Википедија

Рабиндранат Тагоре

Бенгалски поет и филозоф

Рабиндранат Тагоре (7 мај 1861- 7 август 1941), наречен Гурудев, е Бенгалски поет, романописец, музичар, сликар и драмски писател кој имал големо влијание врз Бенгалската литература и музика. Во 1913 година ја добил Нобеловата награда за книжевност[1] за делото ‘Гитанџали’. Тој бил духовен поет кој рано се прославил на Западот но неговата ‘едноставна но магична поезија’[2] сѐ уште останува неразбрана надвор од границите на Бенгал[1]. Уште од својата осма година[3] Тагоре започнал со пишување на поеми. На шеснаесет години, ја објавил својата прва збирка поезија под псевдонимот Банушинго(‘Сончевиот лав’[4][5]) и ги напишал првите раскази и драми во 1877 година. Тагоре бил против Британска Индија и ја поддржувал идејата за независност и се борел за истата преку Универзитетот Висва-Барати, чиј основач бил тој. Тагоре ги модернизирал старомодните класични форми на бенгалска уметност. Неговите новели, приказни, песни, театарски претстави, и есеи опфаќаат теми од политичкиот и секојдневниот живот. Меѓу неговите најдобри дела се вбројуваат Гитанџали, Гора и Дом и свет , а неговите стихови, раскази и новели се препознатливи по лириката, колоквализмот, натурализмот и контемплацијата. Воедно, Тагоре е единствениот книжевник кој има напишано химни за две држави, а тоа се: Џана Гана Мана- индиската државна химна и Амар Шонар Бангла- бангладешката државна химна.

Рабиндранат Тагоре
ПсевдонимГурудев/Бану Шинго
Занимањепоет, писател, професор
НационалностИндиец
НародностБенгалец
Жанрпоет, романописец, раскажувач, есеист, драмски писател, едукатор, духовник, филозоф, интернационалист, сликар, културен релативист, оратор, композитор, пејач, уметник
Предметкнижевност
Книжевно движењеБенгалско ренесансно движење
Значајни делаGitanjali
Gora
Ghare-Baire
Значајни наградиНобелова награда за книжевност
1913
Сопруг/аМриналини Деви (1883–1900)
Потпис

Младите години на Рабиндранат Тагоре (1861 -1901)

уреди
 
Англија, 1879
 
Тагоре и Мриналини Деви, 1883

Тагоре е најмладиот од тринаесетте деца на неговите родители Дебендранат Тагоре(1817-1905) и Сарада Деви(1830-1875)ε[›][6]. Роден во Калкута. Пораснал во патријархално семејство посветено на верата Ади Дарм. Поради прераната смрт на неговата мајка и честите патувања[7] на неговиот татко,Тагоре го израснале слугите. Тој не ја сакал наставата во училиште, наместо тоа повеќе сакал да талка низ дворецот и да ужива во идилите во околината, како што биле: Болпур, Паниати и многу други[8][9]. Кога наполнил 11 години ја напуштил Калкута на 14 Февруари 1873 година и отишол на патување низ Индија заедно со неговиот татко. Заедно го посетиле наследството на татко му во Шантинкетан и сместиле во Амристар. Таму, младиот Тагоре читал биографии , учел историја, астрономија, модерна наука и ја проучувал поезијата на Калидаса[10][11] He completed major works in 1877, one a long poem of the Maithili style pioneered by Vidyapati. Published pseudonymously, experts accepted them as the lost works of Bhānusiṃha, a newly discoveredζ[›] 17th-century Vaiṣṇava poet.[12] He wrote "Bhikharini" (1877; "The Beggar Woman"—the Bengali language's first short story)[13][14] . Во 1877 година напишал некои поголеми дела меѓу кои била една долга поема во мајтилски стил. Поемата била објавена под псевдоним па стручњаците сметале дека тоа е уште едно од изгубените дела на еден од нивните познати поети. Во 1877 година ја напишал расказот ’Жената на питачот’, во 1882 година Сандиа Сангит, заклучно со познатата поема ‘Силината на водопадите’.

Во 1878 година, перспективниот адвокат Тагоре се запишал во државното училиште во Брајтон, Источен Сусекс, Англија. Се запишал на право на Лондонскиот универзитетски колеџ, но го напуштил колеџот и се посветил на делата на Шекспир: Медичи, Кориоланус и Ентони и Клеопатра[15] he returned degreeless to Bengal in 1880. On 9 December 1883 he married Mrinalini Devi (born Bhabatarini, 1873–1902); they had five children, two of whom died before reaching adulthood.[16], па поради незаинтересираноста за правото се вратил во Бенгал без да го заврши колеџот. На 9 декември 1883 година се оженил со Мриналини Деви (1873-1902), имале пет деца, од кои две им умреле на многу мала возраст. Во 1890 година, Тагоре се преселил во големото наследство од неговиот татко во Шилаидаха (место во Бангладеш), а подоцна му се придружиле децата и жената. Во 1890 година, ги објавил неговите најпознати поеми Манаси[17] во творештвото на Тагоре. Тогаш ги напишал повеќето од 84-те приказни Галпагуча. Во овие приказни е доловен бенгалскиот живот особено животот на село во еден ироничен стил.

Животот на Рабиндрант Тагоре (1901-1932)

уреди
 
Photo by John Rothenstein, Hampstead, 1912
 
Tsinghua University, 1924

Во 1901година,Тагоре ја напуштил Шилаидаха и се преселил во Шантиникетан. Таму умреле неговата жена и две од неговите деца. Неговиот татко умрел на 19 јануари 1905 година. Тој добивал месечни примања од неговото наследство а имал додатен приход од Мараха од Трипура, од продажбите од златарата на татко му, неговиот морски бунгалов во Пури и просечните приходи од авторските права од неговите дела[18]( Рс. 2000). Тој имал голем број обожаватели коишто ги читале неговите дела во Бенгал и во странство. Потоа ги објавил делата Навеида(1901) и Кеија(1906) а во исто време ги преведувал своите дела[19] во слободен стил. На 14 ноември 1913 година, Тагоре ја добил Нобеловата награда за книжевност, а со тоа станал првиот Азиец којшто ја добил Нобеловата награда. Шведската Академија ја ценела неговата идеалистичност а пак читателите од Западот ја ценеле едноставната природа на неговите дела, вклучувајќи го Гитанџали (1912)[20]. Во 1915 година, Британското Кралство го прогласило Тагоре за витез. Меѓутоа, подоцна во 1919 година, тој ја вратил титулата во знак на протест за Индијците кои биле масакрирани во едел дел од Индија.

