Википедија

Пегаз (соѕвездие)

Пегаз (народен назив: Котар[1]) — соѕвездие на северното небо, именувано по крилестиот коњ Пегаз во грчката митологија. Тоа е едно од 88-те современи соѕвездија а било и помеѓу 48-те соѕвездија наведени од астрономот од II век Птоломеј.

Пегаз
лат. Pegasus
КратенкаPeg
ГенитивноPegasi
Ректасцензија23 ч.
Деклинација+20°
Површина1121 (°)² (7th)
Главни ѕвезди9, 17
Бајерови/Флемстидови
ѕвезди		88
Ѕвезди со планети7
Ѕвезди посјајни од 3,00m5
Ѕвезди во полупречник од 10,00 пс (32,62 сг)2
Најсјајна ѕвездаε Peg (Enif) (2.39m)
Најблиска ѕвездаι Peg
( сг,  пс)
Месјеови објекти1
Метеорски дождовијулски пегасиди
Соседни
соѕвездија		Андромеда
Гуштер
Лебед
Лисица
Делфин
Ждребе
Водолија
Риби
Видливо на ширина од +90° до −60°.
Најдобро се гледа во 21:00 ч. во текот на месец октомври.

Со привидна величина која варира помеѓу 2,37 и 2,45, најсветлата ѕвезда во Пегаз е портокаловиот суперџин Ипсилон Пегаз, познат и како Ениф, кој ја означува устата на коњот. Алфа (Маркаб), Бета (Шеат) и Гама (Алгениб), заедно со Алфа Андромеда (Алферац) го формираат големиот астеризам познат како плоштадот на Пегаз. Откриено е дека 12 ѕвездени системи имаат вонсончеви планети. 51 Пегаз станала првата ѕвезда слична на Сонцето откриена дека има придружник на вонсончева планета.

Митологија

уреди

Вавилонското соѕвездие ИКУ (поле) имало четири ѕвезди од кои три подоцна биле дел од грчкото соѕвездие Нилски коњ (Пегаз).[2] Пегаз, во грчката митологија, бил крилест коњ со магична моќ. Еден мит за неговите моќи вели дека неговите копита го ископале изворот Хипокрен, кој ги благословил оние што ја пиеле неговата вода со способност да пишуваат поезија. Пегаз се родил кога Персеј ја отсекол главата на Медуза која била оплодена од богот Посејдон. Роден е со Хрисаор од крвта на Медуза.[3] На крајот, тој станал коњ за Белерофон, од кого било побарано да ја убие Химера и успеал со помош на Атина и Пегаз. И покрај овој успех, по смртта на неговите деца, Белерофон побарал од Пегаз да го однесе на планината Олимп. Иако Пегаз се согласил, тој паднал назад на Земјата откако Зевс или фрлил гром врз него или испратил мува за да го натера Пегаз да го отфрли.[4][5] Во античка Персија, ел-Суфи го прикажувал Пегаз како целосен коњ свртен кон исток, за разлика од повеќето други уранографи, кои го прикажувале Пегаз како половина од коњ, кој се издигал од океанот. Во приказот на ел-Суфи, главата на Пегаз е составена од ѕвездите на Гуштер. Нејзината десна предна нога е претставена со β Пегаз, а левата предна нога е претставена со η Пегаз, μ Пегаз и λ Пегаз; неговите задни нозе се означени со 9 Пегаз. Задниот дел е претставен со π Пегаз и μ Пегаз, а стомакот е претставен со ι Пегаз и κ Пегаз.[4]

Во кинеската астрономија, современото соѕвездие Пегаз се наоѓа во Црната желка на север (北方玄武), каде што ѕвездите биле класифицирани во неколку посебни астеризми на ѕвезди.[6] Ипсолон и Тета Пегаз се споени со Алфа Водолија за да го формираат Веј 危 „покривот“, при што Тета го формира врвот на покривот. [7]

Во индиската астрономијата, Пегаз е содржан во 25-тата лунарна куќа на Накшатра, Пурва Бхадрапада. Поконкретно, тој претставува постелнина која претставува место за одмор на Месечината.

