Авињонско папство

Авињонско папство е периодот во историјата на римокатоличката црква од 1305 до 1378, кога папска престолнина бил градот Авињон во Франција. Францускиот крал Филип IV Убавиот успеал да се наметне при изборот на францускиот кардинал Климент V за папа и да ја премести папската столица во Авињон. Во тој период, папството и францускиот кралски двор соработувале до 1342, а потоа следувало силно влијание на францускиот двор до 1378. Во 1378, папата повторно се преселил во Рим, но тогаш настанала поделба и дошло до Западната шизма (1378-1417).

Причини

Конфликтот помеѓу царевите на Светото Римско Царство довел до тоа, кој да биде предводник на христијанството по однос на секуларните прашања. Успесите во првите крстоносни војни, претставувале престиж за папата, англиските кралеви, француските и царевите на Светото Римско Царство, кои личеле на папски војсководци кои го предводат папата во борба против неверниците. Исклучок бил царот Фридрих II, кој војувал во крстоносен поход и по две исклучувања од црквата.

Сите папи во овој период биле Французи. Но, сепак тоа не треба да биде пренагласено, бидејќи во тоа време северна и јужна Франција културно се разликувале. Во тоа време, градот Арл бил независен и бил дел од Светото Римско Царство, а Тулуза бил полунезависен. Книжевноста во Лангдок доста се разликувала од оние во северните делови на Франција.

Корупција во црквата

Средновековна карта на Рим од тој период. Цртежот го претставува градот Рим, како вдовица која жали за губитокот на папството.

Со преселувањето на папството во Авињон, тоа прифатило многу одлики на кралскиот двор. Животниот стил на кардиналите станал сличен со оној на кнезовите. Роднините на папите често биле поставувани на клучните функции. Папството директно го контролирало поставувањето на свештеници на високи функции, а го занемарувало стариот начин за избор на свештеници. На овој начин биле осигурани додатни извори на приходи. Биле воведени нови давачки, кои значајно ја наполниле папската благајна, како на пр. 10% данок на црковен имот, целиот годишен имот на од првата година на новоназначениот бискуп и др.

Обиди за враќање на црквата во потполна сиромаштија

Богатството и корупцијата во црквата биле раширени насекаде. Бидејќи бискупот морал целиот приход во првата година од извршувањето на функцијата да ѝ го отстапи на црквата, тој слично постапувал и со своите подредени. Корупцијата била засилена, па поради тоа се јавиле различни обиди кои бараат враќање на сиромаштијата во црквата. Различните обиди барале црквата да се врати во потполна сиртомаштија и истата да се ослободи од сите имоти коишто ги поседувала. Бидејќи за црквата, поседувањето е и мешање во световните работи, таквите обиди биле осудувано како еретички. Тоа ги вклучувало Фратичелите во Италија, Валдежаните во Германија, Хуситите во Бохемија, инспирирани од Јан Хус и Џон Вилкиф во Англија.

Исклучување на филозофите од црквата и процесот против Темпларите

Богатството на црквата го користеле непријателите на папите, кога се наоѓале во конфликт со нив. Тоа го користеле и францускиот крал и Лудвиг IV Баварски, кога биле во конфликт со папата. Папата Јован XXII ги исклучил од црквата Марсилиј од Падова и Вилијам Окамски. Тие биле жестоки критичари на папството Тие побегнале кај Лудвиг IV Баварски во Минхену. Вилијам Окамски го обвинил папата за 70 грешки и 7 ереси.

Темпларите биле уапсени на 13 октомври 1307. На 22 ноември истата година, папата Климент V ја издал булата Pastoralis Praeeminentiae, со која се наложувало Темпларите да се апсат насекаде. Процесот против Темпларите бил во 1314. На 22 март 1314, папата ја издал булата Vox in excelso, со која витешкиот ред на Темпларите бил укинат. Темпларите биле обвинети осудени без докази, но очигледно било дека францускиот крал Филип IV Убавиот се полакомил по нивното богатство. На судењето во Виена, Темпларите биле обвинети, а на последниот Голем мајстор Жак де Молеј, заедно со уште тројца Темплари им била пресудена доживотна затворска казна. За време на судењето папата Климент V и кралот Филип IV седеле пред кардиналите и на никој не му дозволиле да зборува, освен кога папата на некој тоа ќе му го дозволел. Пред тоа кардиналите изгласале на било кој, а особено на претставниците на Темпларите да им се допушти да зборуваат во нивна одбрана. Но, со доаѓањето на кралот Филип IV Убавиот бил извршен притисок и одлуката била променета. Никој не се осмелил да проговори, бидејќи му се заканувало исклучување од црквата. Тогаш папата ја изрекол пресудата на Темпларите, со која Жак де Молеј и Жофроа де Шарне биле запалени 18 март 1314 на островот Ил де ла Сите во реката Снена во Париз, а иста судбина имале и други Темплари. На 2 мај истата 1314, папата ја издал и булата Ad providam, со која сите имоти кои ги поседувал Темпларите биле префрлени во сопственост на Болничарите.

