Википедија

Набљудување на Сонцето

Набљудувањето на Сонцето е научен напор за проучување на Сонцето и неговото однесување и однос со Земјата и остатокот од Сончевиот Систем. Намерното набљудување на Сонцето започнало пред илјадници години. Таа почетна доба на директно набљудување го отстапи местото на телескопите во 1600-тите, а потоа сателитите во дваесеттиот век.

Праисторија

уреди

Стратиграфските податоци наведуваат дека сончевите циклуси се случуваат стотици милиони години, ако не и подолго; мерењето на брановите во предкамбриските седиментни карпи открило повторливи врвови во дебелината на слојот што одговара на циклусот. Можно е раната атмосфера на Земјата да била почувствителна на сончева озраченост отколку денес, така што можело да се случи поголемо топење на ледниците (и подебели наслаги на седимент) во текот на годините со поголема активност на сончевите дамки.[1][2] Ова би претпоставувало годишно раслојување; но, предложени биле и алтернативни објаснувања (дневни).[3]

Анализата на прстените на дрвјата открила подробна слика за минатите сончеви циклуси: дендрохронолошко датираните концентрации на радиојаглерод овозможиле реконструкција на активноста на сончевите дамки кои покриваат 11.400 години.[4]

Рани набљудувања

уреди

Сончевата активност и сродните настани редовно се бележани уште од времето на Вавилонците. Во 8 век п.н.е.,[5] тие ги опишале затемнувањата на Сонцето и можеби ги предвидувале според бројчаните правила. Најраниот постоечки извештај за сончеви дамки датира од кинеската Книга на промените, ок. 800 п.н.е. Фразите употребени во книгата се преведуваат на „Доу е гледано на Сонцето“ и „Меј е гледано на Сонцето“, каде што „доу“ и „меј“ би биле затемнување или замрачување (врз основа на контекстот). Набљудувањата редовно биле забележани од кинески и корејски астрономи по налог на императорите, наместо независно.[5]

Првото јасно спомнување на сончева дамка во западната книжевност, околу 300 п.н.е., било од старогрчкиот научник Теофраст, ученик на Платон и Аристотел и наследник на вториот.[6] На 17 март 807 н.е. бенедиктинскиот монах Аделмус забележал голема сончева дамка која била видлива осум дена; сепак, Аделмус погрешно заклучил дека го набљудува преминот на Меркур.[7]

Најраниот преживеан запис за намерно набљудување на сончевите дамки датира од 364 п.н.е., врз основа на коментарите на кинескиот астроном Ган Де во еден ѕвезден каталог.[8] До 28 п.н.е., кинеските астрономи редовно ги гледале набљудувањата на сончевите дамки во службените императорски записи.[9]

Голема сончева дамка била забележана во времето на смртта на Карло Велики во 813 година од нашата ера.[10] Активноста на сончевите дамки во 1129 година била опишана од Џон Ворчестерски и Авероес дал опис на сончевите дамки подоцна во 12 век;[11] сепак, овие набљудувања биле исто така погрешно протолкувани како планетарни премини.[12]

Првото недвосмислено спомнување на сончевата корона била од Лав Ѓакон, римски историчар. Тој напишал за целосното затемнување од 22 декември 968 година, кое го доживеал во Константинопол (денешен Истанбул, Турција).[13]

во четвртиот час од денот ... темнината ја покри земјата и блескаа сите најсветли ѕвезди. И било можно да биде виден дискот на Сонцето, блед и неосветлен, и слаб и слаб сјај како тесна лента што свети во круг околу работ на дискот.

—Лав Ѓакон[13]

 
Цртеж на сончева дамка во Хрониките на Џон Ворчестерски.[14]

Најраниот познат запис за цртање на сончеви дамки бил во 1128 година, од Џон Ворчестерски.[14]

Во третата година на Лотар, императорот на Римјаните, во дваесет и осмата година на англискиот крал Хенри... во саботата на 8 декември, од утрото до вечерта се појавија две црни сфери наспроти Сонцето.

—Џон Ворчестерски, Хрониките на Џон Ворчестерски, цитирани од Алберт Ван Хелден, 1996.[15]

Друго рано набљудување била сончевата протуберанција, опишана во 1185 година во Новгородската прва хроника.[13]

Во вечерните часови таму како затемнување на сонцето. Стануваше многу мрачно и се гледаа ѕвезди... Сонцето по изглед стана слично на месечината и од неговите рогови излегуваше некако како жив жар.

—Новгородска прва хроника[13]

17 и 18 век

уреди
 
Сончеви дамки во 1794 година, во Картата на Семјуел Дан.

