Дијалектика

Дијалектика — наука за општите законитости на движењето и развитокот на природата, на општеството и на човековото мислење. Дијалектиката ги разгледува природните појави во вечното движење и менување, а развојот на природата го гледа како резултат на заемното дејствување на противставените сили во самата природа. Всушност, дијалектиката е вештина на наоѓање на вистината со откривање на противречностите.

Современата дијалектика започнува од Г. В. Ф. Хегел, кој целата дијалектичка логика сублимираше во четрите основни принципи: 1) Сè е минливо и конечно, постои само во движење (според Хегел на духот односно идејата); 2. Сè е составено од противречности (спротивставени елементи или сили), поради кои постои движење; 3. Постепените квантитативните промени доведуваат до точките или моменти на прекин (квалитативен)на текот на настани(те) односно процесот, кога една сила/елемент или „теза" ги надминува своите спротивставени сили/елемент или „анти-теза", при што преку квантитативните промени, со промена на квантитетот се креираат квалитативни промени односно квалитативната промена те. „синтезата"; 4) Промената има овој облик: Теза-Антитеза-Синтеза, при што од соѕдадената „синтеза" се креира новата Теза, а од противречноста нова Антитеза, со резултатот на новата Синтеза. Потоа, истиот процес продолжува до бесконечност (според истата шема: Теза-Антитеза-Синтеза). Треба да се ѕабележи дека процесот Теза-Антитеза-Синтеза, кај Хегел,е спирално движење, а не кружното движење, според принципот „Негација на Негацијата". Основната идеја во филозофијата на Хегел, како идеалист, е дека сите движења (на духот/идејата) имаат основа во противречностите кои се манифестираат како антитези и резултираат со решение како Синтеза.

Карл Маркс користејќи ја дијалектиката, при анализа на правото дошол до заклучок дека правото е еманација на волјата на владејачката класа. Тој тврдел дека општеството е во постојана борба меѓу владејачката и владеената класа.

Битните принципи на Дијалектика од Карл Маркс, па понатаму до современите филозофи, се: 1) Борба на Противречностите (спротивностите) во единството, кое е основа на општото движење (на и во тоталитетот); 2) "Негација на Негацијата" (како заеднички принцип и за формалната логика и за дијалектиката, како вид на логика), принцип што произлезе од општата логика и од општиот принцип на Противречност(и), кои се основа на движење (севкупно); 3) премин од квантитет кон/во квалитет, како принцип каде што со поврзување на квалитетот и квантитетот (посебно кај екстремните вредности или кај сингуларитетите) добиваме интерпретација на нпр. "гранични процеси" познати во математиката (и физиката). Овој последен принцип произлегува од општиот принцип на движење низ или преку судир на противречности, како и принципот на Негација на Негацијата е исто така едноставно изведен од првиот основен принцип на спротивности/противречностите (кои во единсвото прават движење во "спирална насока", така што истите синтези не се повторуваат. 4) Општиот прицип на севкупното движење (применлив на секоја основа, материја или духот те. било што друго): како движење во Тоталитетот, и во сите елементи во каков било Тоталитет (односно „систем", според интерпретацијата на Општата теорија на системи).

Литература

• G. W. F. Hegel, Science of Logic. 1816.

• G. W. F. Hegel, The Phenomenology of Spirit. 1807.

• K. Marx, Das Kapital, Hamburg. 1876.

• F. Engels, Dialectics of Nature, 1883. (First time published in Russia in 1925.)

• V. I. Lenin, On the Question of Dialectics, 1915.

• V. I. Lenin, Materialism and Empirio-criticism, 1909. (Published in Russia 1920)

• T. W. Adorno, Negative Dialectics, 1966.

• I. Janev, Meta - Dialectical Method In Explaining Everything - The Basic Questions of Existence of Everything, Journal of Philosophy-SCIREA. 2024.

Поврзано

• Германски идеализам