | 1.650 | / | 40.882 |
| Дојранска | 9.618 | 1.270 | 17.492 | / | / | / | / | / | / | 160 | 1.048 | / | 29.588 |
| Кукушка | 21.468 | / | 19.928 | / | / | / | / | / | / | / | 1.782 | / | 43.178 |
| Лагадинска | 10.150 | / | 20.081 | / | 9.070 | / | / | / | / | 150 | 1.025 | / | 40.476 |
| Касандра | / | / | 4.083 | / | 30.359 | / | / | / | / | / | / | / | 34.442 |
| Света гора | 1.100 | / | / | / | 4.500 | / | / | / | 250 | / | / | 4.060 | 9.910 |
| Серска | 40.316 | 220 | 28.220 | 1.060 | 28.665 | / | / | / | 1.800 | 2.500 | 4.563 | 340 | 107.684 |
| З'хна | 16.290 | / | 6.260 | / | 14.005 | / | 37 | / | 710 | / | 1.205 | 3.900 | 42.407 |
| Демир-Хисарска | 30.890 | 1.150 | 14.690 | 650 | 350 | / | / | / | 2.165 | / | 1.575 | / | 51.470 |
| Петричка | 27.773 | 865 | 11.310 | / | / | / | / | / | 40 | / | 1.100 | / | 41.088 |
| Мелничка | 16.998 | 700 | 5.551 | / | 2.650 | / | / | / | 1.150 | / | 1.222 | / | 28.271 |
| Горно-Џумајска | 21.282 | 3.900 | 4.575 | / | 60 | / | / | / | 1.130 | 180 | 351 | / | 31.478 |
| Разлог | 23.100 | 8.870 | 80 | / | / | / | / | / | 650 | / | 650 | / | 33.350 |
| Неврокопска | 35.310 | 26.962 | 12.500 | / | / | 620 | / | / | 988 | 110 | 1.155 | / | 77.645 |
| Драмска | 9.092 | 10.502 | 26.450 | 50 | 4.600 | / | / | / | 127 | 150 | 3.613 | 150 | 55.877 |
| Правишка | / | 500 | 9.050 | / | 6.900 | 300 | / | / | / | / | 1.616 | / | 18.366 |
| Кавалска | / | 2.710 | 12.370 | / | 3.700 | / | / | / | / | 400 | 1.085 | 200 | 20.465 |
| Сари-Шабанска | 180 | / | 14.586 | / | 200 | / | / | / | 150 | / | 605 | / | 15.721 |
| Скопски вилает | 244.197 | 13.114 | 94.140 | 350 | 50 | / | 1.024 | 52.482 | 3.130 | 1.630 | 9.091 | 800 | 420.008 |
| Скопска | 34.862 | 2.455 | 17.024 | 30 | 50 | / | 150 | 9.032 | 450 | 800 | 2.469 | 800 | 68.122 |
| Тетовска | 31.897 | 1.554 | 15.680 | / | / | / | 874 | 27.793 | 50 | / | 1.661 | / | 79.509 |
| Кумановска | 34.191 | 500 | 6.150 | 300 | / | / | / | 6.166 | 50 | 30 | 1.034 | / | 48.321 |
| Прешовска | 27.678 | / | / | / | / | / | / | 9.446 | / | / | / | / | 37.124 |
| Кратовска | 19.385 | / | 3.805 | / | / | / | / | / | 340 | / | 320 | / | 23.850 |
| Криво-Паланечка | 24.162 | / | 2.500 | / | / | / | / | / | 220 | / | 690 | / | 27.572 |
| Кочанска | 20.736 | / | 11.820 | 20 | / | / | / | 45 | 2.020 | / | 1.402 | / | 36.043 |
| Малешево | 19.751 | 8.605 | 425 | / | / | / | / | / | / | / | 485 | / | 29.266 |