За народите Вараци и Араваци во Гвајана, ѕвездите на Големиот плоштад, што одговараат на делови од Пегаз и Андромеда, претставуваат скара, однесена до небото од седумте ловци на митот за Сиритјо.[8]

Карактеристики

уреди

Со површина од 1121 квадратни степени, Пегаз е седмото по големина од 88-те соѕвездија. Пегаз се граничи со Андромеда на север и исток, Гуштер на север, Лебед на северозапад, Лисица, Делфин и Ждребе на запад, Водолија на југ и Риби на југ и исток. Кратенката со три букви за соѕвездието, усвоена од МАС во 1922 година, е „Peg“.[9] Официјалните граници на соѕвездијата, поставени од белгискиот астроном Ежен Делпорт во 1930 година, се дефинирани како многуаголник од 35 отсечки. Во екваторијалниот координатен систем координатите на десната асцензија на овие граници лежат помеѓу 21ч 12.6м и 00ч 14.6м, додека координатите на деклинација се помеѓу 2,33° и 36,61°.[10] Неговата местоположба во северната небесна полутопка значи дека целото соѕвездие е видливо за набљудувачите северно од 53°С.[11] [б 1]

 
Пегаз со Ждребето до него, како што е прикажано во Огледалото на Уранија, збир на карти со соѕвездија објавени во Лондон околу 1825 година. Коњите се појавуваат наопаку во однос на соѕвездијата околу нив.

Во Пегаз доминира приближно квадратен астеризам, иако една од ѕвездите, Делта Пегаз или Сира, денес официјално се смета за Алфа Андромеда, дел од Андромеда, и најчесто се нарекува „Алферац“. Традиционално, телото на коњот се состои од четириаголник формиран од ѕвездите α Пегаз, β Пегаз, γ Пегаз и α Андромеда. Предните нозе на крилестиот коњ се формираат од две искривени линии на ѕвезди, едната води од η Пегаз до κ Пегаз, а другата од μ Пегаз до 1 Пегаз. Друга искривена линија на ѕвезди од α Пегаз преку θ Пегаз до ε Пегаз го формира вратот и главата; ε е устата.

Особини

уреди
 
Соѕвездието Пегаз како што може да се види со голо око

Ѕвезди

уреди

Бајер ги каталогизирал оние ѕвезди кој ги изброл, односно како 23 ѕвезди во соѕвездието, давајќи им ги Бајеровите ознаки Алфа до Пси. Тој ја идентификувач Пи Пегаз како една ѕвезда и не бил сигурен за нејзината сјајност, колебајќи се помеѓу величина помеѓу 4 и 5. Фламстид ја означил оваа ѕвезда 29 Пегаз, но Боде заклучил дека ѕвездите 27 и 29 Пегаз треба да бидат Пи 1 и Пи 2 Пегаз и дека Бајер ги гледал како една ѕвезда. [12] Фламстид додал мали букви од e до y, испуштајќи ги од А до D бидејќи тие биле користени на Бајеровата карта за означување на соседните соѕвездија и екваторот. [12] Тој изброил 89 ѕвезди (денес Фламстидови ознаки), иако 6 и 11 се покажале како ѕвезди во Водолија. [12] Во границите на соѕвездието има 177 ѕвезди со привидна светлинска величина 6,5 или поголема. [б 2]

