Википедија

Езра Паунд

Езра Вестон Лумис Паунд (30 октомври 1985 - 1 ноември 1972) бил американски поет и критичар и исто така бил голема фигура во раниот модернистички период. Неговиот придонес започнал со тоа што го развил имажинизмот. Негови попознати дела се „Рипостес“ (1912), „Хју Селвин Мауберли“ (1920) и неговата недовршена епика „The Cantos“ (1917-1969).

Езра Паунд во 1963 година

Паунд работел во Лондон на почетокот на дваесеттиот век како странски уредник на повеќе американски литературни списанија. Гневен на колежот предизвикан од Првата светска војна, тој изгубил верба во Англија и го обвинувал капитализмот.[1]

Животопис

уреди

Езра Паунд се родил во Хејли како единствено дете во семејството на Изабел и Хомер Паунд. Во 1887 година, мајка му, која не била среќна во Хејли, се преселила во Њујорк и го повела Езра со себе, кој тогаш имал година и пол.[2] Хомер ги следел, и во 1893 сите заедно се преселиле во Винкот.[3]

Учел во неколку училишта, од кои некои биле раководени од квекери.[4] На 7 ноември 1896 година, кога имал 11 години, за првпат му била објавена хумористична поезија, напишана за Вилијам Џенингс Брајан, кој тогаш изгубил на претседателските избори во САД: „Има еден млад човек од запад, / Направи што можеше за она што мислеше дека е најдобро; / Но на изборите кои се случија, / Се најде себеси удавен, / а документите ќе ви го раскажат останатото.“[5]

Од 1897 до 1900 година паунд учел во воено училиште, каде го изучил латинскиот јазик. Учениците носеле униформи во стилот на униформите од Американската граѓанска војна. Првото патување на Паунд преку океанот било во средина на 1898 година, на свои тринаесет години, кога со мајка му и тетка му бил на тримесечно патување низ Европа.[6] По основното училиште, учел една година во средното училиште „Челтенхам Тауншип“, а потоа во 1901 година, бил примен на колеџот за либерални уметности при универзитетот во Пенсилванија.[7]

Паунд ја сретнал Хилда Дулитл (позната под поетскиот псевдоним Х.Д.) во Пенсилванија, во 1901 година, и таа била неговата прва љубов.[8] Во 1911 година, таа заминала со Езра Паунд во Лондон, и се вклучила во движењето имажизам. Меѓу 1905 и 1907 Езра Паунд напишал многу поеми за неа, од кои 25 ги објавил како книга со наслов Книгата за Хилда.[9] Во 1908 година Паунд ја побарал раката на Хилда од нејзиниот татко, но тој не ја дал ќерката.[10]

Езра Паунд го завршил факултетот во 1905 година, а подоцна магистрирал. За време на докторските студии, Паунд заминал во Европа со парите за школарина,[11] и времето го минувал во различни библиотеки во Мадрид. Го напуштил учењето без да докторира.[12]

Во 1907 година Паунд предавал романски јазици на колеџот „Вабаш“ во Крофордсвил, конзервативен град во Индијана што тој го нарекувал „шестиот круг на пеколот“. И колеџот бил конзервативен, а Езра Паунд правел сè што ги лутело неговите претпоставени. Во 1908 година го избркале од работа, па Паунд заминал за Европа.[13]

Кариера

уреди

Езра Паунд пристигнал на Гибралтар на 23 март 1908 година, каде неколку недели работел како туристички водич за Американци. Кон крајот на април, се преселил во Венеција.[14] Во јули 1908 година самиот ја издал својата прва книга поезија, A Lume Spento. Критиката за оваа поетска книга која била објавена во Лондон ивнинг стандард книгата ја нарекла „дива, апсолутно поетска, оригинална, имагинативна, страсна и духовна“.[15] Насловот бил земен од Чистилиште на Данте Алигиери, каде се алудира на смртта на Манфред, кралот на Сицилија, а книгата била посветена на неговиот пријател, уметникот од Филаделфија, Вилијам Брук Смит, кој во тоа време починал од туберкулоза.[16]