Во 1921 година, Тагоре и еден земјоделски економист го основале Институтот за Рурална Реконструкција, подоцна преименуван во Куќата на мирот во Сурул, село близу до Шантиникетан. Тој барал помош од дарители, службеници и научници од целиот свет за да ги описмени луѓето[21] во селата. Во почетокот на 1930 година, тој се борел против ‘ненормалната несовесност на кастата’[22][23] и нивната недостапност. Проповедал против овие личности, ги испишал хероите од неговите поеми и драми и ја започнал кампањата за отворање на храмот Кришна[24][25].

Последните години од животот на Рабиндранат Тагоре (1932-1941)

уреди
 
Берлин, 1930

Во неговите зрели години, Тагоре почнал внимателно да го проучува христијанството. Тој го прекорувал Ганди за изјавата дека големиот земјотрес на 15 јануари 1943 година, кој зад себе оставил илјадници жртви, било божествена казна за угнетувањето на Далитите[26]. Ја проколнувал ендемската сиромаштија во Калкута и зголемениот социоекономски пад на Бенгал, којшто го има препеано во неримувана поема од илјада стихови[27][28]. Потоа се појавиле уште петнаесет дела од Тагоре меѓу кои: Punashcha(1932), (Shes Saptak1935 ) и Patraput(1936). Потоа продолжил да експериментира и напишал неколку прозни песни и денс-драми, меѓу кои : Chitrangada1914)[29], Shyama(1939), и Chandalika (1938), и ги напишал новелите Dui Bon (1933),Malancha (1934), и Char Adhyay (1934). Во 1937година, во последните години од неговиот живот неговото внимание го привлекла науката, во времето кога ја пишувал колекцијата есеи Висва-Паричао. Неговиот интерес за биологија, физика и астрономија влијаел на неговата поезија. Исто така, во некои од неговите дела се вклучени и говори на некои научници, како на пример во: Se (1937), Tin Sangi (1940),и Galpasalpa(1941)[30].

Четирите последни години од животот Тагоре ги поминал во многу голема болка и во долги боледувања. Ова за првпат започнало кога Тагоре ја изгубил свеста во 1937 година, бил во кома и бил на работ на смртта подолго време[31][32]. По три години, во 1940 година болеста повторно се повратила од којашто тој повеЌе не се излечил. Поезијата која Тагоре ја напишал во тоа време е една од неговите најдобри дела и се разликува од сите други негови дела. По долго боледување, Тагоре умрел на 7 август 1941 година во дворецот Јорасанко во којшто го поминал своето детство. Неговата смрт се одбележува секоја година во Бенгалските земји[33].

Патувања

уреди

Во периодот од 1878 и 1932 година, Тагоре посетил повеќе од триесет држави на пет континенти[34], на многу од овие патувања тој ги проучувал другите култури а воедно ги ширел неговите политички идеи. Во 1912 година, тој однел дел од неговите преведени дела во Англија, каде ги импресионирал мисионерите и Ганди и другите поети како на пример: Чарлс Ф. Ендрјуз, ирскиот поет Вилијам Батлер Јејтс, Езра Паунд, Роберт Бриџис, Ернест Рајс, Томас Струџ Мур, и многу други[35] кои му помогнале во преводите на неговите дела. Навистина, Јејтс го напишал предговорот на англискиот превод на Гитанџили, додека Ендрјуз му помагал на Тагоре во преводот на Шантиникетан. На 10 ноември 1917 година, Тагоре го продолжил своето патување во Сад[36] и во Велика Британија, а останал кратко време во Стефордшир со пријателите свештенослужители[37] на Ендрјуз. Од 3 мај 1916 година па до април 1917 година, Тагоре ги проучувал Јапонија и Велика Британија и се откажал од национализмот[38]. Во неговоиот есеј‘Национализмот во Индија’, го опишува неговиот презир кон национализмот[39].

 
Со Ајнштајн, 1930

Кратко по враќањето од Индија, 63 годишниот Тагоре ја прифатил поканата за посета на перуанската влада. Владата ветила дека ќе донира US$100 000 за училиштето во Шантиникетан доколку тој ја прифати поканата да ги посети[40] . На 6 ноември 1924 година, една недела по пристигнувањето на болниот Тагоре во Буенос Аирес, Аргентина[41], тој се сместил во вилата Миралрио за да ѝ даде завет на Викторија Окампо. Ја напуштил Индија во јануари 1925 година. На 30 мај 1926 година, Тагоре го посетил Неапол, Италија, каде што следниот ден[42] отишол во Рим и се сретнал со Бенито Мусолини. На 20 јули 1926 година[43],Тагоре искажал критики за Мусолини.

На 14 јули 1927 година, Тагоре заедно со двајца пријатели започнал 4-месечна тура низ Јужна Азија,, каде што ги посетил Бали, Јава, Куала Лумпур, Малака, Пенанг, Сиам(Тајланд) и Сингапур.Во 1930 година тој повторно го напуштил Бенгал на едногодишна турнеја низ Европа и САД. Само еднаш се вратил во Велика Британија, за време на изложбата на неговите слики во Париз и Лондон, а се сместил кај пријатели во Бирмингем. Таму ги напишал Оксфордските Хибертови предавања и одржал говор на годишиот собир во Лондон. Таму, Тагоре зборувал за ‘темниот хаос на изолираност’[44]. Ја посетил Ана Кан III, и останал во Дартингтон Хал, па потоа отпатувал воДанска, Швајцарија и Германија во периодот од јуни до средината на септември 1930 година, а потоа го посетил Советскиот Сојуз[45]. И на крај, во април 1932 година Тагоре отишол да соработува со персискиот мистичар Хафиз во Иран[46][47]. Долгите патувања му овозможиле на Тагоре да соработува со голем број негови современици, меѓу кои и: Анри Бергсон, Алберт Ајнштајн, Роберт Фрост, Томас Ман, Џорџ Бернар Шо, Х.Џ.Велс и Роман Роланд[48][49][50]. Последните патувања на Тагоре надвор од татковината биле кон Персија и Ирак (во 1932) и во Шри Ланка каде што ги изострил неговите мислења за човековите поделби и национализмот[51].