Џордано Бруно и Јоханес Кеплер ја предложиле идејата дека Сонцето врти околу својата оска.[16] Сончевите дамки првпат биле забележани телескопски на 18 декември 1610 година (Грегоријанскиот календар, сè уште не бил усвоен во Англија) од англискиот астроном Томас Хариот, како што е запишано во неговите тефтери.[17] На 9 март 1611 година (Грегоријанскиот календар, исто така сè уште не бил усвоен во Источна Фризија) тие биле набљудувани од фризискиот ученик по медицина Јохан Голдсмид (латинизирано име Јоханес Фабрициус), кој подоцна се здружил со неговиот татко Давид Фабрициус, пастор и астроном, за да направи дополнителни набљудувања и да објави опис во памфлет во јуни 1611 година.[18] Фабрициус користел телескопија со камера опскура за да добие подобар поглед на сончевиот диск, и како Хариот направил набљудувања кратко по изгрејсонцето и непосредно пред зајдисонце. Јохан бил првиот што сфатил дека сончевите дамки го откриваат сончевото вртење, но тој починал на 19 март 1616 година, на 26-годишна возраст, а неговиот татко една година подоцна. Неколку научници како Јоханес Кеплер, Сајмон Мариус и Мајкл Местлин биле свесни за раната работа на сончевите дамки на Фабрициус и навистина Кеплер постојано се повикувал на тоа неговите списи. Меѓутоа, како онаа на Хариот, нивната работа инаку не била добро позната. Галилео Галилеј речиси сигурно започнал со телескопски набљудувања на сончевите дамки во исто време како и Хариот, со оглед на тоа што го направил својот прв телескоп во 1609 година кога слушнал за холандскиот патент на уредот, и дека претходно успеал да ги набљудува сончевите дамки со голо око. Исто така, се наведува дека тој им покажал сончеви дамки на астрономите во Рим, но немаме записи за датумите. Записите за телескопски набљудувања на сончеви дамки што ги имаме од Галилео не започнуваат дури во 1612 година, бидејќи тие се со невиден квалитет и детали, бидејќи дотогаш тој го развил дизајнот на телескопот и значително го зголемил неговото зголемување.[19] Исто така, Кристоф Шајнер веројатно ги набљудувал местата користејќи подобрен хелиоскоп од негов сопствен дизајн. Галилео и Шајнер, ниту еден од нив не знаеле за работата на Хариот или Фабрициус, се натпреварувале за заслугата за откритието. Во 1613 година, во памфлетот „Писма за сончевите дамки“, Галилео го отфрлил тврдењето на Шајнер од 1612 година дека сончевите дамки се планети во орбитата на Меркур, покажувајќи дека сончевите дамки се површински особини.[18][20]

Иако физичките аспекти на сончевите дамки не биле идентификувани до 20 век, набљудувањата продолжиле.[21] Студијата била отежната во текот на 17 век поради малиот број на сончеви дамки за време на она што сега е препознавано како продолжен период на ниска сончева активност, познат како Маундеров минимум. До 19 век, тогаш доволно записи за сончеви дамки им овозможиле на истражувачите да заклучат периодични циклуси на активноста на сончевите дамки. Во 1845 година, Хенри и Алекзендр го набљудувале Сонцето со термопил и утврдиле дека сончевите дамки испуштаат помалку зрачење од околните области. Емисиите на повисоки од просечните количества зрачење подоцна биле забележани од сончевите факули.[22] Сончевите дамки имале одредена важност во дебатата за природата на Сончевиот Систем. Тие покажале дека Сонцето се врти, а нивните доаѓања и заминувања покажале дека Сонцето се променило, спротивно на Аристотел, кој учел дека сите небесни тела се совршени, непроменливи сфери.

Сончевите дамки ретко биле забележани помеѓу 1650 и 1699 година. Подоцнежната анализа открила дека проблемот е намалениот број на сончеви дамки, наместо пропустите во набљудувањето. Надоврзувајќи се на работата на Густав Сперер, сопружниците Ени Маундер и Едвард Маундер предложиле дека Сонцето се променило од период во кој сончевите дамки сè до исчезнуваат до обновување на циклусите на сончевите дамки почнувајќи од околу 1700 година. На ова разбирање за отсуството на сончеви циклуси се додавани набљудувањата на поларните зраци, кои во исто време не биле отсутни, освен на највисоките магнетни широчини.[23]

Недостигот на сончева корона за време на затемнувањето на Сонцето бил забележан и пред 1715 година.[24]

Периодот на слаба активност на сончеви дамки од 1645 до 1717 година подоцна станал познат како „Маундеров минимум“.[25] Набљудувачите како Јоханес Хевелиус, Жан Пикард и Жан Доминик Касини ја потврдиле оваа промена.[20]

19 век

уреди

Сончева спектроскопија

уреди

По откривањето на инфрацрвеното зрачење од Вилијам Хершел во 1800 година и на ултравиолетовото зрачење од страна на Јохан Вилхелм Ритер, сончевата спектрометрија започнала во 1817 година кога Вилијам Хајд Воластон забележал дека темните линии се појавуваат во сончевиот спектар кога се гледаат низ стаклена призма. Јозеф фон Фраунхофер подоцна независно ги открил линиите и тие биле наречени Фраунхоферови линии по него. Други физичари забележале дека од нив може да бидат утврдени својствата на сончевата атмосфера. Значајни научници за унапредување на спектроскопијата биле Дејвид Брустер, Густав Кирхоф, Роберт Вилхелм Бунсен и Андерс Јонас Ангстрем.[26]

Сончев циклус

уреди

 

 
Самуел Хајнрих Швабе (1789–1875). Германски астроном, го открил сончевиот циклус преку продолжени набљудувања на сончевите дамки.
 
