Википедија

Кошмар на Елм стрит

американски филм

Кошмар на Елм стрит (англиски: A Nightmare on Elm Street), познат и како Кошмар на Улицата на брестовите — американски слешер од 1984 година во режија на Вес Крејвен по сопствено сценарио, првиот филм во франшизата „Кошмар на Елм стрит“.[4] Главните улоги ги толкуваат Хедер Лангенкамп, Ник Кори, Аманда Вајс, Рони Блејкли и Џон Саксон. Џони Деп ја одиграл својата прва улога во кариерата, играјќи го љубовникот на главниот лик. Улогата на убиецот манијак Фреди Кругер ја имал Роберт Инглунд. Заплетот ја раскажува приказната за група тинејџери што се измачувани од кошмари — во нив злобен човек со џемпер со пруги, и со сечила на прстите, ги гони и се обидува да ги убие. На друштвото им изгледа неверојатно дека сонуваат за иста личност, но наскоро излегува дека нивните родители кријат страшна тајна.

„Кошмар на Елм стрит“
Плакат за филмот
РежисерВес Крејвен
ПродуцентРоберт Шеј
СценаристВес Крејвен
Главни улоги
  • Џон Саксон
  • Рони Блекли
  • Хедер Лангенкамп
  • Аманда Вајс
  • Ник Кори
  • Џони Деп
  • Роберт Инглунд
МузикаЧарлс Бернштајн
КинематографијаЖак Хајткин
Монтажа
  • Патрик Мекмахон
  • Рик Шејн
ДистрибутерNew Line Cinema
Премиера9 ноември 1984 (САД)
Времетраење91 минута[1]
Земја САД
Јазиканглиски
Буџет1,8 милиони долари
Бруто заработка57 милиони долари[2][3]
СледенКошмар на Елм стрит 2: Фредиевата одмазда

Буџетот на филмот изнесувал 1,8 милиони долари.[5] Вкупната заработка во Соединетите Американски Држави надминала 50 милиони долари.[6] Во 1985 година, филмот ја освоил Наградата на критичарите на Кинофестивалот во Аворијаз. Филмот добил потврдни одзиви од критичарите и станал класика на жанрот, имајќи иконско влијание врз филмовите на ужасите. Филмот има 7 продолженија , телевизиска серија, преработка со истото име во 2010 година; биле објавени и голем број придружни производи — стрипови, книги, компјутерски игри, играчки итн.[7][7]

Филмот продолжува да истражува теми зафатени од нискобуџетни филмови на ужасите од 1970-тите и 1980-тите, како што е „Ноќ на вештерките“ на режисерот Џон Карпентер од 1978 година. Една од клучните теми е сексуалната шега кај адолесцентите, што на крајот доведува до нивна смрт, па оттука и името на жанрот „слешер“.[7][8] Филмските критичари и историчари ја забележале можноста да ја одделат стварноста од соништата покажувајќи го животот на адолесцентите.[9] Критичарите исто така ја ценеле способноста на творците на филмот „да ги избришат границите помеѓу измисленото и вистинското“, манипулирајќи со воспримањето на гледачите.[10][11]

Содржина

уреди
Разоткривачко предупредување: Следат подробности што го разоткриваат дејството и/или заплетот.

Тина Греј (ја глуми Аманда Вајс) цело време го има истиот кошмар во кој шета низ напуштена котларница, а потоа извесен маж (Роберт Инглунд) со изгорено лице, во валкан џемпер со црвено-зелени пруги, и ракавица на десната рака опремена со сечила на прстите, се обидува да ја убие. За ова, таа кажува на својата пријателка Ненси (Хедер Лунгенкамп), и излегува дека и двете ги прогонува истиот кошмар. Наскоро, Ненси, нејзиното момче Глен Ланц (Џони Деп) и момчето на Тина, Род Лејн (Ник Кори) решаваат да ја поминат ноќта во куќата на Тина, бидејќи нејзината мајка заминала, а девојката, поради нејзините соништа, сега се плаши да спие сама. Таа ноќ, Тина сонува дека маж со изгорено лице ја напаѓа во дворот на нејзината куќа. Сепак, парчињата што ги прави Кругер со сечилата на ракавицата се појавуваат на заспаната Тина во стварноста, и таа умира. Род, кој спиел до неа, ја гледа Тина со крвави рани по телото и одлучува да побегне.

