Википедија

’Ржаничино

село во Општина Петровец
(Пренасочено од Р’жаничино)

’Ржаничино (или Р’жаничино) — село во областа Блатија, во Општина Петровец, на патот помеѓу градовите Велес и Скопје.

’Ржаничино

Селото ’Ржаничино

’Ржаничино во рамките на Македонија
’Ржаничино
Местоположба на ’Ржаничино во Македонија
’Ржаничино на карта

Карта

Координати 41°55′36″N 21°37′59″E / 41.92667° СГШ; 21.63306° ИГД / 41.92667; 21.63306
Регион Скопска Блатија
Општина Петровец
Население 1.043 жит.
(поп. 2021)[1]

Шифра на КО 25115
Надм. вис. 225 м
’Ржаничино на општинската карта

Атарот на ’Ржаничино во рамките на општината
’Ржаничино на Ризницата

Географија и местоположба уреди

 
Поглед на последните куќи на селото од полето

Селото ’Ржаничино, се наоѓа во источниот рамничарски дел на Скопската Котлина на надморска височина од 225 метри[2]. ’Ржаничино лежи во алувијалната зона од левата страна на реката Вардар, на 22 километри оддалеченост од Скопје[2] и 9 километри оддалечност од општинскиот центар Петровец. Селото е расположено од двете страни на автопатот „Пријателство“ (Е-75) на делницата Скопје - Велес, а крај самото село поминува и регионалниот пат Скопје - Катланово. Североисточно од ’Ржаничино се издигнува високо земјиште составено од езерски наслаги на кое се наоѓаат селските пасишта и лозја, а југозападно се наоѓа пространата рамнина Блатија со ниви и ливади[3]. Во непосредна близина на селото некогаш постоело Катлановското Блато, кое било исушено со мелиоративни зафати по Втората светска војна. Непосредно од запад се наоѓа селото Петровец, на југозапад Огњанци, на југ е селото Таор со кое има директна врска со новоасфалтиран пат, на југоисток Катланово, на исток Ќојлија и на север е селото Миладиновци.

Историја уреди

Подрачјето на ’Ржаничино е населено уште од неолитот, за што сведочи наоѓалиштето Шамак источно од селото.[4]

Според предание запаметено од постарите жители, на местото на денешното село ’Ржаничино, постоело друго село населено со Македонци, од кое остатоци како темели од куќи, гробови и надгробни плочи,, ќупови, ќерамиди се наоѓале на потегот наречен Старо Село[3]. За време на османлиското ропство, на местото на раселеното село било основано ново село, а македонските христијански семејства кои се доселиле на чифлизите и го основале селото, му го дале денешното име ’Ржаничино[3]. До крајот на турското владеење во 1912 година, селото било поделено на неколку чифлизи, на кои работеле сите македонски семејства, а во 1912 година поради тешките услови настапило и масовно иселување во Скопје, при што во селото останале само 3 македонски куќи (2 од родот Тасевци и 1 од Латинови)[5]. Од чифлигарскиот систем селото се ослободило во 1919 година, кога на турските бегови им било оставено да откупат само 5% од земјиштето[5]. По Втората светска војна голем дел од атарот на ’Ржаничино бил намален, бидејќи околу 200 хектари биле доделени на факултетското стопанство, 30 хектари на фабриката за преработка на трска од Катлановското блато, 50 хектари на краварството, а на селото биле оставени 403 хектари од кои пасишта 190 хектари и 213 хектари обработливо земјиште[5].

Потекло и значење на името уреди

Потеклото на името на селото доаѓа од името на житното растение ’рж, кое се одгледува на нивите во селото до денешни дни и се изговара како „р’ж“.

Во XIX век, селото е дел од нахијата Чаирско Поле (Блатија) во Скопската каза во Отоманското Царство.

Стопанство уреди

Населението главно се занимава со земјоделство, поради поволната географска положба во рамнината на Скопската Котлина во близина на Катлановското блато. Најзастапено е полјоделството со одгледување на житарици (пченица, јачмен, р'ж и пченка) и сточна храна (луцерка), градинарството (домати, пиперки, морков) и сточарството, односно краварството во поголема и козарството во помала мерка. Покрај земјоделието, населението се занимава и со други стопански гранки како занаетчиството (во селото постојат столарски, тапетарски, механичарски работилници), градежништвото и исцрпувањето на песок за цемент, како и работа на други дејности во Скопје.

Население уреди

Население во минатото
ГодинаНас.±%
1948309—    
1953352+13.9%
1961562+59.7%
1971539−4.1%
1981787+46.0%
ГодинаНас.±%
19911.009+28.2%
1994903−10.5%
2002855−5.3%
20211.043+22.0%

Според опширните османлиски дефтери за населението на Скопската Каза од 1832/33 година, селото е заведено под името Иржениче и било христијанско, каде имало 24 христијански домаќинства. На овој попис биле забележани 63 мажи христијани, со 2 новороденчиња. Се проценува дека селото во тој период имало 130 жители.[6]

Според германска карта издадена во 1941 година, а заснована на пописот на Кралството Југославија во 1931 година, селото имало 200 Македонци и 25 до 50 Албанци.[7]

Според пописот на населението на Македонија од 2002 година, селото има 855 жители, од кои 628 Македонци, 32 Албанци, 45 Срби, 137 Бошњаци и 13 останати.[8]