| Штипска | 22.492 | / | 25.675 | / | / | / | / | / | / | 800 | 640 | / | 49.670 |
| Радовишка | 9.043 | / | 11.061 | / | / | / | / | / | / | / | 390 | / | 20.494 |
| Битолски вилает | 333.856 | 36.069 | 89.421 | 500 | 56.908 | 13.453 | 7.425 | 62.069 | 45.188 | 6.270 | 11.368 | 500 | 663.027 |
| Битолска | 88.811 | 2.446 | 14.370 | 200 | / | / | 650 | 12.346 | 22.995 | 5.500 | 3.245 | 500 | 151.063 |
| Прилепска | 57.213 | 1.740 | 8.150 | / | / | / | / | 3.525 | 745 | / | 1.773 | / | 73.146 |
| Леринска | 37.781 | / | 11.410 | 300 | / | / | 2.344 | 2.000 | 3.424 | 20 | 2.746 | / | 60.025 |
| Охридска | 41.208 | 3.026 | 6.000 | / | / | / | 300 | 6.991 | 1.960 | / | 820 | / | 60.305 |
| Кичевска | 25.476 | 7.660 | / | / | / | / | / | 6.190 | / | / | 264 | / | 39.590 |
| Дебарска | 15.438 | 10.292 | 3.380 | / | / | / | / | 23.695 | / | / | 700 | / | 53.505 |
| Река | 12.015 | 6.565 | / | / | / | / | 3.221 | 3.738 | / | / | / | / | 25.539 |
| Костурска | 46.783 | 4.340 | 3.925 | / | 9.415 | 175 | 910 | 3.434 | 4.280 | 750 | 1.010 | / | 75.022 |
| Калјарска | 7.916 | / | 27.155 | / | 1.800 | / | / | / | 1.730 | / | / | / | 38.601 |
| Анаселичка | 1.215 | / | / | / | 23.203 | 7.267 | / | / | 534 | / | 340 | / | 32.559 |
| Гревенска | / | / | 500 | / | 13.717 | 4.871 | / | 150 | 9.220 | / | 270 | / | 28.728 |
| Кожанска | / | / | 14.531 | / | 8.773 | 1.140 | / | / | 300 | / | 200 | / | 24.944 |
| Вкупно во Македонија | 1.032.233 | 146.803 | 494.664 | 2.837 | 210.779 | 14.373 | 8.510 | 115.701 | 77.267 | 67.840 | 54.557 | 22.010 | 2.247.574 |
Во проценти етничката припадност на населението по кази е следната:
| Каза | Бугари Хр. | Бугари Мусл. | Турци | Черкези | Грци Хр. | Грци Мусл. | Арнаути Хр. | Арнаути Мусл. | Власи | Евреи | Цигани | Разни | Вкупно |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Солунски вилает | 39,00 | 8,38 | 26,71 | 0,17 | 13,21 | 0,08 | 0,01 | 0,10 | 2,49 | 5,15 | 2,93 | 1,78 | 100 |
| Солунска | 16,98 | / | 19,99 | / | 21,10 | / | / | / | / | 34,38 | 2,22 | 5,31 | 100 |
| Берска | 16,22 | / | 20,19 | / | 38,76 | / | / | / | 20,42 | 1,29 | 4,40 | / | 100 |
| Ениџе-Вардарска | 50,84 | 24,96 | 19,45 | 0,08 | 0,05 | / | / | / | 0,56 | 0,18 | 3,75 | 0,12 | 100 |
| Воденска | 59,84 | 18,39 | 18,75 | / | / | / | / | / | 1,00 | / | 2,02 | / | 100 |
| Гевгелиска | 41,86 | / | 30,21 | 0,38 | / | / | / | / | 19,12 | / | 1,33 | 7,10 | 100 |