Осомниченоста за убиство паѓа врз Род, и тој наскоро е уапсен. Во меѓувреме, по таа ноќ, Ненси сепак одлучува да оди на училиште (иако нејзината мајка е против тоа), но на еден од часовите заспива и во сон се наоѓа во котларница, каде што се појавува тој морничав човек, бркајќи ја девојката. Ненси успева да се разбуди со раката кон жешката црвенa цевка — болката од изгорениците е толку вистинска што таа се буди. По одморот од училиштето, на пат кон дома, Ненси забележува знак на изгореница на нејзината рака. Таа решава да разговара со Род, кој е во полициската станица, и дознава дека младиот човек го имал истиот сон како таа и Тина, а исто така дознава и за исечениците што се појавиле на телото на Тина. Подоцна, лежејќи дома во бањата, таа повторно заспива, и прво раката во ракавица со сечила стигнува надвор од пената, а потоа дното на бањата одеднаш исчезнува, и Ненси речиси се удавува. Доцна вечерта, Глен, кој живее во спротивната куќа, се прикрадува во нејзината спална соба, а Ненси го замолува да ја следи додека спие. Во сон, таа оди кај Род и гледа како таинствен странец влегува во ќелијата кај заспаното момче, а потоа овој странец повторно ја напаѓа Ненси, но таа повторно успева да се разбуди, бидејќи се вклучува будилникот. По будењето, таа и Глен веднаш одат во полициската станица, но додека Ненси се обидува да влезе во ќелијата на Род, чаршаф е затегнат околу неговиот врат во самицата, и го задавува. Случката изгледа како Род сам да се обесил.

По погребот на Род и Тина, мајката на Ненси, Марџ (Рони Блекли) одлучува да ја одведе ќерка си во истражувачка клиника за нарушувања на спиењето, каде што Ненси е влезена во состојба на сон. Меѓутоа, за време на сесијата, таа се соочува со уште еден напад на кошмар и, кога ќе се разбуди, открива четири крвави исеченици на раката — еден од влакната на косата ѝ побелува, а во рацете на Ненси е капата на истата личност. Ненси вели дека „му ја откорнала главата за време на тепачката“. На поставата на капата се наоѓа етикета: „Фред Кругер“. Таа се обидува да дознае од Марџ кој е, но таа одбива да зборува, велејќи само дека личноста што ја прогонува Ненси во соништата не може да биде Кругер, бидејќи тој е мртов. Налутена од неверувањето на нејзината мајка, Ненси заминува од дома за да се сретне со Глен, кој за време на прошетка кажува за особена техника за контрола на спиењето — кога станува многу страшно, треба да се убедите дека она што се случува околу вас е само сон, оттаму да го преобразите вашиот сон во свесен сон.

Кога Ненси се враќа дома, гледа решетки на прозорците, поставени по барање на нејзината мајка. Марџ ја носи Ненси во подрумот, каде што зема пакет-ракавици со сечила од неактивна печка за греење и открива дека Фреди Кругер бил крвав убиец на деца. Тој ги намамил своите жртви во старата котларница, каде работел како чувар, и убивал. Кругер бил уапсен пред 13 години, но бил ослободен поради бирократска грешка поради недостаток на докази. Тогаш бесните родители на убиените деца, меѓу кои биле и родителите на Ненси и нејзините пријатели, го заклучуваат Кругер во котларницата и го изгоруваат жив. Марџ ја зема ракавицата со себе како трофеј. Ненси сфаќа дека духот на Кругер сега им се одмаздува преку соништата на децата на родителите што го убиле. Ненси, која не спие повеќе од пет дена, одлучува да го повлече Кругер од сон, како што направила со својата капа; во сон ќе го зграпчи, а Глен — кој ќе дежура во близина — ќе ја разбуди, а потоа таа ќе го вовлече Кругер зад себе во стварноста, ќе го неутрализира и ќе го предаде на полицијата... Меѓутоа, во назначениот час, Ненси не може да ја напушти куќата за да оди кај Глен, бидејќи пијаната Марџ не ѝ го дава клучот од вратата. Ненси го повикува Глен да дојде кај неа на полноќ, но тој заспива во неговата куќа пред време, а Кругер брутално го убива.