Темплари горат во оган

Папството во XIV век

Конфликтот меѓу папата и француските кралеви

На почетокот на XIV век папството ја достигнало својата најголема моќ. Папата Бонифациј VIII (1294-1303) се залагал за универзален суверенитет на папата над целото христијанство. Конфликтот со француските кралеви се јавил околу прашањето, дали секуларните владетели имаат право да влијаат врз свештенството. Францускиот крал Филип IV убавиот го зголемил влијанието врз свештенството. Папата Бонифациј со посебна була од 1296 забранил било кој освен папата да може да влијае врз свештенството. Една година подоцна, било одлучено францускиот крал да има влијание, но само во исклучителни ситуации.

По јубилејната 1300-та, во Рим се појавиле многу аџии, така што благајната на папата и понатаму се полнела. Папата се чувствувал многу силен, па дури и ги преценил своите можности. Кога францускиот крал Филип IV Убавиот уапсил еден бискуп, дошло до одговорот на папата. Тој го обвинил кралот и го повикал во Рим на одговорност. Освен тоа, папата тврдел дека Бог го поставил над кралевите. Тоа тврдење предизвикувало жесток одговор од страна на кралот, кој одговарал дека кралот не никому вазал. Филип IV убавиот го повикал советот во 1302 и го обвинил папата за содомија, симонија и ерес и го повикал да одговори на обвинението. Папата тогаш подготвувал екскомуникација и се подготвувал да го смени целото француско свештенство.

Во септември 1303, Филип IV Убавиот го испратил Вилијам де Ногаре, кој бил жесток критичар на папата, да ја предводи делегацијата до Рим. Намерата била папата да се донесе пред францускиот совет, па макар и со употреба на сила, каде му било судено за обвинението од страна на францускиот крал. На 7 септември 1303, француските и италијанските војници го нападнале и уапсиле папата од неговиот роден град. Три дена подоцна папата бил ослободен. Папата Бонифациј VIII, кој тогаш имал 68 години бил силно вознемирен и умрел неколку седмици потоа.

Соработката

Со смртта на папата Бонифациј VIII, папството изгубило голем политичар. Папата Бенедикт XI (1303-1304) бил помирувачки расположен. Следниот папа, папата Климент V (1304-1314) е роден во Гаскоњи, но не бил директно поврзан со францускиот двор. Папата Климент V го преместил папскиот двор во Авињон. Тој почнал да станува зависен од моќниот сосед, Франција. Неговата политика била карактеризирана со три принципи:

уништување на еретичките движења (на пр. Катарите);
реорганизација на внатрешната администрација на црквата;
чување на сликите на црквата како инструменти на Божјата волја.

Папата Климент V соработувал со француските кралеви во прогонството на Темпларите.

Во времето на папата Јован XXII избил конфликт со царот на Светото Римско Царство Лудвиг IV Баварски. Царот сметал дека папата нема право да ги крунисува царевите. Царот Лудвиг IV побарал од племството во Германија да ја потврди неговата одлука. Философот Марсилиј од Падова дал објаснување и оправдување за секуларната превласт во Светото Римско Царство. Конфликтот со царот се претворил во повеќе војни, па папата бил принуден да бара заштита од францускиот крал.

Папата Бенедикт XII (1334-1342) бил активен во задушувањето на движењето на Катарите. Спротивно од крвавите слики од инквизицијата, папата бил известен да биде внимателен со душите на испрашуваните и одвоил повеќе време за судските постапки. Пред почетокот на Стогодишната војна имало медијатор во односите помеѓу францускиот и англискиот крал.

Покорувањето

Во времето на папата Климент VI (1342-1352), француските интереси започнале целосно да доминираат над светата столица. Папата Климент VI бил надбискуп на Руан и советник на францускиот крал пред да стане папа, така што неговите врски со францускиот двор биле многу силни отколку оние на неговите претходници. Едно време, тој дури и ја финансирал војната во Франција од свои извори. Во тоа време (1347-1350) во Европа имало епидемија на чума, наречена Црна смрт. Се смета дека една третина од жителите на Европа биле заразени од чума.

Папата Инокентиј VI (1352-1362) настојувал да се воспостави мир меѓу Франција и Англија за време на Стогодишната воојна. Англичаните не се согласувале со тоа, бидејќи папата и кардиналите биле Французи.