Според последниот попис од 2021 година, во селото живееле 1.043 жители, од кои 687 Македонци, 42 Албанци, 5 Турци, 1 Ром, 25 Срби, 226 Бошњаци, 8 останати и 49 лица без податоци.[9]

Во табелата во продолжение е направен преглед на населението во сите пописни години:

Година 1900 1905 1948 1953 1961 1971 1981 1991 1994 2002 2021
Население 110 120 309 352 562 539 787 1.009 903 855 1.043
Извор за 1900 г.: Македонија. Етнографија и статистика.[10]; за 1905 г.: La Macédoine et sa Population Chrétienne.[11]; за 1948-2002 г.: Државен завод за статистика на РМ.[12]; за 2021 г.: Државен завод за статистика на РМ.[13]

Родови уреди

Најголемиот дел од жителите на ’Ржаничино, отсекогаш и денес се Македонци од православна христијанска вероисповед. Македонски родови во селото се: Латинови (старинци, „од векот овде“), Тасевски или Ѓорѓиевски (од с. Бујковци), Черепналковски (од с. Галичник во Западна Македонија), Николовски или Поповци (од с. Галате кај Гостивар), Тодоровски I (од с. Таор), Величкови (од с. Студена Бара - Кумановско), Петровски (од с. Глуво), Василевски (од с. Кожле), Тодоровски II и Тодорови (од блиското с. Блаце), Маневци, Стојчевски, Ордевски, Петрушеви, Кметовци и Миленковски (сите од с. Дивље), Стевковци, Стојчевци, Маневци, Ордевци (сите од с. Маркова Сушица и Барово), Велковци, Костадиновски и Ристевци од (с. Нова Брезница), Дилберовци од (с. Леуново - Гостиварско), Дојчевци (од с. Ново Село - Зелениковско)[14].

Општествени установи уреди

Во селото постојат две цркви. Во селото во завршна фаза на изградба е црквата Света Троица, а на ридот над селото постои црквата Успение на Пресвета Богородица (Голема Богородица) со голем крст, изградена од ктиторот Пидо Чужуков.

Цркви уреди

Самоуправа и политика уреди

Галерија уреди

  •  
    Поглед на последните куќи на селото од полето
  •  
    Поглед на последните куќи на селото од полето
  •  
    Селото ’Ржаничино
  •  
    Глетка на дел од селото од надвозникот над автопатот „Александар Македонски“
  •  
    Црквата „Св. Троица“ во ’Ржаничино
  •  
    Црквата Успение на Пресвета Богородица над селото ’Ржаничино

Културни и природни знаменитости уреди

Археолошки наоѓалишта[4]
  • Шамак — населба од неолитско време

Редовни настани уреди

Личности уреди

Култура и спорт уреди

Иселеништво уреди

Од ’Ржаничино во минатото се забележани иселување на родовите Секуловци (доселени од с. Пакошево) и Спасовци во Скопје, односно некогашното село Влае, а исто така во Скопје се иселил и албанскиот род Шкека[15].

Наводи уреди

  1. ↑ „Пописна слика на населените места во Македонија, Попис 2021“. Државен завод за статистика. Посетено на 22 декември 2022.
  2. ↑ 2,0 2,1 Панов Митко. „Енциклопедија на селата во Република Македонија“. Патрија, Скопје, 1998. стр.258
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 Трифуноски, Ф. Јован. „Скопско поле“. Скопје, 1955, стр.165
  4. ↑ 4,0 4,1 Грозданов, Цветан; Коцо, Димче; и др. (1996). Археолошка карта на Република Македонија. Т. 2. Скопје: МАНУ. стр. 388. ISBN 9989-649-28-6.
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 Трифуноски, Ф. Јован. „Скопско поле“. Скопје, 1955, стр.166
  6. ↑ Османлиски документи за историјата на Македонија - пописи од XIX век на христијанското население - Скопски Санџак, каза Скопје. Скопје: д-р Емил Крстески. 2021.
  7. ↑ „200K Volkstumskarte Jugoslawien“.
  8. ↑ Попис на населението, домаќинствата и становите во Република Македонија, 2002 - Книга X
  9. ↑ „Оваа категорија опфаќа лица коишто учествуваат во вкупното резидентно население, но поради нивно одбивање да бидат попишани, неможност да бидат најдени на својата адреса на живеење и непотполност во работата на попишувачите не биле официјално попишани, туку за нив податоците биле преземени од административни извори и затоа не учествуваат во изјаснувањето за етничка припадност, вероисповед и мајчин јазик (Прочитајте повеќе...).“
  10. ↑ К’нчов, Васил. „Македонија. Етнографија и статистика“. Софија, 1900
  11. ↑ Brancoff, D.M. „La Macédoine et sa Population Chrétienne“. Paris, 1905.
  12. ↑ „Население по возраст и по пол, по населени места, според пописите спроведени во Република Македонија по Втората светска војна“. Државен завод за статистика.
  13. ↑ „Вкупно резидентно население на Република Северна Македонија според етничката припадност, по населени места, Попис, 2021“. Државен завод за статистика.
  14. ↑ Трифуноски, Ф. Јован. „Скопско поле“. Скопје, 1955, стр.166-167
  15. ↑ Трифуноски, Ф. Јован. „Скопско поле“. Скопје, 1955, стр.167

Надворешни врски уреди

Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=’Ржаничино&oldid=5174951“