Дела

уреди
 
Иницијалите на Тагоре на Бенгалскиот јазик втиснати на Ro-Tho дрвен печат, со дизајн кој стилистички приликува на традиционалните Haida резби. Тагоре често ги употребувал резбите за да ги разубави своите ракописи.[52]

Во текот на неговото творештво, Тагоре пишувал новели, есеи, раскази, патописи, драми и илјадници песни. Од прозата на Тагоре, најценети биле неговите раскази, исто така нему му се припишуваат заслугите за потеклото на бенгалската верзија на расказот. Во неговите дела преовладува голема ритмичност, оптимистичност и лирски карактер. Неговата инспирација најчесто биле обичните луѓе.

Романи

уреди

Тагоре напишал 8 романи и 4 новели, меѓу кои Чатуранга, Шешер Кабита, Чар Одау, и Нукадуби. Неговото дело Домот и светот, најостро го осудува индискиот национализам, тероризам и религиската ревност на индиското движење за независност преку главниот лик Никхил. Романот завршува со хину-муслиманско насилство во коешто Никхил е смртно ранет[53]. Во романот Гора се поставува контроверзното прашање за Индискиот идентитет. Како и во, Гаре Баре повторно се доведува во прашање идентитетот, личната слобода, и религијата, дејството се случува во една фамилија во која станува збор за љубовен триаголник[54].

Во Врски, хероината Кумудини, водена од идеалите на Шива-Сати, е растргната помеѓу сожалувањето за нејзиниот постар брат поради губењето на неговото богатство и нејзиниот екстравагантен и патријархален сопруг. Во делото, Тагоре ги искажува неговите феминистички учења, и на некој начин се обидува да ги долови маките на Бенгалските жени и прераната смрт на жените кошто ја извалкале честа на нивните фамилии, а истовремено и на падот на бенгалската олигархија[55].

Исто така , меѓу другите прославени дела се и: Шешер Кобита(двапати преведена како Последната поема и Проштална песна) се смета за најлиричниот роман, со поеми и ритмички премини. Романот содржи и елементи на сатира и постмодернизам, и карактери кои весело го напаѓаат стариот, старомодниот и неподносливо реномираниот поет којшто го носи името на Рабиндранат Тагоре. Иако неговите романи се најмалку ценети од целото негово творештво, сепак има неколку филмски адаптации на неколку од романите, како на пример: Чокер Бали и Гаре Баир. Саундтракот на овие филмови се препознатливите индиски Тагорови песни.

Научно-стручна литература

уреди

Тагоре напишал многу научно-стручни литературни книги, започнувајќи од Индиската историја па сè до лингвистиката и духовноста. Неговите автобиографски дела, неговите патописи, есеи и предавања биле сместени во неколку тома, вклучувајќи ги Писма од Европа и Религијата на човекот.

Музика и уметност

уреди

Тагоре има компонирано околу 2 230 песни а истовремено бил и многу плоден сликар. Неговите песни ‘Тагоровите песни’ се составен дел на Бенгалската култура. Неговата музика не може да се оддели од неговата литература, поголем дел од неговата литература: неговите поеми, делови од романи, раскази, нивниот текст, стихови стануваат стихови на неговите песни[56]. Големо влијание врз неговата музика имал тумри стилот(полукласичната индиска музика),оваа музика го опишува целиот спектар на емоции на човечкото суштество. Тој употребувал елементи и различни тоналитети од регето. Понекогаш неговите дела биле ритмични а понекогаш биле измешани со најразлични музички елементи за да делото изгледа поиновативно[57].

Бенгалците ги обожавале песните на Тагоре поради комбинацијата на големата емотивност и убавината опишана во песните. Неговите песни биле модерни, не постоел дом кај што не се слушале неговите песни, дури и неписмените бенгалци се обидувале да ги пеат песните. Артур Стренгвеј бил задолжен за промовирањето на песните на Тагоре надвор од татковината , тој им ја претставувал музиката на луѓето нарекувајќи ја ‘двигател на личноста’[58]… Помеѓу овие песни е и Државната химна на Бангладеш Амар Шонар Бангла којашто станала државна химна на Бангладеш во 1971 година, и Државната химна наИндија Џана Гана Мана која била напишана во 1911 година, со што Тагоре станува првиот човек кој има напишано национални химни за две држави. Неговата музика има влијание на ситарскиот маестро Вилает Кан, и сародистите Будадев Дасупта и Маџад Али Кан[57].

 
Tagore dabbled in primitivism: a pastel-coloured rendition of a Malagan маска од северна Нова Ирска

На возраст од 60-тина години, Тагоре почнал да ги изложува своите дела. Првата изложба се случила во Париз[59], на задоволство на пријателите коишто ги запознал. Тагоре најчесто ги изложувал ‘протанописките’ (далтонистичките) и делата со делумен недостиг на бои за расудување (зелено-црвено, во стилот на Тагоре), тој имал стил кој се одликувал со особености во естетиката и шемата на боење. Тагоре применува голем број стилови во неговите дела, вклучувајќи изработки од северот на Нова Ирска, резби од западниот брег на Канада (Британска Колумбија), и дрворезите изработени од Макс Пехштајн[52]. Исто така, Тагоре имал уметничко око за неговите ракописи, шкрабаници и распоредот на неговите ракописи со едноставни уметнички лајт-мотиви, вклучувајќи ги едноставните ритмични дизајни.

