Википедија

Блатец

село во Општина Виница

Блатец — село во Општина Виница, оддалечено 10 километри од градот Виница. Ова е најголемото село во општината.

Блатец

Поглед на селото Блатец

Блатец во рамките на Македонија
Блатец
Местоположба на Блатец во Македонија
Блатец на карта

Карта

Координати 41°50′16″N 22°34′13″E / 41.83778° СГШ; 22.57028° ИГД / 41.83778; 22.57028
Регион Источен Регион
Општина Виница
Население 896 жит.
(поп. 2021)[1]

Пошт. бр. 2314
Повик. бр. +38933
Шифра на КО 05001
Надм. вис. 710 м
Мреж. место Блатец
Блатец на општинската карта

Атарот на Блатец во рамките на општината
Блатец на Ризницата

До 2004 година, селото претставувало административно седиште на поранешната истоимена општина.

Географија и местоположба уреди

 
Поглед кон Блатец

Блатец се наоѓа во југоисточниот дел на Кочанската Котлина. Лежи во северното подножје на планината Плачковица, на работ меѓу планинската падина и благо наведнатата езерска површина од некогашното Виничко-Кочанско езеро на надморска височина од 710 метри. Расположено е од двете страни на реката Блатешница. Бидејќи езерската површина на која лежи Блатец е благо наведната, оддалеку куќите изгледаат една над друга.[2]

Историја уреди

Стопанство уреди

Селото има мошне голем атар, којшто зафаќа простор од 77,5 км2. На него доминираат шумите на површина од 4.625,2 ха, обработливото земјиште зафаќа површина од 1.297,6 ха, а на пасиштата отпаѓаат 546,8 ха. Во однос на земјоделството, населбата има мешовита функција.[3]

Население уреди

Население во минатото
ГодинаНас.±%
19482.911—    
19533.241+11.3%
19611.969−39.2%
19711.813−7.9%
19811.728−4.7%
ГодинаНас.±%
19911.659−4.0%
19941.533−7.6%
20021.594+4.0%
2021896−43.8%

Според податоците на бугарскиот етнограф Васил К’нчов („Македонија. Етнографија и статистика“) од 1900 година, селото имало 4.040 жители, од кои 3.000 Турци, 960 Македонци и 80 Роми.[4] Според егзархискиот секретар Димитар Мишев, („La Macédoine et sa Population Chrétienne“) во 1905 година во Блатец имало 1.120 Македонци, под врховенството на Бугарската егзархија.[5]

Според германска карта издадена во 1941 година, а заснована на пописот на Кралството Југославија од 1931 година, селото имало 1.550 Турци и 850 Македонци.[6]

Во 1953 година, 63% од вкупното население го сочинувале Турци, кои во средината на 50-тите години најголем дел се иселиле во Турција. Според пописот од 2002 година живеат во 498 семејства со 1.594 жители, сите Македонци христијани.[7][8]

Голем дел од населението на Блатец сезонски работи и живее во Италија.[9][10] Во последните 50 години населението на селото Блатец се преполовило.

Според последниот попис од 2021 година, во селото живееле 896 жители, од кои 847 Македонци, 2 Албанци, 1 Србин, 4 останати и 42 лица без податоци.[11]

Во табелата во продолжение е направен преглед на населението во сите пописни години:

Година 1900 1905 1948 1953 1961 1971 1981 1991 1994 2002 2021
Население 4.040 1.120 2.911 3.241 1.969 1.813 1.728 1.659 1.533 1.594 896
Извор за 1900 г.: Македонија. Етнографија и статистика.[12]; за 1905 г.: La Macédoine et sa Population Chrétienne.[13]; за 1948-2002 г.: Државен завод за статистика на РМ.[14]; за 2021 г.: Државен завод за статистика на РМ.[15]

Родови уреди

 
Црквата „Св. Илија“ во Блатец

Блатец денес, во целост е населено со родови на Македонци од православна христијанска вероисповед, од кои дел се старинци кои живеат уште од времето на отоманското владеење, а дел се подоцна доселени по 1955 година[16]. Стари македонски родови во Блатец се: Стаменовци, Мишовци, Вачковци, Смилјановци, Кацарци, Дунѓерци, Калајџивци, Самарџивци и Грнчарци при што сите слават Воведение на пресвета Богородица; Најчовци, Синадинци, Чорбаџици и Петковци слават Свети Атанасиј; Јанкуловци, Мутавџици, Маљаци, Стојмирци и Босаци слават Свети Никола; Куткуданци, Кљукарци и Муарудци слават Св. Архангел; Димовци слават Митровден[16]. За сите овие македонски родови постои предание дека се доселени претежно во првата половина на XIX век, од различни селишта во непосредната околина на денешното село, имено родот Мутавџици се доселиле од месноста Вигни на Плачковица, останите од месностите Селиште, Спас, Садово, Мојмија, св. Недела, Црквиште каде по предание порано имало по неколку „каурски куќи“[16], што упатува дека најверојатно овие родови се староседелци, а со надоаѓањето на турските родови во минатото се повлекле како сточари во поближните планински месности. Подоцна, во периодот од 1955 до 1959 година, на куќите и имотите на иселените турски родови во Блатец се доселени и македонски родови од пет села во Кочанската Котлина: Лаки, Пекљани, Трсино, Драгобраште и Калиманци (околу 100 куќи), а има и од Беровско, Делчевско и Кривопаланечко (околу 40 куќи)[16].