Ипсилон Пегаз, познат и како Ениф, ја означува устата на коњот. Најсјајната ѕвезда во Пегаз, е портокалов суперџин од спектрален тип K21b, кој е околу 12 пати поголем од Сонцето и е оддалечен околу 690 светлосни години од Земјата.[14] Таа е неправилна променлива, нејзината привидна величина варира помеѓу 2,37 и 2,45.[15] Во близина на Ениф се наоѓа AG Пегаз, необична ѕвезда која осветлила со светлинска величина околу 1885 пред да се затемни до светлинска величина 9. Составена е од црвен џин и бело џуџе, проценето дека е околу 2,5 и 0,6 пати поголема од сончевата маса. Со оглед на тоа што нејзиниот излив трае повеќе од 150 години, таа е опишана како најбавната нова некогаш која била снимена.[16]

Три ѕвезди со Бајерови ознаки кои се наоѓаат на Големиот Плоштад се променливи ѕвезди. Фи и Пси Пегаз се пулсирачки црвени џинови, додека Тау Пегаз (сопственото име е Салм [17] ), е променлива ѕвезда од типот Делта Штит — класа на кратки периоди (најмногу шест часа) пулсирачки ѕвезди кои се користеле како стандардни свеќи и како предмети за изучување на астросеизмологијата.[18] Со проектирана брзина на вртење од 150 km s −1, Curb е речиси 30 пати посветлла од Сонцето и има период на пулсирање од 56,5 минути. Со надворешна атмосфера на делотворна температура од 7.762 К, таа е бела ѕвезда со спектрален тип A5IV.[19]

Зета, Кси, Ро и Сигма Пегаз го обележуваат вратот на коњот. [12] Најсветлата од нив со величина од 3,4 е Зета, традиционално позната и како Хомам. Се наоѓа на седум степени југозападно од Маркаб и таа е синобела ѕвезда од главната низа од спектрален тип B8V која се наоѓа на околу 209 светлосни години.[20] Тоа е бавно пулсирачка B-ѕвезда која малку варира во сјајноста со период од 22,952 ± 0,804 часа, завршувајќи 1,04566 циклуси дневно.[21] Кси Пегаз се наоѓа на 2 степени североисточно и е ѕвезда од жолтобела главна низа од спектрален тип F6V, која е 86% поголема и 17% помасивна од Сонцето и зрачи 4,5 пати поголема од сончевата сјајност.[22] Има придружник на црвено џуџе кое е оддалечено 192,3 АЕ.[23] Доколку (како што е веројатно) помалата ѕвезда е во орбитата околу поголемата ѕвезда, тогаш ќе бидат потребни околу 2000 години за да се заврши револуцијата.[24] Тета Пегаз го означува окото на коњот. [12] Позната и како Бихам, таа е ѕвезда од белата главна низа со големина од 3,43 од спектрален тип A2V, околу 1,8 пати помасивна, 24 пати посветла и 2,3 пати поширока од Сонцето.[25]

Алфа (Мскраб), Бета (Шеат) и Гама (Алгениб), заедно со Алферец го формираат големиот астеризам познат како Плоштадот на Пегаз. Најсветлиот од нив, Алферац бил познат и како Делта Пегаз и Алфа Андромеда пред да биде сместен во Андромеда во 1922 година со поставувањето на границите на соѕвездијата. Втората најсветла ѕвезда е Шеат, црвен џин од спектрален тип M2.5II-IIIe која се наоѓа на околу 196 светлосни години од Земјата.[26] Се проширила додека не е околу 95 пати поголема и има вкупна сјајност 1.500 пати поголема од онаа на Сонцето.[27] Бета Пегаз е полуправилна променлива која варира од светлинска величина 2,31 до 2,74 во период од 43,3 дена.[28] Маркаб и Алгениб се синобели ѕвезди од спектралните типови B9III и B2IV кои се наоѓаат на оддалеченост од 133 и 391 светлосна година соодветно.[29][30] Изгледа дека се оддалечиле од главната низа додека нивното јадрено снабдување со водород е исцрпено, и тие се зголемуваат и се ладат за на крајот да станат црвени џиновски ѕвезди.[31][32] Маркаб има привидна светлинска величина од 2,48,[29] додека Алгениб е променлива ѕвезда од типот Кефеида која варира помеѓу величините 2,82 и 2,86 на секои 3 часа 38 минути, а исто така покажува некои бавни пулсирања на секои 1,47 дена.[33]