Театар

уреди

На 16 годишна возраст, Тагоре му раскажува на неговиот брат Жиотириндрант за важноста на делата на Молиер[60]. На 20 годишна возраст, ја пишува неговата прва драма Генијот на Валмики, во која тој опишува како разбојникот Валмики ја реформира својата филозофија и ја составува Рамајана[61]. Во неа, Тагоре енергично ги истражува драматичните стилови и емоциите, вклучувајќи ги преработената киртан и приспособувањето на традиционалните англиски и ирски фолк мелодии во неговите песни[62]. Во забележителната претстава (Поштата),го опишува детето кое бега од ограничувањата и ‘заспива’ ( се сугерира на физичката смрт на детето). Претстава која предизвикала големо внимание насекаде и била играна по неколкупати[63][64]. Во текот на Втората светска војна полскиот лекар Јонуз Корсак ја избрал претставата Пошта за да биде играна пред сирачињата во Варшавскиот гето. Ова се случило на 18 јули 1942 година, три недели пред децата да бидат депортирани во логорот на смртта Треблинка. Според Бети Џин Лифтон, таа во своето дело Кралот на децата, пишува дека докторот направил одлична работа со тоа што ги однел децата на претставата, таа зборува за тоа дека секој треба да одлучи кога и како да умре. Тој можеби само барал начин да им ги ублажи маките на децата за да ја прифатат прераната смрт. Другите претстави не наликуваат на претходните Бенгалски драми, тие се збир од нагласена мешавина со лиричен тек и емоционален ритам цврсто фокусиран на суштинската идеја. Во 1980 година ја напишал жртва, која се смета за негова најдобра драма[61]. Првите бенгалски драми содржеле вторичен заплет и проширени монолози. Подоцна, драмите почнале да ги пишуваат со пофилозофски и поалегорични теми (ова ја вклучува Дак Гар). Следна драма на Тагоре била Недопирливата девојка, според моделот на античката будистичка легенда како Ананда-ученикот на Гаутама Буда бара вода од Адиваси девојка [65](девојка која му припаѓа на друго племе). И на крај, една од најпознатите драми е Црвена леандра, во која се зборува за клептокрактичкиот крал којшто се збогатил присвојувајќи си ги туѓите работи. Хероината Нандини организирала собири за обичните луѓе за да ги уништи симболите на потчинување. Други претстави на Тагоре се: Читрангада, Раја и Мајар Кела. Денс-драма(мјузикли) засновани на претставите на Тагоре се нарекуваат rabindra nritya natya.

Раскази

уреди
Ink illustration of a tousled-haired boy seated outside and holding a lance-stick and playing with a wheeled red toy horse; in the background, a large blue palanquin and tackle with a carrying pole projecting out of it.
A Nandalal Bose илустрација на "Херојот", дел одМладата месечина(1913)

Садана периодот(1891-1895), бил еден од најплодните периоди на Тагоре, тогаш ги напишал расказите кои се дел од 3 томската Галпагуча, која е составена од 84 раскази[13]. Приказните ја одразуваат околината, модерните идеи и умствените загатки на Тагоре. Тој тука ги поврзува сите негови раскази: првите раскази, расказите од периодот садана, во кои преовладува изобилството на виталност и спонтаност, како и одликите на луѓето кои живеат во селата Патисар, Шаџадпур и Шилаида[13]. Тој се задржува на животот на обичните и сиромашните луѓе и нивните чувства и живот[66].

Во Продавачот на овошје од Кабу, Тагоре раскажува во прво лице како жител и романописец кој наидува на авганистански продавач. Тој го насочува копнежот кон оние заробени во световното, го опишува индискиот урбан живот, давајќи им живот на соништата за различен опстанок на далечните и диви планини: Имаше есенски утра, време од годината кога стариот крал појде во поход; а јас, од мојот ќош во Калкута, размислувам за светот. Кога ќе помислев на некоја земја, моето срце веднаш беше таму..паѓав во мрежа од соништа:планини, долини, шуми..Многу од овие раскази се дел од Галпагуча и биле напишани во периодот Сабуџ Патра.

Творештвото на Тагоре останува најпознатото творештво во бенгалската литература, земајќи ги предвид сите успешни филмови и театарски претстави. Филмот Чарулата на Сатјаџит Реј е заснован на контроверзната новела на Тагоре ‘Уништеното гнездо’. Во Атити(уште едно екранизирано дело на Тагоре) станува збор за младо брахминско момче кое патува со селанец од Заминдар. Момчето му открива на селанецот дека избегало од дома дека оттогаш лута насекаде. Селанецот се сожалил на момчето и го присвоил, го однел дома и сакал да го ожени со неговата ќерка. Меѓутоа, ноќ пред венчавката момчето повторно бега. ‘Писмото од жената’ е меѓу првата бенгалска литература која го доловила почетокот на еманципацијата на жената.Хероината Мринал, е жена на типичен патријархален средовечен белгалец, пишува писмо додека патува( од тоа се состои целиот расказ). Во писмото ја опишува нејзинита огорченост од животот, и затоа на крајот расказот завршува со нејзината изјава дека никогаш повеќе нема да се врати како сопругот: ‘И јас имам право на живот. Еве, живеам'.

Во Хамианти го критикува хинду бракот и суровата судбина на мажените бенгалски жени, лицемерието кое ги оптоварувало индиските средни класи, и како разумната млада жена поради нејзината чувствителност и слободен дух треба да го жртвува својот живот. На крај, Тагоре директно го напаѓа Хинду обичајот да ги жртвуваат жените за да исчезнат двоумењата на нивните Рама сопрузи. Мусалмани Диди ги проучува хинду-муслиманските тензии и на некоја начин ја отелотворува човечноста на Тагоре. Дарпахаран ја изложува самосвесноста на Тагоре, опишувајќи го како каприциозен млад човек со големи книжевни амбиции. Иако ја сака својата жена, тој посакува и таа да се задуши во своја книжевна кариера, сметајќи ја за неженствена. Во својата младост негувал слични идеи за жените. Дарпахаран ја доловува понизноста на мажот кога ги осознава талентите на неговата жена. Како и во многу други раскази на Тагоре, Џибито о Мрито ги опремува бенгалците со следниот епиграм: ‘Кадомбини умре, а со тоа се докажува дека таа не беше’.

Поезија

уреди
 
Bāuls во Santiniketan за време на Holi

Поезијата на Тагоре е разновидна, од класичен формализам па сè до комична, визионерска и воодушевувачка поезија, која води потекло од Вашинава-поетите од 15 и 16 век. Тагоре бил воодушевен од мистичноста на раши-авторите вклучувајќи ги Веда, Бакти Суфир и Рампрасад Сен[67]. Но, поезијата на Тагоре станала многу поиновативна и позрела под влијание на бенгалската фолк музика, баладите на Баул а посебно баладите на бардот Лалон[68][69] . Овие популаризирани и повторно откриени балади станале химни на 19- от век коишто ја истакнале божественоста и бунтовноста кон религиозното и социјалното православие[70][71]. Во текот на Шилаидаха периодот, неговите поеми содржеле лирична квалитетност, тие биле раскажувани со maner manus(со срцето) или медитирани преку jivan devata(со Господ). На некој начин ваквото изразување претставувало поврзаност на природата со емотивната игра на човековата драма. Тагоре користел техники во неговите поеми( како на пример во хроничната романса помеѓу Рада и Кришна), коишто станале познати и се спомнувале дури и по седумдесет години[72][73].