 
Куќата на Лангам стрит 48, Лондон, каде живеел Езра Паунд

Во август 1908 година, Паунд се преселил во Лондон со само три фунти во џеб, каде живеел во наредните 12 години, на улицата „Лангам стрит“, блиску до Британскиот музеј.[17] Во Лондон, Паунд ја дал на продажва својата книга поезија, и до октомври 1908 година бил познат во литературниот круг. Во декември ја издал својата втора зборка, A Quinzaine for This Yule, и скоро потоа се вработил како предавач во вечерните часови на Вестминстерскиот универзитет во текот на два месеца, во јануари и февруари 1909 година.[18] Деновите ги минувал во Британскиот музеј, а потоа ручал во „Виена кафе“ на Окфорд стрит.[19]

Во јануари 1909 година, Паунд се запознал со Оливија Шекспир во литературен салон, и со нејзината ќерка Дороти, која му станала сопруга во 1914 година. Преку Оливија се запознал со Вилијам Батлер Јејтс, кого го сметал за најголемиот жив поет, и со кого станале пријатели, иако Јејтс бил постар 20 години.[20]

 
Дороти Шекспир, фотографија од 1909 година

Езра Паунд се запознал со многу уметници кои живееле во Лондон, меѓу кои и поетот Томас Ернест Хјум. Американската наследничка Маргарет Кравенс (1881–1912) му станала добротворка, и по познанството од кратко време му дала голема сума на пари со цел тој да се насочи на творењето.[21]

Во јуни 1909 година неговата збирка Personae станала првиот комерцијален успех на Паунд. Сепак, поетот Руперт Брук не бил импресиониран од стихозбирката, и велел дека Паунд паднал под влијание на Волт Витман.[22] Во септември таа година, објавил 27 поеми,[23] а во јуни 1910 година ја објавил првата книга со книжевни критики.[24] Во август 1911 година, почнал да пишува неделни колумни во весникот Њу ејџ.[25]

Имажинизам

уреди

Во текот на 1912 и 1913 година Паунд често седел во просторот за печатење на Британскиот музеј каде ги проучувал јапонските слики укијо-е, некои со запишани вака стихови, поетски жанр чии строги правила придонеле кон техниката на имажинистите.[26][27] Во тој период работел на поеми во кои сакал да избега од дотогашната употребена техника, а исто така работел заедно со поетот Ричaрд Алдингтон и Хилда Дулитл на идеи во врска со јазикот. Тројцата едно попладне решиле да започнат „движење“ во поезијата, што го нарекле имажинизам, со цел борба против апстракција, романтизам, реторика, инверзија на редот на зборовите и преголема употреба на придавките.

Репости е збирка објавена во октомври 1912 година, со која Паунд се свртел кон минимализмот. Збирката содржела пет поеми од Хјум, како и превод на старата англиска поема од 18 век Морнарот.[28] Научниците биле вознемирени поради неговите преводи од латински, италијански, француски и кинески јазик, нешто поради грешките, но и поради тоа што преводите не биле пренесени во културниот контекст. Неговиот превод на Морнарот добил многу негативни критики во 1919 година.[29] Иако Паунд не знаел кинески, неговите преводи на кинеска поезија некои ги сметале за најдобри.

Во август 1912 година, Паунд почнал редовно да објавува во списанието Поезија, каде испраќал свои песни, како и од Џејмс Џојс, Роберт Фрост, Дејвид Херберт Лоренс, Јејтс, Х.Д. и Ричард Алдингтон, при што собрал материјал за антологијата од 64 страници, Имажистите (1914). Така ова движење почнало да го привлекува вниманието на кртичарите.[30]

Списанието Егоистот се декларирало дека објавува дела од „кубизам, футуризам, имажинизам, и од сите форми на модерната уметност“, во што Паунд видел можност да го прошири имажинизмот во сликарството, и тоа го нарекол вортицизам. Сфаќањето за имажинизмот на Хилда и Ричард Алдингтон почнало да се разликува од тоа на Езра Паунд, што резултирало со невклучување на поезијата на Паунд во антологијата на поетите имажинисти финансирана од Ејми Ловел. Во јули 1914 година, Езра Паунд објавил дека движењето е мртво, и побарал од поетите да не се нарекуваат имажинисти. Тие не се согласиле, бидејќи не верувале дека движењето било на Паунд.