| Тиквеш | 56,19 | 37,98 | 4,39 | / | / | / | 0,05 | / | 0,26 | / | 1,13 | / | 100 |
| Велешка | 64,85 | 3,45 | 27,42 | / | / | / | / | 2,09 | 0,91 | / | 1,29 | / | 100 |
| Струмичка | 57,73 | / | 36,52 | / | / | / | / | / | / | 1,71 | 4,04 | / | 100 |
| Дојранска | 32,51 | 4,29 | 59,12 | / | / | / | / | / | / | 0,54 | 3,54 | / | 100 |
| Кукушка | 49,72 | / | 46,15 | / | / | / | / | / | / | / | 4,13 | / | 100 |
| Лагадинска | 25,08 | / | 49,61 | / | 22,41 | / | / | / | / | 0,37 | 2,53 | / | 100 |
| Касандра | / | / | 11,85 | / | 88,15 | / | / | / | / | / | / | / | 100 |
| Света гора | 11,10 | / | / | / | 45,41 | / | / | / | 2,52 | / | / | 40,97 | 100 |
| Серска | 37,43 | 0,20 | 26,21 | 0,98 | 26,62 | / | / | / | 1,67 | 2,32 | 4,24 | 0,32 | 100 |
| З'хна | 38,41 | / | 14,76 | / | 33,03 | / | 0,09 | / | 1,67 | / | 2,84 | 9,20 | 100 |
| Демир-Хисарска | 60,02 | 2,23 | 28,54 | 1,26 | 0,68 | / | / | / | 4,21 | / | 3,06 | / | 100 |
| Петричка | 67,59 | 2,11 | 27,53 | / | / | / | / | / | 0,10 | / | 2,68 | / | 100 |
| Мелничка | 60,13 | 2,48 | 19,63 | / | 9,37 | / | / | / | 4,07 | / | 4,32 | / | 100 |
| Горно-Џумајска | 67,61 | 12,39 | 14,53 | / | 0,19 | / | / | / | 3,59 | 0,57 | 1,12 | / | 100 |
| Разлог | 69,27 | 26,60 | 0,24 | / | / | / | / | / | 1,95 | / | 1,95 | / | 100 |
| Неврокопска | 45,48 | 34,72 | 16,10 | / | / | 0,80 | / | / | 1,27 | 0,14 | 1,49 | / | 100 |
| Драмска | 16,27 | 18,79 | 47,34 | 0,09 | 8,23 | / | / | / | 0,23 | 0,27 | 6,47 | 0,27 | 100 |
| Правишка | / | 2,72 | 49,28 | / | 37,57 | 1,63 | / | / | / | / | 8,80 | / | 100 |
| Кавалска | / | 13,24 | 60,44 | / | 18,08 | / | / | / | / | 1,95 | 5,30 | 0,98 | 100 |
| Сари-Шабанска | 1,14 | / | 92,78 | / | 1,27 | / | / | / | 0,95 | / | 3,85 | / | 100 |
| Скопски вилает | 58,14 | 3,12 | 22,41 | 0,08 | 0,01 | / | 0,24 | 12,50 | 0,75 | 0,39 | 2,16 | 0,19 | 100 |
| Скопска | 51,18 | 3,60 | 24,99 | 0,04 | 0,07 | / | 0,22 | 13,26 | 0,66 | 1,17 | 3,62 | 1,17 | 100 |
| Тетовска | 40,12 | 1,95 | 19,72 | / | / | / | 1,10 | 34,96 | 0,06 | / | 2,09 | / | 100 |
| Кумановска | 70,76 | 1,03 | 12,73 | 0,62 | / | / | / | 12,76 | 0,10 | 0,06 | 2,14 | / | 100 |
| Прешовска | 74,56 | / | / | / | / | / | / | 25,44 | / | / | / | / | 100 |
| Кратовска | 81,28 | / | 15,95 | / | / | / | / | / | 1,43 | / | 1,34 | / | 100 |
| Криво-Паланечка | 87,63 | / | 9,07 | / | / | / | / | / | 0,80 | / | 2,50 | / | 100 |
