Георг Вилхелм Фридрих Хегел

Георг Вилхелм Фридрих Хегел (германски: Georg Wilhelm Friedrich Hegel; 27 август 1770 – 14 ноември 1831) — германски филозоф роден во Штутгарт, во војводството Виртемберг, денешна југозападна Германија. Неговото влијание е широко распространето врз најразлични писатели, вклучувајќи ги неговите следбеници (Ф. Х. Бредли) и неговите противници (Кјеркегор, Шопенхауер, Хајдегер. Хегел е познат по својот подвиг да елаборира опсежна и систематска онтологија тргнувајќи од логички почеток. Неговото најзначајно и најпознато дело е „Феноменологија на духот“ (1807).

Георг Вилхелм Фридрих Хегел Georg Wilhelm Friedrich Hegel
Роден(а)	27 август 1770 Штутгарт, Виртемберг
Починал(а)	14 ноември 1831(1831-11-14) (возр. 61) Берлин, Прусија
Период	Филозофија на XIX век
Подрачје	Западна филозофија
Школа	германски идеализам; основач на хегелијанството; историзам
Претежна дејност	логика, филозофија на историјата, естетика, религија, метафизика, епистемологија, политичка филозофија
Значајни идеи	апсолутен идеализам, дијалектика, Ауфхебунг, дијалектика „господар-роб“
Влијанија од Аристотел, Платон, Хераклит, неоплатонизам, Анселм, Декарт, Гете, Спиноза, Лајбниц, Русо, Беме, Кант, Смит, Шелинг, Хелдерлин, Вико, Хердер, Шелинг
Влијаел врз Адорно, Бакунин, Барт, Батај, Батлер, Бауер, Брандом, Бредли, Бретон, Букчин, Витмен, Гадамер, Грин, Данто, Делез, Дерида, Дилтај, Дјуи, Емерсон, Енгелс, Жижек, Илјенков, Јасперс, Ками, Кинг, Кјеркегор, Кожев, Којре, Кроче, Лакан, Леви-Строс, Ленин, Лоце, Лукач, Маркс, Маркузе, Молтман, Ниче, Одонахју, Паненберг, Сартр, Сингер, Тејлор, Фанон, Фојербах, Фукујама, Хабермас, Хајдегер, Хоркхајмер, Џентиле, Штирнер, Штраус (Давид), Штраус (Лео)

Живот и дело

Хегел е роден во Штутгарт на 27 август 1770. Како дете бил ненаситен читател на литература, весници, филозофски есеи и публикации за други различни теми. Делумно, Хегеловото литературно детство било поттикнато од неговата мајка која активно го поттикнувала интелектуалниот развој на своето дете. Хегелови, биле добро ситуирано семејство од средна класа во Штутгарт. Неговиот татко бил граѓанско лице во служба на административната управа на Виртемберг. Георг бил болникаво дете и за малку ќе умрел од некоја болест уште пред да наполни шест години.

Се здобил со образование во Тибингер Штифт (семинар на Протестантската црква во Виртемберг), каде бил пријател со идниот филозоф Фридрих Шелинг и поетот Фридрих Хелдерлин. Со нивниото несогласување за тоа што било наградувано и ценето во една таква ограничена средина во Тибинген, тројцата станале блиски пријатели и меѓусебно разменувале идеи. Тројцата го следеле развојот на Француската револуција и се вклучувале во критиката на идеалистичката филозофија на Имануел Кант којшто станувал се погласен. Да биде појасно, Хелдерлин и Шелинг се вклучиле во дебатите за филозофијата на Кант; Хегеловиот интерес се појавил подоцна, по неговиот неуспешен обид да работи на полето на популарната филозофија - што било негова прва амбиција.

Филозофско учење

Хегел бил фасциниран од делата на Спиноза, Кант, Русо и Гете, како и од Француската револуција. Современата филозофија, култура и општество му изгледале на Хегел полни со противречности тензии, како оние помеѓу предметот и целта на знаењето, умот и природата, себството и другите, слобода и авторитет, знаење и вера, Просветителството и Романтизмот. Хегеловиот главен филозофски проект бил да ги протолкува овие противречност и тензии како дел од поопсежна, развојна, мисловна целина која, во различни контексти, тој ја има наречено „апсолутна идеја“ или „апсолутно знаење“.