Како резултат на суровата појава на модернизмот и реализмот во Бенгалската литература, Тагоре започнал со пишување на експериментални дела во 1930 година[74]. Тука спаѓаат делата Африка и Камалија, коишто се едни од неговите добропознати последни поеми. Напишал и поеми на Шаду Баша(санскритскиот бенгалски дијалект[75]), а подоцна го употребувал попознатиот дијалект Чолти Баша. Исто така , меѓу позабележитените дела на Тагоре се и:Манаси, Златниот брод, Дивите гуски(метафора на заскитаните дуѓи) и Пуроби. Најпознатата од овие поеми е Златниот брод која раскажува за минливата природа на животот и постигнувањата, којашто завршува на следниот начин: ‘се што имам постигнато го однесе златниот брод- останав само јас’. На меѓународно ниво, Гитанџали е добро позната колекција со која Тагоре ја има освоено Нобеловата награда[76]. Песна VII од Гитанџали:

 
Насловна страна на Гитанџали
আমার এ গান ছেড়েছে তার সকল অলংকার,
তোমার কাছে রাখে নি আর সাজের অহংকার।
অলংকার যে মাঝে পড়ে মিলনেতে আড়াল করে,
তোমার কথা ঢাকে যে তার মুখর ঝংকার।
তোমার কাছে খাটে না মোর কবির গর্ব করা,
মহাকবি তোমার পায়ে দিতে যে চাই ধরা।
জীবন লয়ে যতন করি যদি সরল বাঁশি গড়ি,
আপন সুরে দিবে ভরি সকল ছিদ্র তার।
Amar e gan chheŗechhe tar shôkol ôlongkar
Tomar kachhe rakhe ni ar shajer ôhongkar
Ôlongkar je majhe pôŗe milônete aŗal kôre,
Tomar kôtha đhake je tar mukhôro jhôngkar.
Tomar kachhe khaţe na mor kobir gôrbo kôra,
Môhakobi, tomar paee dite chai je dhôra.
Jibon loe jôton kori jodi shôrol bãshi goŗi,
Apon shure dibe bhori sôkol chhidro tar.
 
Дел од ракописот на Тагоре, Унгарија, 1926: бенгалски и англиски

Превод на Тагоре (Гитанџали, стих VII):[77]

"My song has put off her adornments. She has no pride of dress and decoration. Ornaments would mar our union; they would come between thee and me; their jingling would drown thy whispers."
"My poet's vanity dies in shame before thy sight. O master poet, I have sat down at thy feet. Only let me make my life simple and straight, like a flute of reed for thee to fill with music."

"Klanti" (бенгалски: ক্লান্তি; "Замор"), шестата поема од Гитанџали:

ক্লান্তি আমার ক্ষমা করো,প্রভু,
পথে যদি পিছিয়ে পড়ি কভু।
এই যে হিয়া থর থর কাঁপে আজি এমনতরো,
এই বেদনা ক্ষমা করো,ক্ষমা করো প্রভু।।
এই দীনতা ক্ষমা করো,প্রভু,
পিছন-পানে তাকাই যদি কভু।
দিনের তাপে রৌদ্রজ্বালায় শুকায় মালা পূজার থালায়,
সেই ম্লানতা ক্ষমা করো, ক্ষমা করো প্রভু।।
Klanti amar khôma kôro, probhu
Pôthe jodi pichhie poŗi kobhu
Ei je hia thôro thôro kãpe aji êmontôro,
Ei bedona khôma kôro, khôma kôro probhu.
Ei dinota khôma kôro, probhu,
Pichhon-pane takai jodi kobhu.
Diner tape roudrojalae shukae mala pujar thalae,
Shei mlanota khôma kôro, khôma kôro, probhu.

Поезијата на Тагоре ја имаат препеано неколку композитори, меѓу кои се: композиторот Артур Шепард кој има искористено поема од Тагоре за триптих за сопран и гудачки квартет, Александра вон Землински за Стиховната симфонија, како и композиторот Гери Шуман за адаптација на Тагоровата поема од Гитанџали ‘Текот на животот’. Последната поема е снимена со вокали од Палбаша Сидике заедно со познатиот Мет Хардинг во 2008 година[78] . Во 1917 година неговите стихови биле преведени и ускладени со музиката на Ричард Хеиџмен (англо-холандски композитор). Направеното дело се смета за едно од најсовршените уметнички песни искомпонирани на англискиот јазик, песната го носи насловот : ‘Не оди си мила’. Композиторот Џонатан Харви во 1994 година[79] , компонирал песна со извадок од писмо од Тагоре кое започнува ‘Како што го гледав изгрејсонцето...’

Политички погледи

уреди
 
Тагоре ги угостува Ганди и неговата женаKasturba во Шантиникетан во 1940 година

Политичките погледи на Тагоре биле многу комплицирани. Тој се спротивставувал на империјализмот а ги поддржувал индиските националисти[80][81][82]. Неговите погледи ја имале првата поетска премиера во Манаст, составена во неговите млади години[83]. Се појавиле докази во тек на судењето за заверата во хинду-германското судење, а подоцна се укажувало на тоа дека дека Тагоре бил свесен за Гадаритната завера, и изјавувал дека го поддржува јапонскиот премиер Терочи Масатаке и претходниот премиер Окума Шингенобу[84]. Во 1925година тој го сатиризира Свадеши движењето, објавувајќи зајадлив есеј[85]’Култот на Чарка’. Во есејот изјавува дека британскиот империјализам е ‘политички симптом на социјална болест’, а на Индијците им се обраќа со следната реплика ’не станува збор за слепа револуција, туку за стабилно образование’[86][87].