Во времето на папството на Урбан V (1362-1370) влијанието на францускиот двор врз папството било многу мало. Сепак папата направил бројни финансиски отстапки во однос на францускиот двор.

Шизма

Највлијателната одлука на папата Грегориј XI (1370-1378) била онаа, со која се вратил папскиот престол од Авињон во Рим. Иако папата е роден во Франција, и под влијание на францускиот крал, постоел конфликт помеѓу оние кои го поддржувале и оние кои биле против папата, па папските земји биле во опасност. Кога папата прогласил ембарго на извозот на жито (1374/75), Фиренца организирала сојуз од неколку градови против папата: Милано, Болоња, Перуџа, Пиза и Џенова. Папскиот легат Роберт Женевски водел многу сурова политика против тој, со цел повторно да воспостави контрола над овие градови. Тој го принудил папата Григориј да изнајми бретонски платени пешадијци.

За да се задуши побуната во Чезена биле обиено од 2.500 до 3.500 луѓе. Овој масакр во Чезена го зацврстил отпорот против папата. Градот Фиренца влегол во отворен судир со папата. Тој судир бил наречен „војна на осумте светци“, бидејќи се однесувал на осум советници, кои биле избрани да раководат со судирот. Целиот град бил исклучен од црквата. Трговијата била сериозно нарушена и обете страни биле принудени да најдат решение.

Во одлуката да се врати во Рим, врз папата големо влијание имала и Катерина Сиенска, која проповедала враќање во Рим. Со враќањето во Рим (1378) започнало ново прекинување на папата и во Рим и во Авињон. Тоа се нарекува Западен раскол, која завршила дури во 1417 со неколку совети, меѓу кои и оној во Констанца. Резултат на ова било воспоставувањето на црковни совети, кои имаат поголема власт од папата. Сепак тоа не владеело долго по 1417.

Преглед

Односите меѓу папата и Франција силно се менувале во XIV век. Векот започнал со конфликт меѓу францускиот крал Филип IV убавиот и папата Бонифациј VIII. После тога следувале прекинување на соработката од 1305 до 1342. Од 1342 до 1378, папството било под силно влијание на францускиот двор. Тоа го намалило угледот на папаството, а било и една од причините за Западната шизма (1378-1417). Во перидот на Западната шизма, речиси една половина од Европа го поддржувала едниот папа во Рим, а другата другиот во Авињон. Борбата за моќ и за тоа кој ќе биде папа станала боиште за големите сили, па Англија го поддржувала папата во Рим, а Франција папата во Авињон.

Периодот на авињонското папство, Франческо Петрарка го нарекол „вавилонско ропство“, кој жалел за отсуството на папата од Италија.

Список на папи од времето на Авињонското папство

Во табелата се дадени имињата и основните податоци за папите, чија столица била во градот Авињон.

	Име	Животен век	Владеење
1.	Папа Климент V	1264-1314	1305-1314
2.	Папа Јован XXII	1249-1334	1316-1334
3.	Папа Бенедикт XII	1280-ти-1342	1334-1342
4.	Папа Климент VI	1291-1352	1342-1352
5.	Папа Инокентиј VI	1282/95-1362	1352-1362
6.	Папа Урбан V	1310-1370	1362-1370
7.	Папа Григориј XI	1329/31/36-1378	1370-1378

Користена литература

Propylaen Weltgeschichte, Band 5 "Islam, Die Entstehung Europas",
Chapter "Das Hochmittelalter", Франсоа-Луј Граншоф, p 395ff in [1].
Chapter "Religioese und Geistige Bewegungen im Hochmittelalter" Arno Brost, p 489ff in [1].
Chapter "Europa im 14. Jahrhundert", A.R. Myers, 563ff, in [1].
Џорџ Холмс (ed.) "The Oxford History of Medieval Europe", Oxford University Press, 1988.
Chapter "The Civilization of Courts and Cities in the North, 1200-1500", Malcom Vale, in [5].
Piers Paul Read, "The Templars", Phoenix Press..
Chapter 17, "The Temple Destroyed", in [7].
Jonathan Sumption, "Trial by Fire", Faber and Faber, 1999.
Barbara Tuchman "A Distant Mirror", Papermac, 1978.
Chapter 16 "The Papal Schism" in [10].
"Weltgeschichte", Sechster Band, Mitteleuropa und Nordeuropa, Bibliographisches Institut, Leipzig und Wien, 1906
Hans F. Helmolt VI. "Die westliche Entfaltung des Christentums" in [12].
Ladurie, E. le Roi. "Montaillou, Catholics and Cathars in a French Village, 1294-1324", trans. B. Bray, 1978. Also published as "Montaillou: The Promised Land of Error".
Yves Renouard "Avignon Papacy"