Прва светска војна

уреди
 
Паунд ја нарачал оваа скулптура од Анри Годе-Бжеска во 1913 година

Меѓу 1914 и 1916 година, Паунд соработувал со Џејмс Џојс на неговиот роман Портрет на уметникот во младоста, помагајќи му да го издаде како книга. До 1917 година, Паунд редовно соработувал со три книжевни списанија. Војната длабоко го погодила, посебно смртта на вајарот Бжеска, од кого две години претходно нарачал скулптура. Наредната година објавил мемоари за Годе-Бжеска. Во есента 1917 година, неговата депресија се влошила. Некаде во тој период Хјум бил убиен при бомбардирање во Фландрија. Во 1918 година, по прележан грип, Паунд решил да престане да пишува за списанието Мал преглед, поради обемната работа, откако му го одбиле барањето за покачување на хонорарот, со што би си платил некој да му пишува на машина за пишување.[31]

Во 1919 година објавил збирка есеи од текстовите што ги објавувал во Мал преглед, а во мартовското издание на Поезија објавил поеми од серијалот Проперциј, што биле преводи на поезијата на староримскиот поет Секст Проперциј. Во својата збирка од 1921 година ги вклучил овие поеми, нарекувајќи ги Пофалба на Секст Проперциј.

Париз (1921–1924)

уреди

Во јануари 1921 година, Паунд се преселил во Париз, каде се дружел со Марсел Дишан, Тристан Цара, Фернан Леже и други дадаисти и надреалисти, како и со Базил Бантинг, Ернест Хемингвеј, Хедли Ричардсон.[32] Таа година ја објавил книгата Поеми 1918–1921. Во 1922 година, Т. С. Елиот му го испратил ракописот на својата поема Пуста земја, и потоа дошол во Париз за да работат заедно на средување на поемата.[33] Хемингвеј исто така го замолил Паунд да ги прегледа неговите кратки раскази.

Во Париз во 1922 година, Паунд се запознал со американската виолинистка Олга Раџ, со која потоа бил во долга љубовна врска, која траела 50 години, а на која неговата сопруга Дороти замижувала.

Италија (1924–1945)

уреди

Езра и Дороти Паунд решиле да се преселат во Италија, во малото место Рапало, најмногу заради влошеното здравје на Езра во Париз.[34] Во тој период живееле од парите што ги заработувала Дороти.[35] Олга Раџ, која била бремена од Езра, ги следела во Италија, и во јули 1925 година ја родила ќерката, Мери, која веднаш ја дала во германско семејство да ја одгледуваат за 200 лири месечно.[36] Кога Дороти дознала за детето, го оставила Езра. Во декември 1925 година, Дороти заминала на долго патување низ Египет, и кога се вратила во март 1926 година, била бремена.[37] Во септември 1926 година, Хемингвеј ја однел Дороти во болница, каде го родила синот Омар Паунд. Иако детето не било негово, Езра се потпишал како татко, а на неговите родители им напишал писмо во кое се пофалил дека „пристигна следната генерација“.[38] Дороти синот го испратила кај мајка ѝ во Лондон, која го одгледала.

Во 1925 година, книжевното списание Овој квартал го посветило првото издание на Езра Паунд, заедно со пофалбите за него напишани од Хемингвеј и Џојс. Во март 1927 година, тој започнал да издава свое книжвно списание Прогонство, но биле објавени само четири броја.

Езра Паунд се восхитувал на идеите на фашизмот.[39] На 30 јануари се сретнал со Бенито Мусолини, и покрај противењето на Хемингвеј. Во април 1939 година, отпатувал во САД, во обид да ја спречи Америка да се вклучи во Втората светска војна. Давал интервјуа и одговарал на прашања за Мусолини, заминал и во Вашингтон, каде се сретнал со сенатори и конгресмени. Во јуни 1939 година добил почесен докторат од колеџот Хамилтон, а потоа се вратил во Италија, каде започнал да пишува антисемитистички материјали за италијанските весници. Се вовлекол во политиката, пишувал илјадници писма годишно, и своите идеи ги изнесол во стотици статии, како и во емисии на радио. Сепак, италијанската влада се соменвала дека е двоен шпион, иако ги критикувал САД, Рузвелт, неговото семејство и Евреите.