Ета и Омикрон Пегаз го означуваат левото колено, а Пи Пегаз левото, додека Јота и Капа Пегаз десното колено и копито. [12] Позната и како Матар, Ета Пегаз е петтата најсјајна ѕвезда во соѕвездието. Сјае со привидна светлинска величина од 2,94, тој е повеќекратен ѕвезден систем составен од жолт џин од спектрален тип G2 и жолтобела ѕвезда од главната низа од спектрален тип A5V кои се 3,2 и 2,0 пати помасивни од Сонцето. Двете се вртат еден околу друг на секои 2,24 години. Подалеку е двоен систем од две ѕвезди од главната низа од типот G, на кои би му биле потребни 170.000 години да орбитира околу главниот пар, доколку тие се всушност поврзани.[34] Омикрон Пегаз има јачина од 4,79 степени. Таа се наоша на 300 ± 20 светлосни години од Земјата,[35] е бел подџин кој почнал да се лади, се шири и осветлува додека го исцрпува своето јадро на водородно гориво и се оддалечува од главната низа.[36] Пи1 и Пи2 Пегаз се појавуваат како оптички двојник кој може да се види со голо око бидејќи се разделени со 10 лачни минути и не е вистински двоен систем.[37] Сместен на оддалеченост од 289 ± 8 светлосни години, Пи1 е старечки жолт џин од спектрален тип G6III, 1,92 пати помасивен и околу 200 пати посветлен од Сонцето.[38] Пи2 е жолтобел подџин кој е 2,5 пати помасивен од Сонцето и се проширил до 8 пати од полупречникот на Сонцето и осветлил до 92 пати поголема од сјајноста на Сонцето. Опкружен е со кружен ѕвезден диск кој се врти на 145 km во секунда, и е оддалечена од Земјата 263 ± 4 светлосни години.

IK Пегаз е блиска двојна форма која содржи ѕвезда од главната низа од типот А [39] и бело џуџе [40] во многу блиска орбита; вториот е кандидат за иден тип Ia супернова [41] бидејќи нејзината главна ѕвезда снемала водородно гориво и се шири во џин и го пренесува материјалот до помалата ѕвезда.

Откриено е дека 12 ѕвездени системи имаат вонсончеви планети. 51 Пегаз била првата ѕвезда слична на Сонцето откриена дека има придружник на вонсончева планета;[42] 51 Пегаз b (неофицијално наречена Белерофон,[43] официјално именувана како Димидиум [44] ) е топол Јупитер блиску до својата ѕвезда, завршувајќи орбита на секои четири дена. Спектроскопската анализа на HD 209458 b, екстра вонсончева планета во ова соѕвездие, ги обезбедила првите докази за атмосферска водена пареа надвор од Сончевиот Систем,[45][46][47] додека екстра вонсончевите планети кои орбитираат околу ѕвездата HR 8799, исто така, во Пегаз се прво директно кои се сликани.[48][49][49] V391 Пегаз е жешка подџуџеста ѕвезда за која е откриено дека има планетарен придружник.[50]

 
Пегаз од Книгата на неподвижни ѕвезди на ел-Суфи, датирана 1009-10

Именувани ѕвезди

уреди
Име Бајерова ознака Потекло Значење Светлосни години
Маркаб α арапски седлото на коњот 133
Шејт β арапски надлактицата 196
Алгениб γ арапски страната / крилото 391
Ениф ε арапски носот 690
Хомам ζ арапски човек со висок дух 204
Матар η арапски среќен дожд од ѕвезди кои паѓаат 167
Бихам θ арапски добитокот 67
Садалбари μ арапски среќна ѕвезда на прекрасната 106
Салм τ арапски кожната кофа 162
Алкараб υ арапски јажето со кофа 170