Ваквите погледи на Тагоре кревале голема прашина. Тој едвај успеал да се спаси од атентатот организиран од Индиските иселеници за време на неговиот престој во Сан Франциско кон крајот на 1916 година. Атентатот бил неуспешен поради тоа што атентаторите се скарале[88]. И покрај се, Тагоре продолжил да пишува песни со кои го поддржува индиското движење за независност и постојано изјавувал дека ќе протестира против масакрот[89] којшто се случил во Џалинавала Баг во 1919 година. Две најценети политички композиции на Тагоре се ‘Каде умот е без страв’ и ‘Ако не ти одговорат на повикот, оди сам’, од кои втората композиција му била омилена на Ганди[90]. И покрај бурните односи со Ганди, Тагоре бил клучниот елемент за решавање на расправата Ганди-Амбедкар кои се расправале околу одделните електорати за ‘недопирливите’[91][92].

Тагоре го сатиризирал старомодниот начин на образование во ‘Тренингот на папагалот’, во која станува збор за птица која ја ранале секој ден со листови од книги сè додека не умре[93][94] . На 11 октомври 1917година, за време на неговиот престој во Санта Барбара,Тагоре се насочил кон основање на нов универзитет сакајќи да направи Шантиникетан нишка на поврзување на Индија со светот и светски центар за проучување на човечноста некаде надвор од границите на нацијата и географијата[88].>. Училиштето кое го оформил на 22 декември 1918 година тој го нарекол Висва-Барати а истото било инаугурирано на 22 декември 1921 година[95]. Во училиштето Тагоре воспоставил брахмахауриска педагошка структура и обезбедил гуруа кои Ќе ги подучуваат учениците. Тој напорно работел за да го финансира работењето на училиштето и персоналот на училиштето, па дури ги вложил и парите од Нобеловата награда за училиштето[96] . Тој вложил многу енергија во училиштето, ги подучувал учениците наутро а напладне и навечер им ги пишувал работните задачи за следниот ден. Тагоре собрал пари и за основање школи и во Европа и во Обединетите нации во 1919 и 1921 година[97].

Влијанието на Тагоре врз Бенгалската литература

уреди
 
Меморијална соба на Тагоре, Sardar Patel Memorial, Ахмедабад

Важноста на Тагоре за Бенгалија е огромна, може да се оцени според фестивалите кои се одржуваат во негова чест, меѓу кои се: фестивалот Кабипранам- годишнина од раѓањето на Тагоре, годишниот фестивал кој се одржува во Урбана, Илиноис, во Обединетите Нации; потоа поклонението во негова чест од Калкута до Шантиникетан. Исто така, на неговите годишнини се одржуваат церемонијални рецитали од неговата поезија[36][98][99]. Поезијата на Тагоре е големо наследство за бенгалската литература, музика и уметност.Нобеловецот Амартија Сен го сметал за Тагоре за столб на бенгалската литература, кој бил продлабочен и разностран современ мислител[99] . Ракописите на Тагоре од 1939 година се канонизирани исто така како едни од најквалитетните културни богатства. Тагоре е прогласен за најдобриот поет што Индија некогаш го имала[100].

 
Bust in Prague

Тагоре бил прославен низ цела Европа, Северна Америка и Источна Азија. Тој го основал училиштето Дарлингтон Хал, прогресивна коедукациска институција[101], во Јапонија, исто така имал влијание и врз добитникот на Нобеловата награда Јашунари Кавабата[102] . Неговите дела биле преведени на англиски, холандски, германски, шпански и на многу други европски јазици од чешкиот индолог Винсент Лесни[103], францускиот нобеловец Андре Гид, рускиот поет Ана Аматова[104], поранешниот премиер Булен Ецевит[105] и многу други. Во Обединетите Нации, Тагоре држел предавања во периодот од 1916-1917 година и истите биле многу почитувани и посетени. И покрај тоа, во 1920 година се појавиле некои контроверзности во врска со Тагоре во Јапонија и Северна Америка а со тоа неговата популарност се намалила.[106]

Преводите на Тагоре имале влијание врз шпанските писатели: чилеанецот Пабло Неруда и Габриела Мистрал, мексиканецот Октавио Пас и шпанците Хосе Ортега и Гасет, Зенобиа Кампруби и Хуан Рамон Хименес. Во периодот од 1914 до 1922 година, сопругата на Хименес Кампруби превела 22 книги од англиски на шпански и ги преведувала и адаптирала под името Младата месечина. Во тоа време, Хименес почнал да ја воведува „голата поезија“[107] . Ортега и Гасет напишале „Апелот на Тагоре зборува за копнежот по совршенство коешто сите ние го имаме...го буди заспаното чувство на детската љубопитност, неговата поезија е волшебна - му ветува на читателот, кој...обрнува малку внимание на длабоките елементи на ориенталниот мистицизам. Делата наТагоре биле пуштени во бесплатно издание во 1920 година заедно со делата на Данте Алигиери, Мигел де Сервантес, Јохан Волфганг вон Гете, Платон и Лав Толстој.

Некои поети од Западот сметале дека Тагоре е преценет. Грахам Грин се сомневал во неговите квалитети и изјавувал дека никој не може да ги сфати сериозно неговите дела. Но, и покрај тоа, пронајдени се докази дека латино американците го почитувале Тагоре.

Цитати

уреди

‘Опасноста станува се посилна кога е близу до успехот, бидејќи тогаш станува искушение’

‘Наша борба е духовната борба, тоа е за човека’

'Постојано повторувам дека сум поет и дека не сум борбен по природа. Би дал се за да има уште некој во моите окружувања. Јас си ги сакам колегите и ја ценам нивната љубов.'

'Создавањето не е само бескрајна активност на Господ, туку самото создавање е крај.'

'Слободата е вистинска само кога е откровение на вистината.'

'Индија секогаш изјавуваше дека единството е вистината а одвоеноста се Маите.'

'Верувам во вистинската средба меѓу Истокот и Западот.'

'Ме боли силно кога плачот на отфрленоста ѕвони во мојата земја против Западот и мислата дека западњачкото образование само ќе ни наштети.'

'Тоа што не успева да го осветли интелектот а се одржува во опсесијата на некои заблуди, е неговата најголема пречка.'

'И покрај моето 60 годишно искуство, сфатив дека лицемерието е скоро невозможно достигнување.'

'Нашата држава е земја на обреди и церемонии, па ние имаме повеЌе верба во нозете на свештениците отколку на Божеството на кое тие му служат.'