Според Хегел, главните одлики на ова единство биле дека тоа се развива и се манифестира преку противречност и негација. Противречноста и негацијата имаат динамичка особина да секоја точка во секој домен на стварноста — свеста, историјата, филозофијата, уметноста, природата, општеството — води до понатамошен развој сè додека не се достигне умно единство кое ги зачувува противречностите како фази и составни делови на поголема, развојна целина. Ваквиот логички систем е наречен систем на тријадите и се состои од три дијалектички стадиуми на развој: теза-антитеза-синтеза. Хегел почесто ги користи термините: апстрактен-негативен-конкретен или пак моменталност-конечност. Тоа се всушност стадиумите на развој, каде што синтезата е апсолутот, кој мора да помине низ антитезата, низ негативноста и неа да ја надмине. Оваа целина е духовна бидејќи умот е тој што може да ги разбере сите овие фази и составни делови како чекори во сопствен процес на разбирање.

Многумина сметаат дека размислувањата на Хегел го претставуваат јадрото на германското филозофско движење идеализмот од почетокот на XIX век. Несомнено неговото учење има огромно значење на многу идни филозофски школи, вклучувајќи ги и учениците кои му се спротивставуваат на Хегеловиот специфичен дијалектички идеализам, како егзистенцијализмот, историскиот материјализам на Карл Маркс, историзмот и англискиот идеализам. Хегел бил свесен за својата 'неразбирливост' и го гледал тоа како дел од филозофското размислување што се доближува до границите на секојдневното размислување и се обидува да го надмине. Хегел во неговиот есеј „Кој мисли апстрактно?“ напишал дека тој не е филозоф кој размислува апстрактно, како човек од улица кој користи фиксни идеи, непроменливи идеи без идеја. Тој е филозоф кој размислува конкретно и оди преку границите на секојдневните идеи и ја разбира нивната суштина во поширока смисла. Ова ги прави неговите филозофски размислувања и јазик таинствени и нејасни за луѓето од улица.

Значење и влијание

Хегел влијаел на Кјеркегор, Фојербах, Маркс и Енгелс, иако сите тие ѝ се спротивставувале на неговоата филозофија. Хегел немал никакво влијание на националистичкото движење во Германија. За помалку од една генерација, Хегеловата филозофија беше потисната и дури забранета во Прусија десните сили, а беше отфрлена и од левите сили преку повеќе официјални написи. После периодот на Бруно Бауер, Хегеловото влијание не се почувствувало сѐ до филозофијата на Англискиот идеализам и XX век со појавата на хегелијанците нео-марксисти што започнало со Ѓерѓ Лукач.

Германскиот филозоф Фридрих Ниче има критички однос кон творештвото на Хегел кого го нарекува „несвесен фалсификатор на пари“ и „махер“.

Позначајни дела

• „Феноменологија на духот“ (Phänomenologie des Geistes) 1807
• „Науката логика“ (Wissenschaft der Logik) 1812–1816 (последно издание на првиот дел во 1831)
• „Енциклопедија на филозофските науки“ (Enzyklopaedie der philosophischen Wissenschaften) 1817–1830
• „Елементи на филозофијата на правото“ (Grundlinien der Philosophie des Rechts) 1821
• „Предавања за естетиката“
• „Предавања за филозофијата на светската историја“
• „Предавања за историјата на филозофијата“
• „Предавања за филозофијата на религијата“

Надворешни врски

• Карл Маркс, „Критика на Хегеловата дијалектика и на Хегеловата филозофија воопшто“, Марксистички семрежен архив (македонски)
• Кочо Рацин, „Значењето на Хегеловата филозофија“
• Јонче Јосифовски, Филозофијата на историјата на Хегел, Годишен зборник на Филозофскиот факултет, 13 (1962).