Самоуправа и политика уреди

Во 1996 г. Блатец бил административен центар наистоимената општина, составна од селата Блатец и Липец, која се оддвојила од Општината Виница. Во 2002 г. според новите административни поделби општината Блатец повторно станува дел од Општина Виница.[17]

Избирачко место уреди

Во селото постојат избирачките места бр. 330 и 331 според Државната изборна комисија, сместени во месна заедница и основното училиште.[18]

На претседателските избори во 2019 година, на овие избирачки места биле запишани вкупно 1.241 гласач.[19]

Културни и природни знаменитости уреди

Археолошки наоѓалишта[20]
Цркви

Редовни настани уреди

Личности уреди

Култура и спорт уреди

Во Блатец постои основно училиште Кочо Рацин. Верскиот објект е црква посветена на св. Пророк Илија.

Иселеништво уреди

Блатец во последните години силно се празни, поради лоша економска состојба, над 700 млади луѓе се иселени од Блатец во Италијанското гратче Канели. Од 400 ученици во 1995 година, во 2000 останале само 130.[22]

Ова село во минатото било населено со мнозински турско население. Но тие до 1959 година се иселиле во Турција. Во 1926 година во Турција се иселиле околу 40 семејства, додека од 1955 до 1959 година се иселиле 380 семејства. Потомците на иселените Турци од ова село се наоѓаат во Истанбул, Измир и Бурса.[16]

Поврзано уреди

Наводи уреди

  1. ↑ „Пописна слика на населените места во Македонија, Попис 2021“. Државен завод за статистика. Посетено на 22 декември 2022.
  2. ↑ Блатец на ФБ
  3. ↑ Панов, Митко (1998). Енциклопедија на селата во Република Македонија. Скопје: Патрија. стр. 30.
  4. ↑ К’нчов, Васил. „Македонија. Етнографија и статистика“. Софија, 1900, стр. 226
  5. ↑ Brancoff, D.M. "La Macédoine et sa Population Chrétienne". Paris, 1905, pp. 132-133.
  6. ↑ „200K Volkstumskarte Jugoslawien“.
  7. ↑ Млс.гов.мк Архивирано на 15 септември 2008 г./
  8. ↑ Блатец на ФБ
  9. ↑ „Блатец.ит“. Архивирано од изворникот на 2009-05-25. Посетено на 2012-05-13.
  10. ↑ Кънчов, Васил. „Македония. Етнография и статистика“. София, 1900, стр. 226
  11. ↑ „Оваа категорија опфаќа лица коишто учествуваат во вкупното резидентно население, но поради нивно одбивање да бидат попишани, неможност да бидат најдени на својата адреса на живеење и непотполност во работата на попишувачите не биле официјално попишани, туку за нив податоците биле преземени од административни извори и затоа не учествуваат во изјаснувањето за етничка припадност, вероисповед и мајчин јазик (Прочитајте повеќе...).“
  12. ↑ К’нчов, Васил. „Македонија. Етнографија и статистика“. Софија, 1900
  13. ↑ Brancoff, D.M. „La Macédoine et sa Population Chrétienne“. Paris, 1905.
  14. ↑ „Население по возраст и по пол, по населени места, според пописите спроведени во Република Македонија по Втората светска војна“. Државен завод за статистика.
  15. ↑ „Вкупно резидентно население на Република Северна Македонија според етничката припадност, по населени места, Попис, 2021“. Државен завод за статистика.
  16. ↑ 16,0 16,1 16,2 16,3 16,4 Трифуноски, Јован (1970). Кочанска котлина - сеоска насеља и становништво (српски). Скопје: Филозофски факултет. стр. 111–112.
  17. ↑ Државен завод за статистика
  18. ↑ „Описи на ИМ“. Архивирано од изворникот на 2023-08-17. Посетено на 21 декември 2019.
  19. ↑ „Претседателски избори 2019“. Архивирано од изворникот на 2019-12-13. Посетено на 21 декември 2019.
  20. ↑ Грозданов, Цветан; Коцо, Димче; и др. (1996). Археолошка карта на Република Македонија. Т. 2. Скопје: МАНУ. стр. 97. ISBN 9989-649-28-6.
  21. ↑ Михайлов, Иван. Спомени II. Освободителна борба 1919 - 1924, Льовен, 1965, стр. 713, 718.
  22. ↑ дневник[мртва врска]

Надворешни врски уреди

Галерија уреди

  •  
    Црква Св. Илија-Блатец
  •  
    Грб на Блатец
Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Блатец&oldid=5167090“