| Кочанска | 57,53 | / | 32,79 | 0,06 | / | / | / | 0,12 | 5,60 | / | 3,89 | / | 100 |
| Малешево | 67,49 | 29,40 | 1,45 | / | / | / | / | / | / | / | 1,66 | / | 100 |
| Штипска | 45,28 | / | 51,69 | / | / | / | / | / | / | 1,61 | 1,29 | / | 100 |
| Радовишка | 44,13 | / | 53,97 | / | / | / | / | / | / | / | 1,90 | / | 100 |
| Битолски вилает | 50,35 | 5,44 | 13,49 | 0,08 | 8,58 | 2,03 | 1,12 | 9,36 | 6,82 | 0,95 | 1,71 | 0,08 | 100 |
| Битолска | 58,79 | 1,62 | 9,51 | 0,13 | / | / | 0,43 | 8,17 | 15,22 | 3,64 | 2,15 | 0,33 | 100 |
| Прилепска | 78,22 | 2,38 | 11,14 | / | / | / | / | 4,82 | 1,02 | / | 2,42 | / | 100 |
| Леринска | 62,94 | / | 19,01 | 0,50 | / | / | 3,91 | 3,33 | 5,70 | 0,03 | 4,57 | / | 100 |
| Охридска | 68,33 | 5,02 | 9,95 | / | / | / | 0,50 | 11,59 | 3,25 | / | 1,36 | / | 100 |
| Кичевска | 64,35 | 19,35 | / | / | / | / | / | 15,64 | / | / | 0,67 | / | 100 |
| Дебарска | 28,85 | 19,24 | 6,32 | / | / | / | / | 44,29 | / | / | 1,31 | / | 100 |
| Река | 47,05 | 25,71 | / | / | / | / | 12,61 | 14,64 | / | / | / | / | 100 |
| Костурска | 62,36 | 5,78 | 5,23 | / | 12,55 | 0,23 | 1,21 | 4,58 | 5,70 | 1,00 | 1,35 | / | 100 |
| Калјарска | 20,51 | / | 70,35 | / | 4,66 | / | / | / | 4,48 | / | / | / | 100 |
| Анаселичка | 3,73 | / | / | / | 71,26 | 22,32 | / | / | 1,64 | / | 1,04 | / | 100 |
| Гревенска | / | / | 1,74 | / | 47,75 | 16,96 | / | 0,52 | 32,09 | / | 0,94 | / | 100 |
| Кожанска | / | / | 58,25 | / | 35,17 | 4,57 | / | / | 1,20 | / | 0,80 | / | 100 |
| Вкупно во Македонија | 45,93 | 6,53 | 22,01 | 0,13 | 9,38 | 0,64 | 0,38 | 5,15 | 3,44 | 3,02 | 2,43 | 0,98 | 100 |
Етничка припадност по градови
уреди| Град | Бугари Хр. | Бугари Мусл. | Турци | Черкези | Грци Хр. | Грци Мусл. | Арнаути Хр. | Арнаути Мусл. | Власи | Евреи | Цигани | Разни | Вкупно |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Солун | 10.000 | / | 26.000 | / | 16.000 | / | / | / | / | 55.000 | 2.500 | 8.500 | 118.000 |
| Битола | 10.000 | / | 10.500 | / | / | / | / | 1.500 | 7.000 | 5.500 | 2.000 | 500 | 37.000 |
| Скопје | 13.000 | / | 15.000 | 30 | 50 | / | 150 | / | 450 | 800 | 1.920 | 500 | 31.900 |
| Сер | 2.200 | / | 11.500 | 400 | 11.000 | / | / | / | / | 2.500 | 500 | / | 28.100 |
| Прилеп | 16.900 | / | 6.200 | / | / | / | / | / | 480 | / | 960 | / | 24.520 |
| Штип | 10.900 | / | 8.700 | / | / | / | / | / | / | 800 | 500 | / | 20.900 |