Неговите радио емисии се слушале и во САД, и поради нив, бил обвинет за предавство „во отсуство“. Во своја одбрана му напишал долго писмо на генералот Френсис Бидл, правдајќи се со слобода на говор.[40] Продолжил да снима емисии и да пишува, сега под псевдоним, сè до април 1945 година, кога бил уапсен.[41]

 
Езра Паунд, 26 мај 1945

За време на војната, Олга го изгубила станот, и се преселила во мала куќа со ќерката Мери, а Езра и Дороти биле протерани од куќата во која живееле, па се преселиле кај Олга.[42] За време на капитулацијата на Италија, Паунд бил во Рим, а потоа се вратил во Рапало. Четири дена откако бил убиен Мусолини, на 3 мај 1945 година, партизаните влегле во домот барајќи го Паунд, но набрзо го пуштиле. Езра Паунд со Олга самите се пријавиле кај американските трупи во блискиот град Лавања,[43] од каде бил испратен во Џенова, и испрашуван од ФБИ агент. Паунд понудил помош при преговорите за мир со Јапонија, и побарал да зборува на радио за мир со Јапонија, американско управување на Италија и попустливост кон Германија, но ова му било одбиено.[44]

По Втората светска војна

уреди

На 8 мај, денот кога Германија капитулирала, Паунд изјавил дека Хитлер бил „светец како Јованка Орлеанка“, а дека Мусолини имал „несовршен карактер“.[45] На 24 мај бил испратен во центаро за дисциплинирање на американската војска во Пиза, каде бил сместен во челичен кафез.[46] Таму поминал три недели, кога поради здравствени причини го преместиле. На 14 и 15 јуни бил прегледан од психијатар, кој пронашол симптоми на менталено нарушување. Поради тоа го сместиле во шатор, каде му било дозволено да чита и да пишува.

На 15 ноември 1945 година, Паунд бил префрлен во САД, каде на 25 истиот месец бил обвинет за предавство. Бил испратен во болницата „Света Елизабета“, а во јуни наредната година Дороти била прогласена за негов старател. Наредните 12 години Езра Паунд ги поминал во психијатриската болница, каде работел на преводи на делата на Софокле, Трахињанки и Електра, како и на своите песни.

На 30 јули 1948 година биле објавени неговите песни Пизански стихови, а наредната година ја добил нововоспоставената награда Болингенска награда за поезија.

Иако Паунд не зборувал јавно за својот антисемитски став, сепак во болницата не разговарал со луѓе кои имале еврејски имиња, а посетителите ги терал да ја прочитаат книгата Протоколи на сионските мудреци (1903), фалсификат во кој се зборувало за еврејски план за доминација во светот. Се спијателил со Џон Каспер, крајно десен активист и член на Кју Клукс Клан.

Неговите пријатели од литературниот свет се обидувале да најдат начин да го извадат од болницата. Хемингвеј неколкупати давал изјави дека е „време да се ослободат поетите“, а во 1957 година неколку списанија започнале кампања за ослободување на Паунд. Конечно, во април 1958 година, Паунд бил ослободен.[47][48]

Италија (1958–1972)

уреди
 
Гробот на Езра Паунд

Во јули 1958 година, Паунд заминал за Неапол, каде бил фотографиран како прави фашистички поздрав пред новинарите, на кои им изјавил дека цела Америка е лудница.[49]

Кон средината на 1960 година, нагло ослабел и бил сместен во една болница блиску до Мерано. Дороти не можела повеќе да се грижи за него, и го оставила со Олга. Во 1962 година, Паунд присуствувал на неофашистичка парада. Пред неговата смрт, во 1972 година, било предложено да му биде доделена наградата на Американската академија на науките и уметностите, но поради големите спротивставувања, оваа идеја не била остварена.

Паунд починал на 1 ноември 1972 година, и бил закопан блиску до Сергеј Дјагилев и Игор Стравински, на гробиштата на островот Сан Микеле.[50] Дороти починала во Англија, следната година, а Олга во 1996 година и била закопана до Езра Паунд.