Наоѓајќи се на граница, Ненси го повикува својот татко Доналд (Џон Саксон), кој е разведен од Марџ, му кажува за Кругер и бара да се пробие во нивната куќа во наведениот момент. Иако таткото навистина не верува во зборовите на неговата ќерка, тој бара од неговиот помошник да се грижи за нејзината куќа и да пријави ако се случи нешто чудно. Во меѓувреме, Ненси се подготвува да се соочи со нејзиниот кошмар и поставува стапици насекаде низ куќата. Таа успева да го зграби Кругер во својот сон, и да се разбуди со будилникот, извлекувајќи го Фреди од неговиот сон во вистинскиот свет. Ненси го мами со стапици, а потоа нејзиниот татко притрчува да ѝ помогне. Тој и Ненси гледаат како Кругер, фаќајќи ја пијаната Марџ, паѓа низ креветот со неа и исчезнува. Вознемирениот татко на Ненси ја напушта собата. Во тоа време, Кругер станува од кревет, но Ненси вели дека тој е само сон, и Фреди исчезнува.

...

Доаѓа сончев ден, Ненси стои на прагот од својата куќа со нејзината мајка. Глен доаѓа по неа, заедно со Тина и Род. Но кога Ненси се качува во автомобилот, се наоѓа во стапица; одеднаш прозорците на автомобилот сами се затвораат и ги носи четворицата пријатели кај којзнае каде... додека од страна три девојчиња во бели фустани играат јаже за скокање и ја пеат песната на Кругер... Во исто време, Марџ не се спротивставува на ова на кој било начин, туку само благо се насмевнува. Тогаш раката на Кругер го крши прозорецот на влезната врата и ја повлекува мајката на Ненси внатре.

Улоги

уреди
Глумец Улога
Хедер Лангенкамп Ненси Томпсон
Џон Саксон полковник Доналд „Дон“ Томпсон
Роберт Инглунд Фред „Фреди“ Кругер
Џони Деп Глен Ланц
Рони Блекли Марџ Томпсон
Аманда Вајс Кристина „Тина“ Греј
Ник Кори Род Лејн

Историја на создавање

уреди

Развој на проектот

уреди

Идејата за филмот првпат му паднала на ум на Вес Крејвен во 1978 година додека седел во ресторан.[12] Еден ден претходно, тој имал прочитано неколку написи во „Лос Анџелес тајмс“, во кои се опишувала масовна појава забележана во Соединетите Американски Држави кај бегалците од јужноазиските земји; мажите на возраст од 19 до 57 години претходно биле исплашени од војната и геноцидот во Лаос (Граѓанска војна 1960–73), Камбоџа (Граѓанска војна од 67–75 и Геноцид од 75–79) и Виетнам (Војна од 55–75) дека сонувале многу лоши соништа поради кои одбиле да заспијат. Некои од нив починале во сон кратко потоа. Медицинските власти овој феномен го нарекле „синдром на азиска смрт“.[13][14] Втората инспирација за заплетот била песната „Ткајач од соништата“ (Dream Weaver) од пејачот Гери Рајт. Тогаш Крејвен започнал да го пишува сценариото. Иако во реалноста причината за смртта на луѓето била срцев удар против заднината на општото осиромашување на телото, во сценариото нивните кошмари биле објаснети со фактот дека некој многу страшен маж ги бркал во соништата и се обидувал да ги убие.[15] Се појавило првото прашање: „Како да го наречам?“ Без размислување двапати, Крејвен му го дал името на манијакот на човекот што го тероризирал во основно училиште. Прототипот (барем од карактерот на негативецот) бил извесен бездомник кој го плашел Крејвен како дете. Првично, Кругер бил замислен како типичен тивок убиец како Мајкл Маерс или Џејсон Ворхис. Од самиот почеток, Крејвен го напишал сценариото со идеја дека Кругер не е само убиец манијак, туку и педофил. Меѓутоа, во тоа време, во Калифорнија избувнал скандал со вистински педофил, а шефовите на студиото одлучиле дека не вреди да се издигнуваат раните на жртвите и нивните роднини со потсетување на оваа трагедија. Потсетувајќи се за изборот на насловот на филмот, Крејвен веднаш ја спомeнал смртта на Џон Кенеди, кој бил убиен на 22 ноември 1963 година во Далас, Тексас, на „Елм стрит“.[16]