Длабоконебесни тела

уреди
 
Стефанов Квинтет фотографирана од вселенскиот телескоп „Џејмс Веб“

М15 (NGC 7078) е збиено јато со светлинска величина 6,4, оддалечено 34.000 светлосни години од Земјата. Тоа е Шаплиево јато од IV класа,[51] што значи дека е прилично богато и концентрирано кон неговата средина. М15 бил откриен во 1746 година од Жан-Доминико Маралди. [52] Pease 1 е планетарна маглина сместена во глобуларното јато и била првата планетарна маглина за која е познато дека постои во глобуларното јато.[53] Има привидна величина од 15,5.[54]

NGC 7331 е спирална галаксија која се наоѓа во Пегаз, оддалечена 38 милиони светлосни години со црвено поместување од 0,0027. Го открил музичарот-астроном Вилијам Хершел во 1784 година и подоцна бил еден од првите небулозни тела опишани како „спирални“ од Вилијам Парсонс. Друга од галаксиите на Пегаз е NGC 7742, галаксија Сејферт од тип 2. Сместена на растојание од 77 милиони светлосни години со црвено поместување од 0,00555, таа е активна галаксија со супермасивна црна дупка во нејзиното јадро. Неговите карактеристични емисиони линии се произведуваат со гас кој се движи со големи брзини околу средишната црна дупка.[55]

Пегаз е познат и по понеобичните галаксии и вонсончеви објекти. Крстот на Ајнштајн е квазар што е леќен од галаксија во преден план. Елиптичната галаксија е оддалечена 400 милиони светлосни години со црвено поместување од 0,0394, но квазарот е оддалечен 8 милијарди светлосни години. Квазарот наликува на крст бидејќи гравитационата сила на галаксијата во преден план врз нејзината светлина создава четири слики од квазарот. Стефановиот Квинтет е уште едно уникатно тело кое се наоѓа во Пегаз. Тоа е јато од пет галаксии на растојание од 300 милиони светлосни години и поместување на црвено од 0,0215. За прв пат откриен од Едуард Стефан, Французин, во 1877 година, Квинтетот е единствен по своите галаксии во интеракција. Две од галаксиите во средината на групата јасно почнале да се судираат, предизвикувајќи масивни изливи на формирање на ѕвезди и извлекувајќи долги „опашки“ од ѕвезди. Астрономите предвидиле дека сите пет галаксии на крајот може да се спојат во една голема елипсовидна галаксија.[55]

Во културата

уреди

USS Pegasus (AK-48) и USS Pegasus (PHM-1) се бродови на американската морнарица именувани по соѕвездието „Пегазус“.

Пегаз Сеија, главниот лик од мангата и анимето Света Сеија, го добил името по соѕвездието Пегаз.

Цитати

уреди
  1. ↑ Додека делови од соѕвездието технички се издигнуваат над хоризонтот за набљудувачи помеѓу 53°S и 87°S, ѕвездите на неколку степени од хоризонтот се по сите цели незабележливи.[11]
  2. ↑ Телата со величина од 6,5 се меѓу најслабо видливите со голо око на ноќното небо во премин.[13]