Рудолф Волф (1816-1893), швајцарски астроном, извршил историска реконструкција на сончевата активност уште во 17 век.
 
400-годишна историја на броеви на сончеви дамки.

Цикличната варијација на бројот на сончеви дамки првпат била забележана од Самуел Хајнрих Швабе помеѓу 1826 и 1843 година.[27] Рудолф Волф го проучувал историскиот запис во обид да воспостави историја на сончеви варијации. Неговите податоци биле проширени само до 1755 година. Тој, исто така, во 1848 година воспоставил формулација за релативен број на сончеви дамки за да ја спореди работата на различни астрономи користејќи различна опрема и методологии, сега познат како Волфов (или циришки) број на сончеви дамки.

Густав Шперер подоцна предложил 70-годишен период пред 1716 година во кој сончевите дамки ретко биле забележани како причина за неможноста на Волф да ги продолжи циклусите во 17 век.

Исто така во 1848 година, Џозеф Хенри проектирал слика од Сонцето на екран и утврдил дека сончевите дамки се поладни од околната површина.[28]

Околу 1852 година, Едвард Сejбин, Волф, Жан-Алфред Готје и Јохан фон Ламонт независно нашле врска помеѓу сончевиот циклус и геомагнетната активност, предизвикувајќи го првото истражување за заемодејствијата помеѓу Сонцето и Земјата.[29]

Во втората половина на деветнаесеттиот век Ричард Карингтон и Шперер независно ја забележале преселбата на активноста на сончевите дамки кон сончевиот екватор како што циклусот напредува. Овој модел најдобро е увидуван во облик на таканаречениот пеперутков дијаграм, првпат конструиран од Едвард Волтер Маундер и Ени Скот Дил Маундер на почетокот на дваесеттиот век (видете го графиконота). Сликите на Сонцето се поделени на географски ленти и е пресметувана просечната месечна делбена површина на сончевите дамки. Ова е исцртано вертикално како лента со кодирана боја, а постапката се повторува месец по месец за да биде направен дијаграм со временски низи.

 
Дијаграм на пеперутка на сончеви дамки. Оваа современа верзија е конструирана (и редовно ажурирана) од сончевата група во Маршаловиот центар за вселенски летови при НАСА.

Половина век подоцна, таткото и синот Харолд и Хорас Бабкок покажале дека сончевата површина е магнетизирана дури и надвор од сончевите дамки; дека ова послабо магнетно поле треба прво да нареди двопол ; и дека овој двопол претрпува промени на поларитетот со истиот период како и циклусот на сончевите дамки (видете го графиконот подолу). Овие набљудувања утврдиле дека сончевиот циклус е просторно-временска магнетска постапка што се одвива над Сонцето како целина.

 
Дијаграм за време наспроти сончева географска ширина на радијалната компонента на сончевото магнетно поле, просечен во текот на последователното сончево вртење. Одликата како „пеперутка“ на сончевите дамки е јасно видлив на ниски географски широчини. Дијаграм конструиран (и редовно ажуриран) од сончевата група во Маршаловиот центар за вселенски летови при НАСА.

Фотографија

уреди

Сонцето било фотографирано за прв пат, на 2 април 1845 година, од француските физичари Луј Физо и Леон Фуко . Сончевите дамки, како и ефектот на затемнување на екстремитетите, се видливи во нивните дагеротипови. Фотографијата помогнала во проучувањето на сончевите протуберанции, зрновитоста и спектроскопијата. Чарлс А. Јанг првпат освоил значајна положба во 1870 година. Биле фотографирани и затемнувања на Сонцето, со најкорисните рани слики направени во 1851 година од Берковски и во 1860 година од групата на Де ла Ру во Шпанија.[29]

Вртење

уреди

Раните проценки за периодот на вртење на Сонцето варираат помеѓу 25 и 28 дена. Причината била утврдена независно во 1858 година од Ричард Карингтон и Шперер. Откриле дека географската широчина со најмногу сончеви дамки се намалува од 40° до 5° во текот на секој циклус, и дека на повисоки географски широчини сончевите дамки се вртат побавно. Така, било покажано дека вртењето на Сонцето варира според географската ширина и дека нејзиниот надворешен слој мора да биде течен. Во 1871 година, Херман Фогел и кратко потоа од Чарлс Јанг го потврдиле ова спектроскопски. Спектроскопското набљудување на Нилс Дунер во 1880-тите покажало 30% разлика помеѓу побрзите екваторски подрачја на Сонцето и неговите побавни поларни региони.[29]