Сценарио

уреди

Вес Крејвен започнал да го пишува сценариото во 1981 година, откако завршило снимањето на „Мочуришно нешто“ (Swamp Thing). Крејвен ја предложил идејата за филмот на неколку студија, но добил одбивања од различни причини. „Волт Дизни продукција“ била првата што покажала интерес, но раководството побарало омекнување на материјалот за да бидат насочени кон децата и тинејџерите. Тогаш самиот Вес Крејвен одбил. „Paramount Pictures“ исто така изразил желба да работи на проектот, но на крајот одбил, бидејќи концептот бил сличен на заплетот на филмот „Бегство од сон“ (Dreamscape) од 1984 година. Крејвен го прифатил одбивањето на студиото до срце — подоцна ги обесил сите букви во рамка на ѕидот во неговата канцеларија. Како резултат на тоа, мало независно студио „New Line Cinema“, кое дотогаш било ангажирано само за дистрибуција на филмови, го презело снимањето на филмот.[17] Како и сликата на Фреди Кругер — многу од сценариото било инспирирано од настани од животот на Крејвен. Како на пример, тој слушнал стенкања од интимна природа, кои доаѓале од соседната соба, каде што се наоѓал љубовен пар. Истото се случило и во филмот.

Изгледот на Фреди

уреди

Во просек, биле потребни 3 часа дневно за да се нанесе шминката на Фреди врз глумецот Роберт Инглунд. Првично, шминката требала да биде подетална — забите да биле видливи преку изгорената кожа на лицето, гној што ќе истекол од воспалените рани, а мозокот да бил видлив во некои делови од главата. Шминкерот Дејвид Б. Милер ги убедил авторите дека таквата шминка ќе биде тешко да се спроведе на Инглунд, а употребата на кукли, како што била направена во една од сцените — кошмарот на Тина, ќе изгледа неверојатно, но овие идеи биле напуштени. Милер создал шминка врз основа на фотографии од изгореници добиени од Медицинскиот центар на Калифорнискиот универзитет.

Во една од раните верзии на сценариото, Фреди носел наметка (овој детаљ е додаден во „Кошмар на Елм стрит 7: Новиот кошмар“). Подоцна, идејата дошла со џемпер со пруги, кој во сценариото било црвено и жолто. Во 1982 година, во издание на „Scientific America“, Крејвен прочитал дека најтешката комбинација за човечкото око да согледа е црвената и зелената боја. Од самиот почеток, Крејвен сакал да му даде на Кругер уникатно оружје, онакво какво што требало да биде — едноставно, лесно и евтино. Но, уште еднаш, Крејвен се свртел кон научната работа — највообичаен страв во многу древни култури — смрт од канџите на диво животно. Режисерот се сетил како неговата мачка ги испуштила канџите, а идејата за филмот се појавила сама по себе — ракавица со сечила на прстите, иако во раните фази, наместо сечила, на неа имала риба. Првиот пат кога Инглунд ја ставил ракавицата, се исекол со сечилото. Искрите се добиени со поврзување на ракавица со акумулатор на автомобил, а звукот на крцкање се слушнал од нож, кој бил поминат долж дното на метална столица. Истата ракавица била искористена и на сетот на „Кошмар на Елм стрит 2: Фредиевата одмазда“.