Наводи

уреди
  1. ↑ „котар“ — Дигитален речник на македонскиот јазик
  2. ↑ Thurston, Hugh (1996). Early Astronomy. Springer. стр. 3. ISBN 978-0-387-94822-5.
  3. ↑ Ovid (1986). Melville, A.D. (уред.). Metamorphoses. Oxford: Oxford University Press. стр. 98. ISBN 0-19-283472-X.
  4. ↑ 4,0 4,1 Staal 1988
  5. ↑ Conner, Nancy. The Everything Classical Mythology Book: from the Heights of Mount Olympus to the Depths of the Underworld - All You Need to Know about the Classical Myths. 2nd ed., Adams Media, 2010.
  6. ↑ Ridpath, Ian. „Charting the Chinese sky“. Star Tales. self-published. Посетено на 21 May 2014.
  7. ↑ Schlegel 1967.
  8. ↑ Magaña, Edmundo; Jara, Fabiola (1982). „The Carib sky“. Journal de la Société des Américanistes. 68 (1): 114. doi:10.3406/jsa.1982.2212.
  9. ↑ Russell, Henry Norris (1922). „The New International Symbols for the Constellations“. Popular Astronomy. 30: 469. Bibcode:1922PA.....30..469R.
  10. ↑ „Pegasus, Constellation Boundary“. The Constellations. International Astronomical Union. Посетено на 13 February 2014.
  11. ↑ 11,0 11,1 Ian Ridpath. „Constellations: Lacerta–Vulpecula“. Star Tales. self-published. Посетено на 29 November 2014.
  12. ↑ 12,0 12,1 12,2 12,3 12,4 12,5 Wagman 2003.
  13. ↑ Bortle, John E. (February 2001). „The Bortle Dark-Sky Scale“. Sky & Telescope. Sky Publishing Corporation. Архивирано од изворникот на 2014-03-31. Посетено на 29 November 2014.
  14. ↑ „Epsilon Pegasi -- Pulsating Variable Star“. SIMBAD Astronomical Database. Centre de Données astronomiques de Strasbourg. Посетено на 12 February 2014.
  15. ↑ Otero, Sebastian Alberto (7 June 2011). „Epsilon Pegasi“. AAVSO Website. American Association of Variable Star Observers. Посетено на 12 February 2014.
  16. ↑ Kenyon, Scott J.; Mikolajewska, Joanna; Mikolajewski, Maciej; Polidan, Ronald S.; Slovak, Mark H. (1993). „Evolution of the symbiotic binary system AG Pegasi - The slowest classical nova eruption ever recorded“ (PDF). Astronomical Journal. 106 (4): 1573–98. Bibcode:1993AJ....106.1573K. doi:10.1086/116749.
  17. ↑ „Naming Stars“. IAU.org. Посетено на 8 August 2018.
  18. ↑ Templeton, Matthew (16 July 2010). „Delta Scuti and the Delta Scuti Variables“. Variable Star of the Season. AAVSO (American Association of Variable Star Observers). Посетено на 16 March 2016.
  19. ↑ Balona, L. A.; Dziembowski, W. A. (1999). „Excitation and visibility of high-degree modes in stars“. Monthly Notices of the Royal Astronomical Society. 309 (1): 221–32. Bibcode:1999MNRAS.309..221B. doi:10.1046/j.1365-8711.1999.02821.x.
  20. ↑ Kaler, James B. (16 November 2007). „Homam (Zeta Pegasi)“. Stars. University of Illinois. Посетено на 13 February 2014.
  21. ↑ Goebel, John H. (2007). „Gravity Probe B Photometry and Observations of ζ Pegasi: An SPB Variable Star“. The Publications of the Astronomical Society of the Pacific. 119 (855): 483–93. Bibcode:2007PASP..119..483G. doi:10.1086/518618.
  22. ↑ Ghezzi, L.; Cunha, K.; Smith, V. V.; de Araújo, F. X.; Schuler, S. C.; de la Reza, R. (2010). „Stellar Parameters and Metallicities of Stars Hosting Jovian and Neptunian Mass Planets: A Possible Dependence of Planetary Mass on Metallicity“. The Astrophysical Journal. 720 (2): 1290–1302. arXiv:1007.2681. Bibcode:2010ApJ...720.1290G. doi:10.1088/0004-637X/720/2/1290.