Времето во вселената

уреди

Првите современи и јасно опишани извештаи за сончев блесок и исфрлање коронска маса се случиле во 1859 и 1860 година соодветно. На 1 септември 1859 година, Ричард Карингтон, додека ги набљудувал сончевите дамки, видел дамки од сè посилна светлина во група сончеви дамки, кои потоа се затемниле и се движеле низ таа област за неколку минути. Овој настан, исто така пријавен од Р. Хоџсон, е опис на сончев одблесок. Широко гледаното целосно затемнување на Сонцето на 18 јули 1860 година резултирало со многу цртежи, прикажувајќи аномална особина што одговара со современите набљудувања на исфрлање коронска маса.[26]

За многу векови, земните ефекти на сончевата варијација биле забележувани, но не биле разбирани. На пример, приказите на поларната светлина одамна биле забележувани на големи географски широчини, но не биле поврзувани со Сонцето.

Во 1724 година, Џорџ Греам објавил дека иглата на магнетниот компас редовно се отклонувала од магнетниот север во текот на секој ден. Овој ефект на крајот бил припишан на надземните електрични струи што течат во јоносферата и магнетосферата од Балфур Стјуарт во 1882 година, а потврден од Артур Шустер во 1889 година од анализата на податоците од магнетното набљудување.

Во 1852 година, астрономот и британскиот генерал-мајор Едвард Сејбин покажал дека веројатноста за појава на магнетни бури на Земјата е во корелација со бројот на сончевите дамки, со што е демонстрирана нова сончево-земјино заемодејство. Во 1859 година, голема магнетна бура предизвика брилијантни аурални прикази и ги наруши светските телеграфски операции. Ричард Карингтон правилно ја поврзал бурата со сончев блесок што го забележал претходниот ден во близина на голема група сончеви дамки - со што покажа дека посебни сончеви настани можат да влијаат на Земјата.

Кристијан Биркеланд ја објаснил физиката на поларната светлина со создавање вештачка поларна светлина во неговата лабораторија и го предвидел сончевиот ветер.

20 век

уреди

Набљудувачници

уреди

На почетокот на 20 век, интересот за астрофизиката бил зголемен во Соединетите Држави и биле изградени повеќе набљудувачници.[30]:320 Сончеви телескопи (а со тоа и сончеви набљудувачници) биле поставени во набљудувачницата „Планина Вилсон“ во Калифорнија во 1904 година,[30]:324 и во 1930-тите во набљудувачницата „Мекмат-Хулберт“.[31] Интересот порасна и во другите делови на светот, со основањето на Кодајканалската сончева набљудувачница во Индија на почетокот на векот,[32] Ајнштајнтурм во Германија во 1924 година,[33] и телескопот „Сончева кула“ во Националната набљудувачница на Јапонија во 1930 година.[34]

Околу 1900 година, истражувачите почнале да ги истражуваат врските помеѓу сончевите варијации и времето на Земјата. Смитсоновата астрофизичка набљудувачница (САН) му доделила на Абот и неговиот тим да забележуваат промени во зрачењето на Сонцето. Тие започнале со измислување инструменти за мерење на сончевото зрачење. Подоцна, кога Абот бил шеф на САН, тие основале сончева станица во Калама, Чиле за да ги надополнат податоците од Набљудувачницата „Планина Вилсон“. Тој открил 27 хармонични периоди во 273-месечните сончеви (Хејлови) циклуси, вклучувајќи 7, 13 и 39-месечни обрасци. Тој барал врски со времето со средства како што се совпаѓање на спротивставените сончеви трендови во текот на еден месец со спротивставените трендови на градски температури и врнежи. Со доаѓањето на дендрохронологијата, научниците како Глок се обиделе да ги поврзат варијациите во растот на дрвјата со периодични сончеви варијации и да заклучат долгорочна секуларна променливост во сончевата константа од слични варијации во хронологиите од милениумски размери.[35]

Коронограф

уреди

До 1930-тите, бил постигнат мал напредок во разбирањето на короната на Сонцето, бидејќи можела да биде видена само за време на ретки целосно затемнувања на Сонцето. Пронаоѓањето на коронографот во 1931 година, од страна на Бернар Лио, што претставува телескоп со додаток за блокирање на директната светлина на сончевиот диск, и овозможило короната да биде проучувано на полна дневна светлина.[26]

Спектрохелиограф

уреди

Астрономot Џорџ Елери Хејл од Соединетите Држави, како студент на МИТ, го измислил спектрохелиографот, со кој го открил сончевиот вител. Во 1908 година, Хејл користел прилагоден спектрохелиограф за да покаже дека спектрите на водород го покажуваат Земановиот ефект секогаш кога областа на гледање поминува над сончевата дамка на сончевиот диск. Ова бил првиот показател дека сончевите дамки во основа биле магнетни феномени, кои се појавувале во парови со спротивен поларитет.[36] Последователната работа на Хејл покажала силно тежнеење за усогласување исток-запад на магнетните поларитети во сончевите дамки, со огледална симетрија низ сончевиот екватор; и дека магнетниот поларитет за сончевите дамки во секоја хемисфера ја смени ориентацијата од еден сончев циклус до следниот.[37] Ова систематско својство на магнетните полиња на сончевите дамки сега најчесто е нарекувано Хејл-Николсонов закон,[38] или во многу случаи едноставно како Хејлови закони.