'Религија на економија е место каде што пред сè треба да се обидеме да се здружиме и да донесеме решение за нашиот синдикат... Ако ова престане да биде бојно поле,ако можеме да докажеме дека не постои конкуренција туку соработка на вистината, тогаш навистина можеме да побараме огромна територија од рацете на лукавиот за владеење на мирот и добрата волја.'

'Воопшто не сум ревносен на животот. Знаете која е единствената работа што ме загрижува? Толку се изнамачив создавајќи го универзитетот Висвабхарати, па се прашувам дали тој ќе има некаква вредност после мене?...Сепак, мислам дека едниственото нешто по кое ќе бидам запаметен е Висвабхарати, и по ништо друго.'

'Тешко е да запознаеш некого сè до неговата 25-та- уште потешко да кажеш што ќе стане со него...но затоа пак многу е лесно да препознаеш 27 годишен човек- може да се каже дека тој станал тоа на што се надевал, и отсега па натаму ќе има патоказ во неговиот живот, се она што ќе го зачуди се наоѓа на лево.'

'За да уживаме во нешто, основна работа е да застанеме на момент .'

'Не верувам во институциите, туку во поединците низ целиот свет кои размислуваат јасно и благородно и постапуваат правилно. Тие ја шират моралната вистина.'

'Облаците доаѓаат лебдејќи во мојот живот, но нема повеќе да носат дожд и невреме туку ќе го обојат небото на зајдисонцето.'