  23. ↑ Moro-Martín, A.; Marshall, J. P.; Kennedy, G.; Sibthorpe, B.; Matthews, B. C.; Eiroa, C.; Wyatt, M. C.; Lestrade, J.-F.; Maldonado, J. (2015). „Does the Presence of Planets Affect the Frequency and Properties of Extrasolar Kuiper Belts? Results from the Herschel Debris and Dunes Surveys“. The Astrophysical Journal. 801 (2): 28. arXiv:1501.03813. Bibcode:2015ApJ...801..143M. doi:10.1088/0004-637X/801/2/143. 143.
  24. ↑ Kaler, James B. (30 November 2007). „Xi Pegasi“. Stars. University of Illinois. Посетено на 15 March 2016.
  25. ↑ Boyajian, Tabetha S.; von Braun, Kaspar; van Belle, Gerard; Farrington, Chris; Schaefer, Gail; Jones, Jeremy; White, Russel; McAlister, Harold A.; ten Brummelaar, Theo A. (2013). „Stellar Diameters and Temperatures. III. Main-sequence A, F, G, and K Stars: Additional High-precision Measurements and Empirical Relations“. The Astrophysical Journal. 771 (1): 31. arXiv:1306.2974. Bibcode:2013ApJ...771...40B. doi:10.1088/0004-637X/771/1/40. 40. See Table 3.
  26. ↑ „Beta Pegasi -- Pulsating Variable Star“. SIMBAD Astronomical Database. Centre de Données astronomiques de Strasbourg. Посетено на 13 February 2014.
  27. ↑ Kaler, James B. (22 May 2009). „Scheat (Beta Pegasi)“. Stars. University of Illinois. Посетено на 13 February 2014.
  28. ↑ Watson, Christopher (25 August 2009). „Beta Pegasi“. AAVSO Website. American Association of Variable Star Observers. Посетено на 13 February 2014.
  29. ↑ 29,0 29,1 „Alpha Pegasi -- Variable Star“. SIMBAD Astronomical Database. Centre de Données astronomiques de Strasbourg. Посетено на 13 February 2014.
  30. ↑ „Gamma Pegasi -- Variable Star of Beta Cephei type“. SIMBAD Astronomical Database. Centre de Données astronomiques de Strasbourg. Посетено на 13 February 2014.
  31. ↑ Kaler, James B. „Markab (Alpha Pegasi)“. Stars. University of Illinois. Посетено на 13 February 2014.
  32. ↑ Kaler, James B. „Algenib (Gamma Pegasi)“. Stars. University of Illinois. Посетено на 13 February 2014.
  33. ↑ Otero, Sebastian Alberto (26 March 2011). „Gamma Pegasi“. AAVSO Website. American Association of Variable Star Observers. Посетено на 13 February 2014.
  34. ↑ Kaler, James B. „Matar (Eta Pegasi)“. Stars. University of Illinois. Посетено на 14 February 2014.
  35. ↑ van Leeuwen, F. (2007). „Validation of the New Hipparcos Reduction“. Astronomy and Astrophysics. 474 (2): 653–64. arXiv:0708.1752. Bibcode:2007A&A...474..653V. doi:10.1051/0004-6361:20078357.
  36. ↑ Gray, David F. (2014). „Precise Rotation Rates for Five Slowly Rotating a Stars“. The Astronomical Journal. 147 (4): 13. Bibcode:2014AJ....147...81G. doi:10.1088/0004-6256/147/4/81. 81.
  37. ↑ Kaler, James B. „Pi Pegasi“. Stars. University of Illinois. Посетено на 16 March 2016.
  38. ↑ Takeda, Yoichi; Sato, Bun'ei; Murata, Daisuke (2008). „Stellar Parameters and Elemental Abundances of Late-G Giants“. Publications of the Astronomical Society of Japan. 60 (4): 781–802. arXiv:0805.2434. Bibcode:2008PASJ...60..781T. doi:10.1093/pasj/60.4.781.