Сончеви радио изблици

уреди
Главна статија: Сончева радио емисија

Воведувањето на радио открило периоди на крајна статика или бучава. Тешкото заглавување на радарот за време на голем сончев настан во 1942 година довело до откривање на сончеви радион изблици.

Сателити

уреди

Многу сателити во орбитата на Земјата или во хелиосферата имаат распоредено сончеви телескопи и инструменти од различни видови за мерења на лице место, на честички и полиња. Скајлаб, значајна голема градба за набљудување на Сонцето, била развиена со поттик на кампањата за Меѓународната геофизичка година и работните тела при НАСА. Други вселенски летала, во нецелосен список, ги вклучиле низите на Орбитирачката сончева набљудувачница, Мисијата за сончевиот максимум, Јохкох, Сончевата и хелиосферна набљудувачница, Истражувачот за напреден состав, Преодноподрачниот и коронски истражувач и Набљудувачницата за сончева динамика меѓу многу други; уште други вселенски летала (како MESSENGER, Фермиевиот вселенски телескоп за гама-зраци и телескопот Јадрена спектроскопска телескопска низа) придонеле за мерења на Сонцето со поединечни инструменти.

Модулацијата на сончевото болометриско зрачење од магнетно активните подрачја и посуптилните ефекти, биле потврдени со сателитски мерења на вкупната сончева озраченост (ВСО) со опитот ACRIM1 на Мисијата „Сончев максимум“ (лансирана во 1980 година).[39] Модулациите подоцна биле потврдени во резултатите од опитот ЕРБ лансиран на сателитот Нимбус 7 во 1978 година.[40] Сателитското набљудување било продолжено со ACRIM-3 и други сателити.[41]

Посредни мерки

уреди

Директните мерења на озраченоста биле достапни во текот на последните три циклуси и се составен од повеќе сателити за набљудување.[41][42] Сепак, корелацијата помеѓу мерењата на озраченоста и другите посредници на сончевата активност го прави разумно да биде проценета сончевата активност за претходните циклуси. Најважен меѓу овие посредници е записот за набљудување на сончевите дамки што е запишан од ~ 1610 година. Сончевите радио емисии на 10,7 цм бранова должина обезбедува уште еден посредник што може да биде мерен од земјата, бидејќи атмосферата е проѕирна за таквото зрачење.

Други посреднички податоци - како што е изобилството на космогени изотопи - биле користени за да биде заклучевата сончевата магнетна активност, а со тоа и веројатната осветленост, во текот на неколку милениуми.

Тврдена дека вкупната сончева озраченост варира на начини кои не се предвидени со промените на сончевите дамки или радио емисиите. Овие поместувања може да се резултат на неточна калибрација на сателитот.[43][44] Може да постои долгорочен тренд во сончевата озраченост.[45]

Други случувања

уреди

Сонцето било, до 1990-тите, единствената ѕвезда чија површина била разрешена.[46] Други главни достигнувања вклучуваат разбирање на:[47]

21 век

уреди
 
Предвидување на НАСА од 2006 година. Во 2010/2011 година, бројот на сончеви дамки бил очекуван да биде максимум, но во стварноста во 2010 година, бројот сè уште бил на минимум.

Најмоќниот блесок забележан со сателитска инструментација започнал на 4 ноември 2003 година во 19:29 часот, UTC и заситени инструменти во траење од 11 минути. Подрачјето 486 е проценувано дека создало флукс на рендгенски зраци од X28. Холографските и видливите набљудувања укажуваат на продолжување на значителната активност на далечната страна на Сонцето.

Мерењата на сончевите дамки и инфрацрвените спектрални линии направени во вториот дел од првата деценија на 2000-тите, наведувале дека активноста на сончевите дамки можеби повторно исчезнува, што веројатно ќе доведе до нов минимум.[48] Од 2007 до 2009 година, нивото на сончевите дамки бил далеку под просекот. Во 2008 година, Сонцето било без дамки 73 проценти од времето, крајно дури и за сончев минимум. Само 1913 година било поизразено, без сончеви дамки во 85 проценти од таа година. Сонцето продолжи да венее до средината на декември 2009 година, кога се појавила најголемата група сончеви дамки што се појавиле неколку години. Дури и тогаш, нивоата на сончевите дамки останале далеку под оние од последните циклуси.[49]

Во 2006 година, НАСА предвидела дека следниот максимум на сончеви дамки ќе достигне помеѓу 150 и 200 околу 2011 година (30-50% посилен од циклусот 23), проследен со слаб максимум околу 2022 година.[50][51] Наместо тоа, циклусот на сончевите дамки во 2010 година сè уште бил на минимум, кога требал да биде блиску до својот максимум, покажувајќи ја својата необична слабост.[52]