Период на снимање

уреди

Снимањето траело 32 дена. Ова бил првиот сериозен проект на компанијата „New Line Cinema“ (транскр. Њу лајн синема). Среде снимање, студиото се нашло во финансиска криза. Дистрибутерите одбиле да го финансираат филмот — глумечката и филмска екипа снимале речиси две недели без да добијат ниту еден долар. „New Line Cinema“ тогаш бил на работ на банкрот, но никој не го напуштил сетот.[18] Веднаш било договорено сликата да биде нискобуџетна. Единствената надеж дека компанијата ќе продолжела да постои е успехот на филмот; и чекањето се исплатило. Филмот заработил околу 56 милиони долари — невиден успех за нискобуџетен филм. Филмот станал толку успешен што сè уште профитира за нејзините творци — биле снимени 7 продолженија, една телевизиска серија, видеоигри, голем број стрипови, книги, играчки и други производи; римејк на филмот бил снимен во 2010 година.[19] Компанијата „New Line Cinema“ на шега се нарекува „куќата што ја изгради Фреди“.[20] Крејвен му помогнал на режисерот Шон Канингем во „Петок тринаесетти“ (Friday the 13th), а Канингам режирал неколку сцени во „Кошмар на Елм стрит“.[12] Во сцената со шамарот, глумицата Рони Блејкли (ја играла Марџ Томпсон, мајката на Ненси) случајно ја удрила Хедер Лангенкамп во лицето за време на снимањето — тие биле пријатели на сетот, па дури и отишле на шопинг заедно, прикажувајќи ги мајката и ќерката. За време на снимањето на филмот, Крејвен живеел во станот на Вим Вендерс, поранешниот сопруг на Рони Блекли.

Места на снимање

уреди

Фасадата на куќата на Тина е вилата бр. 620 на „Милвуд авењу“ (Milwood Avenue). Интересно, дворот каде Кругер ја бркал Тина, всушност е на спротивната страна од куќата. Внатрешните сцени, особено собата на Тина, биле снимени во специјално изградени гарнитури. Надворешноста на куќите на Ненси и Глен е снимена на улица наречена „Џенеси авењу“ (Genesee Avenue). Занимливо, познатата куќа во реалноста има ист број како и фиктивната — бр. 1428 (внатрешноста на Томпсонови исто така е снимена во оваа куќа). Бројот на куќата што се користи како фасада на семејната Ланцова куќа е број 1419. Оваа улица е во непосредна близина на познатиот булевар „Сансет“ (Sunset Boulevard). Надворешноста на полициската станица е снимена во една од библиотеките во Лос Анџелес — „Cahuenga Branch“. Мостот каде Глен и Ненси разговараат за техниките на спиење е снимен на плажата „Венис“ (Venice Beach) во Лос Анџелес.[21]

Фасадата на фиктивната гимназија „Спрингвуд“ била вистинската гимназија „John Marshall High“, а ентериерите биле снимени во „John Burroughs Middle“. Смешно е што сцената во која Ненси оди низ училишниот ходник во потрага по Тина не е снимена како коридори на училиштето каде што се случило снимањето во реалноста: Ненси ја напушта англиската соба (бр. 104) и полека оди по ходникот, постепено забрзувајќи се. На следната сцена, таа трча зад аголот и налетува на ученичка во училиштето. Ако го погледнеме коридорот, тогаш во права линија зад глумците се наоѓа самата канцеларија од која излегува Ненси. Така, според заплетот, хероината се движи како буквата „П“: од часовите по англиски јазик до скалите што водат до подрумот, иако всушност снимањето се случило во еден долг директен коридор. Додека скалите во подрумот биле снимени на спротивниот крај од коридорот. Канцеларијата на секретарката, сместена пред канцеларијата на директорот, била искористена за снимање на фоајето на полициската станица, каде што Ненси разговара со нејзиниот татко, поручник Томпсон. Канцеларијата на директорот станала кабинет на поручникот. Сцените во котларницата, како и ходникот од кошмарот на Тина на почетокот на филмот, биле снимени во „Lincoln Heights“.