  39. ↑ Skiff, B. A. (October 2014), „Catalogue of Stellar Spectral Classifications“, Lowell Observatory, VizieR On-line Data Catalog: B/mk, Bibcode:2014yCat....1.2023S.
  40. ↑ Barstow, M. A.; Holberg, J. B.; Koester, D. (1994), „Extreme Ultraviolet Spectrophotometry of HD16538 and HR:8210 Ik-Pegasi“, Monthly Notices of the Royal Astronomical Society, 270 (3): 516, Bibcode:1994MNRAS.270..516B, doi:10.1093/mnras/270.3.516
  41. ↑ Wonnacott, D.; Kellett, B. J.; Stickland, D. J. (1993), „IK Peg - A nearby, short-period, Sirius-like system“, Monthly Notices of the Royal Astronomical Society, 262 (2): 277–284, Bibcode:1993MNRAS.262..277W, doi:10.1093/mnras/262.2.277
  42. ↑ Mayor, Michael; Queloz, Didier (1995). „A Jupiter-mass companion to a solar-type star“. Nature. 378 (6555): 355–359. Bibcode:1995Natur.378..355M. doi:10.1038/378355a0.
  43. ↑ University of California at Berkeley News Release 1996-17-01
  44. ↑ Final Results of NameExoWorlds Public Vote Released, International Astronomical Union, 15 December 2015.
  45. ↑ Water Found in Extrasolar Planet's Atmosphere – Space.com
  46. ↑ „Hubble Traces Subtle Signals of Water on Hazy Worlds“. NASA. December 3, 2013. Посетено на December 4, 2013.
  47. ↑ Deming, Drake; и др. (September 10, 2013). „Infrared Transmission Spectroscopy of the Exoplanets HD 209458b and XO-1b Using the Wide Field Camera-3 on the Hubble Space Telescope“. Astrophysical Journal. 774 (2): 95. arXiv:1302.1141. Bibcode:2013ApJ...774...95D. doi:10.1088/0004-637X/774/2/95.
  48. ↑ Achenbach, Joel (13 November 2008). „Scientists publish first direct images of extrasolar planets“. The Washington Post. Посетено на 13 November 2008.
  49. ↑ 49,0 49,1 Грешка во повикувањето на Шаблон:Наведена изјава за печат: Параметарот title мора да се определи
  50. ↑ Silvotti, R.; Schuh, S.; Janulis, R.; Solheim, J. -E.; Bernabei, S.; Østensen, R.; Oswalt, T. D.; Bruni, I.; Gualandi, R. (2007), „A giant planet orbiting the 'extreme horizontal branch' star V391 Pegasi“ (PDF), Nature, 449 (7159): 189–91, Bibcode:2007Natur.449..189S, doi:10.1038/nature06143, PMID 17851517
  51. ↑ Shapley, Harlow; Sawyer, Helen B. (August 1927). „A Classification of Globular Clusters“. Harvard College Observatory Bulletin. 849 (849): 11–14. Bibcode:1927BHarO.849...11S.
  52. ↑ Levy 2005.
  53. ↑ „Globular Cluster M15 and Planetary Nebula Pease 1“. www.astropix.com. Архивирано од изворникот на 2011-07-18.
  54. ↑ Dunlop, Storm (2005). Atlas of the Night Sky. Collins. ISBN 0-00-717223-0.
  55. ↑ 55,0 55,1 Wilkins, Jamie; Dunn, Robert (2006). 300 Astronomical Objects. Firefly Books. ISBN 978-1-55407-175-3.

Цитати

уреди
  • H. A. Rey, The Stars — A New Way To See Them. Enlarged World-Wide Edition. Houghton Mifflin, Boston, 1997. ISBN 0-395-24830-2.
  • Ian Ridpath and Wil Tirion (2007). Stars and Planets Guide, Collins, London. ISBN 978-0007251209. Princeton University Press, Princeton. ISBN 978-0691135564.

Надворешни врски

уреди
Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Пегаз_(соѕвездие)&oldid=5279355“