Минимумот на 24-от циклус се случил околу декември 2008 година, а следниот максимум бил предвидено да достигне број на сончеви дамки од 90 околу мај 2013 година.[53] Месечниот просечен број на сончеви дамки на северната сончева полутопка го достигнала својот врв во ноември 2011 година, додека јужната хемисфера се чини дека го достигнала врвот во февруари 2014 година, достигнувајќи максимална месечна средна вредност од 102. Следните месеци се намалиле на околу 70 (јуни 2014).[54] Во октомври 2014 година, сончевата дамка AR 12192 станала најголемата забележана, соглсно почнувајќи од 1990 година.[55] Блесокот што избувнал од оваа сончева дамка бил класифициран како сончева бура од класа X3.1.[56]

Независните научници на Националната сончева набљудувачница (НСН) и Истражувачката лабораторија при Воздухопловните сили (ИЛВС), од Соединетите Држави, предвиделе во 2011 година дека циклусот 25 ќе биде значително намален или можеби нема да се случи воопшто.[57]

Наводи

уреди
  1. ↑ Williams, G.E. (1985). „Solar affinity of sedimentary cycles in the late Precambrian Elatina Formation“. Australian Journal of Physics. 38 (6): 1027–1043. Bibcode:1985AuJPh..38.1027W. doi:10.1071/ph851027.
  2. ↑ Reed Business Information (1981). „Digging down under for sunspots“. New Scientist. 91: 147. Посетено на 4 септември 2024.
  3. ↑ Williams GE (1990). „Precambrian Cyclic Rhythmites: Solar-Climatic or Tidal Signatures?“. Philosophical Transactions of the Royal Society of London. Series A, Mathematical and Physical Sciences. 330 (1615): 445. Bibcode:1990RSPTA.330..445W. doi:10.1098/rsta.1990.0025.
  4. ↑ Solanki SK; Usoskin IG; Kromer B; Schüssler M; и др. (октомври 2004). „Unusual activity of the Sun during recent decades compared to the previous 11,000 years“. Nature. 431 (7012): 1084–1087. Bibcode:2004Natur.431.1084S. doi:10.1038/nature02995. PMID 15510145.
  5. ↑ 5,0 5,1 „History of Solar Physics: A Time Line of Great Moments: 1223 BC–250 BC“. High Altitude Observatory. University Corporation for Atmospheric Research. Архивирано од изворникот на 18 август 2014. Посетено на 4 септември 2024.
  6. ↑ "Letter to the Editor: Sunspot observations by Theophrastus revisited"
  7. ↑ Wilson ER (1917). „A Few Pre-Copernican Astronomers“. Popular Astronomy. 25: 88. Bibcode:1917PA.....25...88W.
  8. ↑ „Early Astronomy and the Beginnings of a Mathematical Science“. NRICH (Кемрички универзитет). 2007. Посетено на 4 септември 2024.
  9. ↑ „The Observation of Sunspots“. UNESCO Courier. 1988. Архивирано од изворникот на 2011-07-02. Посетено на 4 септември 2024.
  10. ↑ Einhard (1960). „Chapter 32“. Life of Charlemagne. Ann Arbor: University of Michigan.
  11. ↑ Ead, Hamed A. Averroes As A Physician. Каирски универзитет.
  12. ↑ Scheiner, Christoph (2010). On Sunspots. University of Chicago Press. стр. 83.
  13. ↑ 13,0 13,1 13,2 13,3 „History of Solar Physics: A Time Line of Great Moments: 0–1599“. High Altitude Observatory. University Corporation for Atmospheric Research. Архивирано од изворникот на 18 август 2014. Посетено на 4 септември 2024.
  14. ↑ 14,0 14,1 John of Worcester (1128). The Chronicle of John of Worcester (MS 157. изд.). Corpus Christi College, Oxford: John of Worcester. стр. 380.
  15. ↑ Helden, Albert van (1996-09-01). „Galileo and Scheiner on Sunspots: A Case Study in the Visual Language of Astronomy“. Proceedings of the American Philosophical Society. 140 (3): 358–396. JSTOR 987314.
  16. ↑ The Galileo Project. David (1564-1617) and Johannes (1587-1616) Fabricius
  17. ↑ Vokhmyanin, M.; VArlt, R.; Zolotova, N. (10 март 2020). „Sunspot Positions and Areas from Observations by Thomas Harriot“. Solar Physics. 295 (3): 39.1–39.11. Bibcode:2020SoPh..295...39V. doi:10.1007/s11207-020-01604-4.