Наводи

уреди
  1. ↑ 1,0 1,1 O'Connell, K. M. (2008), "Red Oleanders (Raktakarabi) by Rabindranath Tagore—A New Translation and Adaptation: Two Reviews", Parabaas. Retrieved 2009-11-29.
  2. ↑ The Nobel Prize in Literature 1913, The Nobel Foundation, Посетено на 14 August 2009
  3. ↑ Some Songs and Poems from Rabindranath Tagore, East-West Publications, 1984, стр. xii, ISBN 0-8569-2055-X
  4. ↑ Thompson 1926, pp. 27–28
  5. ↑ Dasgupta, T. (1993), Social Thought of Rabindranath Tagore: A Historical Analysis, Abhinav Publications, p. 20, ISBN 81-7017-302-7
  6. ↑ Dutta & Robinson 1995, p. 37
  7. ↑ Thompson 1926, p. 20
  8. ↑ Thompson 1926, pp. 21–24
  9. ↑ Das, S (2 August 2009), Tagore’s Garden of Eden, Посетено на 14 August 2009, [...] the garden in Panihati where the child Rabindranath along with his family had sought refuge for some time during a dengue epidemic. That was the first time that the 12-year-old poet had ever left his Chitpur home to come face-to-face with nature and greenery in a Bengal village.
  10. ↑ Dutta & Robinson 1995, pp. 55–56
  11. ↑ Stewart & Twichell 2003, p. 91
  12. ↑ Stewart & Twichell 2003, p. 3
  13. ↑ 13,0 13,1 13,2 Грешка во наводот: Погрешна ознака <ref>; нема зададено текст за наводите по име Chakravarty_1961_45.
  14. ↑ Dutta & Robinson 1997, p. 265
  15. ↑ Thompson 1926, p. 31
  16. ↑ Dutta & Robinson 1995, p. 373
  17. ↑ Dutta & Robinson 1995, p. 109
  18. ↑ Dutta & Robinson 1995, p. 133
  19. ↑ Dutta & Robinson 1995, pp. 139–140
  20. ↑ Hjärne, H (10 December 1913), The Nobel Prize in Literature 1913:Presentation Speech, The Nobel Foundation, Посетено на 13 August 2009, Tagore's Gitanjali: Song Offerings (1912), a collection of religious poems, was the one of his works that especially arrested the attention of the selecting critics.
  21. ↑ Dutta & Robinson 1995, pp. 239–240
  22. ↑ Dutta & Robinson 1995, p. 242
  23. ↑ Dutta & Robinson 1995, pp. 308–309
  24. ↑ Dutta & Robinson 1995, p. 303
  25. ↑ Dutta & Robinson 1995, p. 309
  26. ↑ Dutta & Robinson 1995, pp. 312–313
  27. ↑ Dutta & Robinson 1995, pp. 335–338
  28. ↑ Dutta & Robinson 1995, p. 342
  29. ↑ Грешка во наводот: Погрешна ознака <ref>; нема зададено текст за наводите по име chit.
  30. ↑ „Tagore, Rabindranath“, Banglapedia, Asiatic Society of Bangladesh, Посетено на 13 August 2009
  31. ↑ Dutta & Robinson 1995, p. 338
  32. ↑ „Recitation of Tagore's poetry of death“, Hindustan Times, Indo-Asian News Service, 2005
  33. ↑ „68th Death Anniversary of Rabindranath Tagore“, The Daily Star, Dhaka, 7 August 2009, Посетено на 13 August 2009
  34. ↑ Dutta & Robinson 1995, pp. 374–376
  35. ↑ Dutta & Robinson 1995, pp. 178–179
  36. ↑ 36,0 36,1 „History of the Tagore Festival“, Tagore Festival Committee, University of Illinois at Urbana-Champaign: College of Business, Архивирано од изворникот на 2015-06-13, Посетено на 2009-11-29
  37. ↑ Chakravarty 1961, pp. 1–2
  38. ↑ Hogan, PC; Pandit, L (2003), Rabindranath Tagore: Universality and Tradition, Fairleigh Dickinson University Press, стр. 56–58, ISBN 0-8386-3980-1
  39. ↑ Chakravarty 1961, p. 182
  40. ↑ Dutta & Robinson 1995, p. 253
  41. ↑ Dutta & Robinson 1995, p. 256
  42. ↑ Dutta & Robinson 1995, p. 267
  43. ↑ Dutta & Robinson 1995, pp. 270–271
  44. ↑ Dutta & Robinson 1995, pp. 303–304
  45. ↑ Dutta & Robinson 1995, pp. 292–293
  46. ↑ Chakravarty 1961, p. 2
  47. ↑ Dutta & Robinson 1995, p. 315
  48. ↑ http://www.sawf.org/newedit/edit03192001/musicarts.asp
  49. ↑ Chakravarty 1961, p. 99
  50. ↑ Chakravarty 1961, pp. 100–103
  51. ↑ Dutta & Robinson 1995, p. 317
  52. ↑ 52,0 52,1 Dyson, K. K. (15 July 2001), „Rabindranath Tagore and his World of Colours“, Parabaas, Посетено на 2009-11-26
  53. ↑ Dutta & Robinson 1995, pp. 192–194
  54. ↑ Dutta & Robinson 1995, pp. 154–155
  55. ↑ Mukherjee, M (25 March 2004), „Yogayog (Nexus) by Rabindranath Tagore: A Book Review“, Parabaas, Посетено на 13 August 2009
  56. ↑ Dutta & Robinson 1995, p. 94
  57. ↑ 57,0 57,1 Dasgupta, A. (2001-07-15), "Rabindra-Sangeet As A Resource For Indian Classical Bandishes", Parabaas. Retrieved 2009-08-13.
  58. ↑ Dutta & Robinson 1995, p. 359
  59. ↑ Dutta & Robinson 1997, p. 222
  60. ↑ Lago, M (1976), Rabindranath Tagore, Twayne's world authors series, 402, Twayne Publishers, стр. 15, ISBN 0-8057-6242-6
  61. ↑ 61,0 61,1 Chakravarty 1961, p. 123
  62. ↑ Dutta & Robinson 1995, pp. 79–80
  63. ↑ Dutta & Robinson 1997, pp. 21–23
  64. ↑ Chakravarty 1961, pp. 123–124
  65. ↑ Chakravarty 1961, p. 124
  66. ↑ Chakravarty 1961, pp. 45–46
  67. ↑ Roy 1977, p. 201
  68. ↑ Stewart & Twichell 2003, p. 94
  69. ↑ Urban 2001, p. 18
  70. ↑ Urban 2001, pp. 6–7
  71. ↑ Urban 2001, p. 16
  72. ↑ Stewart & Twichell 2003, p. 95
  73. ↑ Stewart & Twichell 2003, p. 7
  74. ↑ Dutta & Robinson 1995, p. 281
  75. ↑ Dutta & Robinson 1995, p. 192
  76. ↑ Stewart & Twichell 2003, pp. 95–96
  77. ↑ Tagore 1977, p. 5
  78. ↑ Matt Harding. (2008-06-20). Where the Hell is Matt?. YouTube. http://www.youtube.com/watch?v=zlfKdbWwruY. Retrieved 2009-11-26. 
  79. ↑ Jonathan Harvey's home page, Архивирано на 6 мај 2001 г. works published after 1977; also Jonathan Harvey In Quest of Spirit: Thoughts on Music (University of California Press, 1999), pp. 59 & 90.
  80. ↑ Dutta & Robinson 1997, p. 127
  81. ↑ Dutta & Robinson 1997, p. 210
  82. ↑ Dutta & Robinson 1995, p. 304
  83. ↑ Scott, J. (2009), Bengali Flower, p. 10, ISBN 1-4486-3931-X, "In 1890 Tagore wrote Manast, a collection of poems that contains some of his best known poetry. The book has innovations in Bengali forms of poetry, as well as Tagore's first social and political poems. He published several books of poetry while in his 20s."
  84. ↑ Brown 1948, p. 306
  85. ↑ Dutta & Robinson 1995, p. 261
  86. ↑ Dutta & Robinson 1997, pp. 239–240
  87. ↑ Chakravarty 1961, p. 181
  88. ↑ 88,0 88,1 Dutta & Robinson 1995, p. 204
  89. ↑ Dutta & Robinson 1995, pp. 215–216
  90. ↑ Chakraborty, SK; Bhattacharya, P (2001), Leadership and Power: Ethical Explorations, Oxford University Press, стр. 157, ISBN 0-1956-5591-5
  91. ↑ Dutta & Robinson 1995, pp. 306–307
  92. ↑ Dutta & Robinson 1995, p. 339
  93. ↑ Dutta & Robinson 1997, p. 267
  94. ↑ Tagore, R.; Pal, P. B. (translator) (2004-12-01), "The Parrot's Tale", Parabaas, retrieved 2009-11-29, "The King felt the bird. It didn't open its mouth and didn't utter a word. Only the pages of books, stuffed inside its stomach, raised a ruffling sound."
  95. ↑ Dutta & Robinson 1995, p. 220
  96. ↑ Roy 1977, p. 175
  97. ↑ Dutta & Robinson 1995. p. 221
  98. ↑ Chakrabarti, I (15 July 2001), „A People's Poet or a Literary Deity“, Parabaas, Посетено на 13 August 2009
  99. ↑ 99,0 99,1 Hatcher, BA (15 July 2001), „Aji Hote Satabarsha Pare: What Tagore Says To Us A Century Later“, Parabaas, Посетено на 13 August 2009
  100. ↑ Kämpchen, M (25 July 2003), „Rabindranath Tagore In Germany“, Parabaas, Посетено на 13 August 2009
  101. ↑ Farrell, G (1999), Indian Music and the West, Clarendon Paperbacks Series (3. изд.), Oxford University Press, стр. 162, ISBN 0-1981-6717-2
  102. ↑ Dutta & Robinson 1995, p. 202
  103. ↑ Cameron, R (31 March 2006), „Exhibition of Bengali film posters opens in Prague“, Radio Prague, Посетено на 13 August 2009, Lesny was the first European person to translate Rabindranath Tagore from the original into a European language, the first European or westerner ever.
  104. ↑ Sen, A (2006), The Argumentative Indian: Writings on Indian History, Culture, and Identity, Picador, стр. 90, ISBN 0-3124-2602-X
  105. ↑ Kinzer, S (5 November 2006), „Bülent Ecevit, who turned Turkey toward the West, dies“, The New York Times, Посетено на 13 August 2009, He published several volumes of poetry and translated the works of T. S. Eliot and Rabindranath Tagore.
  106. ↑ Грешка во наводот: Погрешна ознака <ref>; нема зададено текст за наводите по име Sen_1997.
  107. ↑ Dutta & Robinson 1995, pp. 254–255

Дополнителна литература

уреди

Надворешни врски

уреди

Анализи

Аудио книги

Разговори

Текстови

Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Рабиндранат_Тагоре&oldid=5188483“