Посебни ефекти

уреди

Во сцената за создавање ракавица на почетокот на филмот, улогата на Фреди ја играл мајсторот за посебни ефекти Чарлс Белардинели — тој бил единствениот кој знаел како правилно да работи со алатки и да ги поправа сечилата.

За сцената на почетокот на филмот — кога Фреди се појавува во ѕидот над заспаната Ненси — се користелa спандекс-површина, а Фреди го играл Џим Дојл (мајстор за пос. ефекти).[12][22]

За снимање на смртта на Тина, во кое телото на девојката лета низ собата и се движи по sидовите и таванот, бил изграден посебен ротирачки сет — кога собата се вртела, глумицата ползела до следниот ѕид. Камерата била фиксирана на еден ѕид и ја следела глумицата додека се движела со собата. Снимателот бил врзан за стол, што му овозможило да ја контролира камерата додека сетот ротирал. Занимливо, во сцената кога Тина стигнува од таванот до Род, седејќи на подот, всушност, глумецот Ник Кори висел наопаку, а неговата коса била посебно стилизирана за да не се обесува. Ефектот на собата наопаку бил толку неверојатен што глумицата Аманда Вајс, која ја играла Тина, речиси веднаш имала сериозни напади на вртоглавица. Снимањето е инспирирано од филмот „Кралска венчавка“ (Royal Wedding) од 1951 година, првиот филм во историјата на киното, снимен со ротирачки сетови.

Крвавата фонтана од креветот на Глен е снимена во истиот ротирачки сет како и смртта на Тина. За време на снимањето на смртта на Глен, користени се околу 2,273 литри обоена вода (во улога на крв).[12] Но, смртта на Тина ја предизвикала групата многу потешкотии — неопходно било да се сними сцената одеднаш. Сетот бил превртен наопаку, така што креветот бил на таванот. Потоа вклучиле силна пумпа, со помош на која обоената вода не само што се истурала, туку и се удирала под притисок — како што е прикажано во филмот. Сепак, на крајот, имало толку многу вода што филмската екипа, одржувајќи ја рамнотежата на сценографијата, повеќе не можела да ја држи како што треба; како резултат на тоа, дел од водата се пролеала низ прозорецот врз членовите на екипажот . Водата ги навлажнила жиците, а лицето што управувало со пумпата добил струен удар.

Сцената со Ненси во бањата отсуствувала од сценариото (ја создал мајсторот за посебни ефекти Џим Дојл). Бањата била инсталирана над резервоарот. За време на снимањето, глумицата Хедер Лангенкамп поминала 12 часа во оваа бања, како и Дојл — каскадерот на Фреди, поточно, неговата десна рака.[12] Во сцената кога Ненси е вовлечена во длабочините и публиката гледа гола девојка, хероината ја играла каскадерката Кристина Џонсон.[23]

Во една од сцените, кога Ненси бега од Фреди, глумицата ја повредила ногата — ова е забележливо кога налетува во куќи, закривувајќи се. Тогаш хероината се качува по скалите, но се заглавува во чекорите исполнети со некаква кашеста маса. Никој не знае точно што е искористено за да се создаде овој ефект. Глумицата вели: „Тоа беше супа од печурки или нешто слично“. Крејвен вели „овесна каша“, а снимателот Жак Хајткин тврдел дека во оваа сцена се користело тесто.

Долгите раце на Фреди биле прикачени на костимот на Роберт Инглунд — во сцената во уличката зад куќата на Тина, тие биле испружени со риболовски конци (кои се користат на рибарски стап).