| Велес | 12.000 | / | 6.600 | / | / | / | / | / | 500 | / | 600 | / | 19.700 |
| Тетово | 8.500 | / | 9.000 | / | / | / | / | 500 | / | / | 1.200 | / | 19.200 |
| Дебар | 4.500 | / | / | / | / | / | / | 10.500 | / | / | 500 | / | 15.500 |
| Охрид | 8.000 | / | 5.000 | / | / | / | 300 | 500 | 460 | / | 600 | / | 14.860 |
| Куманово | 7.700 | / | 5.800 | / | / | / | / | 600 | 50 | 30 | 350 | / | 14.530 |
| Воден | 7.000 | / | 4.000 | / | / | / | / | / | 30 | / | 40 | / | 11.070 |
| Бер | 350 | / | 6.500 | / | 2.000 | / | / | / | 300 | 500 | 850 | / | 10.500 |
| Струмица | 6.200 | / | 3.100 | / | / | / | / | / | / | 700 | 160 | / | 10.160 |
| Лерин | 2.820 | / | 5.000 | / | / | / | 100 | 200 | 84 | 20 | 1.600 | / | 9.824 |
| Ениџе-Вардар | 4.000 | / | 5.100 | / | 25 | / | / | / | 24 | 90 | 30 | 60 | 9.599 |
| Кавала | / | / | 5.000 | / | 3.500 | / | / | / | / | 400 | 400 | 400 | 9.500 |
| Крушево | 4.950 | / | / | / | / | / | 400 | / | 4.000 | / | / | / | 9.350 |
| Драма | 350 | / | 6.300 | 50 | 1.500 | / | / | / | 300 | 150 | 240 | 150 | 9.040 |
| Кукуш | 7.000 | / | 750 | / | / | / | / | / | / | / | / | / | 7.750 |
| Петрич | 2.450 | / | 4.600 | / | / | / | / | / | 40 | / | 100 | / | 7.190 |
| Дојран | 4.000 | / | 2.300 | / | / | / | / | / | / | 160 | 320 | / | 6.780 |
| Банско | 6.500 | / | / | / | / | / | / | / | / | / | / | / | 6.500 |
| Горна Џумаја | 1.250 | / | 4.500 | / | 60 | / | / | / | 250 | 180 | 200 | / | 6.440 |
| Радовиш | 2.030 | / | 4.000 | / | / | / | / | / | / | / | 200 | / | 6.230 |
| Неврокоп | 850 | / | 5.000 | / | / | / | / | / | 190 | 110 | 65 | / | 6.215 |
| Костур | 300 | / | 1.600 | / | 3.000 | / | 300 | / | / | 750 | 240 | / | 6.190 |
| Негуш | 1.500 | / | 800 | / | 3.500 | / | / | / | 300 | / | / | / | 6.100 |
| Кожани | / | / | 3.000 | / | 2.800 | / | / | / | 300 | / | / | / | 6.100 |
| Кочани | 2.800 | / | 2.600 | / | / | / | / | 40 | 150 | / | 360 | / | 5.950 |
| Валовиште | 1.200 | / | 3.300 | 450 | 350 | / | / | / | 120 | / | 420 | / | 5.840 |
| Кавадарци | 1.940 | 3.000 | / | / | / | / | / | / | 32 | / | 120 | / | 5.092 |
| Разлог | 3.200 | 1.460 | 80 | / | / | / | / | / | 30 | / | 200 | / | 4.960 |
| Кичево | 1.200 | 3.560 | / | / | / | / | / | / | / | / | 84 | / | 4.844 |
| Струга | 3.000 | / | 1.000 | / | / | / | / | 350 | / | / | 220 | / | 4.570 |
| Кратово | 1.900 | / | 2.500 | / | / | / | / | / | / | / | 100 | / | 4.500 |