Значење и влијание

уреди

Наводи

уреди
  1. ↑ The Pisan Cantos (80.665–67), Sieburth (2003), xiii
  2. ↑ Cockram (2005), 238
  3. ↑ Moody (2007), xiii–13
  4. ↑ Moody (2007), xiii
  5. ↑ Rachewiltz, Moody and Moody (2011), x
  6. ↑ Moody (2007), 8–9
  7. ↑ Moody (2007), 14; for Cheltenham Township High School, see McDonald (2005), 91, and Stock (1970), 11
  8. ↑ Nadel (2004), 18; Barnstone (1998), 202
  9. ↑ Doolittle (1979), 67–68; Hilda's Book is in the Houghton Library at Harvard; see "Poems and Translations", Library of America.
  10. ↑ Nadel (2004), 31
  11. ↑ Moody (2007), 19, 27–28
  12. ↑ Moody (2007), 29–31
  13. ↑ Moody (2007), 60–62; Wilhelm (1985), 177; Carpenter (1988), 80; Nadel (2004), 30
  14. ↑ Moody (2007), 62, 63; for the bakery, Tytell (1987), 35
  15. ↑ Eliot (1917), 5
  16. ↑ Zinnes (1980), xi; for information about Brooke Smith, see Carpenter (1988), 91, 95
  17. ↑ Stock (1970), 53–54
  18. ↑ Wilhelm (2008), 5–11
  19. ↑ Wilhelm (2008), 7
  20. ↑ Tytell (1987), 46
  21. ↑ Moody (2007), 124–125
  22. ↑ Moody (2007), 93
  23. ↑ Wilson, Peter. "Exultations", The Literary Encyclopedia, 20 April 2004.
  24. ↑ Stock (1970), 70, 81–89
  25. ↑ Elek, Jon. "Canzoni", The Literary Encyclopedia, 8 March 2005. Orage was referred to in The Cantos refers to T. S. Eliot): "But the lot of 'em, / Yeats, Possum and Wyndham / had no ground beneath 'em. / Orage had." See Wilhelm (2008), 83, citing Canto 98/685.
  26. ↑ Arrowsmith (2011), 103–164; also see Arrowsmith (2011), 27–42, 118, and Dennis (2000), 101
  27. ↑ Arrowsmith, Rupert Richard (March 2012). "Cosmopolitanism and Modernism"
  28. ↑ For the original text of The Seafarer, see "The Seafarer", Anglo-Saxons.net; for Pound's interpretation, see Pound, Ezra. "The Seafarer", Representative Poetry Online, University of Toronto.
  29. ↑ Alexander (1979), 62
  30. ↑ Stock (1970), 143–147; Tytell (1987), 97
  31. ↑ Moody (2007), 342
  32. ↑ Meyers (1985), 70–74
  33. ↑ Bornstein (1999), 33–34
  34. ↑ Tytell (1987), 191–193
  35. ↑ Tytell (1987), 225
  36. ↑ Tytell (1987), 198
  37. ↑ Carpenter (1988), 450–451
  38. ↑ Carpenter (1988), 452–453
  39. ↑ Preda (2005), 90
  40. ↑ Tytell (1987), 268–270
  41. ↑ Gill (2005), 115–116
  42. ↑ Tytell (1987), 262
  43. ↑ Sieburth (2003), xxxvi
  44. ↑ Sieburth (2003), ix–xiv
  45. ↑ Sieburth Stock (1970), 408; Sieburth (2003b), xi
  46. ↑ Stock (1970), 408
  47. ↑ Tytell (1987), 325–326
  48. ↑ Arnold, Thurman (1965). Fair Fights and Foul: A Dissenting Lawyer's Life (1. изд.). New York: Harcourt, Brace & World, Inc. стр. 236–242.
  49. ↑ "Pound, in Italy, Gives Fascist Salute; Calls United States an 'Insane Asylum'", The New York Times, 10 July 1958.
  50. ↑ Tytell (1987), 339; "Ezra Pound Dies in Venice at Age of 87", The New York Times, 2 November 1972.
  51. ↑ Tadeuš Ruževič, Izabrane pesme. Beograd: Treći trg / Čigoja štampa, 2013, стр. 132-137.

Надворешни врски

уреди
Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Езра_Паунд&oldid=5004973“