  18. ↑ 18,0 18,1 „Great Moments in the History of Solar Physics 1“. Great Moments in the History of Solar Physics. Архивирано од изворникот на 1 март 2006. Посетено на Во вечерните часови таму како затемнување на сонцето. Стануваше многу мрачно и се гледаа ѕвезди... Сонцето по изглед стана слично на месечината и од неговите рогови излегуваше некако како жив жар.. Проверете ги датумските вредности во: |accessdate= (help)
  19. ↑ Vokhmyanin, M.; Zolotova, N. (5 февруари 2018). „Sunspot Positions and Areas from Observations by Galileo Galilei“. Solar Physics. 293 (2): 31.1–31.21. Bibcode:2018SoPh..293...31V. doi:10.1007/s11207-018-1245-1.
  20. ↑ 20,0 20,1 „History of Solar Physics: A Time Line of Great Moments: 0–1599“. High Altitude Observatory. University Corporation for Atmospheric Research. Архивирано од изворникот на 2 јануари 2015. Посетено на 4 септември 2024.
  21. ↑ Vaquero, J.M.; Vázquez, M. (2009). The Sun Recorded Through History: Scientific Data Extracted from Historical Documents. Astrophysics and Space Science Library. 361. New York: Springer. doi:10.1007/978-0-387-92790-9. ISBN 978-0-387-92789-3.
  22. ↑ Arctowski, Henryk (1940). „On Solar Faculae and Solar Constant Variations“ (PDF). Proc. Natl. Acad. Sci. U.S.A. 26 (6): 406–11. Bibcode:1940PNAS...26..406A. doi:10.1073/pnas.26.6.406. PMC 1078196. PMID 16588370.
  23. ↑ I. G. Usoskin; R. Arlt; E. Asvestari; E. Hawkins; M. Käpylä; G.A. Kovaltsov; N. Krivova; M. Lockwood; K. Mursula (2015). „The Maunder minimum (1645-1715) was indeed a Grand minimum: A reassessment of multiple datasets“. Astronomy and Astrophysics. 581: A95. arXiv:1507.05191. Bibcode:2015A&A...581A..95U. doi:10.1051/0004-6361/201526652.
  24. ↑ Hisashi Hayakawa1; Mike Lockwood; Matthew J. Owens; Mitsuru Sôma; Bruno P. Besser; Lidia van Driel-Gesztelyi (2021). „Graphical Evidence for the Solar Coronal Structure during the Maunder Minimum: Comparative Study of the Total Eclipse Drawings in 1706 and 1715“. Journal of Space Weather and Space Climate. 1: 1. Bibcode:2021JSWSC..11....1H. doi:10.1051/swsc/2020035.
  25. ↑ Eddy, John A. (јуни 1976). „The Maunder Minimum“. Science. 192 (4245): 1189–1202. Bibcode:1976Sci...192.1189E. doi:10.1126/science.192.4245.1189. JSTOR 17425839. PMID 17771739.
  26. ↑ 26,0 26,1 26,2 „History of Solar Physics: A Time Line of Great Moments: 1800–1999“. High Altitude Observatory. University Corporation for Atmospheric Research. Архивирано од изворникот на 18 август 2014. Посетено на 4 септември 2024.
  27. ↑ Schwabe (1843) Набљудување на Сонцето при Гугл книги (Observations of the sun in the year 1843), Astronomische Nachrichten, 21 : 233-236. From page 235: "Vergleicht man nun die Zahl der Gruppen und der flecken-freien Tage mit einander, so findet man, dass die Sonnenflecken eine Periode von ungefähr 10 Jahren hatten ... " (If one compares the number of groups [of sunspots observed on the sun] and the sunspot-free days with one another, then one finds that the sunspots had a period of about 10 years ... )
  28. ↑ Hellemans, Alexander; Bryan Bunch (1988). The Timetables of Science. Њујорк: Simon and Schuster. стр. 317. ISBN 0-671-62130-0.
  29. ↑ 29,0 29,1 29,2 „History of Solar Physics: A Time Line of Great Moments: 1800–1999“. High Altitude Observatory. University Corporation for Atmospheric Research. Архивирано од изворникот на 18 август 2014. Посетено на 4 септември 2024.
  30. ↑ 30,0 30,1 King, Henry C. (2003). The history of the telescope. Mineola, N.Y.: Dover Publications. ISBN 0486432653.
  31. ↑ „History“. Mcmath-Hulbert Solar Observatory. Архивирано од изворникот на 20 јуни 2018. Посетено на 4 септември 2024.
  32. ↑ „Kodaikanal Observatory“. Индиски институт за астрофизика. 2 јули 2014. Посетено на 4 септември 2024.
  33. ↑ Ouellette, Jennifer (7 March 2011). „Einstein's Not-So-Ivory Tower“. Discovery News. Посетено на 30 August 2014.
  34. ↑ „Solar Tower Telescope“. National Observatory of Japan. 14 февруари 2005. Архивирано од изворникот на 10 март 2006. Посетено на 4 септември 2024.
  35. ↑ Fritts, Harold C. (1976). Tree rings and climate. Boston: Academic Press. ISBN 0-12-268450-8.