| Ресен | 2.400 | 800 | 30 | / | / | / | / | 300 | 570 | / | 350 | / | 4.450 |
| Крива Паланка | 1.500 | / | 2.500 | / | / | / | / | / | 20 | / | 320 | / | 4.340 |
| Мелник | 500 | / | 950 | / | 2.650 | / | / | / | 30 | / | 200 | / | 4.330 |
| Гевгелија | 3.000 | / | 650 | 175 | / | / | / | / | 120 | / | 230 | / | 4.175 |
| Пехчево | 700 | 3.300 | / | / | / | / | / | / | / | / | 70 | / | 4.070 |
| Гостивар | 310 | / | 3.100 | / | / | / | / | 100 | 25 | / | 200 | / | 3.735 |
| Правишта | / | / | 1.250 | / | 1.100 | / | / | / | / | / | 1.200 | / | 3.550 |
| Гуменџе | 3.150 | / | / | / | / | / | / | / | / | / | / | / | 3.150 |
| Кајлар | / | / | 3.000 | / | / | / | / | / | / | / | / | / | 3.000 |
| Берово | 2.300 | 600 | / | / | / | / | / | / | / | / | 40 | / | 2.940 |
| Лагадин | 1.500 | / | 525 | / | / | / | / | / | / | 150 | 250 | / | 2.425 |
| Неготино | 1.925 | 320 | / | / | / | / | / | / | 90 | / | 60 | / | 2.395 |
| Гребен | / | / | 500 | / | 600 | 200 | / | / | 150 | / | 100 | / | 1.550 |
| Вкупно | 187.775 | 13.040 | 187.835 | 1.105 | 48.135 | 200 | 1.250 | 14.590 | 16.095 | 67.840 | 20.599 | 10.110 | 568.574 |
Според некои статистики во периодот кога се спороведувал пописот на територијата на етнографска Македонија имало 49 градови. Најголем град во Македонија бил Солун, додека втор по големина бил Битола (најголем во Вардарска Македонија), а како најмал се наведува градот Гребен. Од етнички аспект, Македонците (според К’нчов 'Бугари') биле мнозинство во 23 града, со тоа што во три од нив, Кичево, Пехчево и Кавадарци доминирале Македонците муслимани. Турците сочинувале повеќе од половина од населението во 20 града, потоа Грците во 4, а Албанците и Евреите во по еден град.
Може да се забележи дека во 1900 година, главни и речиси подеднакво застапени етнички групи во македонските градови биле Македонците (200.815) и Турците (187.835), кои заедно живееле во 35 градови. Воопшто немало Македонци во Кавала, Кожани, Правишта, Кајлар и Гребен, додека не биле запишани Турци во градовите Дебар, Крушево, Кавадарци, Кичево, Пехчево, Гуменџе, Берово и Неготино.
Во најголем број Македонците биле запишани во Прилеп (16.900 ж.), Албанците во Дебар, Власите во Битола, а Евреите, Турците, Грците и Ромите во Солун.
Од вкупно 2.247.574 жители, бројот на градското население изнесувал 568.574 жители или 25.2 %, додека поголемиот дел или 1.679.000 жители, односно 74,8 % припаѓале на селското население.