Надворешни врски

уреди

Наводи

уреди
  1. ↑ „A Nightmare on Elm Street (18)“. British Board of Film Classification. мај 28, 1985. Архивирано од изворникот септември 16, 2016. Посетено на септември 4, 2016.
  2. ↑ Mitchell, Chris (August 10, 1992). „Shrewd marketing fuels Freddy promotion“. Variety. стр. 36.
  3. ↑ Предлошка:AFI film
  4. ↑ Fujishima, Kenji (2016-01-14). „Revisiting all 8 of Freddy's nightmares, the richest of the slasher franchises“. The A.V. Club (англиски). Посетено на 2017-04-01.
  5. ↑ John Kenneth Muir, „Career Overview“ in Wes Craven: The Art of Horror (Jefferson, N.C.: McFarland and Company, 1998), p. 18, ISBN 0-7864-1923-7.
  6. ↑ „Nightmare on Elm Street Franchise Box Office History“. The Numbers (англиски). Посетено на 2021-07-29.
  7. ↑ 7,0 7,1 7,2 Jim Harper, Legacy of Blood: A Comprehensive Guide to Slasher Movies (Manchester, Eng.: Headpress, 2004), p. 126, ISBN 1-900486-39-3.
  8. ↑ Rick Worland, The Horror Film: A Brief Introduction (Malden, Mass.: Blackwell Publishing, 2007), p. 106, ISBN 1-4051-3902-1.
  9. ↑ Kelly Bulkeley, Visions of the Night: Dreams, Religion, and Psychology (Albany: State University of New York Press, 1999), p. 108; see also chap. 11: "Dreamily Deconstructing the Dream Factory: The Wizard of Oz and Nightmare on Elm Street," ISBN 0-7914-4283-7.
  10. ↑ James Berardinelli, review of A Nightmare on Elm Street, на ReelViews;
  11. ↑ Ian Conrich, "Seducing the Subject: Fred Krueger, Popular Culture and the Nightmare on Elm Street Films" in Trash Aesthetics: Popular Culture and its Audience, ed. Deborah Cartmell, I. Q. Hunter, Heldi Kaye and Imelda Whelehan (London: Pluto Press, 2004), p. 119, ISBN 0-7453-1202-0.
  12. ↑ 12,0 12,1 12,2 12,3 12,4 „A Nightmare on Elm Street Movie Details“. houseofhorrors.com (англиски). Архивирано од изворникот на 2020-06-06. Посетено на 2021-07-30.
  13. ↑ Sean O'Connell. „A Nightmare On Elm Street Was Inspired By This Horrific True Story“ (англиски).
  14. ↑ Rob Fee (2012-10-24). „10 Things You Probably Didn't Know About A Nightmare on Elm Street“ (англиски). Архивирано од изворникот на 2017-08-21. Посетено на 2017-08-21. Занемарен непознатиот параметар |deadlink= (се препорачува |url-status=) (help)
  15. ↑ Nick Venable. „8 Awesome Secrets Wes Craven Just Revealed About A Nightmare On Elm Street“ (англиски).
  16. ↑ Kory Grow (2014-10-30). „Bedtime Stories: Behind the 10 Most Shocking 'Nightmare on Elm Street' Scenes“ (англиски). Архивирано од изворникот на 2017-08-27. Посетено на 2021-07-30.
  17. ↑ „Every Major Studio Rejected A Nightmare on Elm Street: Here's Why“. ScreenRant (англиски). 2020-04-24. Посетено на 2021-07-31.
  18. ↑ „15 THINGS YOU MIGHT NOT HAVE KNOWN ABOUT A NIGHTMARE ON ELM STREET“ (англиски).
  19. ↑ Brad Miska (2015-08-05). „'A Nightmare On Elm Street' Is Getting Remade… Again“ (англиски).
  20. ↑ Borys Kit (2016-07-21). „How New Line Cinema Is Making a Killing in Horror“ (англиски).
  21. ↑ „Filming Locations for Wes Craven's A Nightmare On Elm Street (1984), in Los Angeles“. The Worldwide Guide to Movie Locations (англиски). Посетено на 2021-07-31.
  22. ↑ „Cast & Crew For A Nightmare On Elm Street (1984)“. Internet Movie Database (англиски).
  23. ↑ „A Nightmare On Elm Street (1984)“. totallyawesomemoviesofthe80s (англиски). 2013-10-06.
Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Кошмар_на_Елм_стрит&oldid=5233998“