  36. ↑ Hale, G. E. (1908). „On the Probable Existence of a Magnetic Field in Sun-Spots“. The Astrophysical Journal. 28: 315. Bibcode:1908ApJ....28..315H. doi:10.1086/141602.
  37. ↑ Hale, G. E.; Ellerman, F.; Nicholson, S. B.; Joy, A. H. (1919). „The Magnetic Polarity of Sun-Spots“. The Astrophysical Journal. 49: 153. Bibcode:1919ApJ....49..153H. doi:10.1086/142452.
  38. ↑ Zirin, Harold (1988). Astrophysics of the sun. Cambridge University Press. стр. 307. Bibcode:1988assu.book.....Z.
  39. ↑ „Observations of Solar Irradiance Variability“. Science. 211 (4483): 700–2. февруари 1981. Bibcode:1981Sci...211..700W. doi:10.1126/science.211.4483.700. PMID 17776650.
  40. ↑ „Observation of total solar irradiance (TSI) variability from Nimbus satellites“. Advances in Space Research. 8 (7): 5–10. 1988. Bibcode:1988AdSpR...8g...5H. doi:10.1016/0273-1177(88)90164-0.
  41. ↑ 41,0 41,1 Active Cavity Radiometer Irradiance Monitor (ACRIM) total solar irradiance monitoring 1978 to present Архивирано на 11 јуни 2017 г. (Сателитски набљудувања на вкупната сончева озраченост); пристапено на 4 септември 2024.
  42. ↑ „welcome to pmodwrc“. pmodwrc.ch. Архивирано од изворникот на 2011-08-30.
  43. ↑ Richard C. Willson; Alexander V. Mordvinov (2003). „Secular total solar irradiance trend during solar cycles 21–23“. Geophysical Research Letters. 30 (5): 1199. Bibcode:2003GeoRL..30.1199W. doi:10.1029/2002GL016038.
  44. ↑ Steven DeWitte; Dominiqu Crommelynck; Sabri Mekaoui; Alexandre Joukoff (2004). „Measurement and uncertainty of the long-term total solar irradiance trend“. Solar Physics. 224 (1–2): 209–216. Bibcode:2004SoPh..224..209D. doi:10.1007/s11207-005-5698-7.
  45. ↑ Fröhlich, C.; J. Lean (2004). „Solar Radiative Output and its Variability: Evidence and Mechanisms“. Astronomy and Astrophysics Review. 12 (4): 273–320. Bibcode:2004A&ARv..12..273F. doi:10.1007/s00159-004-0024-1.
  46. ↑ Burns, D.; Baldwin, J. E.; Boysen, R. C.; Haniff, C. A.; и др. (септември 1997). „The surface structure and limb-darkening profile of Betelgeuse“. Monthly Notices of the Royal Astronomical Society. 290 (1): L11–L16. Bibcode:1997MNRAS.290L..11B. doi:10.1093/mnras/290.1.l11.
  47. ↑ 47,0 47,1 National Research Council (U.S.). Task Group on Ground-based Solar Research (1998). Ground-based Solar Research: An Assessment and Strategy for the Future. Вашингтон: National Academy Press. стр. 10.
  48. ↑ Phillips, Tony (3 септември 2009). „Are Sunspots Disappearing?“. NASA Science. Архивирано од изворникот на 5 септември 2009.
  49. ↑ Clark, Stuart (14 јуни 2010). „What's wrong with the sun?“. New Scientist. Бр. 2764.
  50. ↑ Phillips, Tony (10 мај 2006). „Long Range Solar Forecast: Solar Cycle 25 peaking around 2022 could be one of the weakest in centuries“. NASA Science. Архивирано од изворникот на 2023-06-05. Посетено на 2024-09-04.
  51. ↑ Dikpati, Mausumi (6 март 2006). „NCAR News Release: Scientists Issue Unprecedented Forecast of Next Sunspot Cycle“. University Corporation for Atmospheric Research. Архивирано од изворникот на 10 април 2006.
  52. ↑ Wallis, Paul (22 април 2009). „Low solar outputs puzzling astronomers“. Digital Journal.
  53. ↑ „NOAA/Space Weather Prediction Center: Solar cycle progression“. NOAA. Посетено на 4 септември 2024.
  54. ↑ „Sunspot Number graphics“. oma.be.
  55. ↑ SCIENCE NEWS STAFF (24 октомври 2014). „Supersized sunspot is largest in decades“. Science News. Посетено на 4 септември 2024.
  56. ↑ Malik, Tariq (25 октомври 2014). „Huge Solar Flare Erupts from Biggest Sunspot in 24 Years (Photos)“. SPACE.com. Посетено на 4 септември 2024.
  57. ↑ Hill, Frank; и др. (14 јуни 2011). „What's down with the Sun? Major drop in solar activity predicted“. Архивирано од изворникот на 2015-08-02. Посетено на 4 септември 2024.

Надворешни врски

уреди
Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Набљудување_на_Сонцето&oldid=5277725“