Етничка припадност по кази согласно поделбата на Македонија од 1913 и 1919 година
уредиАко се земе предвид поделбата на Македонија која настанала по Балканските војни и Првата светска војна, односно поделбата на Вардарска, Егејска и Пиринска Македонија, етничката припадност на населението според податоците по кази на К’нчов би била следната:[8]
| Бугари Хр. | Бугари Мусл. | Турци | Черкези | Грци Хр. | Грци Мусл. | Арнаути Хр. | Арнаути Мусл. | Власи | Евреи | Цигани | Разни | Вкупно | |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Егејска Македонија | 307.240 | 39.532 | 270.600 | 2.100 | 208.019 | 13.753 | 3.291 | 5.584 | 33.284 | 59.560 | 29.588 | 17.210 | 989.761 |
| Вардарска Македонија | 600.530 | 65.974 | 190.548 | 737 | 50 | / | 5.219 | 110.117 | 38.882 | 7.990 | 20.491 | 4.800 | 1.045.301 |
| Пиринска Македонија | 124.463 | 41.297 | 34.016 | / | 2.710 | 620 | / | / | 3.958 | 290 | 4.478 | / | 211.832 |
| Вкупно во Македонија | 1.032.233 | 146.803 | 494.664 | 2.837 | 210.779 | 14.373 | 8.510 | 115.701 | 77.267 | 67.840 | 54.557 | 22.010 | 2.247.574 |
Во проценти етничката припадност на населениeто би била:
| Бугари Хр. | Бугари Мусл. | Турци | Черкези | Грци Хр. | Грци Мусл. | Арнаути Хр. | Арнаути Мусл. | Власи | Евреи | Цигани | Разни | Вкупно | |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Егејска Македонија | 31,04 | 3,99 | 27,34 | 0,21 | 21,02 | 1,39 | 0,33 | 0,56 | 3,36 | 6,02 | 2,99 | 1,74 | 100 |
| Вардарска Македонија | 57,45 | 6,31 | 18,23 | 0,07 | / | / | 0,50 | 10,53 | 3,72 | 0,76 | 1,96 | 0,46 | 100 |
| Пиринска Македонија | 58,76 | 19,50 | 16,06 | / | 1,28 | 0,29 | / | / | 1,87 | 0,14 | 2,11 | / | 100 |
| Вкупно во Македонија | 45,93 | 6,53 | 22,01 | 0,13 | 9,38 | 0,64 | 0,38 | 5,15 | 3,44 | 3,02 | 2,43 | 0,98 | 100 |
Наводи
уреди- ↑ Кънчов, Васил. „Македония. Етнография и статистика“. Софија, 1900.
- ↑ Кънчов, Васил. Македония. Етнография и статистика, Софија, 1900, с. 18.
- ↑ Кънчов, Васил. Македония. Етнография и статистика, Софија, 1900, с. 17.
- ↑ „Месните бугари и куцовласи, кои живет во пределите на Македонија се нарекуваат самите Македонци и околните народи ги нарекуваат така. Турците и арнаутите не се кажуваат Македонци, но запрашани од каде се, одговараат: од Македонија.” цитат од книгата “Орохидрография на Македония” - Васил Кънчов, Пловдив, Печатница Хр. Г. Данов, 1911 г.
- ↑ Кънчов, Васил. Македония. Етнография и статистика, Софија, 1900, с. 281-283.
- ↑ Кънчов, Васил. Македония. Етнография и статистика, Софија, 1900, с. 281-283. Во овој преглед на К’нчов недостигаат податоците од Серската каза, кои се придодадени во оваа табела од статистичките податоци на К’нчов за Серската каза.
- ↑ Дополнителната бројка е за две села населени со Грци, кои К’нчов не ги вклучил во пресметките.
- ↑ Во Егејска Македонија се вклучени следните кази: Солунска, Берска, Ениџе-Вардарска, Воденска, Кукушка, Лагадинска, Касандра, Света гора, Серска, З'хна, Демир-Хисарска, Драмска, Правишка, Кавалска, Сари-Шабанска, Леринска, Костурска, Калјарска, Анаселичка, Гревенска и Кожанска. Во Вардарска Македонија се вклучени следните кази: Гевгелиска, Тиквеш, Велешка, Струмичка, Дојранска, Скопска, Тетовска, Кумановска, Прешовска, Кратовска, Криво-Паланечка, Кочанска, Малешево, Штипска, Радовишка, Битолска, Прилепска, Охридска, Кичевска, Дебарска и Река. Во Пиринска Македонија се вклучени следните кази: Петричка, Мелничка, Горно-Џумајска, Разлог и Неврокопска.